DOI Artikel:
Ross, Juliusz: Sala stołowa zamku w Podhorcach i jej malowidła stropowe
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20407#0058
1. PodihGiric-ą, zamek,, wnętrze sa 1 i stołowej (f.ot. T. Jaworski)
z p. Antonim Nowickim, mozaistą, obywatelem
oleskim, który się podejmie zreperować tak w
pokoju zwierciadłowym, jako też i w sali posadz-
kę mozaikową, tak dobrze i fundamentalnie, że-
by w tych obydrwóch pokojach jak nowa była po-
sadzka. Dat w Podhorcach, 12 Aprilis 1754, A. No-
wicki” 7. Po upływie 10 lat pod rokiem 1765 czy-
tamy m. in. „Nowicki naprawił mozaikę posadz-
ki w Sali Stołowej” 8. Posadzka widoczna na fo-
tografiach z przełomu w. XIX i XX przedstawia
się również jako spoinowa.
Najbardziej okazałą dekorację sali stołowej
stanowił jednak strop belkowany wypełniony ma-
lowidłami (ryc. 1)9. Belki stropowe o bogatym
profilu posiadały od dołu lico ozdobione orna-
mentacją chrząstkową oraz rozetami. Krawędzie
belek zdobiły ponadto astragale, sznury perełek
oraz wole oczy. Malowidła na stropie sali stoło-
wej, późniejszej „zbrojowni”, względnie „sali ry-
cerskiej”, wypełniały w sumie 17 pól10. Zasadni-
czy podział za pomocą krzyżujących się i prze-
cinających się pod kątem prostym belek wyod-
rębniał 9 pól ułożonych szachownicowo po trzy
7 Kryczyński, Pałac podhorecki ..., s. 13.
8 Arch. Państw. Krakowa i Woj. Krak., Archiwum
Sanguszków (Podhorce): nr inw. 230, Księga dyspozycji,
s. 47.
w trzech rzędach (ryc. 2). Ponadto każde pole
przylegające do środkowego kwadratu dzielone
było na trzy pomniejsze, z których jedno ukształ-
towane jako połączenie prostokąta z półkolem
przylegało do boku pola centralnego, dwa zaś po-
zostałe tworzyły skutkiem tego mniejsze prosto-
kąty z uszczerbkiem w jednym z narożników.
Malowidło umieszczone w polu centralnym
przedstawiało apoteozę twórcy rezydencji, het-
mana Stanisława Koniecpolskiego 11 (żyjącego w
latach 1591—1646) (ryc. 3). Pośrodku widniało
popiersie brodatego hetmana z sumiastym wą-
sem, umieszczone w owalnym medalionie, pod
którym symboliczny biały orzeł miotał zygzaki
piorunów. Zawieszony na wstędze medalion
przytrzymywał jedną ręką unoszący się w tle
uskrzydlony anioł, dzierżąc jednocześnie w pra-
wej ręce płonącą pochodnię. U góry, po jednej
stronie jawił się uciekający szatan, po przeciwnej
zaś anioł z palmą grający fanfarę na trąbce, uzu-
pełmionej proporcem z herbem Pobóg. Za tło sce-
nerii służyło otwarte niebo.
Wspomniany portret był zgodny ze znaną iko-
9 Arch. Główne Akt Dawnych w Warszawie: Zbiór
Czołowskiego nr 3234, I, s. 1, A. 4, s. 29.
10 Jak w przypisie 3.
11 Zobacz zestawienie oznaczeń poszczególnych ma-
lowideł w aneksach.
50
i
z p. Antonim Nowickim, mozaistą, obywatelem
oleskim, który się podejmie zreperować tak w
pokoju zwierciadłowym, jako też i w sali posadz-
kę mozaikową, tak dobrze i fundamentalnie, że-
by w tych obydrwóch pokojach jak nowa była po-
sadzka. Dat w Podhorcach, 12 Aprilis 1754, A. No-
wicki” 7. Po upływie 10 lat pod rokiem 1765 czy-
tamy m. in. „Nowicki naprawił mozaikę posadz-
ki w Sali Stołowej” 8. Posadzka widoczna na fo-
tografiach z przełomu w. XIX i XX przedstawia
się również jako spoinowa.
Najbardziej okazałą dekorację sali stołowej
stanowił jednak strop belkowany wypełniony ma-
lowidłami (ryc. 1)9. Belki stropowe o bogatym
profilu posiadały od dołu lico ozdobione orna-
mentacją chrząstkową oraz rozetami. Krawędzie
belek zdobiły ponadto astragale, sznury perełek
oraz wole oczy. Malowidła na stropie sali stoło-
wej, późniejszej „zbrojowni”, względnie „sali ry-
cerskiej”, wypełniały w sumie 17 pól10. Zasadni-
czy podział za pomocą krzyżujących się i prze-
cinających się pod kątem prostym belek wyod-
rębniał 9 pól ułożonych szachownicowo po trzy
7 Kryczyński, Pałac podhorecki ..., s. 13.
8 Arch. Państw. Krakowa i Woj. Krak., Archiwum
Sanguszków (Podhorce): nr inw. 230, Księga dyspozycji,
s. 47.
w trzech rzędach (ryc. 2). Ponadto każde pole
przylegające do środkowego kwadratu dzielone
było na trzy pomniejsze, z których jedno ukształ-
towane jako połączenie prostokąta z półkolem
przylegało do boku pola centralnego, dwa zaś po-
zostałe tworzyły skutkiem tego mniejsze prosto-
kąty z uszczerbkiem w jednym z narożników.
Malowidło umieszczone w polu centralnym
przedstawiało apoteozę twórcy rezydencji, het-
mana Stanisława Koniecpolskiego 11 (żyjącego w
latach 1591—1646) (ryc. 3). Pośrodku widniało
popiersie brodatego hetmana z sumiastym wą-
sem, umieszczone w owalnym medalionie, pod
którym symboliczny biały orzeł miotał zygzaki
piorunów. Zawieszony na wstędze medalion
przytrzymywał jedną ręką unoszący się w tle
uskrzydlony anioł, dzierżąc jednocześnie w pra-
wej ręce płonącą pochodnię. U góry, po jednej
stronie jawił się uciekający szatan, po przeciwnej
zaś anioł z palmą grający fanfarę na trąbce, uzu-
pełmionej proporcem z herbem Pobóg. Za tło sce-
nerii służyło otwarte niebo.
Wspomniany portret był zgodny ze znaną iko-
9 Arch. Główne Akt Dawnych w Warszawie: Zbiór
Czołowskiego nr 3234, I, s. 1, A. 4, s. 29.
10 Jak w przypisie 3.
11 Zobacz zestawienie oznaczeń poszczególnych ma-
lowideł w aneksach.
50
i