DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.51540#0177
ec“*^
ulrict, 1
1 fotuni cit,,
n:n»“'wt(,
‘P^iationil,
^UM
‘«Aiaoririi
Uce^discrepa,
)ftrina plan^t
^copoft^^
ttorim, p^r,
■uWjArd?^
^.jEp^opo^
'dtt(w3Prejjxm/
,Regum welPritti
jProceruw^ft
sw,
ow.
rose^idmirM
iit. pofuitrubM
umpsit,tMi^
4
r.
m habuit, I
itionufum
wpusipotA
dijpenfatwtyX
Additio,
)ift>ensatio.]
^uintduAl W
iec erat in anti^
uliter.sicit^
iChrifti^^
duodibino^'
^cr.ftdc^
ndHegai^
r<Us^<
rxluj-4^
aedi»^
£g?
....
e
2
5
Dicunt quidam, q> sic: sed tale ius, quo superior utipotest:
inferior uero illud petere no potest:uts. §. genera. Alij,ut Hi
& M. dicunt contra: arg.j.q.vij.exi-
j7 guntR & c.si quis omsie. nam indul-
gentia noncst regula: utxxxiij. q.ij.
interfedores. ergo nulla dispensatio
est ius: quia regula est cano, seu ius:
ut iij.dist.canon.& c.regula.Ite aliud
estordo legitimus, & aliud usurpa-
tio,idest,dispensatio:utj.q.vij.quod
pro remedio. Tertij dicunt,q>secun-
du quod estin dispesante,noest ius,
sed potestas si iure permitia,& qu^da
adtio: led secundu quod est in eo, in
quo dispensatu est,ius priuatu est,no
comune,8c estquaedapassio. Ad hoc
* ~ ’ . dc inprae. c.
adolescentia. xxxi.q.j. hac ratione.
1 « *
f Exig&L 3 Vbi de hoc$
Adde tu, an difyensatio
sit ius,qu<e uoluit nota*
biliter Arcbi.in c. ut ca
stitueretur.l. dift. ubi i-
pse /equitur huccr be*
ne declarat, &adde%
disbensatio rejsieftu
periorisest uoluntatir,
non autem necesiitatis,
secundum Phili, 'mc.si
de £ta. cr qualitate,li*
bro ^si
DeDiij)enGtionibus
hifflaea,quoJpe«ansmortal;terpostbaptismu!n
Berinonpotest:atxxv.dist.pnmum.xlviij.dist.quo^i .
dist.iliod.j.qusst.vij. siquis omnem.Secunda, quddpro‘
motus postsuam promotionem mortaliter peccans deiici
wr.siuedeponitur.l.distin.quisemel.&c.siepiscopus.&csi
postordinationem.lxxxj.disttn.diaconus. Tertiaest nuia
depolitus ab ordine non restituitur.l. distin. cap i. & ii’ & c
peruenit.&c. postquam. Ha: tres regula: colligi posTunt 1’
distin. utconstitueretur. Vbicunqueautem mitius agitur’
quam didte tres regula: dicant,dispensatio dici potest quod
prosequere,proutno.l.dist.insumma.Etscias,quddcontra
duas primas regulas, postuntepiscopi dilpensare in adulte
rio,.&in minoribus criminibus adulterio:sed in maioribus
illo non, nili in casibus i iure expressis:ut ex. de iudiciis at
i si clerici. ♦ Exprimuntur enim quidam casus maiores adul
rio,in quibuspoteltepiscopus dilpensare:utin heresi 1 d:st
presbyteros.insacrilegio.e. dist. siquispresbyter.ininatri’
inoniocontrahendoquandoqi.Xxxiij.q.ij.antiqui &quan
doq; in simoma,&in homicidio,& schilmatico,& in quibus
damalijsmtj.$. nunc deepiscoporum.Velpotestdici quod
pre.c.presbyteros.bodiend habet locum.-quiahsreticiho
dieincarcerantur t ut ex.de hsr.c.pe. Item prsail. c. si quis
presbyter, non obltat: quia illud sacrilegium.de quo ibi di
citur, nonestmams.imdminuscrimenadulterio &sicde '
al>is.Contra tertum uero regulam solus papa dispensare po
j testiuts.J.nuncostendendum. uennono t Notandum est
autem,quod ahudestrigorsiueseueritas,aliud ius, aliud»,
qmtas,&ahu_dd>spensatio Dehisomnibushabeturex.de
transaa.c.h. Rigorestdtstrnftio inris siueexcessus 8c austeri
tasluris scnpta, aliquando ad terrorem: utpatetinaccusa-
toreclericnin probatione deficiente,cui denegatur coinmU
nio, etiammfine umesuae: ut ij. qutest. iij. |?quis e isc0“
pum. &in eo qui nommauit presbyterum in teltamento
tutorem filio suo, pro quonon estorandum: utlxxxviii.db
stinst.neqi.Ad idem facitj.qusst. vij. quiin quasibet.&qua.
. , doqiseueritasappellatur:utl.dist ut
Cmjit«eretur.J Et econstitueretur^ix.quttst.j.c.iii in fi
ibir.ot. hecmateru m " - -- - J Ju““-
glojsihic habes.
dist. disciplina. in glojsi
std qualiter, j.q.^ij.dis
^nsationcs^c.exb
ij.q.v. quanto, xxiij.q.inj.c. non po-
test. $. praecepta, ex. de sen. excom.
supereod. Sed rigor iste seruandus
non est: nili ubi timetur exemplum
mali: utxlv.dlst. sedillud. &ex.de
transac.c.fina. Quandoq; tamen ri-
goircst idem, quod subtilitas iuris:
ut ex.de resti.spo.in literis. & c.s^pe.
ex. depraeben.tuae.ex.deapp.interposita.^.fin; Itemrigor
diciturdisciplina: utxlv.dist.disciplina.in princip.Ite dici-
tur iustitia. utc. distinft.omnis qui.& c.uera. Etscias quod
quandoq;rigorinducitur contra naturalem aequitatem ex
causaprobonopublico: &quandoq; etiam sine causa,&si-
neratione.& hocsolum pro ratione susficit,quod ita scriptu
ui,&a qui.ma.lib.no fi.prospexerit.vj.q.iij.scriptum.
quia alia ssatio reddi non potest:ut ff.de legi.& se.consul.l.no
omnium.xxiij.q.iiij.Nabuchodonosor.in prin.Sc de hoc exi
derescript.si quando. Hoc prbsequcre,&exemplificaprout
not.j.dist.ius generale. & ff. deiusti.&iur.Lantepenult. Ius
autem est ars boni & ^qui,cuius quis merito nos sacerdotes
appellat,id est, sacrorum praeceptorum ministros. ff. de iu-
sti.&iur.l.j.$.ius. + ./Equitasuero est media interrigorem &
dispensationem,siue misericordiam. C. de iudicijs. placuit.
xxxiiij.dist.fraternitatis.ex.de translat.c.fin.Interpretari au
teman ius scriptum sit £quum,uel iniquum, solius principis
est.C.deleg.& costi.l.j. ^Equitas ita describitur a Cypriano:
^tjuitas estiustitiadulcore misericordiae teperata. Vel dic
quod aequitas est motus rationabilis regens misericordia&
rigore.xlv.dist. disciplina.Sc c.& qui emedat.& ca.uera.quia
rigor est mansuetudine temperandus: ut ex. de pur.c. cu in
iuuentute.Haec aut est aequitas illa, qua iudex semper pr$ o-
Culis debethabere:ut ff de eo quod certo loco.qcF si Ephesi.
infin.& ex.ut eccle.benefi.ut nostru.in prin.in parte decisa.
Quid sit dispensatio,S.
est distu:&illa utendum no est,nisi necessitas uel utilitas id
$ cxposcat:utJ.eo.^.genera.+.Sednuquid dispcnsatio estius^
ex.defil.presby.ex tux. & in pne. c.
interfectores.&: ea.q. in <_
xxxij.q.vij. Apostolus.m fi.ex. de praeb. cuimamdudum.iii
n.Ego dico, quod ibi dispesatio debitaest:uts.£. genera.tuc
est ius:cu sit executioiustitia. ff. de iusti.& iur. 1.j. respon.h
Si uero est prohibita,tunc non est ius, led dispensatio iuris.
Si aut sit permissa,tunc no est ius,sed misericordia,ut in pr^.
c.allegant.& xlv.dist. disciplina.in prin.& c.omnis qui.ix.q„
j.ordinationes.uer. quamuis. Scj.q.vij.is qui. siue copalsio:
ut ea.dist.uera. Quandoq; tame dispensatioponiturpro iu-
re:ut ex.de tornea.c.ij. Vbicunq; autiudex debitas pcenasj,
& a iure statutas relaxat,semper dispensare uidetur.multa e-
nim ex officio suo facere potest, ad quse de rigore non tene-*
tur.ff.de iudi. non quicquid.ij.q.iij.t. si quem.§.notandu.id
prine.Ad idem xxviij.q.j. iam nunc.
&c.sienim. Minorquandoq>miti-
gat poenam & superiore inssigam: ut
I.dist. accedens, xxxij.q.ij.latore. C.
de epis.& cleri.Auth.interdicimus s.
‘2-§-Originem’"-;
I + dispensationis remediuabeo, qui
ex sola misericordia & dispensatione
Uniuersa creauit, & ea homini subie-
cit:utff.deusu.inpecudu. in fi.insti-
thit.de reru diuisioe.$. in pecudu.& Ixxvij.dist. buius.xxiiji
q. vij.quod aut.ih fi.unde Psalmus viij.Omnia subi ecisti sufe
pedib.eius,&c. que de limo terrae ad imagine suam creauin
xxxiij.q.v.haec imago.* Ite ipse dispensauitcu Adam & Eua
traulgressoribus,&postpoenitentiamdimisitillis peccatu,
de poenit.dist.j.serpens.&c.sicut primi.de poenit.dist.iij.Ro
manos.& c. Adam.alias est uer.de poenit.dist.iij.Iudas.& dc
3 panit.dist.v.c.j.* Item ex dispesationesaluauit Noe& filios
eius,cuunus illoru,scilicet Cham, reprobus esset: utxxiiij.
q.j. quia ex sola. & c. quon.ia uetus.ij.q. vij. sententia Cham.
Item dispesationeliberauit Abraha a Chald^is: utxxxv.q.j*
c.fi.Ite ex indulgentia liberauitLot de Sodoma.ij.q.pDeus.
xiiij. dist. quod ait.quiaperit stepeiustuSjpimpio.xxiiij.q.ji
non turbatur. deconsecra.dist.j.in sanfta.j.q.iiij.c. ecclesiai
§. item ex peccato Achdr. Item eunde liberauit ex indulgen
tiadecaptiuitate gentilium.xxij.q.v.dicat. Itemexdispensa
tione liberauit lacob de manu Esau: xxij.q.ij.^.fin. &Mcy-
sen de multis pesiculis.de poenit.distimftio.j.^.ut cognouen
$.opponitur.&filios Israel de fornace ferrea.xvj.q.iij.porrd*.
& de Babylonica captiuitate.de pceniten.dist.j.prodixerat»
4 + Item dispensauitDeus cu humano genere , quando misit
filium suum, ut nos redimeret.viij.q.j. in seripturis. vij.q.iji
ciim redemptor.Sc in prae.cap.porro.qui etiam quotidie no-
biseum dispensat:ut de poenit.dist.v«c.ij.& in PsalmiSjmise1-
rere mei sccundum,&c. Non est igitur mirum,si homines cu
hominibus dispensent: quia omnis eius a&io, ndstra debet
esse instrucftio. xij. quaestione prima, exemplum. & ubi do-
minus est largus dispensator: non debet famulus esse aua-
rus. + Quia melius est de misericordia, qdam de seueritato
reddereratione. xxvj.q.ult.allegant. xliij. dist. dispensatio.
xxxiij.dist. usq; adeo. Alisencordiaenimcomunis est mus.
Ixxxvj.
g InterdicimiM.yvide
?uoddixis. §.nunco^
edenaendu. super uei\
xxvij.insi.
Additio.
a Originem autem.l
\lunc §. ufy ad uer. no
eft igitur, habuit d Io*
deDeo.ubi s.
ulrict, 1
1 fotuni cit,,
n:n»“'wt(,
‘P^iationil,
^UM
‘«Aiaoririi
Uce^discrepa,
)ftrina plan^t
^copoft^^
ttorim, p^r,
■uWjArd?^
^.jEp^opo^
'dtt(w3Prejjxm/
,Regum welPritti
jProceruw^ft
sw,
ow.
rose^idmirM
iit. pofuitrubM
umpsit,tMi^
4
r.
m habuit, I
itionufum
wpusipotA
dijpenfatwtyX
Additio,
)ift>ensatio.]
^uintduAl W
iec erat in anti^
uliter.sicit^
iChrifti^^
duodibino^'
^cr.ftdc^
ndHegai^
r<Us^<
rxluj-4^
aedi»^
£g?
....
e
2
5
Dicunt quidam, q> sic: sed tale ius, quo superior utipotest:
inferior uero illud petere no potest:uts. §. genera. Alij,ut Hi
& M. dicunt contra: arg.j.q.vij.exi-
j7 guntR & c.si quis omsie. nam indul-
gentia noncst regula: utxxxiij. q.ij.
interfedores. ergo nulla dispensatio
est ius: quia regula est cano, seu ius:
ut iij.dist.canon.& c.regula.Ite aliud
estordo legitimus, & aliud usurpa-
tio,idest,dispensatio:utj.q.vij.quod
pro remedio. Tertij dicunt,q>secun-
du quod estin dispesante,noest ius,
sed potestas si iure permitia,& qu^da
adtio: led secundu quod est in eo, in
quo dispensatu est,ius priuatu est,no
comune,8c estquaedapassio. Ad hoc
* ~ ’ . dc inprae. c.
adolescentia. xxxi.q.j. hac ratione.
1 « *
f Exig&L 3 Vbi de hoc$
Adde tu, an difyensatio
sit ius,qu<e uoluit nota*
biliter Arcbi.in c. ut ca
stitueretur.l. dift. ubi i-
pse /equitur huccr be*
ne declarat, &adde%
disbensatio rejsieftu
periorisest uoluntatir,
non autem necesiitatis,
secundum Phili, 'mc.si
de £ta. cr qualitate,li*
bro ^si
DeDiij)enGtionibus
hifflaea,quoJpe«ansmortal;terpostbaptismu!n
Berinonpotest:atxxv.dist.pnmum.xlviij.dist.quo^i .
dist.iliod.j.qusst.vij. siquis omnem.Secunda, quddpro‘
motus postsuam promotionem mortaliter peccans deiici
wr.siuedeponitur.l.distin.quisemel.&c.siepiscopus.&csi
postordinationem.lxxxj.disttn.diaconus. Tertiaest nuia
depolitus ab ordine non restituitur.l. distin. cap i. & ii’ & c
peruenit.&c. postquam. Ha: tres regula: colligi posTunt 1’
distin. utconstitueretur. Vbicunqueautem mitius agitur’
quam didte tres regula: dicant,dispensatio dici potest quod
prosequere,proutno.l.dist.insumma.Etscias,quddcontra
duas primas regulas, postuntepiscopi dilpensare in adulte
rio,.&in minoribus criminibus adulterio:sed in maioribus
illo non, nili in casibus i iure expressis:ut ex. de iudiciis at
i si clerici. ♦ Exprimuntur enim quidam casus maiores adul
rio,in quibuspoteltepiscopus dilpensare:utin heresi 1 d:st
presbyteros.insacrilegio.e. dist. siquispresbyter.ininatri’
inoniocontrahendoquandoqi.Xxxiij.q.ij.antiqui &quan
doq; in simoma,&in homicidio,& schilmatico,& in quibus
damalijsmtj.$. nunc deepiscoporum.Velpotestdici quod
pre.c.presbyteros.bodiend habet locum.-quiahsreticiho
dieincarcerantur t ut ex.de hsr.c.pe. Item prsail. c. si quis
presbyter, non obltat: quia illud sacrilegium.de quo ibi di
citur, nonestmams.imdminuscrimenadulterio &sicde '
al>is.Contra tertum uero regulam solus papa dispensare po
j testiuts.J.nuncostendendum. uennono t Notandum est
autem,quod ahudestrigorsiueseueritas,aliud ius, aliud»,
qmtas,&ahu_dd>spensatio Dehisomnibushabeturex.de
transaa.c.h. Rigorestdtstrnftio inris siueexcessus 8c austeri
tasluris scnpta, aliquando ad terrorem: utpatetinaccusa-
toreclericnin probatione deficiente,cui denegatur coinmU
nio, etiammfine umesuae: ut ij. qutest. iij. |?quis e isc0“
pum. &in eo qui nommauit presbyterum in teltamento
tutorem filio suo, pro quonon estorandum: utlxxxviii.db
stinst.neqi.Ad idem facitj.qusst. vij. quiin quasibet.&qua.
. , doqiseueritasappellatur:utl.dist ut
Cmjit«eretur.J Et econstitueretur^ix.quttst.j.c.iii in fi
ibir.ot. hecmateru m " - -- - J Ju““-
glojsihic habes.
dist. disciplina. in glojsi
std qualiter, j.q.^ij.dis
^nsationcs^c.exb
ij.q.v. quanto, xxiij.q.inj.c. non po-
test. $. praecepta, ex. de sen. excom.
supereod. Sed rigor iste seruandus
non est: nili ubi timetur exemplum
mali: utxlv.dlst. sedillud. &ex.de
transac.c.fina. Quandoq; tamen ri-
goircst idem, quod subtilitas iuris:
ut ex.de resti.spo.in literis. & c.s^pe.
ex. depraeben.tuae.ex.deapp.interposita.^.fin; Itemrigor
diciturdisciplina: utxlv.dist.disciplina.in princip.Ite dici-
tur iustitia. utc. distinft.omnis qui.& c.uera. Etscias quod
quandoq;rigorinducitur contra naturalem aequitatem ex
causaprobonopublico: &quandoq; etiam sine causa,&si-
neratione.& hocsolum pro ratione susficit,quod ita scriptu
ui,&a qui.ma.lib.no fi.prospexerit.vj.q.iij.scriptum.
quia alia ssatio reddi non potest:ut ff.de legi.& se.consul.l.no
omnium.xxiij.q.iiij.Nabuchodonosor.in prin.Sc de hoc exi
derescript.si quando. Hoc prbsequcre,&exemplificaprout
not.j.dist.ius generale. & ff. deiusti.&iur.Lantepenult. Ius
autem est ars boni & ^qui,cuius quis merito nos sacerdotes
appellat,id est, sacrorum praeceptorum ministros. ff. de iu-
sti.&iur.l.j.$.ius. + ./Equitasuero est media interrigorem &
dispensationem,siue misericordiam. C. de iudicijs. placuit.
xxxiiij.dist.fraternitatis.ex.de translat.c.fin.Interpretari au
teman ius scriptum sit £quum,uel iniquum, solius principis
est.C.deleg.& costi.l.j. ^Equitas ita describitur a Cypriano:
^tjuitas estiustitiadulcore misericordiae teperata. Vel dic
quod aequitas est motus rationabilis regens misericordia&
rigore.xlv.dist. disciplina.Sc c.& qui emedat.& ca.uera.quia
rigor est mansuetudine temperandus: ut ex. de pur.c. cu in
iuuentute.Haec aut est aequitas illa, qua iudex semper pr$ o-
Culis debethabere:ut ff de eo quod certo loco.qcF si Ephesi.
infin.& ex.ut eccle.benefi.ut nostru.in prin.in parte decisa.
Quid sit dispensatio,S.
est distu:&illa utendum no est,nisi necessitas uel utilitas id
$ cxposcat:utJ.eo.^.genera.+.Sednuquid dispcnsatio estius^
ex.defil.presby.ex tux. & in pne. c.
interfectores.&: ea.q. in <_
xxxij.q.vij. Apostolus.m fi.ex. de praeb. cuimamdudum.iii
n.Ego dico, quod ibi dispesatio debitaest:uts.£. genera.tuc
est ius:cu sit executioiustitia. ff. de iusti.& iur. 1.j. respon.h
Si uero est prohibita,tunc non est ius, led dispensatio iuris.
Si aut sit permissa,tunc no est ius,sed misericordia,ut in pr^.
c.allegant.& xlv.dist. disciplina.in prin.& c.omnis qui.ix.q„
j.ordinationes.uer. quamuis. Scj.q.vij.is qui. siue copalsio:
ut ea.dist.uera. Quandoq; tame dispensatioponiturpro iu-
re:ut ex.de tornea.c.ij. Vbicunq; autiudex debitas pcenasj,
& a iure statutas relaxat,semper dispensare uidetur.multa e-
nim ex officio suo facere potest, ad quse de rigore non tene-*
tur.ff.de iudi. non quicquid.ij.q.iij.t. si quem.§.notandu.id
prine.Ad idem xxviij.q.j. iam nunc.
&c.sienim. Minorquandoq>miti-
gat poenam & superiore inssigam: ut
I.dist. accedens, xxxij.q.ij.latore. C.
de epis.& cleri.Auth.interdicimus s.
‘2-§-Originem’"-;
I + dispensationis remediuabeo, qui
ex sola misericordia & dispensatione
Uniuersa creauit, & ea homini subie-
cit:utff.deusu.inpecudu. in fi.insti-
thit.de reru diuisioe.$. in pecudu.& Ixxvij.dist. buius.xxiiji
q. vij.quod aut.ih fi.unde Psalmus viij.Omnia subi ecisti sufe
pedib.eius,&c. que de limo terrae ad imagine suam creauin
xxxiij.q.v.haec imago.* Ite ipse dispensauitcu Adam & Eua
traulgressoribus,&postpoenitentiamdimisitillis peccatu,
de poenit.dist.j.serpens.&c.sicut primi.de poenit.dist.iij.Ro
manos.& c. Adam.alias est uer.de poenit.dist.iij.Iudas.& dc
3 panit.dist.v.c.j.* Item ex dispesationesaluauit Noe& filios
eius,cuunus illoru,scilicet Cham, reprobus esset: utxxiiij.
q.j. quia ex sola. & c. quon.ia uetus.ij.q. vij. sententia Cham.
Item dispesationeliberauit Abraha a Chald^is: utxxxv.q.j*
c.fi.Ite ex indulgentia liberauitLot de Sodoma.ij.q.pDeus.
xiiij. dist. quod ait.quiaperit stepeiustuSjpimpio.xxiiij.q.ji
non turbatur. deconsecra.dist.j.in sanfta.j.q.iiij.c. ecclesiai
§. item ex peccato Achdr. Item eunde liberauit ex indulgen
tiadecaptiuitate gentilium.xxij.q.v.dicat. Itemexdispensa
tione liberauit lacob de manu Esau: xxij.q.ij.^.fin. &Mcy-
sen de multis pesiculis.de poenit.distimftio.j.^.ut cognouen
$.opponitur.&filios Israel de fornace ferrea.xvj.q.iij.porrd*.
& de Babylonica captiuitate.de pceniten.dist.j.prodixerat»
4 + Item dispensauitDeus cu humano genere , quando misit
filium suum, ut nos redimeret.viij.q.j. in seripturis. vij.q.iji
ciim redemptor.Sc in prae.cap.porro.qui etiam quotidie no-
biseum dispensat:ut de poenit.dist.v«c.ij.& in PsalmiSjmise1-
rere mei sccundum,&c. Non est igitur mirum,si homines cu
hominibus dispensent: quia omnis eius a&io, ndstra debet
esse instrucftio. xij. quaestione prima, exemplum. & ubi do-
minus est largus dispensator: non debet famulus esse aua-
rus. + Quia melius est de misericordia, qdam de seueritato
reddereratione. xxvj.q.ult.allegant. xliij. dist. dispensatio.
xxxiij.dist. usq; adeo. Alisencordiaenimcomunis est mus.
Ixxxvj.
g InterdicimiM.yvide
?uoddixis. §.nunco^
edenaendu. super uei\
xxvij.insi.
Additio.
a Originem autem.l
\lunc §. ufy ad uer. no
eft igitur, habuit d Io*
deDeo.ubi s.