DOI Artikel:
Philios, Demetrius: Toichographiai archaiou oikodomēmatos en Eleusini
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14589#0056
ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ! ΑΡΧΑΙΟΤ ΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑΤΟΣ ΕΝ ΕΑΕΥΣΙΝΙ
( ΠIV. 4 Υ.ΛΙ
Σκαπτών το άρτι άπιόν θέρος έν Έλευσϊνι τον
χώρον εκείνον τον μεσημβρινοδυτικά των μεγάλων
Προπυλαίων κείμενον άνευρον τά εδάφη της κατα-
σκευής αρχαίου άσβεστοκτίστου οικοδομήματος,ού-
τινος οί τοΓχοι καθόσον σώζονται (εις ΰψος ένιαχου
2,00 περίπου Γ. Μ.) φέρουσιν ετι και νΟν πολλα-
χοΟ παχύ (0,03) και δχι κακόν τόν τρόπον της
κατασκευής άσβεστόχρισμα και έπ'αύτοΟ πάμπολλα
τα 'Ζ,νγ] τοιχογραφιών κατά το γνωστόν σύστημα
Της καλούμενης α ίτβδβο ζωγραφικής.
Έν γένει έν Ελλάδι σπανιωταται είναι αι τοι-
χογραφίαι καΐ αν έξαιρέσωμεν τά πανάρ/αια εκείνα
τοιχ°Υ?α(?ήμ5'τα, άτινα ήνεγκον εσχάτως εις φώς
«ί τοΟ δοΐιΐϊβιπίΐηη και της ημετέρας Αρχαιολογι-
κής Εταιρίας έν Μυκήναις καίΤίρυνθι1 άνασκα-
φαι,έτερα άξια όπωσοΟν λόγου έλάχιστα εύρέθησαν
και ταΟτα εισέτι δεν έγένοντο δι' απεικονίσεως γνω-
στά. Τούτου ένεκα πάνυ εύπρόσδεκτον εύρημα
ύπολαβόντες τάς έν Έλευσϊνι άποκαλυφθείσας τοι-
χογραφίας, παρέχομεν τοις άναγνώσταις της Άρχ.
Εφημερίδος λιθογραφικήν άπεικόνισιν των κυριω-
τάτων αύτών κατ' άντίγραφον έκ τοΟ πρωτοτύπου
γενόμενον Οπό του γνωστού" καλλιτέχνου κ. 6ί1-
Περί αύτου του οικοδομήματος και τοΟ σκοποΟ
τής οικοδομής αυτού Οά ρηΟώσι τά δέοντα έν τόπω
και νρόνω εύΟέτω, ά©ο0 πρώτον άνασκαΦώσι και
' Παράδ. δοΙιΙίεΐΏαηη,ΤΪΓ^ηδ, πίν. XIII. Άρχ. 'Εφημ. 1887,
*ίν, 10.
" Άντεγράφησαν μέν Οπό του ημετέρου Λύτρα έπιιιελεία της Άρχ.
Εταιρίας «ί τοιχογραφίαι τοϋ παρά τήν άρχαίαν Κο'ρινΟον παλαιού
Τάφου χα; τήν εικόνα κατατεΟειμένην νυν έν τω Κεντριχώ έΟν.χώ Μου-
σειω εΐδον πολλοί, άλλα διά δημοσιεύσεως δέν έγένοντο εισέτι εις τόν
καθόλου έπιστημονι/.όν κόσμον γνωστή. Σύντομον μόνον περιγραφήν
β«τ5)ς έδημοσίευσεν ό καθηγητής χ. Σ. Κουμανούδης έν τοις Πρα-
κτικοί; τής Άρχ. Εταιρίας του έτους 1882ου έν σελ. 11-13. Παράό.
πρός τούτοις και Πρακτικά του έ'τους 1881 σελ. 7-9 και τάς έκεϊ δύο
^αραπομπάς.
3 Εις τόν χ. Οϊ11ϊ(5γοιι όφείλομεν χαί τήν γνώσιν τοϋ διά τής λεγο·
ΓΑεν?1ί ελαφρόπετρας καθαρισμού τοϋ άσόεστοχρίσματος από τοϋ επι-
καλύπτοντος τάς τοιχογραφίας του ρύπου, δ 1'διος δέ μετά πολλής τής
Προσοχής και υπομονής έκαΟάρισε τήν κυριωτάτην αυτών (πίν. 5) και
τήν ανέδειξεν, οΓαν ή εϊκών αναπαριστά αυτήν.
έρευνηΟώσιν οί έκεί τόποι ώς δει και έξετασθώσι τά
κατ'αύτό έν πάση τή δυνατή λεπτομέρεια" ένταυθα
Εκανόν νά ^ηθή μόνον, ότι ύπάρχουσι λόγοι πείθον-
τές με, ό'τι και τούτο έκτίσθη περί τούς αύτούς,
καΟ' ους και τά μεγάλα Προπύλαια, χρόνους, δηλ.
τούς Αδριάνειους,1 και ην δημόσιον μάλλον ή
ίδιωτικόν οίκημα" αλλά και περί αύτών τούτων των
τοιχογραφιών αύτοΟ σύντομος έσται ήμϊν ό λόγος
κατανοοΰσιν ό'τι άλλοις άνήκει, τοις περί τά τοιαύτα
γνώσεις και πεϊραν μείζονας έχουσιν, ή λεπτομερής
αύτών έξέτασις.
Εν τω πίνακι 4^ άπεικονίσΟη έν μεν τή ύπ'άριΟ.
1 είκόνι το δλον (καΟ'ό'σον σώζεται) ενός και τοΟ
αύτοΟ τοίχου, ό'πως ού'τως έ'χει Ό άναγνώστης πλήρη
ό'σον τό δυνατόν εννοιαν αύτών, έν δέ τή ύπ' άριΟ.
2 ετέρου τινός τοίχου τό κάλλιον σωζόμενον μέρος,
ίνα δειχΟή ή ποικιλία περί τήν σύνΟεσιν τών χ,Ρω~
μάτων τών διαιρουσών εις τετράγωνα πλαίσια τήν
έπιφάνειαν τών τοίχων και έν τφ 5" πίνακι αι κΰ·
ριαι γρα<ραί (τών τε ζώων δηλ. και τοΰ επί θρό-
νου άνδρος) τής ύπ'άριΟ. 1 εικόνος, έν μείζονι κλί-
μακι, όπως σαφεστέραν συλλάβη ό άναγνώστης
τών καθ1 έκαστον αύτών εννοιαν. Και περί μεν τής
ύπ' άριΟ. 2 τοΟ 4ου πίνακος εικόνος ούδέν έ'χω νά
παρατηρήσω" ή διαίρεσις του έμβαδοΟ τών τοίχων
διά ταινιών εις τετράγωνα μάλιστα πλαίσια είναι
παλαιά καί ευλόγως ύποτίθεται ό'τι έχει τήν άρ/ήν
της εις τήν άνάρτησιν έπί τών τοίχων αυτοτελών
τετραγώνων πινάκων" τήν δέ ποικιλίαν καί τήν ογι
αληθώς άχάριτον σύνΟεσιν καί ζωηρότητα τών χρω-
μάτων τών άποτελουσών τά πλαίσια ταινιών βλέ-
1 Υποθέτω δτι πάντες νΰν οί τά τής Έλευσΐνος μετά τίνος προσο-
χής έξετάσαντες δέχονται, δτι τά μεγάλα Προπύλαια είναι κτίσμα τών
'Ρωμαϊκών χρόνων κατά μίμησιν τών τής Ακροπόλεως Αθηνών κτι-
σθέντα' και δέν γινώσχομεν μέν τόν κτίστην αύτών (δυστυχ^ώς ή κεφαλή
τοϋ κατά τό μέσον τοϋ τυμπάνου τοϋ έξωτερικοϋ των αετώματος έντε-
τει/ισμένου αύτοκρατορικοϋ έμδλήματος είναι σφόδρα ήκρωτηριασμένη
ώστε δέν αναγνωρίζεται) αλλ' εις ποίον άλλον αυτοκράτορα δυνάμεθα
δικαιότερον ν' αναφέρωμεν τήν οΐκοδομήν αύτών ή εις τόν τοσούτον
φιλαΟήναιον και δις τήν Ελευσίνα χάριν μυήσεως έπισκεφΟέντα Ά-
δριανόν; Παράδ.νϋν και Πρακτ. Άρχ. Έταιρ. τοϋ 1887 έτους, σ. 52.
( ΠIV. 4 Υ.ΛΙ
Σκαπτών το άρτι άπιόν θέρος έν Έλευσϊνι τον
χώρον εκείνον τον μεσημβρινοδυτικά των μεγάλων
Προπυλαίων κείμενον άνευρον τά εδάφη της κατα-
σκευής αρχαίου άσβεστοκτίστου οικοδομήματος,ού-
τινος οί τοΓχοι καθόσον σώζονται (εις ΰψος ένιαχου
2,00 περίπου Γ. Μ.) φέρουσιν ετι και νΟν πολλα-
χοΟ παχύ (0,03) και δχι κακόν τόν τρόπον της
κατασκευής άσβεστόχρισμα και έπ'αύτοΟ πάμπολλα
τα 'Ζ,νγ] τοιχογραφιών κατά το γνωστόν σύστημα
Της καλούμενης α ίτβδβο ζωγραφικής.
Έν γένει έν Ελλάδι σπανιωταται είναι αι τοι-
χογραφίαι καΐ αν έξαιρέσωμεν τά πανάρ/αια εκείνα
τοιχ°Υ?α(?ήμ5'τα, άτινα ήνεγκον εσχάτως εις φώς
«ί τοΟ δοΐιΐϊβιπίΐηη και της ημετέρας Αρχαιολογι-
κής Εταιρίας έν Μυκήναις καίΤίρυνθι1 άνασκα-
φαι,έτερα άξια όπωσοΟν λόγου έλάχιστα εύρέθησαν
και ταΟτα εισέτι δεν έγένοντο δι' απεικονίσεως γνω-
στά. Τούτου ένεκα πάνυ εύπρόσδεκτον εύρημα
ύπολαβόντες τάς έν Έλευσϊνι άποκαλυφθείσας τοι-
χογραφίας, παρέχομεν τοις άναγνώσταις της Άρχ.
Εφημερίδος λιθογραφικήν άπεικόνισιν των κυριω-
τάτων αύτών κατ' άντίγραφον έκ τοΟ πρωτοτύπου
γενόμενον Οπό του γνωστού" καλλιτέχνου κ. 6ί1-
Περί αύτου του οικοδομήματος και τοΟ σκοποΟ
τής οικοδομής αυτού Οά ρηΟώσι τά δέοντα έν τόπω
και νρόνω εύΟέτω, ά©ο0 πρώτον άνασκαΦώσι και
' Παράδ. δοΙιΙίεΐΏαηη,ΤΪΓ^ηδ, πίν. XIII. Άρχ. 'Εφημ. 1887,
*ίν, 10.
" Άντεγράφησαν μέν Οπό του ημετέρου Λύτρα έπιιιελεία της Άρχ.
Εταιρίας «ί τοιχογραφίαι τοϋ παρά τήν άρχαίαν Κο'ρινΟον παλαιού
Τάφου χα; τήν εικόνα κατατεΟειμένην νυν έν τω Κεντριχώ έΟν.χώ Μου-
σειω εΐδον πολλοί, άλλα διά δημοσιεύσεως δέν έγένοντο εισέτι εις τόν
καθόλου έπιστημονι/.όν κόσμον γνωστή. Σύντομον μόνον περιγραφήν
β«τ5)ς έδημοσίευσεν ό καθηγητής χ. Σ. Κουμανούδης έν τοις Πρα-
κτικοί; τής Άρχ. Εταιρίας του έτους 1882ου έν σελ. 11-13. Παράό.
πρός τούτοις και Πρακτικά του έ'τους 1881 σελ. 7-9 και τάς έκεϊ δύο
^αραπομπάς.
3 Εις τόν χ. Οϊ11ϊ(5γοιι όφείλομεν χαί τήν γνώσιν τοϋ διά τής λεγο·
ΓΑεν?1ί ελαφρόπετρας καθαρισμού τοϋ άσόεστοχρίσματος από τοϋ επι-
καλύπτοντος τάς τοιχογραφίας του ρύπου, δ 1'διος δέ μετά πολλής τής
Προσοχής και υπομονής έκαΟάρισε τήν κυριωτάτην αυτών (πίν. 5) και
τήν ανέδειξεν, οΓαν ή εϊκών αναπαριστά αυτήν.
έρευνηΟώσιν οί έκεί τόποι ώς δει και έξετασθώσι τά
κατ'αύτό έν πάση τή δυνατή λεπτομέρεια" ένταυθα
Εκανόν νά ^ηθή μόνον, ότι ύπάρχουσι λόγοι πείθον-
τές με, ό'τι και τούτο έκτίσθη περί τούς αύτούς,
καΟ' ους και τά μεγάλα Προπύλαια, χρόνους, δηλ.
τούς Αδριάνειους,1 και ην δημόσιον μάλλον ή
ίδιωτικόν οίκημα" αλλά και περί αύτών τούτων των
τοιχογραφιών αύτοΟ σύντομος έσται ήμϊν ό λόγος
κατανοοΰσιν ό'τι άλλοις άνήκει, τοις περί τά τοιαύτα
γνώσεις και πεϊραν μείζονας έχουσιν, ή λεπτομερής
αύτών έξέτασις.
Εν τω πίνακι 4^ άπεικονίσΟη έν μεν τή ύπ'άριΟ.
1 είκόνι το δλον (καΟ'ό'σον σώζεται) ενός και τοΟ
αύτοΟ τοίχου, ό'πως ού'τως έ'χει Ό άναγνώστης πλήρη
ό'σον τό δυνατόν εννοιαν αύτών, έν δέ τή ύπ' άριΟ.
2 ετέρου τινός τοίχου τό κάλλιον σωζόμενον μέρος,
ίνα δειχΟή ή ποικιλία περί τήν σύνΟεσιν τών χ,Ρω~
μάτων τών διαιρουσών εις τετράγωνα πλαίσια τήν
έπιφάνειαν τών τοίχων και έν τφ 5" πίνακι αι κΰ·
ριαι γρα<ραί (τών τε ζώων δηλ. και τοΰ επί θρό-
νου άνδρος) τής ύπ'άριΟ. 1 εικόνος, έν μείζονι κλί-
μακι, όπως σαφεστέραν συλλάβη ό άναγνώστης
τών καθ1 έκαστον αύτών εννοιαν. Και περί μεν τής
ύπ' άριΟ. 2 τοΟ 4ου πίνακος εικόνος ούδέν έ'χω νά
παρατηρήσω" ή διαίρεσις του έμβαδοΟ τών τοίχων
διά ταινιών εις τετράγωνα μάλιστα πλαίσια είναι
παλαιά καί ευλόγως ύποτίθεται ό'τι έχει τήν άρ/ήν
της εις τήν άνάρτησιν έπί τών τοίχων αυτοτελών
τετραγώνων πινάκων" τήν δέ ποικιλίαν καί τήν ογι
αληθώς άχάριτον σύνΟεσιν καί ζωηρότητα τών χρω-
μάτων τών άποτελουσών τά πλαίσια ταινιών βλέ-
1 Υποθέτω δτι πάντες νΰν οί τά τής Έλευσΐνος μετά τίνος προσο-
χής έξετάσαντες δέχονται, δτι τά μεγάλα Προπύλαια είναι κτίσμα τών
'Ρωμαϊκών χρόνων κατά μίμησιν τών τής Ακροπόλεως Αθηνών κτι-
σθέντα' και δέν γινώσχομεν μέν τόν κτίστην αύτών (δυστυχ^ώς ή κεφαλή
τοϋ κατά τό μέσον τοϋ τυμπάνου τοϋ έξωτερικοϋ των αετώματος έντε-
τει/ισμένου αύτοκρατορικοϋ έμδλήματος είναι σφόδρα ήκρωτηριασμένη
ώστε δέν αναγνωρίζεται) αλλ' εις ποίον άλλον αυτοκράτορα δυνάμεθα
δικαιότερον ν' αναφέρωμεν τήν οΐκοδομήν αύτών ή εις τόν τοσούτον
φιλαΟήναιον και δις τήν Ελευσίνα χάριν μυήσεως έπισκεφΟέντα Ά-
δριανόν; Παράδ.νϋν και Πρακτ. Άρχ. Έταιρ. τοϋ 1887 έτους, σ. 52.