DOI Artikel:
Keramopulos, Antōnios D.: Phōkikon anathēma en Delphois
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14657#0064
103
ΨΩΚΙΚΟΝ ΑΝΑΘΗΜΑ ΕΝ ΛΕΛΦΟΙΣ
104
τολικώτερον κειμένης μεγάλης βάσειος της λεγο-
μένης «τοΰ άρματος των Ροδίων», αποδεικνύει
οχ ι μόνον το κακόν ύλικον αύτής (κροκαλοπαγέΐς
λίθοι εις τάς βάσεις τών αναθημάτων <)έν ευρί-
σκονται έν Δελφοΐς κατά τον ε' αιώνα και δη άργό-
μενον), άλλα καϊ αϊ διαστάσεις, ούσαι άγαν μεγά-
λαΐ πρός τό πλαταϊκόν ανάθημα" διότι ή βάσις
εκείνη ε/ει δυτικήν μεν πλευράν 0,60.μ., βορείαν
δε 4,(!0 μ. Διστάζω δέ νά δεχθώ, ό'τι εκ διαβαθ-
μίσεων πρός τά άνω έγίνετο τοσαύτη συστολή των
διαστάσεων, ώστε νά άπορροφηθη ολόκληρος ή
διαφορά ή υπάρχουσα μεταξύ τών δύο βάσεων.
Διστάζω δέ νά δε/Οώ αύτό, διότι αί δύο περιφερείς
σειραί τοΰ πλαταϊκοΰ αναθήματος καταλείπουσι
περιθώριον έπϊ τών υποκειμένων λίθων μόλις 0,02-
0,05 μ.* δεν επικρατεί λοιπόν έν τη κτίσει της πλα-
ταϊκης βάσεως αρχή τις σπατάλης χώρου, υπό την
εποψιν δέ ταύτην ώς και ώς προς τό ύψος της βά-
σεως δύναται νά παραβληθη το μνημεΐον προς τάς
βάσεις τών τριπόδων τών Δεινομενειδών 2.
Άλλ' άν τό πλαταϊκόν προστατεύηται ούτω άπο
μελλούσης τινός μεταθέσεως, τό ανάθημα όμως
τών Ταραντίνων3 φαίνεται, ότι δέν είνε δυνατόν νά
εΰρη Οέσιν έπϊ ουδεμίας τών σωζόμενων βάσεων.
Διότι ή ανωτέρω μνημονευθείσα βάσις « τών I α-
ραντίνων », ήτις κείται προς βορράν της πλαταϊ-
κής και έπ'ι της αύτης πρόσθιας γραμμής έχουσα
πλ. 1,28 μ., μήκος δέ το πολύ 3,70 ή το ολίγον
2,57 μ., είνε αδύνατον νά περιλάβη ανδριάντας
πεζούς και ανδριάντας ίππεϊς, τον βασιλέα Ί2πιν
νεκρόν, έφεστηκότας δ' αύτώ τον Τάραντα καϊ τον
1 ΡοηΐΙΟΛν, 'ένΟ' άνωτ. σελ. 31.
' 'Επί της ανωτάτης σειρά; τοΰ τετραγώνου ΰποό'άΟρου τοΰ πλα-
ταϊκοΰ τρίποδος ύπηρ·/ε τουλάχιστον μία στήλη έντεΟειμένη. Επειδή
ή στήλη αύτη ητο βεβαίως (στραμμένη πρό; τήν ίεράν όοο'ν έπεται,
ότι ό λίθος, όστις φέρει την αύ'λακα της στήλης και είνε τεΟειμένος νυν
εις την ΒΛ. γωνίαν έ'όει να τεΟη εις την ΒΛ , ίνα ή αυλαξ η παράλ-
λγ,λος της ιεράς όδοΰ.
• Παυσαν. Χ. 13,10. ΊδρύΟη μεταξύ της 78η? καϊ τη, 80η? Όλυμ-
πιάδος (Βπιηπ. ΟβΒοΙί. άβΓ «Ηβοΐι Κϋηβίβ I, σ. 65). Της αύ-
της περίπου γνώμης είνε χα! ό Ροΐ1ΐίο\ν (Λΐΐΐοη. Μίίί. XXXI
(1Π06) σ. 526) και ό ΒιιβοΙΙ (Ονϊθΐι. ΟοβοΙι. Π* 805,3 χαϊ
80(5,(1). Ύπολαμδάνουσι ο'ε τό ανάθημα παλαιότερον τοΰ 'έτου; 473
π Χ. ό Μοιππίδοη χα! ό 8»υθΓ (Βΐ&Ιυ&Γ. 34.125). 'Εγώ νο-
μίζω, ότι τα λείψανα της αναθηματικής επιγραφής των Ταραντίνων,
άτινα ευρεθέντα παρα τό πλαταϊκόν ανάθημα κείνται νΰν έττί τη; ζρη-
πΐδος τών Φωκίων, είνε ού/'ι τοΰ ε' άλλα των αργών τοΰ δ' αϊώνο;
π. Χ. Τοΰτο εξάγω έκ της μορφής των γραμμάτων άλλα είνε προ-
φανές, ότι τοιαύτη γνώμη δ'εν δύναται να συμοιοασΟη πρός τήν μαρ-
τυρίαν τοΰ [Ίαυσανίου λέγοντος τε/νίτας τοΰ αναθήματος τόν Όνάταν
και τόν Άγελάδαν. Εικάζω δέ, ότι Ί'σως έγίνετο και τοΰ μνημείου
τούτου άνακαίνισις κατα τόν δ' αιώνα και δή αρνοντος έν Ί'άραντι
τοΰ Άρ'/ύτα.
Φάλανθον καϊ περαιτέρω του ΨαλάνΟου δέλφινα.
γ γ τ
Έπί της βάσεως ταύτης Γστατο κατά πάσαν πιθα-
νότητα ο Απόλλων, ον ανέθεσαν οί Έλληνες μετά
τήν έπ' Αρτεμισία) καϊ τήν έν Σαλαμΐνι ναυμα-
χίαν , μνημεΐον συγγενές και σύγχρονον πρός τό
πλαταϊκόν, σταΟέν δ' ακριβώς απέναντι του βωμοΰ.
Μ βάσις εϊνε έπιμήκης διότι ο Απόλλων έκράτει
παρ' έαυτώ άκρωτήριον πλοίου.
Άν ή τοποθέτησις αύτη είνε αληθής, τότε μέ-
νουσι διαθέσιμοι αί δύο συναφείς 2 βάσεις πρός Β.
τοΰ « αοματος τών Ροδίων». Άλλ' αύται πάν-
τακ ποέπει νά έςαιρεθώσι, ποοκειμένου πεοϊ μνη-
' γ ^ γ i γ γ γ i
μείων έγερΟέντων κατά τό πρώτον ήμισυ του ε'
αιώνος, διότι άμοότεραι είνε έκτισμέναι έκ κοο-
καλοπαγών λίθων' καϊ ή μεν προς Δ. είνε έκτι-
σμένη (I—ι) δι ύλικοΰ, είλημμένου τουλάχιστον
κατά το πλείστον έκ παλαιοτέρου τινός κτιρίου,
ή δέ πρός Α. (ι—Γ) είνε έτι νεωτέρα, έπειδή το
κρηπίδωμα αυτής έπικάΟηται έν μέρει έπϊ της
ετέρας βάσεως. Αί βάσεις αύται έβασταζον πιθα-
νώς δύο έκ τών αγωνιστικών αναθημάτων, και δή
τών νεωτέρων, άτινα κατ' άρχήν δέν άναφέοει Ό
Παυσανίας (Χ, 9,2). Πλην τούτου έκατέρα τών
βάσεων τούτων είνε μικρά διά τό ανάθημα τών
Ταραντίνων. Τό κακόν δέ κροκαλοπαγές ύλικον καϊ
αί μικραϊ διαστάσεις άποκλείουσιν άπο της ζητή-
σεως ημών και τήν « άνώνυμον » βάσιν ((^α&άβΓ-
Ιι ει α), τήν οποίαν αποδίδει εις τούς Ταραντίνους ό
κ. Ροπΐίθ\ν* , ίσιος δέ και τήν μεγάλην «τοΰ άρ-
ματος» τών 'Ροδίων, ήν θά προυτίμων έγώ, άν
ήτο δυνατόν.
Αλλά διατί νά πολυπραγμονώμεν μόνον πεοϊ
i 1 γ γ γ ι
τών Ταραντίνων ; Ό Παυσανίας εϊδεν εις το υ-έοος
τούτο τοΰ τεμένους καϊ καταλέγει πολλά αναθή-
ματα ίδρυΟέντα κατά τά μηδικά ή μικρόν μετά τά
μηδικά καϊ διά τά μηδικά. Ποΰ είνε αί βάσεις τού-
των τών σπουδαίων αναθημάτων ; Δυστυχώς οί
άπαγαγάντες τούς Πλαταϊκούς δφεις τοΰ τρίποοος
δέν άπήγαγον μόνους αύτούς, εις δέ το αέρος τούτο
τοΰ τεμένους ή διευθέτησις όδοΰ τίνος άγούσης άπο
τοΰ ναοΟ προς Α. μετέβαλε υο'τερόν ποτε πολύ τήν
οψιν τοΰ '/μοοό, ώστε νά καταστήση ματαίαν έν
πολλοίς τήν ζήτησιν.
Έν Λελφοΐς.
Αντ. Δ. Κεραμοποτλλος
1 ΊΙροδ VIII. 121 Παυσ. Χ, 14,5.
2 Ό κ. ΤοίΙΓηαΪΓβ κακώς 'ίνει αύτας κεχωρισμίνας
3 Ι>Θΐρ]ιϊ1ϊα σελ. 32
ΨΩΚΙΚΟΝ ΑΝΑΘΗΜΑ ΕΝ ΛΕΛΦΟΙΣ
104
τολικώτερον κειμένης μεγάλης βάσειος της λεγο-
μένης «τοΰ άρματος των Ροδίων», αποδεικνύει
οχ ι μόνον το κακόν ύλικον αύτής (κροκαλοπαγέΐς
λίθοι εις τάς βάσεις τών αναθημάτων <)έν ευρί-
σκονται έν Δελφοΐς κατά τον ε' αιώνα και δη άργό-
μενον), άλλα καϊ αϊ διαστάσεις, ούσαι άγαν μεγά-
λαΐ πρός τό πλαταϊκόν ανάθημα" διότι ή βάσις
εκείνη ε/ει δυτικήν μεν πλευράν 0,60.μ., βορείαν
δε 4,(!0 μ. Διστάζω δέ νά δεχθώ, ό'τι εκ διαβαθ-
μίσεων πρός τά άνω έγίνετο τοσαύτη συστολή των
διαστάσεων, ώστε νά άπορροφηθη ολόκληρος ή
διαφορά ή υπάρχουσα μεταξύ τών δύο βάσεων.
Διστάζω δέ νά δε/Οώ αύτό, διότι αί δύο περιφερείς
σειραί τοΰ πλαταϊκοΰ αναθήματος καταλείπουσι
περιθώριον έπϊ τών υποκειμένων λίθων μόλις 0,02-
0,05 μ.* δεν επικρατεί λοιπόν έν τη κτίσει της πλα-
ταϊκης βάσεως αρχή τις σπατάλης χώρου, υπό την
εποψιν δέ ταύτην ώς και ώς προς τό ύψος της βά-
σεως δύναται νά παραβληθη το μνημεΐον προς τάς
βάσεις τών τριπόδων τών Δεινομενειδών 2.
Άλλ' άν τό πλαταϊκόν προστατεύηται ούτω άπο
μελλούσης τινός μεταθέσεως, τό ανάθημα όμως
τών Ταραντίνων3 φαίνεται, ότι δέν είνε δυνατόν νά
εΰρη Οέσιν έπϊ ουδεμίας τών σωζόμενων βάσεων.
Διότι ή ανωτέρω μνημονευθείσα βάσις « τών I α-
ραντίνων », ήτις κείται προς βορράν της πλαταϊ-
κής και έπ'ι της αύτης πρόσθιας γραμμής έχουσα
πλ. 1,28 μ., μήκος δέ το πολύ 3,70 ή το ολίγον
2,57 μ., είνε αδύνατον νά περιλάβη ανδριάντας
πεζούς και ανδριάντας ίππεϊς, τον βασιλέα Ί2πιν
νεκρόν, έφεστηκότας δ' αύτώ τον Τάραντα καϊ τον
1 ΡοηΐΙΟΛν, 'ένΟ' άνωτ. σελ. 31.
' 'Επί της ανωτάτης σειρά; τοΰ τετραγώνου ΰποό'άΟρου τοΰ πλα-
ταϊκοΰ τρίποδος ύπηρ·/ε τουλάχιστον μία στήλη έντεΟειμένη. Επειδή
ή στήλη αύτη ητο βεβαίως (στραμμένη πρό; τήν ίεράν όοο'ν έπεται,
ότι ό λίθος, όστις φέρει την αύ'λακα της στήλης και είνε τεΟειμένος νυν
εις την ΒΛ. γωνίαν έ'όει να τεΟη εις την ΒΛ , ίνα ή αυλαξ η παράλ-
λγ,λος της ιεράς όδοΰ.
• Παυσαν. Χ. 13,10. ΊδρύΟη μεταξύ της 78η? καϊ τη, 80η? Όλυμ-
πιάδος (Βπιηπ. ΟβΒοΙί. άβΓ «Ηβοΐι Κϋηβίβ I, σ. 65). Της αύ-
της περίπου γνώμης είνε χα! ό Ροΐ1ΐίο\ν (Λΐΐΐοη. Μίίί. XXXI
(1Π06) σ. 526) και ό ΒιιβοΙΙ (Ονϊθΐι. ΟοβοΙι. Π* 805,3 χαϊ
80(5,(1). Ύπολαμδάνουσι ο'ε τό ανάθημα παλαιότερον τοΰ 'έτου; 473
π Χ. ό Μοιππίδοη χα! ό 8»υθΓ (Βΐ&Ιυ&Γ. 34.125). 'Εγώ νο-
μίζω, ότι τα λείψανα της αναθηματικής επιγραφής των Ταραντίνων,
άτινα ευρεθέντα παρα τό πλαταϊκόν ανάθημα κείνται νΰν έττί τη; ζρη-
πΐδος τών Φωκίων, είνε ού/'ι τοΰ ε' άλλα των αργών τοΰ δ' αϊώνο;
π. Χ. Τοΰτο εξάγω έκ της μορφής των γραμμάτων άλλα είνε προ-
φανές, ότι τοιαύτη γνώμη δ'εν δύναται να συμοιοασΟη πρός τήν μαρ-
τυρίαν τοΰ [Ίαυσανίου λέγοντος τε/νίτας τοΰ αναθήματος τόν Όνάταν
και τόν Άγελάδαν. Εικάζω δέ, ότι Ί'σως έγίνετο και τοΰ μνημείου
τούτου άνακαίνισις κατα τόν δ' αιώνα και δή αρνοντος έν Ί'άραντι
τοΰ Άρ'/ύτα.
Φάλανθον καϊ περαιτέρω του ΨαλάνΟου δέλφινα.
γ γ τ
Έπί της βάσεως ταύτης Γστατο κατά πάσαν πιθα-
νότητα ο Απόλλων, ον ανέθεσαν οί Έλληνες μετά
τήν έπ' Αρτεμισία) καϊ τήν έν Σαλαμΐνι ναυμα-
χίαν , μνημεΐον συγγενές και σύγχρονον πρός τό
πλαταϊκόν, σταΟέν δ' ακριβώς απέναντι του βωμοΰ.
Μ βάσις εϊνε έπιμήκης διότι ο Απόλλων έκράτει
παρ' έαυτώ άκρωτήριον πλοίου.
Άν ή τοποθέτησις αύτη είνε αληθής, τότε μέ-
νουσι διαθέσιμοι αί δύο συναφείς 2 βάσεις πρός Β.
τοΰ « αοματος τών Ροδίων». Άλλ' αύται πάν-
τακ ποέπει νά έςαιρεθώσι, ποοκειμένου πεοϊ μνη-
' γ ^ γ i γ γ γ i
μείων έγερΟέντων κατά τό πρώτον ήμισυ του ε'
αιώνος, διότι άμοότεραι είνε έκτισμέναι έκ κοο-
καλοπαγών λίθων' καϊ ή μεν προς Δ. είνε έκτι-
σμένη (I—ι) δι ύλικοΰ, είλημμένου τουλάχιστον
κατά το πλείστον έκ παλαιοτέρου τινός κτιρίου,
ή δέ πρός Α. (ι—Γ) είνε έτι νεωτέρα, έπειδή το
κρηπίδωμα αυτής έπικάΟηται έν μέρει έπϊ της
ετέρας βάσεως. Αί βάσεις αύται έβασταζον πιθα-
νώς δύο έκ τών αγωνιστικών αναθημάτων, και δή
τών νεωτέρων, άτινα κατ' άρχήν δέν άναφέοει Ό
Παυσανίας (Χ, 9,2). Πλην τούτου έκατέρα τών
βάσεων τούτων είνε μικρά διά τό ανάθημα τών
Ταραντίνων. Τό κακόν δέ κροκαλοπαγές ύλικον καϊ
αί μικραϊ διαστάσεις άποκλείουσιν άπο της ζητή-
σεως ημών και τήν « άνώνυμον » βάσιν ((^α&άβΓ-
Ιι ει α), τήν οποίαν αποδίδει εις τούς Ταραντίνους ό
κ. Ροπΐίθ\ν* , ίσιος δέ και τήν μεγάλην «τοΰ άρ-
ματος» τών 'Ροδίων, ήν θά προυτίμων έγώ, άν
ήτο δυνατόν.
Αλλά διατί νά πολυπραγμονώμεν μόνον πεοϊ
i 1 γ γ γ ι
τών Ταραντίνων ; Ό Παυσανίας εϊδεν εις το υ-έοος
τούτο τοΰ τεμένους καϊ καταλέγει πολλά αναθή-
ματα ίδρυΟέντα κατά τά μηδικά ή μικρόν μετά τά
μηδικά καϊ διά τά μηδικά. Ποΰ είνε αί βάσεις τού-
των τών σπουδαίων αναθημάτων ; Δυστυχώς οί
άπαγαγάντες τούς Πλαταϊκούς δφεις τοΰ τρίποοος
δέν άπήγαγον μόνους αύτούς, εις δέ το αέρος τούτο
τοΰ τεμένους ή διευθέτησις όδοΰ τίνος άγούσης άπο
τοΰ ναοΟ προς Α. μετέβαλε υο'τερόν ποτε πολύ τήν
οψιν τοΰ '/μοοό, ώστε νά καταστήση ματαίαν έν
πολλοίς τήν ζήτησιν.
Έν Λελφοΐς.
Αντ. Δ. Κεραμοποτλλος
1 ΊΙροδ VIII. 121 Παυσ. Χ, 14,5.
2 Ό κ. ΤοίΙΓηαΪΓβ κακώς 'ίνει αύτας κεχωρισμίνας
3 Ι>Θΐρ]ιϊ1ϊα σελ. 32