Hē En Athēnais Archaiologikē Hetaireia [Hrsg.]: Ephēmeris archaiologikē (1886)

•93

γιγαντομαχίας ςκηναι

94

Έχομεν λοιπόν έν τή τέχνη δυο είδη γιγάντων
τους άνθρωπομόρφους, οΰτως ειπείν, και τούς τε-
ρατοειδεΐς ή δρακοντόποδας. Συνήθως δέ και διαι-
ροΟσι τούτους κατά τήν διττήν αυτών ταύτην πα-
ράστασιν εις δύω κατηγορίας, (ίδ. Ηβγάβπιαηη. 1
ΗαΙΙ. λνίηοΙί.ΡθΒΙρΓοσρ. σελ. 10). Άλλα μεταξύ
των δύω τούτων, των δλως αντικειμένων των γι-
γάντων μορφών εύρίσκομεν και έτέραν ώσεί μεσά-
ζουσαν και δη και άναγκαίαν πως εις τήν μετά-
πτωσιν από της ανθρωπινής τών γιγάντων μορφής
εις τήν τών τεράτων. Άναλογίαι δέ της μεσαζού-
σης ταύτης παραστάσεως τών γιγάντων άπαντώσι
και έν τή γραπτή παραδώσει. Ό Πλάτων λ. χ.
(Σοφ. 246 Α) γινώσκει τούς γίγαντας ούχί δια
τεχνικών δπλων ώπλισμένους, άλλα κρατοϋντας
πέτρας και δρΟς « ταίς χερσίν άτεχνώς πέτρας και
δρυς περιλαμβάνοντας ». Ή μεσάζουσα τούτέστιν
αΰτη τών γιγάντων παράστασις έκπροσωπεί τήν
άγρίαν και σχεδόν θηριώδη ήδη τών γιγάντων κα-
τάστασιν, εξ ής εύκολώτερον ήδύνατο νά προέλθη
ή τών τεράτων Ύπό τοιαύτην άγρίαν μορφήν,
ήτοι ά'νευ τεχνικών δπλων, γυμνούς τά πολλά ή
άπλώς δοράν ζώου φέροντας, παρέστησεν ή τέχνη
τούς γίγαντας έν τη καλλίστη αυτής περιόδω. Ο
Μΐοΐιαβίίδ (ϋβΓ Ρ&γΙΙι. σελ. 142. παρβλ. και Ρβ-
ΐβΓδβη Ρ1ιϊ(1ίαδ, σ.205 Αηαι. 2) παρετήρησεν έπι
τών μετοπών τοΟ Παρθενώνος ίχνη δορών ζώων,
έπομένως δικαιούμεθα νά ύποθέσωμεν δτι ήδη άπό
τής μεγάλης εκείνης έποχής ήρξατο ή μεταλλαγή
αΰτη ώς προς τήν παράστασιν τών γιγάντων.
Έπι αγγείων τής καλής τέχνης συχνότατα εικονί-
ζονται οί γίγαντες ύπό τοιαύτην άγρίαν μορφήν.
Δεν είνε δέ παράδοξον τό δτι συχνά άπαντώσιν έν
μιφ και τή αύτη είκόνι γίγαντες όπΐϊται, οΰτως
ειπείν, και γίγαντες άγριοι. Αύτό τοΟτο συμβαί-
νει, και έπι τών παραστάσεων τής τελευταίας πε-
ριόδου, δπου άναμίξ εύρίσκονται άνθρωπόμορφοι και
δρακοντόποδες ώς έν τή ζωφόρω τής Περγάμου
και άλλαχοΟ. Τοΰτο ήμεΐς άπεδίδομεν εϊς τήν
Τών τεχνιτών δρμήν προς τήν ποικιλίαν. Διά τάν

αύτόν λόγον ή μεταγενεστέρα τέχνη έπέτρεψεν
εις τήν φαντασίαν τούς τολμηροτέρους συμβι-
βασμούς ώς προς τήν μορφήν τών τερατοειδών γι-
γάντων. Έν τοΓς άναγλύφοις τής Πριήνης ώς και
έπι τής ζωφόρου τής Περγάμου εικονίζονται γί-
γαντες τινές πτέρυγας άμα έχοντες και πόδας δρα-
κόντων,έν ω τερατώδης εινε άληθώς καί ή σύλλη-
ψις αύτή δντος έρποντος άμα και ιπταμένου ! —
Ανεξήγητος εΐνε άλλως ή συνύπαρξις αύτη τών
ύπό έν τάγμα και ύπό έν όνομα τοσοΟτον άνομοίων
συμπολεμιστών. Αίσθητοτέρα και συχνοτέρα δέ
εΐνε ή άνάμιξις αύτη τών ύπό άνομοίους μορφάς
εικονισμένων γιγάντων έπι μνημείων άνηκόντων εις
χρόνους, καθ ους έτελεϊτο ή άπό τοΟ ενός τύπου εις
τάν έτερον μετάπτωσις. Ό τεχνίτης εϋρίσκων προ
αύτοΟ δύω, άνομοίους μέν, άλλ' έξ ίσου έγκύρους
τύπους καί δυνάμενος νά μεταχειρισθή άδιακρίτως
τον Ινα ή τόν άλλον παρέλαβεν άμφοτέρους ποι-
κιλίας χάριν. Ίσως φανή είς τινας άπαράδεκτος ή
ύπόθεσιςήμών αύτη, άλλα μέχρις οδ δέν δοθή ίκα-
νοποιητικωτέρα τοΟ πράγματος ερμηνεία, ούδείς,
πιστεύομεν, θά ψέξη υήν προσπάθειαν ήμών τοΟ νά
έρμηνεύσωμεν παράδοξον,ούτινος μέχρι τοΰδεή λύ-
σις ή άπέτυχ_εν ή παντάπασιν έσιωπήθη.

ΣυγκεφαλαιοΟντες τάνωτέρω έπιλέγομεν δτι έπι
τών σχετικών άρχαίων μνημείων και συνωδά τη
εκάστοτε συγχ_ρόνω παραδόσει, τρεις εύρίσκομεν
τύπους τών παραστάσεων τών γιγάντων" τόν τών
δπλιτών, τών άνευ τεχ νικών δπλων και ήμιαγρίων,
και τόν τών δρακοντοπόδων. Έπι αρχαϊκών παρα-
στάσεων μόνον ό πρώτος άπαντα τύπος, άπό
τών μέσων που τής 5ι? π.χ. έκατονταερίδος μέχρι
τών μέσων τής τετάρτης περίπου δ δεύτερος ή άνα-
μίξ δ πρώτος καί δεύτερος. Άπό τής περιόδου ταύ-
της καί έντεΟθεν δ τρίτος ή άναμίξ δ δεύτερος και
τρίτος — σπανιώτατα επί τών παραστάσεων τής
περιόδου ταύτης άπαντα καί δ πρώτος, άλλά και
τότε ύπό τροποποιήσεις ποικίλας, ώς βλέπομεν έν
τή ζωφόρω τής Περγάμου.

Β. Ν. Σταης