DOI Artikel:
Walczak, Marek: Dekoracja heraldyczna pałacu przy Rynku Głównym nr 17 w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20621#0070
tuje przy tym kolejny etap rozwoju, co poświadcza,
obok innych przesłanek, że rzeźby te powstały już po
śmierci króla45. Opinia ta jest dziś przyjmowana po-
wszechnie, choć z rzadka powraca jeszcze teza o par-
lerowskich korzeniach rzeźb46. Gadomski datował
zespół na łata 1370—1375, czas pobytu Elżbiety
Łokietkówny w Krakowie, i tak postępuje też więk-
szość współczesnych badaczy piszących na ten te-
mat47. W monumentalnym opracowaniu dziejów ar-
chitektury gotyckiej w Polsce XIV-wieczna faza ka-
mienicy Hetmańskiej datowana jest na lata siedem-
dziesiąte. Autorka hasła, Magdalena Swaryczewska
wspomniała o niezwykłej dekoracji budynku, jednak
nie zajęła w tej kwestii wyraźnego stanowiska48.
Na zakończenie, zupełnie poza nurtem rozwa-
żań naukowych, trzeba przytoczyć sformułowaną
niedawno opinię Antoniego Mironowicza, który
utrzymuje, że kamienicę wzniósł i dekorował
warsztat przybyły z Rusi49.
Pałac przy Rynku Głównym 17 usytuowany
w południowej pierzei placu zajmuje wielką po-
wierzchnię, przekraczającą znacznie wymiary kra-
kowskiej działki kurialnej, do dziś imponuje też nie-
spotykaną kubaturą. Gmach jest dwutraktowy
z biegnącą przez całą głębokość szeroką sienią, po
której bokach rozlokowano po dwie obszerne sale.
Układ ten powtarzał się także na piętrze. Dwie naj-
45 Gadomski, Gotyckie sale...,l.c.\ Tenże, Rzeźba architek-
toniczna.,.,s. 118; Tenże, Sale gotyckie..., s. 102—108.
46 P. Pencakowski, Rzeźba [w:] Encyklopedia Krakowa, s.
872; F. S t o 1 o t, Rzeźba [w:] Dzieje sztuki polskiej, Kraków 2004,
s. 556, powrócił też do datowania na sam schyłek stulecia (lata
dziewięćdziesiąte w. XIV).
47 Por. m. in. Koczerska, o.c., s. 296; Łoj ko, o.c., s. 103;
Wyrozumski, o.c., s. 11; Tenże, Dzieje Krakowa, 1.1: Średnio-
wiecze, Kraków 1992, s. 219; S. K. Kuczyński, LAigle Blanc
— 700 ans des armoiries de l’etatpolonais [w:] L’aigle et le lion dans
le blason meaievale et moderne. Actes du IXe colloąue International
d’heraldique Cracovie, 4—8 septembre 1995, red. S. K. Kuczyński,
Warszawa 1997, s. 27, il. 6; L. Pudłowski, Wbite Eagle in the
Architecture of Medieval Roland [w:] L’aigle et le lion..., s. 151, il.
5; Komorowski, Kamienice i pałace rynku krakowskiego..., s.
327; Fischinger, o.c., s. 24; A. Jaworska, Orzeł Biały: herb
państwa polskiego, Warszawa 2003, s. 76, 208; B. Krasnowol-
s k i, Lokacyjne układy urbanistyczne na obszarze Ziemi Krakowskiej
w XIII i XIV wieku, cz. I: Miasta Ziemi Krakowskiej, chronolo-
gia procesów osadniczych i typologia układów urbanistycznych, Kra-
ków 2004, s. 126.
48 M. Swaryczewska, Dom Rynek Główny nr 17 [w:] Ar-
chitektura gotycka..., t. 2, s. 120.
49 A. Mironowicz, Kościół prawosławny w Polsce Piastów
i Jagiellonów, Białystok 2003, s. 138. Autor pomylił fundacje ar-
tystyczne Kazimierza Wielkiego i Władysława Jagiełły, jednak
nawet to nie wyjaśnia, skąd wziął się pogląd, że „Rusini wybu-
dowali również kamienicę hetmańską na Rynku Głównym”.
1. Kraków, pałac, Rynek Główny nr 17, schematyczny rzut
sklepień w salach frontowej i tylnej z rozmieszczeniem tematów
na zwornikach: Z — znak architekta (?); Gł - trzy głowy sple-
cione włosami; Sm - smok gryzący swoje skrzydło; Su - suka
karmiąca szczenięta; Sk - klejnot w kształcie orlego skrzydła;
J — głowa kobiety w krusełerze (Jadwiga, żona Kazimierza
Wielkiego?); R — herb Rusi; O — Orzeł Biały; D - herb Zie-
mi Dobrzyńskiej; W - herb Wielkopolski; S - herb Ziemi
Sandomierskiej; K - herb Kujaw (rys. J. Betlej)
63
obok innych przesłanek, że rzeźby te powstały już po
śmierci króla45. Opinia ta jest dziś przyjmowana po-
wszechnie, choć z rzadka powraca jeszcze teza o par-
lerowskich korzeniach rzeźb46. Gadomski datował
zespół na łata 1370—1375, czas pobytu Elżbiety
Łokietkówny w Krakowie, i tak postępuje też więk-
szość współczesnych badaczy piszących na ten te-
mat47. W monumentalnym opracowaniu dziejów ar-
chitektury gotyckiej w Polsce XIV-wieczna faza ka-
mienicy Hetmańskiej datowana jest na lata siedem-
dziesiąte. Autorka hasła, Magdalena Swaryczewska
wspomniała o niezwykłej dekoracji budynku, jednak
nie zajęła w tej kwestii wyraźnego stanowiska48.
Na zakończenie, zupełnie poza nurtem rozwa-
żań naukowych, trzeba przytoczyć sformułowaną
niedawno opinię Antoniego Mironowicza, który
utrzymuje, że kamienicę wzniósł i dekorował
warsztat przybyły z Rusi49.
Pałac przy Rynku Głównym 17 usytuowany
w południowej pierzei placu zajmuje wielką po-
wierzchnię, przekraczającą znacznie wymiary kra-
kowskiej działki kurialnej, do dziś imponuje też nie-
spotykaną kubaturą. Gmach jest dwutraktowy
z biegnącą przez całą głębokość szeroką sienią, po
której bokach rozlokowano po dwie obszerne sale.
Układ ten powtarzał się także na piętrze. Dwie naj-
45 Gadomski, Gotyckie sale...,l.c.\ Tenże, Rzeźba architek-
toniczna.,.,s. 118; Tenże, Sale gotyckie..., s. 102—108.
46 P. Pencakowski, Rzeźba [w:] Encyklopedia Krakowa, s.
872; F. S t o 1 o t, Rzeźba [w:] Dzieje sztuki polskiej, Kraków 2004,
s. 556, powrócił też do datowania na sam schyłek stulecia (lata
dziewięćdziesiąte w. XIV).
47 Por. m. in. Koczerska, o.c., s. 296; Łoj ko, o.c., s. 103;
Wyrozumski, o.c., s. 11; Tenże, Dzieje Krakowa, 1.1: Średnio-
wiecze, Kraków 1992, s. 219; S. K. Kuczyński, LAigle Blanc
— 700 ans des armoiries de l’etatpolonais [w:] L’aigle et le lion dans
le blason meaievale et moderne. Actes du IXe colloąue International
d’heraldique Cracovie, 4—8 septembre 1995, red. S. K. Kuczyński,
Warszawa 1997, s. 27, il. 6; L. Pudłowski, Wbite Eagle in the
Architecture of Medieval Roland [w:] L’aigle et le lion..., s. 151, il.
5; Komorowski, Kamienice i pałace rynku krakowskiego..., s.
327; Fischinger, o.c., s. 24; A. Jaworska, Orzeł Biały: herb
państwa polskiego, Warszawa 2003, s. 76, 208; B. Krasnowol-
s k i, Lokacyjne układy urbanistyczne na obszarze Ziemi Krakowskiej
w XIII i XIV wieku, cz. I: Miasta Ziemi Krakowskiej, chronolo-
gia procesów osadniczych i typologia układów urbanistycznych, Kra-
ków 2004, s. 126.
48 M. Swaryczewska, Dom Rynek Główny nr 17 [w:] Ar-
chitektura gotycka..., t. 2, s. 120.
49 A. Mironowicz, Kościół prawosławny w Polsce Piastów
i Jagiellonów, Białystok 2003, s. 138. Autor pomylił fundacje ar-
tystyczne Kazimierza Wielkiego i Władysława Jagiełły, jednak
nawet to nie wyjaśnia, skąd wziął się pogląd, że „Rusini wybu-
dowali również kamienicę hetmańską na Rynku Głównym”.
1. Kraków, pałac, Rynek Główny nr 17, schematyczny rzut
sklepień w salach frontowej i tylnej z rozmieszczeniem tematów
na zwornikach: Z — znak architekta (?); Gł - trzy głowy sple-
cione włosami; Sm - smok gryzący swoje skrzydło; Su - suka
karmiąca szczenięta; Sk - klejnot w kształcie orlego skrzydła;
J — głowa kobiety w krusełerze (Jadwiga, żona Kazimierza
Wielkiego?); R — herb Rusi; O — Orzeł Biały; D - herb Zie-
mi Dobrzyńskiej; W - herb Wielkopolski; S - herb Ziemi
Sandomierskiej; K - herb Kujaw (rys. J. Betlej)
63