DOI Artikel:
Śnieżyńska-Stolot, Ewa: Andegaweńskie dary złotnicze z herbami polskimi w kaplicy Węgierskiej w Akwizgranie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20352#0029
Folia Historiae Artium, T. XI (1975)
EWA ŚNIEŻYŃSKA-STOLOT
ANDEGAWEŃSKIE DARY ZŁOTNICZE Z HERBAMI POLSKIMI
W KAPLICY WĘGIERSKIEJ W AKWIZGRANIE
W katedrze w Akwizgranie zachowało się kilka
przedmiotów złotniczych uważanych za fundacje
króla Ludwika dla kaplicy Węgierskiej p.w.Św. Wła-
dysława, wzniesionej przy katedrze w latach 1358—
—1366. Należą do nich: dwa relikwiarze, para lich-
tarzy, trzy obrazy oraz sześć fibul: cztery mniej-
sze i dwie większe. Dzieła te posiadają bogatą lite-
raturę uwzględnioną w katalogu skarbca katedry
akwizgrańskiej wydanym ostatnio przez E. G. Grim-
mego h Na wszystkich tych dziełach występują herby
węgierskich Andegawenów, a więc połączenie pozio-
mych belek i lilii, herb królestwa Węgier, czyli pod-
wójny krzyż, klejnot Karola Roberta i Ludwika
Węgierskiego, tj. struś trzymający podkowę w dzio-
bie, oraz na większości tych przedmiotów — także
orzeł polski. Dzieła te na ogół datowane są na rok
1367, bo oparte o dokument z 27 października tego
roku, w którym Henryk, opat klasztoru N.P. Marii
w Pilis, przekazał liczne dary do kaplicy Węgierskiej
w imieniu króla Ludwika1 2. Tematem artykułu są te
1 E. G. Grimme, Der Aachener Domschatz (Aache-
ner Kunstblatter, XLII, 1972, s. 101—104, poz. 76—84). —
Dzieła te w oparciu o Grimmego omówiła C. Cleja-
-G i r b e a, Piese de orfevrarie Transilvdneana aflate in
tezaurul domului din Aschen (Revista Muzeelor, II, 1973,
s. 124).
2 Codex diplomaticus Hungariae ecclesiasticus ac civi-
lis, wyd. G. F e j e r, IX/7, Budae 1834, s. 91, poz. 36.
3 F. Bock, Die Geschenke Ludwig des Grossen,
Kónigs von Ungarn and Polen an die Krónungskirche deu-
tscher Kónige zu Aachen (Mittheilungen der k. k. Cen-
spośród wspomnianych przedmiotów, na których
umieszczono herby polskie, a więc relikwiarz św.
Stefana, trzy obrazy, z których dwa przedstawiają
Matkę Boską z Dzieciątkiem, a trzeci Koronację
Matki Boskiej, oraz cztery mniejsze i dwie większe
fibule. F. Bock datował te przedmioty na lata po
r. 1370, tj. po koronacji Ludwika Węgierskiego na
króla Polski3. Grimme przyjął, że powstały one
około r. 1367, z wyjątkiem relikwiarza św. Stefana,
który jego zdaniem wykonano po r. 1370 4. Rozumo-
wanie Bocka byłoby słuszne, gdyby nie fakt, że re-
likwiarz św. Stefana oraz dwa ze wspomnianych wy-
żej obrazów wymienione zostały w dokumencie Hen-
ryka z Pilis5. Autorzy węgierscy tłumaczyli umie-
szczenie herbów polskich na tych przedmiotach w
dwojaki sposób. L. Karasz starał się wyjaśnić ten
fakt roszczeniami Ludwika Węgierskiego do tronu
polskiego, natomiast A. Pór sądził, że przedmioty te
są wspólną fundacją Ludwika i jego matki Elżbiety
Lokietkówny 6. Ludwik Węgierski już na mocy po-
tral-Commission zur Erforschung und Erhaltung der Bau-
denkmale, VII, 1862, s. 113—119).
4 Grimme, o. c., s. 101—104.
5 Codex diplomaticus Hungariae..., s. 91: „tres mon-
strantias cum reliąuiis sanctorum Stephani, Ladislai et Hen-
rici regum Hungariae, duas tabulas cum argento cooper-
tas“.
6 L. Karasz, Az Aacheni magyar kapolna ótvósmiivel
(Archeológiai Ertesitó. XII, 1892, s. 193—196). — A. Pór.
A Karlsteini var magyar erdekii emlekei (Archeologiai
Ertesitó, XVI, 1896, s. 316—325). — Tenże, Nagy Lajos
21
EWA ŚNIEŻYŃSKA-STOLOT
ANDEGAWEŃSKIE DARY ZŁOTNICZE Z HERBAMI POLSKIMI
W KAPLICY WĘGIERSKIEJ W AKWIZGRANIE
W katedrze w Akwizgranie zachowało się kilka
przedmiotów złotniczych uważanych za fundacje
króla Ludwika dla kaplicy Węgierskiej p.w.Św. Wła-
dysława, wzniesionej przy katedrze w latach 1358—
—1366. Należą do nich: dwa relikwiarze, para lich-
tarzy, trzy obrazy oraz sześć fibul: cztery mniej-
sze i dwie większe. Dzieła te posiadają bogatą lite-
raturę uwzględnioną w katalogu skarbca katedry
akwizgrańskiej wydanym ostatnio przez E. G. Grim-
mego h Na wszystkich tych dziełach występują herby
węgierskich Andegawenów, a więc połączenie pozio-
mych belek i lilii, herb królestwa Węgier, czyli pod-
wójny krzyż, klejnot Karola Roberta i Ludwika
Węgierskiego, tj. struś trzymający podkowę w dzio-
bie, oraz na większości tych przedmiotów — także
orzeł polski. Dzieła te na ogół datowane są na rok
1367, bo oparte o dokument z 27 października tego
roku, w którym Henryk, opat klasztoru N.P. Marii
w Pilis, przekazał liczne dary do kaplicy Węgierskiej
w imieniu króla Ludwika1 2. Tematem artykułu są te
1 E. G. Grimme, Der Aachener Domschatz (Aache-
ner Kunstblatter, XLII, 1972, s. 101—104, poz. 76—84). —
Dzieła te w oparciu o Grimmego omówiła C. Cleja-
-G i r b e a, Piese de orfevrarie Transilvdneana aflate in
tezaurul domului din Aschen (Revista Muzeelor, II, 1973,
s. 124).
2 Codex diplomaticus Hungariae ecclesiasticus ac civi-
lis, wyd. G. F e j e r, IX/7, Budae 1834, s. 91, poz. 36.
3 F. Bock, Die Geschenke Ludwig des Grossen,
Kónigs von Ungarn and Polen an die Krónungskirche deu-
tscher Kónige zu Aachen (Mittheilungen der k. k. Cen-
spośród wspomnianych przedmiotów, na których
umieszczono herby polskie, a więc relikwiarz św.
Stefana, trzy obrazy, z których dwa przedstawiają
Matkę Boską z Dzieciątkiem, a trzeci Koronację
Matki Boskiej, oraz cztery mniejsze i dwie większe
fibule. F. Bock datował te przedmioty na lata po
r. 1370, tj. po koronacji Ludwika Węgierskiego na
króla Polski3. Grimme przyjął, że powstały one
około r. 1367, z wyjątkiem relikwiarza św. Stefana,
który jego zdaniem wykonano po r. 1370 4. Rozumo-
wanie Bocka byłoby słuszne, gdyby nie fakt, że re-
likwiarz św. Stefana oraz dwa ze wspomnianych wy-
żej obrazów wymienione zostały w dokumencie Hen-
ryka z Pilis5. Autorzy węgierscy tłumaczyli umie-
szczenie herbów polskich na tych przedmiotach w
dwojaki sposób. L. Karasz starał się wyjaśnić ten
fakt roszczeniami Ludwika Węgierskiego do tronu
polskiego, natomiast A. Pór sądził, że przedmioty te
są wspólną fundacją Ludwika i jego matki Elżbiety
Lokietkówny 6. Ludwik Węgierski już na mocy po-
tral-Commission zur Erforschung und Erhaltung der Bau-
denkmale, VII, 1862, s. 113—119).
4 Grimme, o. c., s. 101—104.
5 Codex diplomaticus Hungariae..., s. 91: „tres mon-
strantias cum reliąuiis sanctorum Stephani, Ladislai et Hen-
rici regum Hungariae, duas tabulas cum argento cooper-
tas“.
6 L. Karasz, Az Aacheni magyar kapolna ótvósmiivel
(Archeológiai Ertesitó. XII, 1892, s. 193—196). — A. Pór.
A Karlsteini var magyar erdekii emlekei (Archeologiai
Ertesitó, XVI, 1896, s. 316—325). — Tenże, Nagy Lajos
21