DOI Heft:
Kronika Komisji Historii Sztuki Polskiej Akademii Umiejętności za rok 2017
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.44936#0156
Folia Historiae Artium
Seria Nowa, t. 16: 2018/PL ISSN 0071-6723
KRONIKA
KOMISJI HISTORII SZTUKI
POLSKIEJ AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI
ZA ROK 2017
WŁADZE KOMISJI
przewodniczący:
prof, dr hab. Adam Małkiewicz
zastępca przewodniczącego:
prof, dr hab. Jan K. Ostrowski
sekretarze:
dr hab. Kazimierz Kuczman
dr Joanna Ziętkiewicz-Kotz
ODCZYTY W ROKU 2017
12 I mgr Adam Spodaryk, Stan i perspektywy badań nad
twórczością Michała Lancza z Kitzingen
Michał Lancz z Kitzingen pracował w Krakowie od 1507 do
śmierci w 1523 r. i nosił tytuł malarza królewskiego. O jego
życiu wiemy stosunkowo dużo i, co nieczęste, znamy zarów-
no dzieła przez niego wykonane, jak i źródłowe informacje
na jego temat. Michał Lancz znany jest badaczom od połowy
XIX w. dzięki Ambrożemu Grabowskiemu, który opubliko-
wał wyciągi z krakowskich ksiąg miejskich. W1891 r. Włady-
sław Łuszczkiewicz jako pierwszy połączył dwa dzieła (obraz
Św. Hieronim, 1507, Muzeum Diecezjalne w Poznaniu, oraz
zrabowane w 1940 roku obrazy z nastawy Nawrócenia św.
Pawła z kościoła Mariackiego w Krakowie, 1522) sygnowa-
ne monogramem ML z uchwytnym w źródłach Michaelem
Lanczem. W pierwszej połowie XX w. powtarzano wcześ-
niejsze ustalenia. Wyjątkiem jest artykuł Stanisława Tom-
kowicza z 1910 r„ który wprowadził do obiegu naukowego
sygnowane obrazy znajdujące się wówczas w klasztorze Kar-
melitanek na Wesołej w Krakowie (tryptyk z kaplicy Poczę-
cia NMP fundacji bp. Jana Konarskiego, obecnie w Muzeum
Narodowym w Krakowie, nr inw. I-851). Opracowania dzia-
łalności Lancza podjęła się dopiero w latach pięćdziesiątych
i sześćdziesiątych XX w. Maria Goetel-Kopffowa. Później
nikt już nie podjął powtórnej analizy wiadomości na temat
życia malarza oraz jego twórczości.
Dawne badania skupiały się przede wszystkim na anali-
zie źródeł, datowaniu dzieł i określaniu graficznych pierwo-
wzorów kompozycji obrazów oraz, w mniejszym stopniu, na
kwestiach stylu. Nie rozwijano natomiast kwestii ikonografii,
społecznej pozycji malarza oraz sztuki dworskiej i dla dworu
tworzonej. W pierwszej kolejności należy poświęcić należytą
uwagę sygnaturom artysty, bowiem Michał Lancz, co nale-
ży podkreślić, był pierwszym malarzem czynnym w Krako-
wie, który konsekwentnie sygnował i datował swoje dzieła.
Sposoby umieszczania przez Lancza sygnatur i dat na obra-
zach były nawiązaniem do bieżącego malarstwa - Cranacha
i Dürera. Ponadto Lancz malował motywy odnoszące się do
literatury (ptak z muchą w dziobie) i humanistycznych to-
poi (mucha na udzie św. Hieronima). Na szczególną uwagę
zasługują także stojące na wysokim poziomie pejzażowe tła
obrazów Lancza. Również analiza źródeł wymaga ponowne-
go opracowania w szerszym niż do tej pory kontekście. Do-
tyczy to przede wszystkim działalności Lancza na Wawelu.
Niezbędne jest ponowne przyjrzenie się zadaniom i kom-
petencjom artystów dworskich w krajach niemieckich. Do-
kładnego zbadania wymagają relacje Lancza z biskupem kra-
kowskim Janem Konarskim, którego mecenat omówiła po-
nad pół wieku temu Maria Goetel-Kopff, nie dając jednak
odpowiedzi na pytania o rolę Lancza w otoczeniu hierarchy.
Dotychczas nie przeprowadzono kompleksowej analizy sty-
lowej malarstwa Lancza, która mogłaby wyjaśnić genezę sty-
lu mistrza. Nie poświęcono także należnej uwagi budowie
retabulów ołtarzowych, kwestii stosowanych przez Lancza
ornamentów czy różnym aspektom kostiumologicznym, od
analizy wielobarwnych tekstyliów, po orientalne stroje.
16 II mgr Krzysztof J. Czyżewski, dr Marcin Szyma, dr hab.
Marek Walczak, Z nowych badań nad sztuką w kręgu klaszto-
ru Dominikanów w Krakowie
Prowadzone od dawna badania nad dziedzictwem arty-
stycznym krakowskich dominikanów mają obecnie szansę
wejść w nowy etap dzięki grantowi „Architektura i wyposa-
żenie zespołu klasztornego Dominikanów w Krakowie - od
pierwszej połowy XIII w. do czasów współczesnych”, przy-
znanemu przez Narodowe Centrum Nauki (jako projekt
Publikacja jest udostępniona na licencji Creative Commons (CC BY-NC-ND 3.0 PL).
Seria Nowa, t. 16: 2018/PL ISSN 0071-6723
KRONIKA
KOMISJI HISTORII SZTUKI
POLSKIEJ AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI
ZA ROK 2017
WŁADZE KOMISJI
przewodniczący:
prof, dr hab. Adam Małkiewicz
zastępca przewodniczącego:
prof, dr hab. Jan K. Ostrowski
sekretarze:
dr hab. Kazimierz Kuczman
dr Joanna Ziętkiewicz-Kotz
ODCZYTY W ROKU 2017
12 I mgr Adam Spodaryk, Stan i perspektywy badań nad
twórczością Michała Lancza z Kitzingen
Michał Lancz z Kitzingen pracował w Krakowie od 1507 do
śmierci w 1523 r. i nosił tytuł malarza królewskiego. O jego
życiu wiemy stosunkowo dużo i, co nieczęste, znamy zarów-
no dzieła przez niego wykonane, jak i źródłowe informacje
na jego temat. Michał Lancz znany jest badaczom od połowy
XIX w. dzięki Ambrożemu Grabowskiemu, który opubliko-
wał wyciągi z krakowskich ksiąg miejskich. W1891 r. Włady-
sław Łuszczkiewicz jako pierwszy połączył dwa dzieła (obraz
Św. Hieronim, 1507, Muzeum Diecezjalne w Poznaniu, oraz
zrabowane w 1940 roku obrazy z nastawy Nawrócenia św.
Pawła z kościoła Mariackiego w Krakowie, 1522) sygnowa-
ne monogramem ML z uchwytnym w źródłach Michaelem
Lanczem. W pierwszej połowie XX w. powtarzano wcześ-
niejsze ustalenia. Wyjątkiem jest artykuł Stanisława Tom-
kowicza z 1910 r„ który wprowadził do obiegu naukowego
sygnowane obrazy znajdujące się wówczas w klasztorze Kar-
melitanek na Wesołej w Krakowie (tryptyk z kaplicy Poczę-
cia NMP fundacji bp. Jana Konarskiego, obecnie w Muzeum
Narodowym w Krakowie, nr inw. I-851). Opracowania dzia-
łalności Lancza podjęła się dopiero w latach pięćdziesiątych
i sześćdziesiątych XX w. Maria Goetel-Kopffowa. Później
nikt już nie podjął powtórnej analizy wiadomości na temat
życia malarza oraz jego twórczości.
Dawne badania skupiały się przede wszystkim na anali-
zie źródeł, datowaniu dzieł i określaniu graficznych pierwo-
wzorów kompozycji obrazów oraz, w mniejszym stopniu, na
kwestiach stylu. Nie rozwijano natomiast kwestii ikonografii,
społecznej pozycji malarza oraz sztuki dworskiej i dla dworu
tworzonej. W pierwszej kolejności należy poświęcić należytą
uwagę sygnaturom artysty, bowiem Michał Lancz, co nale-
ży podkreślić, był pierwszym malarzem czynnym w Krako-
wie, który konsekwentnie sygnował i datował swoje dzieła.
Sposoby umieszczania przez Lancza sygnatur i dat na obra-
zach były nawiązaniem do bieżącego malarstwa - Cranacha
i Dürera. Ponadto Lancz malował motywy odnoszące się do
literatury (ptak z muchą w dziobie) i humanistycznych to-
poi (mucha na udzie św. Hieronima). Na szczególną uwagę
zasługują także stojące na wysokim poziomie pejzażowe tła
obrazów Lancza. Również analiza źródeł wymaga ponowne-
go opracowania w szerszym niż do tej pory kontekście. Do-
tyczy to przede wszystkim działalności Lancza na Wawelu.
Niezbędne jest ponowne przyjrzenie się zadaniom i kom-
petencjom artystów dworskich w krajach niemieckich. Do-
kładnego zbadania wymagają relacje Lancza z biskupem kra-
kowskim Janem Konarskim, którego mecenat omówiła po-
nad pół wieku temu Maria Goetel-Kopff, nie dając jednak
odpowiedzi na pytania o rolę Lancza w otoczeniu hierarchy.
Dotychczas nie przeprowadzono kompleksowej analizy sty-
lowej malarstwa Lancza, która mogłaby wyjaśnić genezę sty-
lu mistrza. Nie poświęcono także należnej uwagi budowie
retabulów ołtarzowych, kwestii stosowanych przez Lancza
ornamentów czy różnym aspektom kostiumologicznym, od
analizy wielobarwnych tekstyliów, po orientalne stroje.
16 II mgr Krzysztof J. Czyżewski, dr Marcin Szyma, dr hab.
Marek Walczak, Z nowych badań nad sztuką w kręgu klaszto-
ru Dominikanów w Krakowie
Prowadzone od dawna badania nad dziedzictwem arty-
stycznym krakowskich dominikanów mają obecnie szansę
wejść w nowy etap dzięki grantowi „Architektura i wyposa-
żenie zespołu klasztornego Dominikanów w Krakowie - od
pierwszej połowy XIII w. do czasów współczesnych”, przy-
znanemu przez Narodowe Centrum Nauki (jako projekt
Publikacja jest udostępniona na licencji Creative Commons (CC BY-NC-ND 3.0 PL).