DOI Artikel:
Moczulska, Krystyna: Marian Sokołowski i dwa włoskie obrazy w zbiorach polskich: Sano di Pietro, Popiersie Chrystusa i Lorenzo Lotto, Adoracja Dzieciątka
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20620#0099
Folia Historiae Artium
Seria Nowa, t. 8-9 (2002/2003)
ISSN 0071-6723
Krystyna Moczulska
Marian Sokołowski i dwa włoskie obrazy w zbiorach
polskich: Sano di Piętro, Popiersie Chrystusa
i Lorenzo Lotto, Adoracja Dzieciątka
Wieloletnia więź łącząca Mariana Sokołowskiego
(1839—1911) z Karolem Lanckorońskim (1848—
1933) poświadczana jest w badaniach historyków
sztuki i archeologów, zajmujących się działalnością
obu tych wybitnych postaci — twórcy pierwszej na
ziemiach polskich katedry historii sztuki w Uniwer-
sytecie Jagiellońskim oraz wielkiego kolekcjonera,
historyka sztuki, archeologa i mecenasa1. Łączyły ich
podobne zainteresowania sztuką starożytną i znajo-
mość sztuki włoskiej, wynikające z fascynacji kulturą
śródziemnomorską. Profesor Sokołowski, mający
wysmakowany gust i szerokie horyzonty, znał do-
brze zbiory hrabiego Lanckorońskiego w Wiedniu
1 L. Kalinowski, Marian Sokołowski [w:] Stulecie Kate-
dry Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego (1882—1982),
Kraków 1990 (Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskie-
go, 930. Prace z Historii Sztuki, 19), s. 11—30, zwłaszcza s. 24
i przyp. 30; J. A. Ostrowski, Karol Lanckoroński (1848—
1933) — Polish Connoisseur and Friend of Art [w:] Studies in An-
cient Art and Civilisation, Cracow 1993 (Zeszyty Naukowe UJ,
1111. Prace Archeologiczne, 56. Studia z Archeologii Śródziem-
nomorskiej, 17), s. 53—79; J. Ś 1 i w a, Piotr Bieńkowski (1863—
1923) w opiekuńczym kręgu Karola Lanckorońskiego, Folia Histo-
riae Artium, S.N. 4: 1998, s. 83- Tę bliską więź i obraz wspól-
nych zainteresowań ukazuje korespondencja Mariana Sokołow-
skiego do Karola Lanckorońskiego, prowadzona przez około
czterdzieści lat; obecnie w Archiwum Nauki Polskiej Akade-
mii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Zacho-
wane listy (166 szt.) przekazała w darze Karolina Lanckoroń-
ska w r. 1997.
2 M. Sokołowski, Z podróży na Wschód. Adriatyk, Archipe-
lag i wyspa Rodos [w:] Te n ż e, Studia i szkice z dziej'ów sztuki i cy-
wilizacji, Kraków 1899, s. 34-141; J. A. Ostrowski, Arche-
ologiczna wyprawa Karola Lanckorońskiego do Pamfilii i Pizydii,
Folia Historiae Artium, S.N. 4: 1998, s. 67—73; A. Kubala,
Marian Sokołowski i Eflatum Pinar [w:] Amicorum dona. Studia de-
i Rozdole, towarzyszył jego pasji badawczej2, korzy-
stał z dobrze zaopatrzonego księgozbioru3. Jak wia-
domo, dzięki tej przyjaźni Uniwersytet Jagielloński
otrzymał od Lanckorońskiego dar ponad stu gipso-
wych odlewów dzieł antycznych i renesansowych4
oraz fotografii zabytków, które miały służyć jako
pomoc dydaktyczna dla studentów. Z kolei Lancko-
roński mógł korzystać z doświadczeń muzealnych
Sokołowskiego przy urządzaniu swojego zbioru w
drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych wieku XIX
w wiedeńskim pałacu przy Jacąuingasse 18. Soko-
łowski jako dyrektor Muzeum książąt Czartoryskich
w Krakowie, kierujący tą instytucją nieco ponad
dykowane Profesorowi Stefanoioi Skowronkowi, Kraków 1998, s.
93—108. Sokołowski jest także autorem przekładu na język
polski dzieła: K. Lanckoroński, Miasta Pamfilii i Pizydii, t.
I: Pamfilia, Kraków 1890 (wersja oryg.: Die Stadte Pamphyliens
und Pisidiens, unter Mitwirkung von G. Niemann und E.
Petersen, hrg. von Karl Graf Lanckoroński, Bd. I: Pam-
phylien, Wien 1890).
3 Świadczy o tym m.in. Notatnik i szkicownik Sokołowskie-
go, który zachował się w Bibliotece Jagiellońskiej; w notesie
tym pod datą 20 września 1889 r. w Rozdole (s. 36) jest krót-
ki zapis na temat Belliniego oraz wywozu z Włoch posągów
starożytnych i wykonywaniu pierwszych odlewów gipsowych,
z podaniem źródła lektury (BJ rkps 10098 I).
4 W grudniu r. 1906 urządzona została w Towarzystwie
Przyjaciół Sztuk Pięknych „Wystawa rzeźby włoskiej XV w. i in-
nych dzieł rzeźbiarskich z fundacji J. Exc. Hr. Karola Lancko-
rońskiego dla Uniwersytetu Jagiellońskiego”. Zob. także J. A.
Ostrowski, Gipsowe odlewy rzeźb antycznych w kolekcjach kra-
kowskich, Wrocław-Warszawa—Kraków 1991, zwłaszcza s. 6—
17. W Bibliotece Jagiellońskiej (rkps 81377 II) zachowany jest
Katalog wystawy rzeźby włoskiej XV w. i innych dziel rzeźbiarskich
z fundacji hr Karola Lanckorońskiego dla Uniwersytetu Jagiellońskie-
go, Kraków 1907.
93
Seria Nowa, t. 8-9 (2002/2003)
ISSN 0071-6723
Krystyna Moczulska
Marian Sokołowski i dwa włoskie obrazy w zbiorach
polskich: Sano di Piętro, Popiersie Chrystusa
i Lorenzo Lotto, Adoracja Dzieciątka
Wieloletnia więź łącząca Mariana Sokołowskiego
(1839—1911) z Karolem Lanckorońskim (1848—
1933) poświadczana jest w badaniach historyków
sztuki i archeologów, zajmujących się działalnością
obu tych wybitnych postaci — twórcy pierwszej na
ziemiach polskich katedry historii sztuki w Uniwer-
sytecie Jagiellońskim oraz wielkiego kolekcjonera,
historyka sztuki, archeologa i mecenasa1. Łączyły ich
podobne zainteresowania sztuką starożytną i znajo-
mość sztuki włoskiej, wynikające z fascynacji kulturą
śródziemnomorską. Profesor Sokołowski, mający
wysmakowany gust i szerokie horyzonty, znał do-
brze zbiory hrabiego Lanckorońskiego w Wiedniu
1 L. Kalinowski, Marian Sokołowski [w:] Stulecie Kate-
dry Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego (1882—1982),
Kraków 1990 (Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskie-
go, 930. Prace z Historii Sztuki, 19), s. 11—30, zwłaszcza s. 24
i przyp. 30; J. A. Ostrowski, Karol Lanckoroński (1848—
1933) — Polish Connoisseur and Friend of Art [w:] Studies in An-
cient Art and Civilisation, Cracow 1993 (Zeszyty Naukowe UJ,
1111. Prace Archeologiczne, 56. Studia z Archeologii Śródziem-
nomorskiej, 17), s. 53—79; J. Ś 1 i w a, Piotr Bieńkowski (1863—
1923) w opiekuńczym kręgu Karola Lanckorońskiego, Folia Histo-
riae Artium, S.N. 4: 1998, s. 83- Tę bliską więź i obraz wspól-
nych zainteresowań ukazuje korespondencja Mariana Sokołow-
skiego do Karola Lanckorońskiego, prowadzona przez około
czterdzieści lat; obecnie w Archiwum Nauki Polskiej Akade-
mii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Zacho-
wane listy (166 szt.) przekazała w darze Karolina Lanckoroń-
ska w r. 1997.
2 M. Sokołowski, Z podróży na Wschód. Adriatyk, Archipe-
lag i wyspa Rodos [w:] Te n ż e, Studia i szkice z dziej'ów sztuki i cy-
wilizacji, Kraków 1899, s. 34-141; J. A. Ostrowski, Arche-
ologiczna wyprawa Karola Lanckorońskiego do Pamfilii i Pizydii,
Folia Historiae Artium, S.N. 4: 1998, s. 67—73; A. Kubala,
Marian Sokołowski i Eflatum Pinar [w:] Amicorum dona. Studia de-
i Rozdole, towarzyszył jego pasji badawczej2, korzy-
stał z dobrze zaopatrzonego księgozbioru3. Jak wia-
domo, dzięki tej przyjaźni Uniwersytet Jagielloński
otrzymał od Lanckorońskiego dar ponad stu gipso-
wych odlewów dzieł antycznych i renesansowych4
oraz fotografii zabytków, które miały służyć jako
pomoc dydaktyczna dla studentów. Z kolei Lancko-
roński mógł korzystać z doświadczeń muzealnych
Sokołowskiego przy urządzaniu swojego zbioru w
drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych wieku XIX
w wiedeńskim pałacu przy Jacąuingasse 18. Soko-
łowski jako dyrektor Muzeum książąt Czartoryskich
w Krakowie, kierujący tą instytucją nieco ponad
dykowane Profesorowi Stefanoioi Skowronkowi, Kraków 1998, s.
93—108. Sokołowski jest także autorem przekładu na język
polski dzieła: K. Lanckoroński, Miasta Pamfilii i Pizydii, t.
I: Pamfilia, Kraków 1890 (wersja oryg.: Die Stadte Pamphyliens
und Pisidiens, unter Mitwirkung von G. Niemann und E.
Petersen, hrg. von Karl Graf Lanckoroński, Bd. I: Pam-
phylien, Wien 1890).
3 Świadczy o tym m.in. Notatnik i szkicownik Sokołowskie-
go, który zachował się w Bibliotece Jagiellońskiej; w notesie
tym pod datą 20 września 1889 r. w Rozdole (s. 36) jest krót-
ki zapis na temat Belliniego oraz wywozu z Włoch posągów
starożytnych i wykonywaniu pierwszych odlewów gipsowych,
z podaniem źródła lektury (BJ rkps 10098 I).
4 W grudniu r. 1906 urządzona została w Towarzystwie
Przyjaciół Sztuk Pięknych „Wystawa rzeźby włoskiej XV w. i in-
nych dzieł rzeźbiarskich z fundacji J. Exc. Hr. Karola Lancko-
rońskiego dla Uniwersytetu Jagiellońskiego”. Zob. także J. A.
Ostrowski, Gipsowe odlewy rzeźb antycznych w kolekcjach kra-
kowskich, Wrocław-Warszawa—Kraków 1991, zwłaszcza s. 6—
17. W Bibliotece Jagiellońskiej (rkps 81377 II) zachowany jest
Katalog wystawy rzeźby włoskiej XV w. i innych dziel rzeźbiarskich
z fundacji hr Karola Lanckorońskiego dla Uniwersytetu Jagiellońskie-
go, Kraków 1907.
93