DOI Artikel:
Tsuntas, Chrēstos: Lithina ergaleia ek Peloponnēsou
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14642#0055
ΛΙΘΙΝΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΕΚ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
(Πίνας- 5).
Έν Ελλάδι πολλάκις άνεκαλύφθησαν εργαλεία
της λιθίνης λεγομένης έποχής, προ πάντων πελέ-
κεις, ολιγίστων όμως είναι γνωστός δ ακριβής τό^
πος της ευρέσεως" περί των πλείστων γνωρίζομεν
μόνον ότι προέρχονται εκ ταύτης ή εκείνης της
επαρχίας, άλλοι δ' εχουσιν εύρεθή έν άνασκαφαις
αρχαίων, μυκηναϊκών ιδίως, ακροπόλεων ώς μεμο-
νωμένα λείψανα παλαιοτέρων χρόνων. Συνοικισμοί
όπωσουν άξιοι λόγου ανήκοντες πιθανώτατα εις τήν
νεολιθίνην έποχήν μόλις προ ολίγου άνεκαλύφΟη-
σαν έν Θεσσαλία, έν Μαρμάριανη το πρώτον και
δλως έσχάτως υπό του Στάη παρά το Διμίνι.
Τάφοι όμως σύγχρονοι των συνοικισμών τούτων
ακόμη δεν είναι γνωστοί.
"Ενεκα τούτου, όταν πέρυσιν ευρισκόμενος έν
Μεγαλοπόλει ήκουσα ότι εις άπόστασιν μιας και
ημισείας περίπου ώρας μεσηβρινοανατολικώς, παρά
το χωρίον 'Ανεμοδούρι, ποιμήν τις εύρε τέσσαρας
λίθινους πελέκεις ομου, έσπευσα νά μεταβώ εις τό
μέρος έκεΐνο έλπίζων δτι ή άνακάλυψις αυτών έν-
εΐχεν ιδίαν τινά σπουδαιότητα. Και νομίζω ότι ή
έλπίς μου δεν διεψεύσθη. Τους πελέκεις δεν κατώρ-
θωσα νά ιδω τότε, έξήτασα όμως τον τόπον της
ευρέσεως και συνέλεξα όσας ήδυνήθην πληροφο-
ρίας. Κατ1 αύτάς ευρέθησαν έπί έρήμου κλιτύο^
εις τά ριζώματα του ορούς, τό όποιον περιβάλλει
τήν πεδιάδα της Μεγαλοπόλεως κατά τήν άνατο-
λικήν αύτής πλευράν, μεταξύ τών θέσεων Παλιο-
πύργου και Κεφαλοβρύσου' έπί της κλιτύος ταύτης
ύπάρχουσι διεσπαρμένοι πολλοί μεγάλοι και μικροί
λίθοι κατακυλισθέντες άπο τών ύψηλοτέρων μερών
του ορούς, έκει δε σκάπτων ό ποιμήν δπως ισοπέ-
δωση χώρόν τινα και κατασκευάση μάνδραν διά τά
πρόβατά του, εύρεν εις βάθος όλιγώτερον, ώς μοι
είπε, τοΟ ένός μέτρου, μεταξύ λίθων πολλών προ-
ερχομένων έκ της άποσαθρώσεως του ορούς και
αναμεμιγμένων μετ έρυθρου χώματος, έν άγγεΐον
πήλινον, έν ω εκειντο άνθρακες και οί τέσσαρες πε-
λέκεις (πίν. 5 άρ. 1-4). Τό άγγεΐον μετά τών
ανθράκων άπέρριψεν Ό ποιμήν ώς άχρηστον και
έγώ ουδέ τεμάχιον είδον έξ αύτου, φαίνεται όμως
κατά τήν περιγραφήν του δτι είχε σχήμα φιάλης.
Έπί της έπιφανείας δε του εδάφους εύρον μικρά
θραύσματα άλλων παλαιοτάτων πηλίνων άγγείων,
καθώς και τεμάχια λεπίδων οψιανου. Κατόπιν έπι-
στρέψας εις Αθήνας έφρόντισα δπως άποσταλώσιν
οί πελέκεις εις τό Έθνικόν Μουσεΐον, ή ώραιότης
δ' αυτών, ή διατήρησίς των και τά περιστατικά
της εύρέσεώς των μ1 έπεισαν δτι είναι άξιοι δημο-
σιεύσεως.
Ό ύπ' άρ. 1, 1α είναι έκ λίθου, όν οί όρυκτο-
λόγοι καλοΰσι άίάθαοιν, και έχει μήκος 0,278 μ.1,
είναι δηλαδή, όσον έγώ γνωρίζω, τό μέγιστον πάν-
των τών μέχρι τούδε έν Ελλάδι άνακαλυφθέντων
λιθίνων έργαλείων του σχήματος τούτου" ή τομή
του είναι δλως στρογγυλή, εχει δε το μεγαλείτερον
πάχος κατά τό μέσον και μειουται προς άμφότερα
τά άκρα, άλλά πολύ περισσότερον προς τον τρά-
χηίον, όστις είναι κωνικός, προς τό άλλο άκρον
λεπτύνεται βαθμηδόν και σχηματίζει τήν κόψυν.
Ή λείανσίς του είναι τελεία και ή διατήρησις άρι-
στη" ουδέν λείψανον της φυσικής έπιφανείας του
λίθου φαίνεται, ουδέν θραύσμα, ουδέν ίχνος της
χρήσεως αύτου.
Ό ύπ' άρ. 2, 2α είναι λίθου ίαδειτου και εχει
μήκος 0,07 μ. Τό χρώμά του είναι καθαρώτατον
και ώραιότατον πράσινον, ή δ έπιφάνεια λαμπρώς
* Έπί τοΰ πίνακος αί εικόνες δεν είναι εντελώς σύμφωνοι προς τήν
σημειουμένην κλίμακα, διά τούτο παραθέτω εν τω κειμε'νω παρ1 εκά-
στω τά ακριβή μέτρα.
(Πίνας- 5).
Έν Ελλάδι πολλάκις άνεκαλύφθησαν εργαλεία
της λιθίνης λεγομένης έποχής, προ πάντων πελέ-
κεις, ολιγίστων όμως είναι γνωστός δ ακριβής τό^
πος της ευρέσεως" περί των πλείστων γνωρίζομεν
μόνον ότι προέρχονται εκ ταύτης ή εκείνης της
επαρχίας, άλλοι δ' εχουσιν εύρεθή έν άνασκαφαις
αρχαίων, μυκηναϊκών ιδίως, ακροπόλεων ώς μεμο-
νωμένα λείψανα παλαιοτέρων χρόνων. Συνοικισμοί
όπωσουν άξιοι λόγου ανήκοντες πιθανώτατα εις τήν
νεολιθίνην έποχήν μόλις προ ολίγου άνεκαλύφΟη-
σαν έν Θεσσαλία, έν Μαρμάριανη το πρώτον και
δλως έσχάτως υπό του Στάη παρά το Διμίνι.
Τάφοι όμως σύγχρονοι των συνοικισμών τούτων
ακόμη δεν είναι γνωστοί.
"Ενεκα τούτου, όταν πέρυσιν ευρισκόμενος έν
Μεγαλοπόλει ήκουσα ότι εις άπόστασιν μιας και
ημισείας περίπου ώρας μεσηβρινοανατολικώς, παρά
το χωρίον 'Ανεμοδούρι, ποιμήν τις εύρε τέσσαρας
λίθινους πελέκεις ομου, έσπευσα νά μεταβώ εις τό
μέρος έκεΐνο έλπίζων δτι ή άνακάλυψις αυτών έν-
εΐχεν ιδίαν τινά σπουδαιότητα. Και νομίζω ότι ή
έλπίς μου δεν διεψεύσθη. Τους πελέκεις δεν κατώρ-
θωσα νά ιδω τότε, έξήτασα όμως τον τόπον της
ευρέσεως και συνέλεξα όσας ήδυνήθην πληροφο-
ρίας. Κατ1 αύτάς ευρέθησαν έπί έρήμου κλιτύο^
εις τά ριζώματα του ορούς, τό όποιον περιβάλλει
τήν πεδιάδα της Μεγαλοπόλεως κατά τήν άνατο-
λικήν αύτής πλευράν, μεταξύ τών θέσεων Παλιο-
πύργου και Κεφαλοβρύσου' έπί της κλιτύος ταύτης
ύπάρχουσι διεσπαρμένοι πολλοί μεγάλοι και μικροί
λίθοι κατακυλισθέντες άπο τών ύψηλοτέρων μερών
του ορούς, έκει δε σκάπτων ό ποιμήν δπως ισοπέ-
δωση χώρόν τινα και κατασκευάση μάνδραν διά τά
πρόβατά του, εύρεν εις βάθος όλιγώτερον, ώς μοι
είπε, τοΟ ένός μέτρου, μεταξύ λίθων πολλών προ-
ερχομένων έκ της άποσαθρώσεως του ορούς και
αναμεμιγμένων μετ έρυθρου χώματος, έν άγγεΐον
πήλινον, έν ω εκειντο άνθρακες και οί τέσσαρες πε-
λέκεις (πίν. 5 άρ. 1-4). Τό άγγεΐον μετά τών
ανθράκων άπέρριψεν Ό ποιμήν ώς άχρηστον και
έγώ ουδέ τεμάχιον είδον έξ αύτου, φαίνεται όμως
κατά τήν περιγραφήν του δτι είχε σχήμα φιάλης.
Έπί της έπιφανείας δε του εδάφους εύρον μικρά
θραύσματα άλλων παλαιοτάτων πηλίνων άγγείων,
καθώς και τεμάχια λεπίδων οψιανου. Κατόπιν έπι-
στρέψας εις Αθήνας έφρόντισα δπως άποσταλώσιν
οί πελέκεις εις τό Έθνικόν Μουσεΐον, ή ώραιότης
δ' αυτών, ή διατήρησίς των και τά περιστατικά
της εύρέσεώς των μ1 έπεισαν δτι είναι άξιοι δημο-
σιεύσεως.
Ό ύπ' άρ. 1, 1α είναι έκ λίθου, όν οί όρυκτο-
λόγοι καλοΰσι άίάθαοιν, και έχει μήκος 0,278 μ.1,
είναι δηλαδή, όσον έγώ γνωρίζω, τό μέγιστον πάν-
των τών μέχρι τούδε έν Ελλάδι άνακαλυφθέντων
λιθίνων έργαλείων του σχήματος τούτου" ή τομή
του είναι δλως στρογγυλή, εχει δε το μεγαλείτερον
πάχος κατά τό μέσον και μειουται προς άμφότερα
τά άκρα, άλλά πολύ περισσότερον προς τον τρά-
χηίον, όστις είναι κωνικός, προς τό άλλο άκρον
λεπτύνεται βαθμηδόν και σχηματίζει τήν κόψυν.
Ή λείανσίς του είναι τελεία και ή διατήρησις άρι-
στη" ουδέν λείψανον της φυσικής έπιφανείας του
λίθου φαίνεται, ουδέν θραύσμα, ουδέν ίχνος της
χρήσεως αύτου.
Ό ύπ' άρ. 2, 2α είναι λίθου ίαδειτου και εχει
μήκος 0,07 μ. Τό χρώμά του είναι καθαρώτατον
και ώραιότατον πράσινον, ή δ έπιφάνεια λαμπρώς
* Έπί τοΰ πίνακος αί εικόνες δεν είναι εντελώς σύμφωνοι προς τήν
σημειουμένην κλίμακα, διά τούτο παραθέτω εν τω κειμε'νω παρ1 εκά-
στω τά ακριβή μέτρα.