DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.51540#0393
0
28
29
5°
gitur, sitbonrfei.
isapicibusdi^'
&.qu6diubtiliUsH
:maicijS.aiieR
C.decoinpen.i»
bepilogo^PfM
:imasdideai^d
fecundum **|
labet enim* J
era,qus cumini
«vipdtst.locuuM
boniop cris’>
's’qurX?*’i
Strei'n°t«rK.j
'on°ffera? ’■
»46
kK*“*
«FsW.Cr‘*1
“rERxwiij, i
"^sutnin^
■"fradhocxsiJ
*fabui’ra,meniii
hcndeo.idc^ I
rsecars^ec^J
'icendam ad ea^J
eumiuuanv.utffJ'
2 propositis audito,
credar responsionijl
dirorum a nimisco, I
fcrupdus relinqua. t
rcohis, qu^suntex I
nec ad rem saciant,
]uod prius dixit,fc,
em dixi supriuersie,
us>xiij.qu£st,j,d,d
;.abbate.3cdereiui|
CunftiQLihj,
testimari hebetem
ibus plusquamexpe- j
Jluntur. + Subtilitas I
c et,exercetur, a&
ix. dist. hinc etenim.
:. na su s etenim, Hoq
oposuitjmitatusuo' I
vij. oculos laosW
terrarum & abyssiia
.dist.nonne.&state-
n rationis,seduoiffl'
xxiiij.qj-nonofo
lingua transeuntesii'
Psal.lxxij.nonW
strauolatinonatw
s.heuiri ecclesiastici opprimunturutxxiiij.q.
dmpe7! t Vel (i allegauerit poetas,dicas sic:
• audistis<amatoria Bucolico-
q?0RMA'pcUVergilij, uel Ouidijin suse asiertionis testi-
N‘”uer1^
' (noniumai! ^/jncentiuauitioru : ut ea.dist.ideo.quare
jnens excita^ ^cut & Hieron.ob hoc ab angelo est corre-
meseturC0.rr^|€„iinus. Vel sic,si naturales libros induxit:
Pws:ilte3t Orator ille physicus,uel naturalis perscruta-
F°rM e oculos trans coelum leuauit,& ultra profun-
&abyssi,in quoddam inane demersit, ociosis
^,n£/rr?m^subtilitatibus se inuoluens : cur in uanitatem
0 [isobfeuritatemlapsusest:utea.dist.nonne.&
■ “ Xtstici’.palM *&• Vcl sic.si induci multos uersus:
C‘'’ via Oratorille,quem audistis,iam bene feruet.qui
IOR metrorumultitudinem congerit & distinguit: ut
m^namt vd si dixit de geometria,uel astronomia,uel arith
M lbidCm uelmusica,uel medicina, uel grammatica, & huius-
mCT d-casqudd licetueritatem habeant,non tamen sunt
r_^lietatis:utea.dist.riquisgrainmaticam^
77 ♦ «rindesuetudinem abierunt: quia in errorem mit-
h.nc etiam. & xxvj.^c.sors.^
tj.j., ^leguntur ut repudienturiut ea.dist. legimus;
Vel fc lidilputat de uiribufc uerborum, prout faciunt saepe
diOici&grainmaticis
FORMA. Orator ille,quem audistis,accurate de uerbd-
rumairibusdisputauit,non attendens, quod indignum ual
je^quodiurisscientiaregulissubiaceatPrisciani: ut ea.
dist.indignum.+ Nam dum uerborum proprietas attendi-
tur, scnsusueritatisamittitur: utex.de uerb.signifi.praete-
teo. & uerborum disputatio pertinacibus est relinquenda,
secundum Tullium,curiosis,qui de his,quibus non expedit
facile disputant:ut ex.de re iud. abbate sane. prope fi.lib.vj.
Adomnesautepr«missas formulas concludat sic.Sed certd
excularimeretur.nam non uoluntate,sed potius grauissima
necessitate propter inopiam, uidelicet iuris 3c rationis no-
sciturid fecisife: ut xxxvij. dist. qui de mensa.in fi.&c.j.& x.
dist.siinadiutorium. Postmodum uerd surgat aduocatus
redargutus, & dicat sic:
FORMA. NemoreiSUpersonam reprehensorissuscipit,
niliquissuisaftibuserratacodemnat.lxxxj. dist.nemo. Se-
neca quoq; uir prudentissimus & consul, utInsti. de fidei-
coin. habetur. $.& in Neronis, ait: Si tibi ipsi non imperasti,
attaceres: quomodo ab alio silentium exigis^Etin Cato.di
cituriQiialibertate potes alios corripere,dum taciti tibi re-
spondeaseadem,qu£ corrigis,comisitTe.Nam maldcastigat,
(uemsua culpa ligat, xxv. dist.c.fi. &xxvj.dist.una^c. si quis
<se.xxiiij.dist.x.$. quod ergo.iij.q.vij.^.quod ergo.dominus
iiledilatauitsupermeossuum,utinPsalmo xxxiiij. & uisus
estserinonem meum redarguere de prolixitate uel imperti-
nentia,uelnimialubtilitate: sed si tacuisset,philosophus fu-
isiet. Sicut dicit Horatius,de quodam minus bonos uersus
consiciente: Prius enim debuit a se repellere, quod in alio
uidebatreprehensibile. Nam indicandus, alium indicans,
sdpsurncodemnat:utdepoe.dist.vj.c.j. uer.iudicans. &seq.
^xl.dist.mnlti.Et prius debuit de suo trabem,quam festuca
deoculoeducerealieno.iijs q.vij.c.insames.$. testatur ■. Per
tneetenimsufficienter,quae circa fadlum & ius conueniunt,
ada sunt, quibus nonduresposum extitit exaduesso. xliij.
in madatis.in fi. & xxiij. q. i i ij. N ab u ch o d o n o so r. r e sp 6.
| puero quod intellexit,retulit: sed quia non beneintel-
ew,n6 bene retulit,nec decenter.ut xxvj.q. v. nec mirum.
Uerusfi.perunam coi.uer.quod intellexit,&c. Imo discipli
na^eamodiuit:8csermones meos retrorlum ptoiecit: ut
^•^oxlix. Non attendens illud Salomonis:Prius intel
tuncincrepa.Priusquam scruteris.non reprehendas.
. n, nxj.q.iii.eorum n. Vndede planofa-
tal, s teor, quod uitiu animi est indignis,
tisuiiU e,j^‘^eons &non intelligentibus scientiae secre
?^^Ec=Z(stauulgare:utxl^ Quia
non sunt proijciendce margaritae an-
te porcos:ut ea. dist. in mandatis. &
i.imd oportet eum,qui rudes alloqui
De Exordqs St Arengisaduoca. 2/y
tur,eorum ingenio se aptare, uerboru osdine pro audien
nnn7apar mte viij«q-j-oportet. Cum igitur ille
nondum sussicientermilitauerit kholasticis disciplinis, ur
ex.de ele&.bonje.ij. respon.j. cum oporteat in talibus prius
animas, &postmodu linguas fieri eruditas : ut in prooemio
UigestorutM. illud uerd satis, idcirco adhuc Donatum se-
itetur & ad ostium uigilet Prisciani:utIxxxvi.dist.cum mul
27 ta.ex.de xta.&qualita.cfi.t Vel ita:
Forma. Sicut ait Boethius, Tot sunt artis hostes, quot
ignorantes.Orator ille,que audistis, uisus estme redargueret
eo,quod aliqua dicfaphilosophorum & poetarum uel gen-
tilium inserui dialis meis. Sed cert8 eo ipso quod hoc uitu-
??rat^e ignorare demonstrat. Nam uituperatioartis te-
stis est ignorantiae: & secundum Hiero. Nemo bene indicat
quod ignorat.&arg.xj.q.iij.eorum.Non enim malum est ab
his exempla sumere. alioquin Moyses & Daniel,sapietia, &
noeris iEgyptiorum, Sc Chaldceorum non paterentur eru-
diri * nec Paulus aliquos uersus poetaru suis induxisset scri-
pturis : utxxxvij. dist. turbat °. nec
Hiero.de coniec.dist.v. nunquS. nec r *
Augu. xxvj.q. v. nec mirum, nec Iu- °C’
risconsultus.fEdere.di.intantum.infine. ibi: xenotrophiu,
&c>&Instit.decontrah.empt.^ pretiu. neclsido. ex. deuer.
sigiforus.$.lis autem.nec Innoc. im.de iureiuramquemad
modum, nec Daniel,Ananias, Misael,& Azarias docftrinam
Babyloniorum didicisient, si id peccatum esie sciuissent: ut
xxxvii.dist. qui de mensa. Non ergo absurdum est,si quis a-
liquid exerudirione comuni,ac liberalibus studijs, qu£for-
in pueritia attigit,ad asfectionem suse propositionis, edu
cat: utxxxvij.dist.rdatum» infin.undesi tacuisTct,philoso-
phus fuisset. t Vel sic:
Fo R M A.Sicut ait Seneca iib.Declamationum.c.ij. Cre-
scereexmeaproposuitinuidiahomo, qui se melius iaftare,
quam defendere potest. Orator ille ciim se nequiret defen-
dere,in meam depressionem uoluitse ia&are, no attedens,
quod omnis iadantia a bonis est moribus aliena: ut vj.q.j.
imitare. Ignorans etiam regulam ueritatis,qua prohibetur
quis comendandi sui causa dicere,quo minor alius fiat: utj.
q.iij.si quis uerd.Quinimd arrogantia tentus nimianeseiuit
humiliter proferre,quae dixit:sed orando in quodam sibi ui-
debatur culmine residere, astantcs ut long£ infri se positos,
uelutinimacospiciendo:utxlvj. dist. habet hoc proprium,
non attendens etiam illud Eccle. xxxij. c. Importuni noli
extolli in sapientia tua: qui enim postujat,alium contemne-
re non debet:ut.s.eo.$.in prin.Sed caueatmam quanto gra-
dus altior,tanto casus gfauior.arg. de poe. dist. ij. in prin.Sc j»
q.j.pueri.Velsic:
Fo R M A. Deus laudem meam ne tacueris, quia os pec-
catoris &dolosi super me apertu est: locutusest aduersum
me lingua dolosa,& sermonibus circumdedit me, 8c expu-
gnauit me gratis,&c.ut in Psalmo eviij. Vel sic:
Fo RM A. Verba mea auribus percipe Domine, intellig®
clamorem meum,&c. Psalmo v. Vtrum autem audietur pa-
tronus rei uolens iterum replicare,dixi s.eo.^.uer.c^terum».
Potest quoq; utriusq; parcis aduocatus sequentibus uti pra5
fationibus,&primo sic:
Fo RM A.Quiafides ueritatis uerborum,&c.uersi.dein-
de. + Et ipse legislator captiones & superssuitates uerbonJ
excludit:ut C.qui admit.ad bona.posfes.uerborum.& ex.itx
prodemioDeere.§.sane. C.deno. Codicecompo.uer.quib.
ideouerboru prolixitate depulsa, ad fadi uenio quaMdione,,
quae est talis,&c. Vel tali ad captandam beneuolentiam:
Fo RM A. Ad iudicis pertinet officium in causis iustaex-
audire desideriapatronoru:utdixi s,$.eo.in prin. Cum igi-
tur iste pro iusticia siue iure,cuius uos noui eledorem sedu-
lum abanriquo.ff.deiustit.&iutJ.j.&xij.q.ij.cumdeuotis-
simam.& ad qua ex debito tenemini:ut puersimel tali ad iu-
sticam. scio % benigna mihi praebebitis audientiam, cupro
ea insisto precibus obtinenda. + Nam superssuum est,preci-
bus postulare, quod de iure comuni competiti ut C.li.x. de
thesauris.l.unica.Veniam igitur postulando ad principalem
uenio quaestionem,quze talis est,&c. Vel tali:
Fo RMAi Tempore indigemus, ut aliquid maturius a-
28
29
5°
gitur, sitbonrfei.
isapicibusdi^'
&.qu6diubtiliUsH
:maicijS.aiieR
C.decoinpen.i»
bepilogo^PfM
:imasdideai^d
fecundum **|
labet enim* J
era,qus cumini
«vipdtst.locuuM
boniop cris’>
's’qurX?*’i
Strei'n°t«rK.j
'on°ffera? ’■
»46
kK*“*
«FsW.Cr‘*1
“rERxwiij, i
"^sutnin^
■"fradhocxsiJ
*fabui’ra,meniii
hcndeo.idc^ I
rsecars^ec^J
'icendam ad ea^J
eumiuuanv.utffJ'
2 propositis audito,
credar responsionijl
dirorum a nimisco, I
fcrupdus relinqua. t
rcohis, qu^suntex I
nec ad rem saciant,
]uod prius dixit,fc,
em dixi supriuersie,
us>xiij.qu£st,j,d,d
;.abbate.3cdereiui|
CunftiQLihj,
testimari hebetem
ibus plusquamexpe- j
Jluntur. + Subtilitas I
c et,exercetur, a&
ix. dist. hinc etenim.
:. na su s etenim, Hoq
oposuitjmitatusuo' I
vij. oculos laosW
terrarum & abyssiia
.dist.nonne.&state-
n rationis,seduoiffl'
xxiiij.qj-nonofo
lingua transeuntesii'
Psal.lxxij.nonW
strauolatinonatw
s.heuiri ecclesiastici opprimunturutxxiiij.q.
dmpe7! t Vel (i allegauerit poetas,dicas sic:
• audistis<amatoria Bucolico-
q?0RMA'pcUVergilij, uel Ouidijin suse asiertionis testi-
N‘”uer1^
' (noniumai! ^/jncentiuauitioru : ut ea.dist.ideo.quare
jnens excita^ ^cut & Hieron.ob hoc ab angelo est corre-
meseturC0.rr^|€„iinus. Vel sic,si naturales libros induxit:
Pws:ilte3t Orator ille physicus,uel naturalis perscruta-
F°rM e oculos trans coelum leuauit,& ultra profun-
&abyssi,in quoddam inane demersit, ociosis
^,n£/rr?m^subtilitatibus se inuoluens : cur in uanitatem
0 [isobfeuritatemlapsusest:utea.dist.nonne.&
■ “ Xtstici’.palM *&• Vcl sic.si induci multos uersus:
C‘'’ via Oratorille,quem audistis,iam bene feruet.qui
IOR metrorumultitudinem congerit & distinguit: ut
m^namt vd si dixit de geometria,uel astronomia,uel arith
M lbidCm uelmusica,uel medicina, uel grammatica, & huius-
mCT d-casqudd licetueritatem habeant,non tamen sunt
r_^lietatis:utea.dist.riquisgrainmaticam^
77 ♦ «rindesuetudinem abierunt: quia in errorem mit-
h.nc etiam. & xxvj.^c.sors.^
tj.j., ^leguntur ut repudienturiut ea.dist. legimus;
Vel fc lidilputat de uiribufc uerborum, prout faciunt saepe
diOici&grainmaticis
FORMA. Orator ille,quem audistis,accurate de uerbd-
rumairibusdisputauit,non attendens, quod indignum ual
je^quodiurisscientiaregulissubiaceatPrisciani: ut ea.
dist.indignum.+ Nam dum uerborum proprietas attendi-
tur, scnsusueritatisamittitur: utex.de uerb.signifi.praete-
teo. & uerborum disputatio pertinacibus est relinquenda,
secundum Tullium,curiosis,qui de his,quibus non expedit
facile disputant:ut ex.de re iud. abbate sane. prope fi.lib.vj.
Adomnesautepr«missas formulas concludat sic.Sed certd
excularimeretur.nam non uoluntate,sed potius grauissima
necessitate propter inopiam, uidelicet iuris 3c rationis no-
sciturid fecisife: ut xxxvij. dist. qui de mensa.in fi.&c.j.& x.
dist.siinadiutorium. Postmodum uerd surgat aduocatus
redargutus, & dicat sic:
FORMA. NemoreiSUpersonam reprehensorissuscipit,
niliquissuisaftibuserratacodemnat.lxxxj. dist.nemo. Se-
neca quoq; uir prudentissimus & consul, utInsti. de fidei-
coin. habetur. $.& in Neronis, ait: Si tibi ipsi non imperasti,
attaceres: quomodo ab alio silentium exigis^Etin Cato.di
cituriQiialibertate potes alios corripere,dum taciti tibi re-
spondeaseadem,qu£ corrigis,comisitTe.Nam maldcastigat,
(uemsua culpa ligat, xxv. dist.c.fi. &xxvj.dist.una^c. si quis
<se.xxiiij.dist.x.$. quod ergo.iij.q.vij.^.quod ergo.dominus
iiledilatauitsupermeossuum,utinPsalmo xxxiiij. & uisus
estserinonem meum redarguere de prolixitate uel imperti-
nentia,uelnimialubtilitate: sed si tacuisset,philosophus fu-
isiet. Sicut dicit Horatius,de quodam minus bonos uersus
consiciente: Prius enim debuit a se repellere, quod in alio
uidebatreprehensibile. Nam indicandus, alium indicans,
sdpsurncodemnat:utdepoe.dist.vj.c.j. uer.iudicans. &seq.
^xl.dist.mnlti.Et prius debuit de suo trabem,quam festuca
deoculoeducerealieno.iijs q.vij.c.insames.$. testatur ■. Per
tneetenimsufficienter,quae circa fadlum & ius conueniunt,
ada sunt, quibus nonduresposum extitit exaduesso. xliij.
in madatis.in fi. & xxiij. q. i i ij. N ab u ch o d o n o so r. r e sp 6.
| puero quod intellexit,retulit: sed quia non beneintel-
ew,n6 bene retulit,nec decenter.ut xxvj.q. v. nec mirum.
Uerusfi.perunam coi.uer.quod intellexit,&c. Imo discipli
na^eamodiuit:8csermones meos retrorlum ptoiecit: ut
^•^oxlix. Non attendens illud Salomonis:Prius intel
tuncincrepa.Priusquam scruteris.non reprehendas.
. n, nxj.q.iii.eorum n. Vndede planofa-
tal, s teor, quod uitiu animi est indignis,
tisuiiU e,j^‘^eons &non intelligentibus scientiae secre
?^^Ec=Z(stauulgare:utxl^ Quia
non sunt proijciendce margaritae an-
te porcos:ut ea. dist. in mandatis. &
i.imd oportet eum,qui rudes alloqui
De Exordqs St Arengisaduoca. 2/y
tur,eorum ingenio se aptare, uerboru osdine pro audien
nnn7apar mte viij«q-j-oportet. Cum igitur ille
nondum sussicientermilitauerit kholasticis disciplinis, ur
ex.de ele&.bonje.ij. respon.j. cum oporteat in talibus prius
animas, &postmodu linguas fieri eruditas : ut in prooemio
UigestorutM. illud uerd satis, idcirco adhuc Donatum se-
itetur & ad ostium uigilet Prisciani:utIxxxvi.dist.cum mul
27 ta.ex.de xta.&qualita.cfi.t Vel ita:
Forma. Sicut ait Boethius, Tot sunt artis hostes, quot
ignorantes.Orator ille,que audistis, uisus estme redargueret
eo,quod aliqua dicfaphilosophorum & poetarum uel gen-
tilium inserui dialis meis. Sed cert8 eo ipso quod hoc uitu-
??rat^e ignorare demonstrat. Nam uituperatioartis te-
stis est ignorantiae: & secundum Hiero. Nemo bene indicat
quod ignorat.&arg.xj.q.iij.eorum.Non enim malum est ab
his exempla sumere. alioquin Moyses & Daniel,sapietia, &
noeris iEgyptiorum, Sc Chaldceorum non paterentur eru-
diri * nec Paulus aliquos uersus poetaru suis induxisset scri-
pturis : utxxxvij. dist. turbat °. nec
Hiero.de coniec.dist.v. nunquS. nec r *
Augu. xxvj.q. v. nec mirum, nec Iu- °C’
risconsultus.fEdere.di.intantum.infine. ibi: xenotrophiu,
&c>&Instit.decontrah.empt.^ pretiu. neclsido. ex. deuer.
sigiforus.$.lis autem.nec Innoc. im.de iureiuramquemad
modum, nec Daniel,Ananias, Misael,& Azarias docftrinam
Babyloniorum didicisient, si id peccatum esie sciuissent: ut
xxxvii.dist. qui de mensa. Non ergo absurdum est,si quis a-
liquid exerudirione comuni,ac liberalibus studijs, qu£for-
in pueritia attigit,ad asfectionem suse propositionis, edu
cat: utxxxvij.dist.rdatum» infin.undesi tacuisTct,philoso-
phus fuisset. t Vel sic:
Fo R M A.Sicut ait Seneca iib.Declamationum.c.ij. Cre-
scereexmeaproposuitinuidiahomo, qui se melius iaftare,
quam defendere potest. Orator ille ciim se nequiret defen-
dere,in meam depressionem uoluitse ia&are, no attedens,
quod omnis iadantia a bonis est moribus aliena: ut vj.q.j.
imitare. Ignorans etiam regulam ueritatis,qua prohibetur
quis comendandi sui causa dicere,quo minor alius fiat: utj.
q.iij.si quis uerd.Quinimd arrogantia tentus nimianeseiuit
humiliter proferre,quae dixit:sed orando in quodam sibi ui-
debatur culmine residere, astantcs ut long£ infri se positos,
uelutinimacospiciendo:utxlvj. dist. habet hoc proprium,
non attendens etiam illud Eccle. xxxij. c. Importuni noli
extolli in sapientia tua: qui enim postujat,alium contemne-
re non debet:ut.s.eo.$.in prin.Sed caueatmam quanto gra-
dus altior,tanto casus gfauior.arg. de poe. dist. ij. in prin.Sc j»
q.j.pueri.Velsic:
Fo R M A. Deus laudem meam ne tacueris, quia os pec-
catoris &dolosi super me apertu est: locutusest aduersum
me lingua dolosa,& sermonibus circumdedit me, 8c expu-
gnauit me gratis,&c.ut in Psalmo eviij. Vel sic:
Fo RM A. Verba mea auribus percipe Domine, intellig®
clamorem meum,&c. Psalmo v. Vtrum autem audietur pa-
tronus rei uolens iterum replicare,dixi s.eo.^.uer.c^terum».
Potest quoq; utriusq; parcis aduocatus sequentibus uti pra5
fationibus,&primo sic:
Fo RM A.Quiafides ueritatis uerborum,&c.uersi.dein-
de. + Et ipse legislator captiones & superssuitates uerbonJ
excludit:ut C.qui admit.ad bona.posfes.uerborum.& ex.itx
prodemioDeere.§.sane. C.deno. Codicecompo.uer.quib.
ideouerboru prolixitate depulsa, ad fadi uenio quaMdione,,
quae est talis,&c. Vel tali ad captandam beneuolentiam:
Fo RM A. Ad iudicis pertinet officium in causis iustaex-
audire desideriapatronoru:utdixi s,$.eo.in prin. Cum igi-
tur iste pro iusticia siue iure,cuius uos noui eledorem sedu-
lum abanriquo.ff.deiustit.&iutJ.j.&xij.q.ij.cumdeuotis-
simam.& ad qua ex debito tenemini:ut puersimel tali ad iu-
sticam. scio % benigna mihi praebebitis audientiam, cupro
ea insisto precibus obtinenda. + Nam superssuum est,preci-
bus postulare, quod de iure comuni competiti ut C.li.x. de
thesauris.l.unica.Veniam igitur postulando ad principalem
uenio quaestionem,quze talis est,&c. Vel tali:
Fo RMAi Tempore indigemus, ut aliquid maturius a-