DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.7738#0022
18 Μέρος Α'. Ένώ ακόμη ό τουρκικό; ζυγός έπίεζε την νήσον τοϋ Μίνωος
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε'.
ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΠΥΘΙΟΥ ΑΤΤΟΛΛΩΝΟΣ
Τό έπόμενον έτος της άνακαλύψεως της Μεγάλης Επιγραφής ύ καθη-
γητής "Αλμπερ ήρχισεν άνασκαφάς εις άλλην θέσιν της Γόρτυνος, ήτοι
εις Βίγλες.
Μετά ολίγων ήμερων έργασίαν ήρχισαν παρουσιαζόμενοι έπιγραφαί και
λείψανα ναοΰ Ελληνικού. Ό κ. "Αλμπερ συνδυάσας δ,τι λέγει Στέφανος ό
Βυζάντιος εις τήν λέξιν Πύθιον «Απόλλωνος ίερόν τό πάλαι μεσαίτατον
της εν Κρήτη Γόρτυνος» προς τήν ρήτραν, Ελληνικής επιγραφής ευρεθεί-
σης έπι τόπου ήτοι συνθήκης Κνωσίων και Γορτυνίων, λέγουσαν «γράψαν-
•τες ες στάλαν λιθίναν Γορτυνίονς μεν έν Πυτιοι» εΐκασεν ασφαλώς δτι τά
άνακαλυπτόμενα ερείπια ήσαν τοϋ πρωτεύοντος εν Γόρτυνι ναοΰ τοϋ Απόλ-
λωνος Πυθίου. Δεν ήτο δε μόνον ή άνακάλυψις αντί], τοϋ ναοϋ τοϋ Πυθίου,
ήτις έδιδε μεγίστην έπιστημονικήν σημασίαν εις τάς έρευνας ταύτας, άλλ'ίσον
και μεγαλύτερον ϊσως ήτο τό ενδιαφέρον των εύρεθεισών επιγραφών. Σημαν-
τικόν εύρημα ήτο και τό εύρεθέν λατρευτικόν άγαλμα μαρμάρινον, άκέραιον
σχεδόν τοϋ Απόλλωνος ύπερφυσικοϋ μεγέθους. Τό άγαλμα τοϋτο δια τό
βάρος αΰτοΰ και τον ό'γκον δεν έστάθη δυνατόν νά μεταφερθή έως σήμερον
εις τό εν Ήρακλείω Μουσεΐον. Ή κεφαλή μόνον αύτοΰ, ούσα εις χωριστόν
τεμάχιον είργασμένη μετεφέρθη εις τό Κρητικόν Μουσεΐον και ευρίσκεται
εις τον προθάλαμον τοϋ πρώτου πατώματος, (αριθ. λίθινων 3δ).
Αίάνασκαφαΐ τοϋ Πυθίου διήρκεσαν τρεις περιόδους 1884-1887.
Ό ναός διετηρήθη επί πολλούς αιώνας. Τά αρχαιότατα αύτοϋ μέρη έκτί-
σθησαν κατά τήν λεγομένην άρχαϊκήν Έλληνικήν εποχήν. Διεσκευάσθη και
ηύρύνθη ό ναός κατά τους κλασσικούς Έλ?α]νικούς χρόνους. Νέα δέ μεγέ-
θυνσις και διασκευή αυτού έγινε κατά τούς Έωμαϊκούς χρόνους.
Ελληνικών χρόνων έπιγραφαί ευρέθησαν ουκ όλίγαι, ών σπουδαιότεροι
δύο, ή προμνημονευθεΐσα, έξ ής έπιστοποιήθη τό όνομα τοϋ ναού και άλλη,
συνθήκη Ευμενούς τοϋ Βασιλέως και μιας καί είκοσι Κρητικών πόλεων.
Πολύ μεγαλυτέρου δμως ενδιαφέροντος είναι εκατόν είκοσι δύο τεμάχια
άρχαϊκωτάτων επιγραφών, αρχαιοτέρων τής Μεγάλης επιγραφής. Πάντα τά
τεμάχια ταύτα και πλείστα άλλα μή ευρεθέντα ήσαν κτισμένα και άπετέλουν
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε'.
ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΠΥΘΙΟΥ ΑΤΤΟΛΛΩΝΟΣ
Τό έπόμενον έτος της άνακαλύψεως της Μεγάλης Επιγραφής ύ καθη-
γητής "Αλμπερ ήρχισεν άνασκαφάς εις άλλην θέσιν της Γόρτυνος, ήτοι
εις Βίγλες.
Μετά ολίγων ήμερων έργασίαν ήρχισαν παρουσιαζόμενοι έπιγραφαί και
λείψανα ναοΰ Ελληνικού. Ό κ. "Αλμπερ συνδυάσας δ,τι λέγει Στέφανος ό
Βυζάντιος εις τήν λέξιν Πύθιον «Απόλλωνος ίερόν τό πάλαι μεσαίτατον
της εν Κρήτη Γόρτυνος» προς τήν ρήτραν, Ελληνικής επιγραφής ευρεθεί-
σης έπι τόπου ήτοι συνθήκης Κνωσίων και Γορτυνίων, λέγουσαν «γράψαν-
•τες ες στάλαν λιθίναν Γορτυνίονς μεν έν Πυτιοι» εΐκασεν ασφαλώς δτι τά
άνακαλυπτόμενα ερείπια ήσαν τοϋ πρωτεύοντος εν Γόρτυνι ναοΰ τοϋ Απόλ-
λωνος Πυθίου. Δεν ήτο δε μόνον ή άνακάλυψις αντί], τοϋ ναοϋ τοϋ Πυθίου,
ήτις έδιδε μεγίστην έπιστημονικήν σημασίαν εις τάς έρευνας ταύτας, άλλ'ίσον
και μεγαλύτερον ϊσως ήτο τό ενδιαφέρον των εύρεθεισών επιγραφών. Σημαν-
τικόν εύρημα ήτο και τό εύρεθέν λατρευτικόν άγαλμα μαρμάρινον, άκέραιον
σχεδόν τοϋ Απόλλωνος ύπερφυσικοϋ μεγέθους. Τό άγαλμα τοϋτο δια τό
βάρος αΰτοΰ και τον ό'γκον δεν έστάθη δυνατόν νά μεταφερθή έως σήμερον
εις τό εν Ήρακλείω Μουσεΐον. Ή κεφαλή μόνον αύτοΰ, ούσα εις χωριστόν
τεμάχιον είργασμένη μετεφέρθη εις τό Κρητικόν Μουσεΐον και ευρίσκεται
εις τον προθάλαμον τοϋ πρώτου πατώματος, (αριθ. λίθινων 3δ).
Αίάνασκαφαΐ τοϋ Πυθίου διήρκεσαν τρεις περιόδους 1884-1887.
Ό ναός διετηρήθη επί πολλούς αιώνας. Τά αρχαιότατα αύτοϋ μέρη έκτί-
σθησαν κατά τήν λεγομένην άρχαϊκήν Έλληνικήν εποχήν. Διεσκευάσθη και
ηύρύνθη ό ναός κατά τους κλασσικούς Έλ?α]νικούς χρόνους. Νέα δέ μεγέ-
θυνσις και διασκευή αυτού έγινε κατά τούς Έωμαϊκούς χρόνους.
Ελληνικών χρόνων έπιγραφαί ευρέθησαν ουκ όλίγαι, ών σπουδαιότεροι
δύο, ή προμνημονευθεΐσα, έξ ής έπιστοποιήθη τό όνομα τοϋ ναού και άλλη,
συνθήκη Ευμενούς τοϋ Βασιλέως και μιας καί είκοσι Κρητικών πόλεων.
Πολύ μεγαλυτέρου δμως ενδιαφέροντος είναι εκατόν είκοσι δύο τεμάχια
άρχαϊκωτάτων επιγραφών, αρχαιοτέρων τής Μεγάλης επιγραφής. Πάντα τά
τεμάχια ταύτα και πλείστα άλλα μή ευρεθέντα ήσαν κτισμένα και άπετέλουν