DOI Artikel:
Bernhardt, Katja: Michaela Marek (1956 – 2018)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.44936#0154
Folia Historiae Artium
Seria Nowa, t. 16: 2018/PL ISSN 0071-6723
MICHAELA MAREK
(1956-2018)
24 września 2018 r. zmarła prof. Michaela Marek, członki-
ni Komitetu Redakcyjnego rocznika „Folia Historiae Ar-
tium”. Urodziła się w Pradze 22 sierpnia 1956 r., ale całe do-
rosłe życie mieszkała w Niemczech. Wraz z jej odejściem
nasza dyscyplina utraciła uczoną i nauczycielkę o nieco-
dziennej intelektualnej przenikliwości, która w znaczący
sposób ukształtowała współczesne naukowe dyskusje wo-
kół historii sztuki Europy Wschodniej i nadała tym bada-
niom międzynarodowy wymiar.
Michaela Marek łączyła olbrzymią wiedzę oraz ana-
lityczną, terminologiczną i językową precyzję ze stałym
poznawczym sceptycyzmem skierowanym przeciw zbyt
szybkim, pozornie wszystko rozstrzygającym odpowie-
dziom i wynikom naukowych poszukiwań. Dzięki impo-
nującej niezależności potrafiła wykorzystywać różne re-
jestry analityczne historii sztuki i jednocześnie budować
pomosty poszerzające interdyscyplinarny wymiar wiedzy.
Swój sposób naukowego myślenia, niezwykle precyzyj-
ny pod względem metodologicznym i terminologicznym,
Michaela Marek wypracowała zajmując się początkowo
włoskim renesansem. Ukończyła studia z historii sztuki,
romanistyki i psychologii (Kolonia, Londyn, Rzym), dok-
toryzowała się w 1981 r. w Kolonii na podstawie rozpra-
wy Ekphrasis und Herrscherallegorie. Antike Gemäldebe-
schreibungen im Werk Tizians und Leonardos (wydanej
w 1984 r.). Kolejne tematy badawcze ponownie skierowa-
ły ją do Włoch. Przystankami stały się tam dla niej Bi-
bliotheca Hertziana w Rzymie i florencki Kunsthistoris-
ches Institut, gdzie powstały studia na temat dzieł Fra An-
gelica, Rafaela i Tycjana.
W kolejnych latach, najpierw jako współpracowniczka
Instytutu Herdera w Marburgu (1986-1992), a następnie
Collegium Carolinum w Monachium (1992-2000), Mi-
chaela Marek zwróciła się ku historii sztuki i architektury
w Europie Środkowo-Wschodniej. W dwóch fundamen-
talnych pracach: książce Universität als „Monument” und
Politikum. Die Repräsentationsbauten der Prager Univer-
sität 1900-1935 und der politische Konflikt zwischen „kon-
servativer” und „moderner” Architektur (2001) i rozprawie
habilitacyjnej Kunst und Identitätspolitik. Architektur und
Bildkünste im Prozess der tschechischen Nationsbildung
(2000, wyd. 2004), zaprezentowała architekturę i sztuki
plastyczne oraz powiązane z nimi dyskursy i procesy jako
społeczne i historyczne czynniki kształtujące oraz formu-
jące naród czeski {nation building). W tych publikacjach
nie tylko wprowadziła do fachowej dyskusji zagadnienia
nieobecne lub słabo obecne w historii sztuki, co więcej,
w imponujący sposób pokazała, jaki potencjał historia
sztuki i historia obrazu {Bildwissenschaft) mogą wnieść
do rozumienia zjawisk historycznych.
W studiach tych, podobnie jak w wielu innych swoich
pracach dotyczących architektury, urbanistyki i historii
sztuki XIX i XX wieku, Michaela Marek rozumiała spo-
sób artystycznej wypowiedzi jako wynik zachodzenia na
siebie wielowarstwowych, czasem sprzecznych procesów,
działań różnych aktorów i interakcji wielorakich sił arty-
stycznych i społecznych. Wyobraźnia historyczna i prze-
strzenna Uczonej, w której analizy te są osadzone, a która
została przez nią zbudowana, skondensowana i ukształ-
towana w oparciu o krytyczną weryfikację faktycznej
wiedzy i badawczych paradygmatów, wydaje się podsta-
wą i celem jej naukowych dociekań. Z rzeczowym roz-
sądkiem potrafiła Michaela Marek kwestionować funk-
cjonujące od lat narracje historii sztuki i przeciwstawiać
im nowe perspektywy badawcze. Była też uwrażliwiona
na historyczne uwarunkowania postaw metodologicz-
nych. Jej badania nad dziejami historiografii artystycznej
XX wieku i opisywanie społecznych aspektów dyskursów
Publikacja jest udostępniona na licencji Creative Commons (CC BY-NC-ND 3.0 PL).
Seria Nowa, t. 16: 2018/PL ISSN 0071-6723
MICHAELA MAREK
(1956-2018)
24 września 2018 r. zmarła prof. Michaela Marek, członki-
ni Komitetu Redakcyjnego rocznika „Folia Historiae Ar-
tium”. Urodziła się w Pradze 22 sierpnia 1956 r., ale całe do-
rosłe życie mieszkała w Niemczech. Wraz z jej odejściem
nasza dyscyplina utraciła uczoną i nauczycielkę o nieco-
dziennej intelektualnej przenikliwości, która w znaczący
sposób ukształtowała współczesne naukowe dyskusje wo-
kół historii sztuki Europy Wschodniej i nadała tym bada-
niom międzynarodowy wymiar.
Michaela Marek łączyła olbrzymią wiedzę oraz ana-
lityczną, terminologiczną i językową precyzję ze stałym
poznawczym sceptycyzmem skierowanym przeciw zbyt
szybkim, pozornie wszystko rozstrzygającym odpowie-
dziom i wynikom naukowych poszukiwań. Dzięki impo-
nującej niezależności potrafiła wykorzystywać różne re-
jestry analityczne historii sztuki i jednocześnie budować
pomosty poszerzające interdyscyplinarny wymiar wiedzy.
Swój sposób naukowego myślenia, niezwykle precyzyj-
ny pod względem metodologicznym i terminologicznym,
Michaela Marek wypracowała zajmując się początkowo
włoskim renesansem. Ukończyła studia z historii sztuki,
romanistyki i psychologii (Kolonia, Londyn, Rzym), dok-
toryzowała się w 1981 r. w Kolonii na podstawie rozpra-
wy Ekphrasis und Herrscherallegorie. Antike Gemäldebe-
schreibungen im Werk Tizians und Leonardos (wydanej
w 1984 r.). Kolejne tematy badawcze ponownie skierowa-
ły ją do Włoch. Przystankami stały się tam dla niej Bi-
bliotheca Hertziana w Rzymie i florencki Kunsthistoris-
ches Institut, gdzie powstały studia na temat dzieł Fra An-
gelica, Rafaela i Tycjana.
W kolejnych latach, najpierw jako współpracowniczka
Instytutu Herdera w Marburgu (1986-1992), a następnie
Collegium Carolinum w Monachium (1992-2000), Mi-
chaela Marek zwróciła się ku historii sztuki i architektury
w Europie Środkowo-Wschodniej. W dwóch fundamen-
talnych pracach: książce Universität als „Monument” und
Politikum. Die Repräsentationsbauten der Prager Univer-
sität 1900-1935 und der politische Konflikt zwischen „kon-
servativer” und „moderner” Architektur (2001) i rozprawie
habilitacyjnej Kunst und Identitätspolitik. Architektur und
Bildkünste im Prozess der tschechischen Nationsbildung
(2000, wyd. 2004), zaprezentowała architekturę i sztuki
plastyczne oraz powiązane z nimi dyskursy i procesy jako
społeczne i historyczne czynniki kształtujące oraz formu-
jące naród czeski {nation building). W tych publikacjach
nie tylko wprowadziła do fachowej dyskusji zagadnienia
nieobecne lub słabo obecne w historii sztuki, co więcej,
w imponujący sposób pokazała, jaki potencjał historia
sztuki i historia obrazu {Bildwissenschaft) mogą wnieść
do rozumienia zjawisk historycznych.
W studiach tych, podobnie jak w wielu innych swoich
pracach dotyczących architektury, urbanistyki i historii
sztuki XIX i XX wieku, Michaela Marek rozumiała spo-
sób artystycznej wypowiedzi jako wynik zachodzenia na
siebie wielowarstwowych, czasem sprzecznych procesów,
działań różnych aktorów i interakcji wielorakich sił arty-
stycznych i społecznych. Wyobraźnia historyczna i prze-
strzenna Uczonej, w której analizy te są osadzone, a która
została przez nią zbudowana, skondensowana i ukształ-
towana w oparciu o krytyczną weryfikację faktycznej
wiedzy i badawczych paradygmatów, wydaje się podsta-
wą i celem jej naukowych dociekań. Z rzeczowym roz-
sądkiem potrafiła Michaela Marek kwestionować funk-
cjonujące od lat narracje historii sztuki i przeciwstawiać
im nowe perspektywy badawcze. Była też uwrażliwiona
na historyczne uwarunkowania postaw metodologicz-
nych. Jej badania nad dziejami historiografii artystycznej
XX wieku i opisywanie społecznych aspektów dyskursów
Publikacja jest udostępniona na licencji Creative Commons (CC BY-NC-ND 3.0 PL).