TRACTATVS* J. L I B, V.

i;o

C A P U T XIII.

^uodlicet codi & Stell<eab intelhgentiu gubernentuY, uti njsterum e&
opmiojion tamenJit ajerifmde^ eos ab ipfis moyerifedquod
fdcultas tis d prmcipw divma ajolmtate
naturahterjit mfufa.

Eripateticorum omnium esi opinio , noa suo mo-
tu moverijsed Sphitra sux ambitu; Spharam vero ab intelltgcrma,
seu damonto suo; Damonia autem a primo morore Deo motum
iiiumaccepisTe docent. Sed,ut mihi videtur,in rebus naturali-
ter moventibus , cauia motus earum naturalis semper dicenda
estj&nonsupernaturalis. Nam Delis a primordio cceli & ter-
r^omnibuscreatuns adhim primumjtanquamdonumpulcherrimum, largitus
est,unde in este suum reducantur,&: a&ualiter, aut de uno statu in alium 3 aut de
ioco uno in alterum,secundum creaturte naturam,peTse ducantur. Ciimenim
lux,quamprimam&principalemDE i creaturam supra appellavimus,stta£l:us
primus5in motu suo velocissimus,formam,vitam,&motum maj orem minorem-
veprtesentiasaacuilibet creaturx tribuens, quis dubitabit corpus aliquodleve
& sethereiim,cujuS apperituilucis formalis prassentia satisfadum est,persc, & a
sua forma movendi potest? tem habere; cum corpora naturalia inferiora.qmbus
minor illius formae lucide portio inest,hoc idem pr-gstare oculis nostris stmus ex-
perti ? V idenius enim animaiia sax lucis internat a&i one & exagitahone huc at-
queillucmovere :Imo ctim in animahbus duplex moms percipiatur (namali-
quandoadhbidinem&appetitum sui corpods ducuntur , & nonnunquam ad
anim^moventisvoluntatem)ctirimpostibile estet,utastra,in quibus milliesma-
jor est lucis qua.ntitas,quaiii in animalibus, & a quib 9 illa animalium lux descen-
dit,tumsecundiim materiassti£eappetitum,ab occidenteinorientemducanmr,
tumctiamsecundumstucformselucidse dilpositionem via contraria ab oricnte
adoccidentemperferantur ? abstttamen, ut cum Vlatonicis & Aftrologis tum Ara-
bttmSc JEgyptiorum,tum Chdd&omm placitiscceliim&stellas animaliaeste,ideb
probarcconemurjcijminftnitisperfedionisgradibus iisstnt praefercnda. Qjuud
etiam destibjedare,animalilonge vilioriputandumest,plantascilicetautarbo-
rc,incujus Vegetationemotus abuno termino adalium reperitur, &secundum
suicorporistrinamdimensionemabsq;ullo intelligentiarum adjumento ? Sed,
utad viliora adhuc descendamus, quidde rebus artificialibus dicendum erit,
cumluminiscujusdamseucandelataccensteadione irnagines per sc immobiles
statimmoveantur,&lucis illius eftedu circumducantur,utin experimento infra.
demonstratum est ? Cum igiturignis noster artificialis & elementaris, qui a lucis
efFcbtu derivatur talia pr^stare possir,quis tam stupido erit ingenio,qui virtutem
incausaigmsefstcientefortioremdelitescere negaverit ? Namsecundumvetus
illudphilosophorum axioma,ftftuodfdcittale^ettmagistale. Quat omnia, ciimpos-
Iint,tum a natura,tum ab arte,circa alicuj us intelligcndx inci.tationem in his in-
ferioribusprsestari; procul dubio in ccelo asthereo meluis & exa&ius propter
multitudinem lucis nunquam quicscentis,qua: ibi pr£dominatur,perfici&com-
pleripostimt jhocest, motum diuturnum , infagitabilem & secundum naturse
probabilitatemjperpetuum absque intelligentiarum alststentia produ ci possi bi-
lc est. Nec tamen itamtelhgentm seu Vamones secundi ordinis, quos, utm lib.i*