DOI Artikel:
Betlej, Andrzej: Nagrobek Jabłonowskich w kościele Jezuitów we Lwowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20622#0071
Folia Historiae Artium
Seria Nowa, t. 11: 2007
PL ISSN 0071-6723
Andrzej Betlej
Nagrobek Jabłonowskich w kościele Jezuitów we Lwowie1
1. Stan badań
W lwowskim kościele jezuitów p.w. ŚŚ. Piotra
i Pawła znajduje się nagrobek Jana oraz Jana Stani-
sława Jabłonowskich, które to dzieło nie było dotąd
w ogóle uwzględniane w opracowaniach historycz-
no-artystycznych, podobnie jak i inne epitafia tej
rodziny w świątyni. Lakoniczne wzmianki o nim
pojawiły się w publikacjach historycznych doty-
czących dziejów jezuitów we Lwowie2. Stosunkowo
najobszerniejszy passus znajduje się w przewodniku
po Lwowie, autorstwa Mieczysława Orłowicza: „w
1 Niniejszy artykuł jest fragmentem szerszego opracowa-
nia dotyczącego fundacji Jabłonowskich w XVIII wieku. Nie
powstałby on gdyby nie pomoc mgra Olega Bobrowskiego
oraz dra Wojciecha Drelicharza, którym serdecznie dziękuję.
Panu prof. dr. hab. Adamowi Małkiewiczowi bardzo dziękuję
za wnikliwe uwagi, które pomogły dopracować ostateczną
wersję tekstu. Bardzo wdzięczny jestem także drowi Jakubowi
Sicie za możliwość przedyskutowania kwestii dotyczących de-
koracji rzeźbiarskiej pomnika. Obecny stan wnętrza kościoła,
służącego za magazyn książek, uniemożliwia wykonanie po-
prawnych fotografii.
2 Po raz pierwszy nagrobek został wspomniany w: Jan Sta-
nisław Jabłonoivski wojewoda ruski, „Tygodnik Ilustrowany”, 2,
1863, nr 177, s. 62. Nagrobki Jabłonowskich zostały wymie-
nione w: Kościół jezuicki ive Lwowie, „Kłosy”, 12, 1871, nr 293,
s. 83, gdzie mowa jest o sześciu monumentach marmurowych;
zob. też J. Sygański, Obraz Matki Boskiej Pocieszenia laskami
słynący w kościele 00. Jezuitóiu we Lwowie, Kraków 1904, s. 13,
przyp. 1: „przechowały się nagrobki [...] dobrodziejów zakonu:
Jana Jabłonowskiego, starosty śniatyńskiego (f 1659), Marii
z Kazanowskich Jabłonowskiej (f 1687), żony Stanisława,
kasztelana krakow. i hetmana wieł. koron. — Joanny z Poto-
ckich Jabłonowskiej, wojewodziny rawskiej (f 1726), Jana
Stanisł. Jabłonowskiego, wojewody ruskiego (f 1731), Alek-
lewej nawie bocznej [znajduje się] duży barokowy
grobowiec ks. Jana Prus Jabłonowskiego (f 1659)
marszałka koronnego, połączony w jedną całość
z pomnikiem Jana Stanisława Jabłonowskiego,
wojewody ziem ruskich, i Stanisława Wincentego
Jabłonowskiego”3. Schematyczny rysunek nagrobka
został zamieszczony na przekroju kościoła w rozpra-
wie Tadeusza Mańkowskiego o lwowskich kościołach
barokowych (ił. I)4, natomiast herb umieszczony
na nagrobku opisano w komunikacie w „Miesięcz-
niku Heraldycznym”5. Trudno dociekać przyczyn
tak ubogiego „przedwojennego” stanu badań. Być
sandra Jabłonowskiego, chorążego wielkiego koronnego
(f 1733)”; S. Załęski, Jezuici w Polsce, t. 4, cz. II: Kolegia
i domy założone iv pierwszej dobie rządów Zygmunta III. 1588—
1608, Kraków 1905, s. 609, wymienia w podobnej kolejności
nagrobki przedstawicieli rodu, aj. Sygański, Monografia
obrazu Matki Boskiej Pocieszenia, ukoronoioanego 28 maja 1906
iv kościele liuowskim 00. Jezuitóiu, Lwów 1906, s. 40, przy okazji
opisu pogrzebu hetmanowej Marii z Kazanowskich Jabłonow-
skiej wspomina: „jej duży marmurowy monument znajduje się
w południowej nawie kościoła, niedaleko kaplicy Matki Bo-
skiej Pocieszenia”. Zapewne Sygański błędnie zidentyfikował
omawiany tu monument.
3 M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Liooiuie, Lwów
1925, s. 84.
4 T. Mańkowski, Lwoiuskie kościoły barokowe, Lwów
1932, s. 17, ił. 12 — podstawą dla opublikowanego przezeń
rysunku (ze zbiorów Politechniki Lwowskiej) był reproduko-
wany tu we fragmencie przekrój (ił. 1), zachowany w zbio-
rach Archiwum Towarzystwa Jezusowego w Krakowie, sygn.
5001, nr 204 „Kościół św. Piotra i Pawła we Lwowie, przekrój
poprzeczny, rys. i sygn. M. Lechter budowniczy, 14 VII 1877,
zdejmował i rysował A. S. Świątkowski 1877”.
5 J. Konopka, 0 polskich herbach złożonych, „Miesięcznik
Heraldyczny”, 4, 1911, s. 112, ryc. po s. 144. Dziękuję drowi
Wojciechowi Drelicharzowi za wskazanie tej pozycji.
65
Seria Nowa, t. 11: 2007
PL ISSN 0071-6723
Andrzej Betlej
Nagrobek Jabłonowskich w kościele Jezuitów we Lwowie1
1. Stan badań
W lwowskim kościele jezuitów p.w. ŚŚ. Piotra
i Pawła znajduje się nagrobek Jana oraz Jana Stani-
sława Jabłonowskich, które to dzieło nie było dotąd
w ogóle uwzględniane w opracowaniach historycz-
no-artystycznych, podobnie jak i inne epitafia tej
rodziny w świątyni. Lakoniczne wzmianki o nim
pojawiły się w publikacjach historycznych doty-
czących dziejów jezuitów we Lwowie2. Stosunkowo
najobszerniejszy passus znajduje się w przewodniku
po Lwowie, autorstwa Mieczysława Orłowicza: „w
1 Niniejszy artykuł jest fragmentem szerszego opracowa-
nia dotyczącego fundacji Jabłonowskich w XVIII wieku. Nie
powstałby on gdyby nie pomoc mgra Olega Bobrowskiego
oraz dra Wojciecha Drelicharza, którym serdecznie dziękuję.
Panu prof. dr. hab. Adamowi Małkiewiczowi bardzo dziękuję
za wnikliwe uwagi, które pomogły dopracować ostateczną
wersję tekstu. Bardzo wdzięczny jestem także drowi Jakubowi
Sicie za możliwość przedyskutowania kwestii dotyczących de-
koracji rzeźbiarskiej pomnika. Obecny stan wnętrza kościoła,
służącego za magazyn książek, uniemożliwia wykonanie po-
prawnych fotografii.
2 Po raz pierwszy nagrobek został wspomniany w: Jan Sta-
nisław Jabłonoivski wojewoda ruski, „Tygodnik Ilustrowany”, 2,
1863, nr 177, s. 62. Nagrobki Jabłonowskich zostały wymie-
nione w: Kościół jezuicki ive Lwowie, „Kłosy”, 12, 1871, nr 293,
s. 83, gdzie mowa jest o sześciu monumentach marmurowych;
zob. też J. Sygański, Obraz Matki Boskiej Pocieszenia laskami
słynący w kościele 00. Jezuitóiu we Lwowie, Kraków 1904, s. 13,
przyp. 1: „przechowały się nagrobki [...] dobrodziejów zakonu:
Jana Jabłonowskiego, starosty śniatyńskiego (f 1659), Marii
z Kazanowskich Jabłonowskiej (f 1687), żony Stanisława,
kasztelana krakow. i hetmana wieł. koron. — Joanny z Poto-
ckich Jabłonowskiej, wojewodziny rawskiej (f 1726), Jana
Stanisł. Jabłonowskiego, wojewody ruskiego (f 1731), Alek-
lewej nawie bocznej [znajduje się] duży barokowy
grobowiec ks. Jana Prus Jabłonowskiego (f 1659)
marszałka koronnego, połączony w jedną całość
z pomnikiem Jana Stanisława Jabłonowskiego,
wojewody ziem ruskich, i Stanisława Wincentego
Jabłonowskiego”3. Schematyczny rysunek nagrobka
został zamieszczony na przekroju kościoła w rozpra-
wie Tadeusza Mańkowskiego o lwowskich kościołach
barokowych (ił. I)4, natomiast herb umieszczony
na nagrobku opisano w komunikacie w „Miesięcz-
niku Heraldycznym”5. Trudno dociekać przyczyn
tak ubogiego „przedwojennego” stanu badań. Być
sandra Jabłonowskiego, chorążego wielkiego koronnego
(f 1733)”; S. Załęski, Jezuici w Polsce, t. 4, cz. II: Kolegia
i domy założone iv pierwszej dobie rządów Zygmunta III. 1588—
1608, Kraków 1905, s. 609, wymienia w podobnej kolejności
nagrobki przedstawicieli rodu, aj. Sygański, Monografia
obrazu Matki Boskiej Pocieszenia, ukoronoioanego 28 maja 1906
iv kościele liuowskim 00. Jezuitóiu, Lwów 1906, s. 40, przy okazji
opisu pogrzebu hetmanowej Marii z Kazanowskich Jabłonow-
skiej wspomina: „jej duży marmurowy monument znajduje się
w południowej nawie kościoła, niedaleko kaplicy Matki Bo-
skiej Pocieszenia”. Zapewne Sygański błędnie zidentyfikował
omawiany tu monument.
3 M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Liooiuie, Lwów
1925, s. 84.
4 T. Mańkowski, Lwoiuskie kościoły barokowe, Lwów
1932, s. 17, ił. 12 — podstawą dla opublikowanego przezeń
rysunku (ze zbiorów Politechniki Lwowskiej) był reproduko-
wany tu we fragmencie przekrój (ił. 1), zachowany w zbio-
rach Archiwum Towarzystwa Jezusowego w Krakowie, sygn.
5001, nr 204 „Kościół św. Piotra i Pawła we Lwowie, przekrój
poprzeczny, rys. i sygn. M. Lechter budowniczy, 14 VII 1877,
zdejmował i rysował A. S. Świątkowski 1877”.
5 J. Konopka, 0 polskich herbach złożonych, „Miesięcznik
Heraldyczny”, 4, 1911, s. 112, ryc. po s. 144. Dziękuję drowi
Wojciechowi Drelicharzowi za wskazanie tej pozycji.
65