DOI Heft:
Nr. 4-5
DOI Artikel:Jonge, Caroline Henriette de: Tentoonstelling van Noord - Nederlandsche schilder- en Beeldhouwkunst vóór 1575, gehouden te Utrecht, september 1913
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19802#0208
TENTOONSTELLING VAN NOORD-NEDERLANDSCHE SCHILDER- EN
BEELDHOUWKUNST VÓÓR 1575, GEHOUDEN TE UTRECHT, SEPTEMBER 1913.
Nu de Tentoonstelling gesloten is en men aanstalten maakt deze collectie, uit
zooveel verschillende oorden van Europa bijeengebracht, weer te verspreiden, schijnt het
mij niet ongepast met een enkel woord hier vast te leggen, wat voor dezen korten tijd
bijeen was en welke voorloopige resultaten men hiervan mag constateeren; te meer daar
een uitgebreider saamvattmg, op de laatste wetenschappelijke meeningen gebaseerd, van
de hand van Prof. Vogelsang, niet lang op zich zal laten wachten. Deze regelen bedoelen
dus geenszins te zijn een kritiek op wat gepresteerd werd, noch willen zij vooruitloopen
op wat de studie der Noord-Nederlandsche kunst door deze Tentoonstelling gewonnen heeft
op het rijke arbeidsveld, dat nog voor haar open ligt; slechts een referaat zij hier gegeven,
van wat men er zag en wat gedurende deze maand door vergelijkende studie werd bereikt.
In gedachten de zalen doorgaande, zal men zich herinneren, dat de schilderkunst
uit het einde der XV^e eeuw vertegenwoordigd was door eenige stukken, waarvan de
Memorietafel van Raes van Haemstede (Cat. No. 44) als oudste monument en niet
zonder eenig cultuurhistorisch belang, het eerst genoemd dient te worden.
Het vrouwenportret — Sibylla Libica (Cat. No. 45) — is een van de meest gaaf
bewaarde stukken, waarin behalve de portrettuur, de in lood gevatte ruitjes, die tegen
de buitenomgeving zoo goed afsteken, het zware bruine laken van het gewaad met den
losgestrikten gordel, waarin de geplooide borstdoek zoo zorgvuldig met een speld is
vastgestoken, de hand van een bekwamen meester laten zien. Of deze kunstenaar een
Nederlander geweest is? De bestaande twijfel hierover is versterkt en men neemt nu
aan, dat veeleer aan een werk van Ludger Tomringk (1496—1547, Münster) moet
worden gedacht.
Eveneens zal de oorsprong van het kleine schilderijtje, voorstellend de heilige
familie in een kerkintérieur, afkomstig uit het Aartsbisschoppelijk Museum te Utrecht,
dat om de vorming van de kleine spitse mondjes met omhoogtrekkende mondhoeken,
herinneringen aan sculpturen uit de Cleefsche buurt opwekt, waarschijnlijk aan de oostelijke
grenzen van het tegenwoordig Nederland gezocht moeten worden.
Een geheel zelfstandig werk uit dezen tijd (omstreeks 1500), is de Madonna met
kind, zittend voor een rozenhaag (Cat. No. 47), waarvan het coloriet van den stralen-
krans, die haar in een grooten cirkel van afwisselende kleuren, van heldergeel over
oranjerood tot brons, omgeeft, evenals het zwartgroen van den mantel met goudgestikten
zoom, dat met het bruinrood van de voering een ongewone harmonie vormt, het eigen-
aardigste en tevens het kenmerkendste is.
Van den eersten meester omstreeks 1500 — wellicht is het toch juister zijn werk
tot in de eerste twintig jaren der XVlde eeuw te laten doorgaan — die naar het stuk in
het Rijksmuseum te Amsterdam (Cat. R. M. No. 43) aangeduid wordt met den naam
van Meester der Virgo inter Virgines, zijn dan een viertal schilderijen bijeengebracht.
197
BEELDHOUWKUNST VÓÓR 1575, GEHOUDEN TE UTRECHT, SEPTEMBER 1913.
Nu de Tentoonstelling gesloten is en men aanstalten maakt deze collectie, uit
zooveel verschillende oorden van Europa bijeengebracht, weer te verspreiden, schijnt het
mij niet ongepast met een enkel woord hier vast te leggen, wat voor dezen korten tijd
bijeen was en welke voorloopige resultaten men hiervan mag constateeren; te meer daar
een uitgebreider saamvattmg, op de laatste wetenschappelijke meeningen gebaseerd, van
de hand van Prof. Vogelsang, niet lang op zich zal laten wachten. Deze regelen bedoelen
dus geenszins te zijn een kritiek op wat gepresteerd werd, noch willen zij vooruitloopen
op wat de studie der Noord-Nederlandsche kunst door deze Tentoonstelling gewonnen heeft
op het rijke arbeidsveld, dat nog voor haar open ligt; slechts een referaat zij hier gegeven,
van wat men er zag en wat gedurende deze maand door vergelijkende studie werd bereikt.
In gedachten de zalen doorgaande, zal men zich herinneren, dat de schilderkunst
uit het einde der XV^e eeuw vertegenwoordigd was door eenige stukken, waarvan de
Memorietafel van Raes van Haemstede (Cat. No. 44) als oudste monument en niet
zonder eenig cultuurhistorisch belang, het eerst genoemd dient te worden.
Het vrouwenportret — Sibylla Libica (Cat. No. 45) — is een van de meest gaaf
bewaarde stukken, waarin behalve de portrettuur, de in lood gevatte ruitjes, die tegen
de buitenomgeving zoo goed afsteken, het zware bruine laken van het gewaad met den
losgestrikten gordel, waarin de geplooide borstdoek zoo zorgvuldig met een speld is
vastgestoken, de hand van een bekwamen meester laten zien. Of deze kunstenaar een
Nederlander geweest is? De bestaande twijfel hierover is versterkt en men neemt nu
aan, dat veeleer aan een werk van Ludger Tomringk (1496—1547, Münster) moet
worden gedacht.
Eveneens zal de oorsprong van het kleine schilderijtje, voorstellend de heilige
familie in een kerkintérieur, afkomstig uit het Aartsbisschoppelijk Museum te Utrecht,
dat om de vorming van de kleine spitse mondjes met omhoogtrekkende mondhoeken,
herinneringen aan sculpturen uit de Cleefsche buurt opwekt, waarschijnlijk aan de oostelijke
grenzen van het tegenwoordig Nederland gezocht moeten worden.
Een geheel zelfstandig werk uit dezen tijd (omstreeks 1500), is de Madonna met
kind, zittend voor een rozenhaag (Cat. No. 47), waarvan het coloriet van den stralen-
krans, die haar in een grooten cirkel van afwisselende kleuren, van heldergeel over
oranjerood tot brons, omgeeft, evenals het zwartgroen van den mantel met goudgestikten
zoom, dat met het bruinrood van de voering een ongewone harmonie vormt, het eigen-
aardigste en tevens het kenmerkendste is.
Van den eersten meester omstreeks 1500 — wellicht is het toch juister zijn werk
tot in de eerste twintig jaren der XVlde eeuw te laten doorgaan — die naar het stuk in
het Rijksmuseum te Amsterdam (Cat. R. M. No. 43) aangeduid wordt met den naam
van Meester der Virgo inter Virgines, zijn dan een viertal schilderijen bijeengebracht.
197