DOI Artikel:
Keramopulos, Antōnios D.: Phōkikon anathēma en Delphois
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14657#0058
ΦΩΚΙΚΟΝ ΑΝΑΘΗΜΑ ΕΝ ΔΕΛΦΟΙΣ
Εΐνε γνωστόν έχ τοΰ Παυσανίου 1, 8τι οί Φωκεΐς
εΐ/ον τρία αναθήματα έν Δελφοΐς, περιέχοντα εχα-
στον τυστάδα αγαλμάτων. Το ~ρώτον παρίστανε
τρία πρόσωπα, τον Απόλλωνα, τήν 'Αθηνάν κα'ι
τήν 'Λρτεαιν, είχε δέ άνατεθή από των Θεσσαλών
και τών ομόρων αυτών. Το δεύτερον άπετελεΐτο έκ
χαλκών εικόνων άνατεΟεισών ύπο τών Φωκέων,
«ήνίκα δευτέρα συμβολή τό ίππικόν έτρέψαντο τό
έκ Θεσσαλίας». Εφερε δέ το ανάθημα έπιγραφήν,
ής ή ουσιώδης έννοια ήτο « Φωκεΐς άπο Θεσσα-
λών » 2.
Ίό τρίτον Φωκικόν ανάθημα παρίστανε τήν εριν
του Απόλλωνος και τοΰ Ηρακλέους περ'ι του τρί-
ποοος' περιγράφεται δέ αύτη ύπο του Παυσανίου
(13,7) «Ηρακλής οέ και Απόλλων έ'χονται του
τρίποδος και εις μάνην καθίστανται" Λητώ μεν
δη και Αρτεμις Απόλλωνα, ΆΦηνά δε ΊΙρα-
κλέα έπέχουσί τοΟ θυμοΰ»' προστίθεται δέ: «Φω-
κέων και τοΟτό έστιν ανάθημα, ότε σφίσιν έπι
τους Θεσσαλούς Τελλίας ήγήσατο Ηλείος. 1ά μεν
δή άλλα αγάλματα Αίυλλός τε έν κοινώ και Αμυ-
κλαΐος, τήν δέ 'Αθηνάν και Άρτεμιν Χίονίς έστιν
είργασμένος' Κορινθίους δέ εΐναί φασιν αυτούς».
Γνωρίζομεν προσέτι έκ τών λογαριασμών τών
ναοποιών επί Κλέωνος άρχοντος (343/2 π. λ.) ,
ότι έν τώ τεμένει τοϋ' "Απόλλωνος ήσαν και όύο
άγάλματα του Όνυμάρχου καΐ τοΰ Φιλομήλου
και άλλοι έφιπποι ανδριάντες (στρατηγών) Φω-
κεων, καταστραφεντες πρωιμως, ετΌμεν οε και
βάσεις μεμονωμένοον ανδριάντων άνατεθέντων ύπο
τών Φωκέων (πρβλ. ΙΙαυσ. 10, 18, 7), άλλά δέν
έξετάζομεν ταΰτα, όντα έξω τοΟ σκοποΟ ήμών'
διότι τά μέν παριστάνουσι μεμονωμένας ή οίονε'ι
μεμονωμένας ήρέμους μορφάς ανθρώπων τά δέ
παριστάνουσιν ιππείς. Σκοπός ο' ημών είνε νά
ταυτίσωμεν προς έν τών Φωκικών άναθημάτων
βάσιν τινά ένεπίγραφον, ήν ήουνήΟημεν νά άπο-
τελέσωμεν ές" 7 λίθων /.α'ι τεμα/ίουν λίθων μα-
κράν αλλήλων οιεσπαρμένων κα'ι ήτις δέν έβ'ά-
1 Χ, 13, 4. 6. 7.
8 Πλουτ. οίο Ι3}Γ11παβ οΐ'ίΐο. 15.
" ΒΟΗ, 22, σ. 321 πρό'λ. ΒοΐΜ'£ΐιοΙ αϋτο'Οι τ: και έν αάιιιίηί-
Βίταϋοη άη ζαηβίκ,αίνβ Ρι/Ι/ι,ίφ/β σ. 102.
σταζεν έν μόνον ποόσωπον, άλλά πλείονα ούχι ο
έφιππα. Λέγομεν ο' εύΟύς ές άρ'/ής, ό'τι ή βάσις
αύτη ανήκει, ώς θάποοειξωμεν, εις το τρίτον ανά-
θημα τών Φωκέων το παριστάνον τήν άρπαγήν
τοΟ τρίποδος, κείμενον δέ ποτε παρά τήν ίεράν όδον
πλησίον και έμπροσθεν του περιφήμου Πλαταϊκοΰ
τρίποδος έπι κρηπΐδος, ήτις άνεγνωρίσθη ήδη εκ τε
τών πεοιγοαοών του Παυσανίου και εκ τών έπ'
αύτής άπεζεσμένίον ψηφισμάτων 1. Ή κρηπ'ις αύτη
ένει μήκος μετώπου 7,(53 μ.2. Οί λίθοι αύτής είνε
φαιοί του Παρνασοΰ μετά λευκών κυματισμών, οί
δέ της άποτελεσθείσης ένεπιγράφου βάσεως έςομοίου
λίθου ές"αγου.ένου και άλλανοΰ μέν, προς Α. τών
Δελΐών έκ της σειράς τών ανατολικών Φαιδριά-
δων άλλ' ίδια υπεράνω τών έκεΐ αμπελώνων,
ένθα σώζονται μεγάλα στρώματα όμοιας λατύπης'
ένταΰθα ήτό ποτε «πελεκηταριά », ώς καλοΰσι
νυν οί Δελφοί τούς τόπους τής λατομίας και προ-
χείρου έςεργασίας τών λίθων. Οί λίθοι ούτοι εΐνε
μαρμαρώδεις λευκάζοντες, περιέχοντες, άντιστρό-
φως προς τούς λίθους τής κρηπΐδος, έντος τών λευ-
κών κυματισμών κηλίδας φαιοκυάνους 3.
Τά 7 τεμά'/ια άναγνωρίζονται ώς άποτελοΟντα
εν όλον και έκ τοΰ είδους τοΟ λίθου κα'ι έκ τής έρ-
νασίας και έκ τών διαστάσεων και έκ τών νοαυι-
μάτων, άτινα φέρουσι. Τό άρχικόν πά'/ος τής βά-
σεως, μετρούμενον εις το πρόσωπον, ήτο 0,37 μ.
διατηρείται δέ κατά το πλείστον έν τοις σωζομένοις
μέρεσι. Παρά τήν ύπο τά γράμματα άκμήν ό λί-
θος, λελαξευμένος 0,01 μ. βαθύτερον ών έπι πλά-
τους 0,035, αποτελεί άπλοΰν κυμάτιον ή ταινίαν.
1 περάνω τών γραμμάτων έπι τοΰ μετώπου εις
άπόστασιν 0,03-0,04 άπο τής άκμής ϋπάρ'/ου-
σιν άμυδραί ήδη δύο οριζόντια! γραμμαί. Τό βά-
θος τών άρτιων λίθων εΐνε 0,77 μ., ούδε'ις δ' αύ-
1 Ροπιΐονν, έν ΗβνηιβΒ 1900 σελ 356 κα! έ?.
- 'Ε-ειδή τό Ν. άκρον της κρηπΐδος είναι κεκινημένον, ίνα εϋρωαεν
τό μήκος αύτη;, έδέχθημεν ευλόγως, ότι αϋτη έτερματίζετο έ-ί της
γραμμής ακριβώς, έϊ' ης ευρίσκονται α* Ν. πλευραΐ δύο [ιάσεων, αϊ-
τινες κείνται έ-ί αιας και τη; αϋτης γραμμής -ρός Ν. μεν και ΝΑ.
του πλαταϊκοΰ αναθήματος όπισθεν δε του φωκικοΰ. Τό σνέδιον του
ΤοΠΓΐΐηίΐ'β συνάπτει αυτά; μετά της βάσεως τοΰ πλαταϊκοΰ τρί-
ποδος.
;ι ΡοιιιΙο\ν. Ρ1ιί1ο1ο§ιΐδ Ι,ΧΥΙ (Ν. Ρ. XX), 2 σ. 264-6.
Εΐνε γνωστόν έχ τοΰ Παυσανίου 1, 8τι οί Φωκεΐς
εΐ/ον τρία αναθήματα έν Δελφοΐς, περιέχοντα εχα-
στον τυστάδα αγαλμάτων. Το ~ρώτον παρίστανε
τρία πρόσωπα, τον Απόλλωνα, τήν 'Αθηνάν κα'ι
τήν 'Λρτεαιν, είχε δέ άνατεθή από των Θεσσαλών
και τών ομόρων αυτών. Το δεύτερον άπετελεΐτο έκ
χαλκών εικόνων άνατεΟεισών ύπο τών Φωκέων,
«ήνίκα δευτέρα συμβολή τό ίππικόν έτρέψαντο τό
έκ Θεσσαλίας». Εφερε δέ το ανάθημα έπιγραφήν,
ής ή ουσιώδης έννοια ήτο « Φωκεΐς άπο Θεσσα-
λών » 2.
Ίό τρίτον Φωκικόν ανάθημα παρίστανε τήν εριν
του Απόλλωνος και τοΰ Ηρακλέους περ'ι του τρί-
ποοος' περιγράφεται δέ αύτη ύπο του Παυσανίου
(13,7) «Ηρακλής οέ και Απόλλων έ'χονται του
τρίποδος και εις μάνην καθίστανται" Λητώ μεν
δη και Αρτεμις Απόλλωνα, ΆΦηνά δε ΊΙρα-
κλέα έπέχουσί τοΟ θυμοΰ»' προστίθεται δέ: «Φω-
κέων και τοΟτό έστιν ανάθημα, ότε σφίσιν έπι
τους Θεσσαλούς Τελλίας ήγήσατο Ηλείος. 1ά μεν
δή άλλα αγάλματα Αίυλλός τε έν κοινώ και Αμυ-
κλαΐος, τήν δέ 'Αθηνάν και Άρτεμιν Χίονίς έστιν
είργασμένος' Κορινθίους δέ εΐναί φασιν αυτούς».
Γνωρίζομεν προσέτι έκ τών λογαριασμών τών
ναοποιών επί Κλέωνος άρχοντος (343/2 π. λ.) ,
ότι έν τώ τεμένει τοϋ' "Απόλλωνος ήσαν και όύο
άγάλματα του Όνυμάρχου καΐ τοΰ Φιλομήλου
και άλλοι έφιπποι ανδριάντες (στρατηγών) Φω-
κεων, καταστραφεντες πρωιμως, ετΌμεν οε και
βάσεις μεμονωμένοον ανδριάντων άνατεθέντων ύπο
τών Φωκέων (πρβλ. ΙΙαυσ. 10, 18, 7), άλλά δέν
έξετάζομεν ταΰτα, όντα έξω τοΟ σκοποΟ ήμών'
διότι τά μέν παριστάνουσι μεμονωμένας ή οίονε'ι
μεμονωμένας ήρέμους μορφάς ανθρώπων τά δέ
παριστάνουσιν ιππείς. Σκοπός ο' ημών είνε νά
ταυτίσωμεν προς έν τών Φωκικών άναθημάτων
βάσιν τινά ένεπίγραφον, ήν ήουνήΟημεν νά άπο-
τελέσωμεν ές" 7 λίθων /.α'ι τεμα/ίουν λίθων μα-
κράν αλλήλων οιεσπαρμένων κα'ι ήτις δέν έβ'ά-
1 Χ, 13, 4. 6. 7.
8 Πλουτ. οίο Ι3}Γ11παβ οΐ'ίΐο. 15.
" ΒΟΗ, 22, σ. 321 πρό'λ. ΒοΐΜ'£ΐιοΙ αϋτο'Οι τ: και έν αάιιιίηί-
Βίταϋοη άη ζαηβίκ,αίνβ Ρι/Ι/ι,ίφ/β σ. 102.
σταζεν έν μόνον ποόσωπον, άλλά πλείονα ούχι ο
έφιππα. Λέγομεν ο' εύΟύς ές άρ'/ής, ό'τι ή βάσις
αύτη ανήκει, ώς θάποοειξωμεν, εις το τρίτον ανά-
θημα τών Φωκέων το παριστάνον τήν άρπαγήν
τοΟ τρίποδος, κείμενον δέ ποτε παρά τήν ίεράν όδον
πλησίον και έμπροσθεν του περιφήμου Πλαταϊκοΰ
τρίποδος έπι κρηπΐδος, ήτις άνεγνωρίσθη ήδη εκ τε
τών πεοιγοαοών του Παυσανίου και εκ τών έπ'
αύτής άπεζεσμένίον ψηφισμάτων 1. Ή κρηπ'ις αύτη
ένει μήκος μετώπου 7,(53 μ.2. Οί λίθοι αύτής είνε
φαιοί του Παρνασοΰ μετά λευκών κυματισμών, οί
δέ της άποτελεσθείσης ένεπιγράφου βάσεως έςομοίου
λίθου ές"αγου.ένου και άλλανοΰ μέν, προς Α. τών
Δελΐών έκ της σειράς τών ανατολικών Φαιδριά-
δων άλλ' ίδια υπεράνω τών έκεΐ αμπελώνων,
ένθα σώζονται μεγάλα στρώματα όμοιας λατύπης'
ένταΰθα ήτό ποτε «πελεκηταριά », ώς καλοΰσι
νυν οί Δελφοί τούς τόπους τής λατομίας και προ-
χείρου έςεργασίας τών λίθων. Οί λίθοι ούτοι εΐνε
μαρμαρώδεις λευκάζοντες, περιέχοντες, άντιστρό-
φως προς τούς λίθους τής κρηπΐδος, έντος τών λευ-
κών κυματισμών κηλίδας φαιοκυάνους 3.
Τά 7 τεμά'/ια άναγνωρίζονται ώς άποτελοΟντα
εν όλον και έκ τοΰ είδους τοΟ λίθου κα'ι έκ τής έρ-
νασίας και έκ τών διαστάσεων και έκ τών νοαυι-
μάτων, άτινα φέρουσι. Τό άρχικόν πά'/ος τής βά-
σεως, μετρούμενον εις το πρόσωπον, ήτο 0,37 μ.
διατηρείται δέ κατά το πλείστον έν τοις σωζομένοις
μέρεσι. Παρά τήν ύπο τά γράμματα άκμήν ό λί-
θος, λελαξευμένος 0,01 μ. βαθύτερον ών έπι πλά-
τους 0,035, αποτελεί άπλοΰν κυμάτιον ή ταινίαν.
1 περάνω τών γραμμάτων έπι τοΰ μετώπου εις
άπόστασιν 0,03-0,04 άπο τής άκμής ϋπάρ'/ου-
σιν άμυδραί ήδη δύο οριζόντια! γραμμαί. Τό βά-
θος τών άρτιων λίθων εΐνε 0,77 μ., ούδε'ις δ' αύ-
1 Ροπιΐονν, έν ΗβνηιβΒ 1900 σελ 356 κα! έ?.
- 'Ε-ειδή τό Ν. άκρον της κρηπΐδος είναι κεκινημένον, ίνα εϋρωαεν
τό μήκος αύτη;, έδέχθημεν ευλόγως, ότι αϋτη έτερματίζετο έ-ί της
γραμμής ακριβώς, έϊ' ης ευρίσκονται α* Ν. πλευραΐ δύο [ιάσεων, αϊ-
τινες κείνται έ-ί αιας και τη; αϋτης γραμμής -ρός Ν. μεν και ΝΑ.
του πλαταϊκοΰ αναθήματος όπισθεν δε του φωκικοΰ. Τό σνέδιον του
ΤοΠΓΐΐηίΐ'β συνάπτει αυτά; μετά της βάσεως τοΰ πλαταϊκοΰ τρί-
ποδος.
;ι ΡοιιιΙο\ν. Ρ1ιί1ο1ο§ιΐδ Ι,ΧΥΙ (Ν. Ρ. XX), 2 σ. 264-6.