DOI Artikel:
Walanus, Wojciech: Henryk Slacker- fundator kamiennego krucyfiksu w kościele Mariackim
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20623#0083
wykupiony, skoro w testamencie Slacker zaliczył
Rakowice do swojego majątku89.
W podobny sposób mincerz wszedł w posiadanie
innej królewszczyzny, wsi Szaflary. W r. 1503 król
pozwolił mu na ich wykupienie od dotychczasowego
dzierżawcy, rycerza Ratołda, i dodatkowo zapisał
Slackerowi na tych dobrach 400 florenów90. Formą
spłaty długów było też, być może, przedłużenie Sla-
ckerowi dzierżawy myta kowieńskiego na okres od
marca 1504 do marca 1507, przy czym dzierżawca
miał rocznie wpłacać do skarbu nieco większą sumę,
bo 600 kóp groszy. Dzierżawę tę przejęli po śmierci
Slackera egzekutorzy jego ostatniej woli91. Musieli
także zająć się ściągnięciem innych, bliżej nieokre-
ślonych długów królewskich, o których „łaskawe
uregulowanie” — zgodnie ze skrupulatnie prowa-
dzonymi rachunkami — prosił mincerz monarchę
w pierwszych słowach swego testamentu92.
To, iż Slacker otrzymał w zastaw Szaflary, które
przy tej okazji określone zostały jako nieodległe od
„królewskich kopalni srebra”, nie było przypadkiem.
nr 1165, 1166; byli to m.in. abp lwowski Andrzej Róża, bp
krakowski Jan Konarski, bp płocki Erazm Ciołek, wojewoda
Ambroży Pampowski, kanclerz Jan Łaski), a wypłata miała
pochodzić z zysku z przebicia 4000 grzywien srebra dostar-
czonego do mennicy przez Jana Bonera i Jana Turzona (tamże,
nr 1167). 22 I 1504 Slacker zobowiązał się przed radą miejską
do spłaty długu 3000 florenów Piotrowi Salomonowi (Cons.
Crac., nr 431, s. 227—228), w takich samych ratach. Akt za-
stawienia Rakowic Salomonowi został odnotowany w księgach
grodzkich już 20 stycznia (APKr., Księgi grodzkie krakowskie,
nr 29, s. 54—56), skąd tę informację zaczerpnął W Nekanda
Trepka, Liber gen erat i oni s plebanorum („Liber chamorum”),
cz. 1, wyd. W. Dworzaczek, J. Bartyś, Z. Kuchowicz, Wroc-
ław—Warszawa—Kraków 1963, s. 475, nr 1802. Zob. też: F.
Leśniak, Wielkorządcy krakowscy XVI—XVIII wieku. Gospo-
darze zamku wawelskiego i majątku wielkorządowego, Kraków
1996, s. 22; W. Bukowski, Salomonowie herbu Łabędź. Ze
studiów nadpatrycjatem krakowskim wieków średnich [w-.fCraco-
via — Polonia — Europa. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane
Jerzemu Wyrozumskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i
czterdziestolecie pracy naukowej, Kraków 1995, s. 131. Dodatko-
wo 26 I 1504 król zezwolił Slackerowi, dzierżawcy Rakowic,
na zastawienie ich komukolwiek (MRPS, s. 74, nr 1197).
89 Testament Henryka Slackera, s. 32: „Item zo hab ich Ra-
kowicz, kost mich von kon. Mtat yn verzacztung [pod zastaw
— W. W.] 1600 gulden [= 1000 grzywien, licząc floren po
30 groszy, a grzywnę po 48 — W. W.}, zo hab ich dorynne
vorbawet bey 100 gulden, dy myr kon. Mtat phlichtig ist czw
beczałen”. W r. 1505 z rąk egzekutorów testamentu Slackera
Rakowice wykupił za zgodą króla wielkorządca krakowski
Andrzej Kościelecki, zob. MRPS, s. 134, nr 2045; s. 139, nr
2114; Leśniak, op.cit., s. 22, 53- Ci sami egzekutorzy spłacili
też przed 28 marca 1505 dług 3000 florenów Piotrowi Salo-
monowi (Cons. Crac., nr 431, s. 274).
90 Cracovia artificum..., nr 53 [1 IX 1503}: „Ałexander rex
Henrico Slakyer civi Crac. et magistra monetariae regiae bona
Wiązało się bowiem z kolejnym przedsięwzięciem
króla Aleksandra, w które zaangażowany był Henryk
Slacker — właśnie z poszukiwaniem i wydobywaniem
tego kruszcu w Tatrach. Według Miechowity, w r.
1502, trzy mile od Nowego Targu, odkryto srebro i
miedź, a prace w tamtejszych kopalniach trwały także
w roku następnym. Król miał zainwestować w nie
spore sumy, lecz zysków się nie doczekał93. Przekaz
ten uzupełniają nieliczne wzmianki archiwalne. 2
maja 1502 Aleksander wydał przywilej, zezwala-
jący Slackerowi na poszukiwanie na terenie całego
królestwa metali i minerałów na użytek króla, oraz
na zarządzanie, zatrudnianie i zwalnianie robotni-
ków pracujących w Tatrach, i to na takich samych
warunkach, jak ma to miejsce w Czechach i na Wę-
grzech94. 1 grudnia tego roku król kazał wypłacić
60 florenów Slackerowi, poszukującemu „srebrnych
gór”95. Jeszcze w sierpniu 1503 Slacker zarządzał ko-
palniami96, we wrześniu otrzymał w zastaw Szaflary,
jednak zapewne niedługo później prace wydobywcze
w Tatrach — jako nierentowne — wstrzymano97. Jak
Schaflari cum vilłis, non procul a montibus regiis argenti fo-
dinarium sita, de manibus nobilis Ratoldi redimere consentit
et 400 fl. Pol. in eisdem bonis ei inscribit”; MRPS, nr 894.
91 Lietmos Metrika, t. 5 (1427—1506), Vilnius 1993, nr 177,
s. 29; Pietkiewicz, op.cit., s. 192, przyp. 70; Karalius,
op.cit., s. 191. Z innych przysług, które król wyświadczał Sla-
ckerowi, zapewne w podzięce za pomoc finansową, wymienić
można przywilej mielenia zboża w królewskich młynach bez
opłaty, wydany w'czerwcu r. 1502, zob. Teki Pawińskiego, s. 13.
92 Testament Henryka Slackera, s. 27—28.
93 S. Kalfasówna, M. Liberak, Górnictwo i hutnictwo w
Tatrach polskich [recenzja], Kwartalnik Historyczny, 43: 1929,
t. 1, s. 448; P. Kutaś, Górnictwo kruszcowe tu Tatrach polskich do
I rozbioru Rzeczypospolitej, Kraków 2005, s. 47—48. Za wskaza-
nie mi tej ostatniej publikacji dziękuję dr. Marcinowi Szymie.
94 MRPS, nr 484; Cracovia artificum..., nr 28: „Alexander
rex Henrico Slyakyer civi Crac. dat facultatem in toto regno
inąuirendorum omnis generis metallorum minerarumąue ad
regiam et regni utilitatem ac regendi, ordinandi, instituendi et
destituendi laboratores in montibus Tatri, laborantes sub his
condicionibus, ąuales in regnis Hungariae et Bohemiae circa
huiusmodi subterraneos thesauros ab antiąuo servari solitae
sint”; Kalfasówna, op.cit., s. 447; Kutaś, op.cit., s. 52.
95 S. E. Radzikowski, Góry srebrne w Tatrzech otwarte
R.P. 1502, Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego, 23: 1902,
s. 19, przyp. 31 (s. 47): „It. fer. quinta in crastino S. Andreae
Apli Slakyer super montes argent. ąuaerenti 60 fl”.
96 Wiadomo to z listu króla do Jana Jordana, zob. Akta
Aleksandra króla polskiego, wielkiego księcia litewskiego itd.
(1501—1506), wyd. F. Papee, Kraków 1927 (Monumenta
medii aevi historica, t. 19), nr 189, s. 315: „Cum Slakyer de
montibus dicendum, et extortis tricentis florenis a Judaeo
Fissel debitis ei tantum ąuantum volet, et mandabitis, quod
procuret opera montium et lucra feliciora promptioraque fa-
vente fortuna”.
97 Kutaś, op.cit., s. 53.
77
Rakowice do swojego majątku89.
W podobny sposób mincerz wszedł w posiadanie
innej królewszczyzny, wsi Szaflary. W r. 1503 król
pozwolił mu na ich wykupienie od dotychczasowego
dzierżawcy, rycerza Ratołda, i dodatkowo zapisał
Slackerowi na tych dobrach 400 florenów90. Formą
spłaty długów było też, być może, przedłużenie Sla-
ckerowi dzierżawy myta kowieńskiego na okres od
marca 1504 do marca 1507, przy czym dzierżawca
miał rocznie wpłacać do skarbu nieco większą sumę,
bo 600 kóp groszy. Dzierżawę tę przejęli po śmierci
Slackera egzekutorzy jego ostatniej woli91. Musieli
także zająć się ściągnięciem innych, bliżej nieokre-
ślonych długów królewskich, o których „łaskawe
uregulowanie” — zgodnie ze skrupulatnie prowa-
dzonymi rachunkami — prosił mincerz monarchę
w pierwszych słowach swego testamentu92.
To, iż Slacker otrzymał w zastaw Szaflary, które
przy tej okazji określone zostały jako nieodległe od
„królewskich kopalni srebra”, nie było przypadkiem.
nr 1165, 1166; byli to m.in. abp lwowski Andrzej Róża, bp
krakowski Jan Konarski, bp płocki Erazm Ciołek, wojewoda
Ambroży Pampowski, kanclerz Jan Łaski), a wypłata miała
pochodzić z zysku z przebicia 4000 grzywien srebra dostar-
czonego do mennicy przez Jana Bonera i Jana Turzona (tamże,
nr 1167). 22 I 1504 Slacker zobowiązał się przed radą miejską
do spłaty długu 3000 florenów Piotrowi Salomonowi (Cons.
Crac., nr 431, s. 227—228), w takich samych ratach. Akt za-
stawienia Rakowic Salomonowi został odnotowany w księgach
grodzkich już 20 stycznia (APKr., Księgi grodzkie krakowskie,
nr 29, s. 54—56), skąd tę informację zaczerpnął W Nekanda
Trepka, Liber gen erat i oni s plebanorum („Liber chamorum”),
cz. 1, wyd. W. Dworzaczek, J. Bartyś, Z. Kuchowicz, Wroc-
ław—Warszawa—Kraków 1963, s. 475, nr 1802. Zob. też: F.
Leśniak, Wielkorządcy krakowscy XVI—XVIII wieku. Gospo-
darze zamku wawelskiego i majątku wielkorządowego, Kraków
1996, s. 22; W. Bukowski, Salomonowie herbu Łabędź. Ze
studiów nadpatrycjatem krakowskim wieków średnich [w-.fCraco-
via — Polonia — Europa. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane
Jerzemu Wyrozumskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i
czterdziestolecie pracy naukowej, Kraków 1995, s. 131. Dodatko-
wo 26 I 1504 król zezwolił Slackerowi, dzierżawcy Rakowic,
na zastawienie ich komukolwiek (MRPS, s. 74, nr 1197).
89 Testament Henryka Slackera, s. 32: „Item zo hab ich Ra-
kowicz, kost mich von kon. Mtat yn verzacztung [pod zastaw
— W. W.] 1600 gulden [= 1000 grzywien, licząc floren po
30 groszy, a grzywnę po 48 — W. W.}, zo hab ich dorynne
vorbawet bey 100 gulden, dy myr kon. Mtat phlichtig ist czw
beczałen”. W r. 1505 z rąk egzekutorów testamentu Slackera
Rakowice wykupił za zgodą króla wielkorządca krakowski
Andrzej Kościelecki, zob. MRPS, s. 134, nr 2045; s. 139, nr
2114; Leśniak, op.cit., s. 22, 53- Ci sami egzekutorzy spłacili
też przed 28 marca 1505 dług 3000 florenów Piotrowi Salo-
monowi (Cons. Crac., nr 431, s. 274).
90 Cracovia artificum..., nr 53 [1 IX 1503}: „Ałexander rex
Henrico Slakyer civi Crac. et magistra monetariae regiae bona
Wiązało się bowiem z kolejnym przedsięwzięciem
króla Aleksandra, w które zaangażowany był Henryk
Slacker — właśnie z poszukiwaniem i wydobywaniem
tego kruszcu w Tatrach. Według Miechowity, w r.
1502, trzy mile od Nowego Targu, odkryto srebro i
miedź, a prace w tamtejszych kopalniach trwały także
w roku następnym. Król miał zainwestować w nie
spore sumy, lecz zysków się nie doczekał93. Przekaz
ten uzupełniają nieliczne wzmianki archiwalne. 2
maja 1502 Aleksander wydał przywilej, zezwala-
jący Slackerowi na poszukiwanie na terenie całego
królestwa metali i minerałów na użytek króla, oraz
na zarządzanie, zatrudnianie i zwalnianie robotni-
ków pracujących w Tatrach, i to na takich samych
warunkach, jak ma to miejsce w Czechach i na Wę-
grzech94. 1 grudnia tego roku król kazał wypłacić
60 florenów Slackerowi, poszukującemu „srebrnych
gór”95. Jeszcze w sierpniu 1503 Slacker zarządzał ko-
palniami96, we wrześniu otrzymał w zastaw Szaflary,
jednak zapewne niedługo później prace wydobywcze
w Tatrach — jako nierentowne — wstrzymano97. Jak
Schaflari cum vilłis, non procul a montibus regiis argenti fo-
dinarium sita, de manibus nobilis Ratoldi redimere consentit
et 400 fl. Pol. in eisdem bonis ei inscribit”; MRPS, nr 894.
91 Lietmos Metrika, t. 5 (1427—1506), Vilnius 1993, nr 177,
s. 29; Pietkiewicz, op.cit., s. 192, przyp. 70; Karalius,
op.cit., s. 191. Z innych przysług, które król wyświadczał Sla-
ckerowi, zapewne w podzięce za pomoc finansową, wymienić
można przywilej mielenia zboża w królewskich młynach bez
opłaty, wydany w'czerwcu r. 1502, zob. Teki Pawińskiego, s. 13.
92 Testament Henryka Slackera, s. 27—28.
93 S. Kalfasówna, M. Liberak, Górnictwo i hutnictwo w
Tatrach polskich [recenzja], Kwartalnik Historyczny, 43: 1929,
t. 1, s. 448; P. Kutaś, Górnictwo kruszcowe tu Tatrach polskich do
I rozbioru Rzeczypospolitej, Kraków 2005, s. 47—48. Za wskaza-
nie mi tej ostatniej publikacji dziękuję dr. Marcinowi Szymie.
94 MRPS, nr 484; Cracovia artificum..., nr 28: „Alexander
rex Henrico Slyakyer civi Crac. dat facultatem in toto regno
inąuirendorum omnis generis metallorum minerarumąue ad
regiam et regni utilitatem ac regendi, ordinandi, instituendi et
destituendi laboratores in montibus Tatri, laborantes sub his
condicionibus, ąuales in regnis Hungariae et Bohemiae circa
huiusmodi subterraneos thesauros ab antiąuo servari solitae
sint”; Kalfasówna, op.cit., s. 447; Kutaś, op.cit., s. 52.
95 S. E. Radzikowski, Góry srebrne w Tatrzech otwarte
R.P. 1502, Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego, 23: 1902,
s. 19, przyp. 31 (s. 47): „It. fer. quinta in crastino S. Andreae
Apli Slakyer super montes argent. ąuaerenti 60 fl”.
96 Wiadomo to z listu króla do Jana Jordana, zob. Akta
Aleksandra króla polskiego, wielkiego księcia litewskiego itd.
(1501—1506), wyd. F. Papee, Kraków 1927 (Monumenta
medii aevi historica, t. 19), nr 189, s. 315: „Cum Slakyer de
montibus dicendum, et extortis tricentis florenis a Judaeo
Fissel debitis ei tantum ąuantum volet, et mandabitis, quod
procuret opera montium et lucra feliciora promptioraque fa-
vente fortuna”.
97 Kutaś, op.cit., s. 53.
77