Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (NS: 10.2005)

11. Ptaszkowa, kościół Wszystkich Świętych, Ogrojec, głowa św. Piotra, stan po konserwacji

Jakub, o czym świadczy widoczny na odwrocie re-
liefu niewielki fragment z drążenia głowy aposto-
ła, umieszczonej na tej samej wysokości co głowa
św. Piotra, w jej bezpośredniej bliskości.

Chociaż twórca nie różnicuje planów stopnio-
waniem grubości reliefu, to jednak uzyskał efekt
dwuplanowości, oddalenia Chrystusa od tworzą-
cych plan pierwszy apostołów. Godne zastanowie-
nia jest jak rzeźbiarz, opracowując kloc drewna
grubości zaledwie 11 cm, osiągnął tak wielki efekt
plastyczności figur i równocześnie głębi prze-
strzennej. Przestrzeń budowana jest przez prze-
myślane ułożenie postaci. Działa tutaj po pierwsze
silny kontrast wypiętrzonej do góry, widocznej z
profilu figury Chrystusa i frontalnie umieszczo-
nych, odsłaniających ją apostołów. Zasadniczo jed-
nak postać św. Jana, jakby „rozciągnięta” pomię-
dzy pierwszym a drugim planem, usadowiona za
niskim, plecionym płotkiem zamykającym dolny
lewy róg kompozycji i jednocześnie otwierającym
drogę w głąb, stanowi ten element pola, który
tworzy przestrzeń reliefu i wprowadza w nią wi-
dza. Za frontalnie ułożoną prawą stopą i nogą nie

podąża górna część ciała apostoła, zmieniając się w
ujęcie w trzech czwartych. Obniżony bark lewej
ręki zdaje się wciskać pod tworzącą już drugi plan
skałę, której ukośne ścięcie wzmacnia wrażenie
głębi. Ręka, o przedramieniu ukrytym pod fałdami
płaszcza, powraca z głębi prosto do płaszczyzny
czołowej dłonią wyłaniającą się z rękawa. Cofnię-
ciu lewej części korpusu św. Jana odpowiada mocne
wysunięcie do przodu lewej nogi, ze stopą w uło-
żeniu bocznym, umieszczoną najbliżej dolnej kra-
wędzi reliefu. Drugi plan kompozycji stanowi figu-
ra Chrystusa ujęta w profilu. Dostrzegamy jednak,
obserwując relief od strony prawej, że twarz i ra-
miona Zbawiciela lekko zwracają się do patrzące-
go, widoczne są w ujęciu w trzech czwartych. Od-
nosimy złudne wrażenie, jakby Chrystus ramiona-
mi i głową wchodził tutaj w plan pierwszy, nieco
przed płaszczyznę czołową reliefu, a jego wzrok
podążał dalej poza ramy nakreślone pierwotną
kompozycją32. Postać św. Piotra, który jakby opie-

32 Tylko lewe, niewidoczne od przodu, bardziej rozszerzone
lękiem oko nawiązywało bezpośredni kontakt z aniołem.

97