DOI Heft:
Nr. 6
DOI Artikel:Gelder, H. E. van: De Haagsche Schouwburg
DOI Artikel:Gelder, H. E. van: Een begreigd monument, [1]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19799#0239
den Duitschen architect Friedrich Ludwig Gunckel omstreeks 1767 gezet als eerste gedeelte
van een groot paleis voor den vorst van Nassau Weilburg, gehuwd met Caroline van
Oranje, de zuster van Willem V. Het bleef bij dezen rechtervleugel en weldra waren de
omstandigheden niet gunstig voor een bouw op grooten schaal. De revolutie van 1795
deed het paleis verbeurd verklaren, maar om moeilijkheden te voorkomen betaalde het
Uitvoerend Bewind in 1799 er een vrij lage koopsom voor aan den ouden eigenaar. In
1802 werd het aan een combinatie van particulieren verhuurd, die het door den architect
J. van Duyfhuys tot Schouwburg lieten inrichten. In 1853 ten slotte werd het door de
Gemeente gekocht en met dezelfde bestemming verhuurd. De onveiligheid en het brand-
gevaar vooral hebben nu den Gemeenteraad tot het besluit gebracht aan een commissie
het ontwerpen van plannen voor een nieuwen Schouwburg op te dragen.
Moge deze niet met verlies van een monument gepaard gaan representatief voor
den 18den eeuwschen aristocratischen Haagschen smaak.
H. E. v. G.
EEN BEDREIGD MONUMENT.
Het geval speelt in Dordt, de oud-Hollandsche stad, die met niet weinig en
trouwens zeer rechtmatige trots op haar historisch verleden, vaak velen anderen ten voor-
beeld kon zijn, waar het eerbied betrof voor wat de tijd er aan oude bouwkunst gespaard
heeft. Maar ditmaal is er toch met allen aandrang een monument tegen het Dagelijksch
Bestuur der stad-zelf te verdedigen. Het is het oude patriciërshuis de zoogenaamde
Berckepoort. B. en W. stellen namelijk voor dit aan de gemeente behoorend gebouw, op
het oogenblik als school in gebruik, af te breken om na een kleine verbreeding van de
straat een nieuwe school op het achterliggend terrein te bouwen. Géén terreinkosten : een
beter voor het doel geschikt schoolgebouw, een breeder straat! Ziethier de verleidingen,
waarvoor een gemeentebestuur, dat gepaste zuinigheid betrachten wil met de penningen
der stadskas, bezweken is — laat ons hopen niet zonder innerlijken strijd.
Doch het zij ons vergund nog eens tegenover deze verleidingen het goed recht
te betoogen van geschiedenis en kunst op eerbiediging van de dingen, waaraan zij wijding
gaven. Ook in dit geval, ook al ziet het gebouw waarom het gaat er niet al te best meer
uit, ook al heeft de meerderheid der Dordtenaren er, zooals dat heet, »niets moois aan gezien".
Want het geldt niettegenstaande dat een bouwwerk van typische architectuur en
zeer bijzondere historische herinneringen. Beginnen wij met de eerste. Het boekje over
»Oude gebouwen te Dordrecht" beschrijft het als volgt: »2de helft 16de eeuw. Combinatie
van gebouwen, vroeger de Berckepoort; 2 afgedekte topgevels met geprofileerde termijn-
bogen en geheel doortrokken met zandsteenen banden. In de penanten 8 beschadigde
ankers. In de verlenging groote kozijnen met vierkante eg, waarin blind-arcaden. Hier-
1) Ook het gebouw tegenwoordig door de Tweede Kamer gebruikt, voorheen deel van het Stad-
houderlijk kwartier, is door dezen architect ontworpen.
14
227
van een groot paleis voor den vorst van Nassau Weilburg, gehuwd met Caroline van
Oranje, de zuster van Willem V. Het bleef bij dezen rechtervleugel en weldra waren de
omstandigheden niet gunstig voor een bouw op grooten schaal. De revolutie van 1795
deed het paleis verbeurd verklaren, maar om moeilijkheden te voorkomen betaalde het
Uitvoerend Bewind in 1799 er een vrij lage koopsom voor aan den ouden eigenaar. In
1802 werd het aan een combinatie van particulieren verhuurd, die het door den architect
J. van Duyfhuys tot Schouwburg lieten inrichten. In 1853 ten slotte werd het door de
Gemeente gekocht en met dezelfde bestemming verhuurd. De onveiligheid en het brand-
gevaar vooral hebben nu den Gemeenteraad tot het besluit gebracht aan een commissie
het ontwerpen van plannen voor een nieuwen Schouwburg op te dragen.
Moge deze niet met verlies van een monument gepaard gaan representatief voor
den 18den eeuwschen aristocratischen Haagschen smaak.
H. E. v. G.
EEN BEDREIGD MONUMENT.
Het geval speelt in Dordt, de oud-Hollandsche stad, die met niet weinig en
trouwens zeer rechtmatige trots op haar historisch verleden, vaak velen anderen ten voor-
beeld kon zijn, waar het eerbied betrof voor wat de tijd er aan oude bouwkunst gespaard
heeft. Maar ditmaal is er toch met allen aandrang een monument tegen het Dagelijksch
Bestuur der stad-zelf te verdedigen. Het is het oude patriciërshuis de zoogenaamde
Berckepoort. B. en W. stellen namelijk voor dit aan de gemeente behoorend gebouw, op
het oogenblik als school in gebruik, af te breken om na een kleine verbreeding van de
straat een nieuwe school op het achterliggend terrein te bouwen. Géén terreinkosten : een
beter voor het doel geschikt schoolgebouw, een breeder straat! Ziethier de verleidingen,
waarvoor een gemeentebestuur, dat gepaste zuinigheid betrachten wil met de penningen
der stadskas, bezweken is — laat ons hopen niet zonder innerlijken strijd.
Doch het zij ons vergund nog eens tegenover deze verleidingen het goed recht
te betoogen van geschiedenis en kunst op eerbiediging van de dingen, waaraan zij wijding
gaven. Ook in dit geval, ook al ziet het gebouw waarom het gaat er niet al te best meer
uit, ook al heeft de meerderheid der Dordtenaren er, zooals dat heet, »niets moois aan gezien".
Want het geldt niettegenstaande dat een bouwwerk van typische architectuur en
zeer bijzondere historische herinneringen. Beginnen wij met de eerste. Het boekje over
»Oude gebouwen te Dordrecht" beschrijft het als volgt: »2de helft 16de eeuw. Combinatie
van gebouwen, vroeger de Berckepoort; 2 afgedekte topgevels met geprofileerde termijn-
bogen en geheel doortrokken met zandsteenen banden. In de penanten 8 beschadigde
ankers. In de verlenging groote kozijnen met vierkante eg, waarin blind-arcaden. Hier-
1) Ook het gebouw tegenwoordig door de Tweede Kamer gebruikt, voorheen deel van het Stad-
houderlijk kwartier, is door dezen architect ontworpen.
14
227