DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.51540#0689
De lutamento calumnia
atus.ff.qui satisd. cog. de die.
io
k
1
o
9
h
mnia.
Secundum Gossi] in
Summa buim iit. in s,
coi. eafdetn diffcren
tuspofaitM.ar.de Ea.
in quassone, an hodie
siepiws de calumnia tux
returs&Hoftin Sunt*
ma,faet in quibat.s;$i
quado .et Aegid. ubi T*
■/_.< ‘ 1
lib.vj.
VLL IU* Ciiutiuuiu wv Vstiuiuuia,
. -etuitanda:ficutalias dicitur, Habeat unusquisq; (uam
r P^rtornicationem^cilicetuitandam,non committens
■ - -1 d & in prae.concor.4 Aliud autem ge-
nusiuramentibeneprzestatur, utin-
2 ferius apparebit, t Sed quid si anteii
xit Vbert. tque C1fa tem contestatam fuerit iuratum de
tW^:se^rete?° x, calumnia? Dicunt quidam,non ua«
^G.dicipotefaquod
Iere sententiam postmodum latam,
index pote/t exigere utpote latam cotra solitUm ordinem
aao* iudiciorum,C.desen.&intcHoc.onK
re}fi coniefturti ba* jucjt prolatam. Alij cdntri, etiam si
^de^ibias.etma nunum praestitum fuerit,C. de iur.ca
Otiosi non trahit reum ]um J.ij.$.sed quia, infra §. prox. uer.
nd iudiciwtn, per de~ quid si non. t In casibus tamen ante
eodi ttti litis contestatione iusatur, puta cutti
propter rei cotitumaciam facienda
cstmissio in possessiohem > ut suprd
;«* '
571
dam,ut xiij.dist.nerui testiculorum.prope fi.Et hoc pnesta^
tur in merd ciuilibus,siue criminalibus,& cum agitur de cri
mine ciuiiitenut no.ex.eo.c.ij.prox. ssatim post litis co
testationem.ut dixi suprsi,& semel tantum in tota lite,C.eo.
auth.in hoc sacramentu.nisi.ut ].$; prox.uer.fed rtunqd h&i
re$.&uer.quid dequiEstionibus.undecorre&a sunt omnia
iiira dicentia pluries iurari posse de calumnia,ff.de dam. ih-
fec.qui bona.$.si quis stipulatus.ff.qui satisd. cog. de die.
iubetur.ff.de iureiur.iusiurandum.§.qui iusiurandum.tDif
ferunt autem hoc iuramentum,& iu-
ramentum de malitia,secundu Gof.H h
quia iuramentum de calumnia prx-
statur tantum post litem coritestata,
ut S.illud autem ant$ & pdst,ex.de
lec.cdmdi 1 e&i,detcst. in causis. &c.
per & c. ult. & c. ad hoc. & alias inci-
pit,praesentium’.de restit. spol.lite-
ras.in auth.eo.Col.vij.$.quta uerd.te
de fi.instru.§.si uerd. Sed ego non cse
do.illudpostliten.con^u pr.sta ;
n,niii ubiluratameli de ueritate,ut -- r r 1
s.uer.secundum.Item hoc semel in to
ta causa prse itatur, ut s. illud uerd, quoties aliquid dici, tiel
fieri malitiosdpraesumitur. Irem hoc locum habet tanturtii
ubi agitur de rebus prophanis tilltfd, ubi tam de profanis,
quim de ecclesiassicis. Item per hoC prouidetur, nc quid cl
lumniofefiatintoralite,utin pras.autb. de hoc. per illud ue
rd,ne quod petitur,uel proponitur, in quo suspectus propo
i nens habetur,malitiosi petatur, uel proponatur, t Quartu
uerdess iuramentumdeueritate dicenda: quod pr se lia tur
in spiritualibus.uel spirituali bus annexis: sed certd cum ma
ius periculum sit calumniari inhis,quim in ciuilibus, mul-
to fortius uidetur in eis de calumnia iurandum. Vel prolo-
quere,ut no.ex.eo.c.ij.kgo tamen utrunq; in eis prsestari fa
cioadcautclamk. Addo etiam in hoc
iare,quodrespondebit de credulita- k Ad cautelam.] Et
retalias enim no possetqujeri per hoc fic hodie sieri debet, ut
iuramentum decredulitate:&proba eo.tit.c.j.insi.lib.vj.et
tur&no.eX. deiureiur.exliteris. Et uide,quod ibidixifa,
idem posset etiam fieri in ciuili causa, pergl.penuL
ut ibi not.de hoc, secundum Papam, / iuramento.]
extra de tessi.ad ho<t.aliis incipit,prg
sentium.uer.sine iuramento h&J.tit.
prox.$.vj.uer.item nota.&przestaturhoc statim postlit^tii
contess.Tamen si diu poss litem contestatadC post alios jp-
ccssus prsestetur, non ob hoc proces-
m susuitiatur m,ut not.in prae.c.ex lite- m Vitiatur^ Hocpa»
ris.Sc de tessi.ad hoc.alids incipit, ps£ tet eod.tit.c.jan prine,
n sentium.$.testes n.&ide in iuramen- lib.vj.
to calumni^,utibi:&ibi no.de hoc, se .. . *
eundum do.meum, & J. §. prox. uer. & Tijttf.lllb.vj,
ii quid si non. t Sed nunquid tunc ex-
tenditur tantum ad sequentia^Arg.q» 0 Etiamprs cedent ia. J
sic,C.de iur.cal.l.ij.Tli dic/gjfetiaih ad uidej.$.pen.pofaprin,
procedentia0. Vnde si fort£ a&orjUel
reus aliqua negauit,adhuc interrogabitur super illo,uel sup
executione.uel alio corssimili. Item prxstatur hoc iuramen-
tum semel tantum in tota causa: sicut fit in iuramento calu*
mnize,cui succedit:quareeodem iurecenseri debet,ff si q,s
caut.si eum.$.qui iniuriarum. ff. de petit, haered. 1. item ue-
niunt.§.cum praediximus.C.commun.de leg.l.j. Vel dic,Se
melius,q,prxstaturquandoq; pluries, ut patet extra dete-
stib.ad hoc.aiitls incipit,prsesentium. ibi enim fuerat incu-
ria i uratum de ueritate per procuratores, & papa iteru mari
12 dat iurari per principales, t Differt autem hoc iuramentu
iuramento calumnis2:primd,quia illud pr^statur in ciuilib^
& pecuniariis,ut eodem tit.cteterum.& c.cum causam. & c,
fi.istud uerd tantum in rpiritualibus,& eis annexis:ut eo.ti.
literas.de eleiff.dudum.ij.infra §. prox.uers. quid de causa.
Secundd,quia in illo respodetur de credulitate, ut in suth.
Col.y.de his.qui ingre.ad ap.$.pe.&fin. sed in isto non, nifi
de scientia,quam scit,iij.q.ix.hortatur. 8c in prze. decret. ad
liQC.ibi,ipsisciunt?Scc.6ciuipsum,quoduerbum sonat. fi-
b b ~4 mil®
deprimo&secundo decret.jSJj.propeprincip lurawrau-
t ' tem ut partes i probationibus exonerentur,& ut uentas i
clufemanifestetur,&calumniosa petitio & defensio euite-
g»lur)c.eod.l.j.&inauthen.dehis,qui ingred.adappel,§.fin.
Colla.v. Item in exceptionibus iuratur ante litem conte-
statam de calumnia,ut infr£ §.prox. in fin. sed tunc non cst
'iptrtxttbt» iurandum de calumnia,sed de malitia, uts. uer. secundum.
Z ' Item in causa appellationis: &breuiter, ubicunque non ess
n€ce{pariaiitis Contestatio. t Vnde ad huiusmodi articu-
Ji notitiam nota, quod quadruplex ess genus iuramenti.Pri
mum estdecisoriumtde quo habetur extrd de iureiur.c.sin.
'/amUtatp & c-de reb.cred.generaliter, de quo
tellMum A^setit.lAegid e nihil adprxsensSled deeoj.de iure-
W«®i(»sk»“»«^««te6iur-dicet?r- + Secundum estiura- i
risC c.cxlv. mentum de malitia t quod pnestatur
’ super exceptionibus,uel cum aliquid
fdliter^M ]oco exceptioni^proponitur: & pnestatur hoc ante litis
contestationem semel & pluries in ciuilibus & spiritualib.
veltatltmll, ^criminalibuscausis,quotiesprxsumptio ess contra ali-
quem,quod aliquid malitiosd proponat,ut ff.adexhib.the ,
uoAntii} «wu^xtradeelest.cumdiledi.ubi suspedus erat exci-
F* Jj piens,quia fundata erat elesti intentio per cofirmationem
metfopoliticam:&ideo ibi iurat,&extra de excep. pasto-
^artadttp ralis.ubisuspestus est,qui post terminum peremptorium
nimafrofr^ dilatoriumproponit:&ideoiuratsic: &in eo,quipostpu-
animamiM bliwtionemattestationumobiicitin personas testiu,cum
non fuerit protestatus,extrA de testib. przesentium.sic& in
. . • eo,quireprobat testes reprobatorios,ut eo. tit. adhoc.alias
f incipit,prsesentium.infiJsic&in eo,
[■ lnfn.1 lib.rj. qui uxori petenti restitutionem, obii
£DDITI0, citgradum lege diuina prohibitum,
utextr^derest.spol.literas.uersus fin.ubi de hoc: sic & ubi
rt' YFnffl R Huarta dilatio petitur ad testes producendos, ut extra de te
IX!... liib.in causis. & c.ultra.& c.significauerunt. sic & in eo, qui
‘ P^iffnstmmentum prius editum sibi edi, ut C. de fide in-
fi tili Hfu.l.fin.His enim casibus & si milibus obi ici ens, cum sit su
nonjitco q spessus,iurat,quod malitiosd non proponit: post litem au-
' pjLtemconte^atam^oc’uraraentuin non p1"^statur: t quia
^° . ’utamentum de calumnia in principali pr$stitum,ad omnia
tiioquacuntyp qliisposteaaccidunt,uelemergunt in caula,extenditur, C»
Ma ^iHt.cal.auth.hoc sacramentum.alioquin bis iuraretur.1
1 g quod esse non debet E. Vbi uerd de
, Kon debetJ T« dic ueritate dicenda iuratum cst,bene iu
t0^tit.c.ij.infi.lib^j. raturpostlitem contestatam super e-
depetlt' mergentibus,uel incidentibus,secun
inoni^'11^ dUmquosdam:sedhocprosequere,utno.in prse.decre.pr^-
hhtium.Breuiterergo teneas, quod si causa est spiritualis,
m’nc’.eCCCLii proponatur exceptio ante litem contestatam,siue
testan°nC L'j iurat de malitia proponens exceptionemtquia
mMirare,»Pr®sumitur,quddmalitiosd proponat. & est ratio: quia in
1 taa‘a tali non de calumnia,sed de ueritate iuratur. lurabit
«J cJgo»quod malitiosi,uel gratia differendae litis non propo*
. nit>lcd quia credit sic esseuerum. Si uero est ciuilis,& pro-
Pr^ litem contestatam, tunc idem iuris est .* sed si
esiM ps ’t|^non'uratur»cdm sit iuratum de calumnia, ut su-
lu ‘ tertiumuerd genusestiuramentum de calumnia,
lci,‘c«uitanrla.si-.,-.i:A_ j:trl_
atus.ff.qui satisd. cog. de die.
io
k
1
o
9
h
mnia.
Secundum Gossi] in
Summa buim iit. in s,
coi. eafdetn diffcren
tuspofaitM.ar.de Ea.
in quassone, an hodie
siepiws de calumnia tux
returs&Hoftin Sunt*
ma,faet in quibat.s;$i
quado .et Aegid. ubi T*
■/_.< ‘ 1
lib.vj.
VLL IU* Ciiutiuuiu wv Vstiuiuuia,
. -etuitanda:ficutalias dicitur, Habeat unusquisq; (uam
r P^rtornicationem^cilicetuitandam,non committens
■ - -1 d & in prae.concor.4 Aliud autem ge-
nusiuramentibeneprzestatur, utin-
2 ferius apparebit, t Sed quid si anteii
xit Vbert. tque C1fa tem contestatam fuerit iuratum de
tW^:se^rete?° x, calumnia? Dicunt quidam,non ua«
^G.dicipotefaquod
Iere sententiam postmodum latam,
index pote/t exigere utpote latam cotra solitUm ordinem
aao* iudiciorum,C.desen.&intcHoc.onK
re}fi coniefturti ba* jucjt prolatam. Alij cdntri, etiam si
^de^ibias.etma nunum praestitum fuerit,C. de iur.ca
Otiosi non trahit reum ]um J.ij.$.sed quia, infra §. prox. uer.
nd iudiciwtn, per de~ quid si non. t In casibus tamen ante
eodi ttti litis contestatione iusatur, puta cutti
propter rei cotitumaciam facienda
cstmissio in possessiohem > ut suprd
;«* '
571
dam,ut xiij.dist.nerui testiculorum.prope fi.Et hoc pnesta^
tur in merd ciuilibus,siue criminalibus,& cum agitur de cri
mine ciuiiitenut no.ex.eo.c.ij.prox. ssatim post litis co
testationem.ut dixi suprsi,& semel tantum in tota lite,C.eo.
auth.in hoc sacramentu.nisi.ut ].$; prox.uer.fed rtunqd h&i
re$.&uer.quid dequiEstionibus.undecorre&a sunt omnia
iiira dicentia pluries iurari posse de calumnia,ff.de dam. ih-
fec.qui bona.$.si quis stipulatus.ff.qui satisd. cog. de die.
iubetur.ff.de iureiur.iusiurandum.§.qui iusiurandum.tDif
ferunt autem hoc iuramentum,& iu-
ramentum de malitia,secundu Gof.H h
quia iuramentum de calumnia prx-
statur tantum post litem coritestata,
ut S.illud autem ant$ & pdst,ex.de
lec.cdmdi 1 e&i,detcst. in causis. &c.
per & c. ult. & c. ad hoc. & alias inci-
pit,praesentium’.de restit. spol.lite-
ras.in auth.eo.Col.vij.$.quta uerd.te
de fi.instru.§.si uerd. Sed ego non cse
do.illudpostliten.con^u pr.sta ;
n,niii ubiluratameli de ueritate,ut -- r r 1
s.uer.secundum.Item hoc semel in to
ta causa prse itatur, ut s. illud uerd, quoties aliquid dici, tiel
fieri malitiosdpraesumitur. Irem hoc locum habet tanturtii
ubi agitur de rebus prophanis tilltfd, ubi tam de profanis,
quim de ecclesiassicis. Item per hoC prouidetur, nc quid cl
lumniofefiatintoralite,utin pras.autb. de hoc. per illud ue
rd,ne quod petitur,uel proponitur, in quo suspectus propo
i nens habetur,malitiosi petatur, uel proponatur, t Quartu
uerdess iuramentumdeueritate dicenda: quod pr se lia tur
in spiritualibus.uel spirituali bus annexis: sed certd cum ma
ius periculum sit calumniari inhis,quim in ciuilibus, mul-
to fortius uidetur in eis de calumnia iurandum. Vel prolo-
quere,ut no.ex.eo.c.ij.kgo tamen utrunq; in eis prsestari fa
cioadcautclamk. Addo etiam in hoc
iare,quodrespondebit de credulita- k Ad cautelam.] Et
retalias enim no possetqujeri per hoc fic hodie sieri debet, ut
iuramentum decredulitate:&proba eo.tit.c.j.insi.lib.vj.et
tur&no.eX. deiureiur.exliteris. Et uide,quod ibidixifa,
idem posset etiam fieri in ciuili causa, pergl.penuL
ut ibi not.de hoc, secundum Papam, / iuramento.]
extra de tessi.ad ho<t.aliis incipit,prg
sentium.uer.sine iuramento h&J.tit.
prox.$.vj.uer.item nota.&przestaturhoc statim postlit^tii
contess.Tamen si diu poss litem contestatadC post alios jp-
ccssus prsestetur, non ob hoc proces-
m susuitiatur m,ut not.in prae.c.ex lite- m Vitiatur^ Hocpa»
ris.Sc de tessi.ad hoc.alids incipit, ps£ tet eod.tit.c.jan prine,
n sentium.$.testes n.&ide in iuramen- lib.vj.
to calumni^,utibi:&ibi no.de hoc, se .. . *
eundum do.meum, & J. §. prox. uer. & Tijttf.lllb.vj,
ii quid si non. t Sed nunquid tunc ex-
tenditur tantum ad sequentia^Arg.q» 0 Etiamprs cedent ia. J
sic,C.de iur.cal.l.ij.Tli dic/gjfetiaih ad uidej.$.pen.pofaprin,
procedentia0. Vnde si fort£ a&orjUel
reus aliqua negauit,adhuc interrogabitur super illo,uel sup
executione.uel alio corssimili. Item prxstatur hoc iuramen-
tum semel tantum in tota causa: sicut fit in iuramento calu*
mnize,cui succedit:quareeodem iurecenseri debet,ff si q,s
caut.si eum.$.qui iniuriarum. ff. de petit, haered. 1. item ue-
niunt.§.cum praediximus.C.commun.de leg.l.j. Vel dic,Se
melius,q,prxstaturquandoq; pluries, ut patet extra dete-
stib.ad hoc.aiitls incipit,prsesentium. ibi enim fuerat incu-
ria i uratum de ueritate per procuratores, & papa iteru mari
12 dat iurari per principales, t Differt autem hoc iuramentu
iuramento calumnis2:primd,quia illud pr^statur in ciuilib^
& pecuniariis,ut eodem tit.cteterum.& c.cum causam. & c,
fi.istud uerd tantum in rpiritualibus,& eis annexis:ut eo.ti.
literas.de eleiff.dudum.ij.infra §. prox.uers. quid de causa.
Secundd,quia in illo respodetur de credulitate, ut in suth.
Col.y.de his.qui ingre.ad ap.$.pe.&fin. sed in isto non, nifi
de scientia,quam scit,iij.q.ix.hortatur. 8c in prze. decret. ad
liQC.ibi,ipsisciunt?Scc.6ciuipsum,quoduerbum sonat. fi-
b b ~4 mil®
deprimo&secundo decret.jSJj.propeprincip lurawrau-
t ' tem ut partes i probationibus exonerentur,& ut uentas i
clufemanifestetur,&calumniosa petitio & defensio euite-
g»lur)c.eod.l.j.&inauthen.dehis,qui ingred.adappel,§.fin.
Colla.v. Item in exceptionibus iuratur ante litem conte-
statam de calumnia,ut infr£ §.prox. in fin. sed tunc non cst
'iptrtxttbt» iurandum de calumnia,sed de malitia, uts. uer. secundum.
Z ' Item in causa appellationis: &breuiter, ubicunque non ess
n€ce{pariaiitis Contestatio. t Vnde ad huiusmodi articu-
Ji notitiam nota, quod quadruplex ess genus iuramenti.Pri
mum estdecisoriumtde quo habetur extrd de iureiur.c.sin.
'/amUtatp & c-de reb.cred.generaliter, de quo
tellMum A^setit.lAegid e nihil adprxsensSled deeoj.de iure-
W«®i(»sk»“»«^««te6iur-dicet?r- + Secundum estiura- i
risC c.cxlv. mentum de malitia t quod pnestatur
’ super exceptionibus,uel cum aliquid
fdliter^M ]oco exceptioni^proponitur: & pnestatur hoc ante litis
contestationem semel & pluries in ciuilibus & spiritualib.
veltatltmll, ^criminalibuscausis,quotiesprxsumptio ess contra ali-
quem,quod aliquid malitiosd proponat,ut ff.adexhib.the ,
uoAntii} «wu^xtradeelest.cumdiledi.ubi suspedus erat exci-
F* Jj piens,quia fundata erat elesti intentio per cofirmationem
metfopoliticam:&ideo ibi iurat,&extra de excep. pasto-
^artadttp ralis.ubisuspestus est,qui post terminum peremptorium
nimafrofr^ dilatoriumproponit:&ideoiuratsic: &in eo,quipostpu-
animamiM bliwtionemattestationumobiicitin personas testiu,cum
non fuerit protestatus,extrA de testib. przesentium.sic& in
. . • eo,quireprobat testes reprobatorios,ut eo. tit. adhoc.alias
f incipit,prsesentium.infiJsic&in eo,
[■ lnfn.1 lib.rj. qui uxori petenti restitutionem, obii
£DDITI0, citgradum lege diuina prohibitum,
utextr^derest.spol.literas.uersus fin.ubi de hoc: sic & ubi
rt' YFnffl R Huarta dilatio petitur ad testes producendos, ut extra de te
IX!... liib.in causis. & c.ultra.& c.significauerunt. sic & in eo, qui
‘ P^iffnstmmentum prius editum sibi edi, ut C. de fide in-
fi tili Hfu.l.fin.His enim casibus & si milibus obi ici ens, cum sit su
nonjitco q spessus,iurat,quod malitiosd non proponit: post litem au-
' pjLtemconte^atam^oc’uraraentuin non p1"^statur: t quia
^° . ’utamentum de calumnia in principali pr$stitum,ad omnia
tiioquacuntyp qliisposteaaccidunt,uelemergunt in caula,extenditur, C»
Ma ^iHt.cal.auth.hoc sacramentum.alioquin bis iuraretur.1
1 g quod esse non debet E. Vbi uerd de
, Kon debetJ T« dic ueritate dicenda iuratum cst,bene iu
t0^tit.c.ij.infi.lib^j. raturpostlitem contestatam super e-
depetlt' mergentibus,uel incidentibus,secun
inoni^'11^ dUmquosdam:sedhocprosequere,utno.in prse.decre.pr^-
hhtium.Breuiterergo teneas, quod si causa est spiritualis,
m’nc’.eCCCLii proponatur exceptio ante litem contestatam,siue
testan°nC L'j iurat de malitia proponens exceptionemtquia
mMirare,»Pr®sumitur,quddmalitiosd proponat. & est ratio: quia in
1 taa‘a tali non de calumnia,sed de ueritate iuratur. lurabit
«J cJgo»quod malitiosi,uel gratia differendae litis non propo*
. nit>lcd quia credit sic esseuerum. Si uero est ciuilis,& pro-
Pr^ litem contestatam, tunc idem iuris est .* sed si
esiM ps ’t|^non'uratur»cdm sit iuratum de calumnia, ut su-
lu ‘ tertiumuerd genusestiuramentum de calumnia,
lci,‘c«uitanrla.si-.,-.i:A_ j:trl_