DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.27813#0318
ochrzczonego jego władcę. Wydaje się, iż miała miejsce ta druga ewen-
tualność, co zdarzało się częściej w owych czasach i w takich przypadkach
(ił. 184). Gdyby bowiem państwo Wielkomorawskie rozciągnęło swą wła-
dzę bezpośrednią nad Wiślanami, niewątpliwie chrystianizacja okazałaby
się bardziej skuteczna i pozostałyby po niej czytelne do dziś ślady. Pań-
stwo Wiślan niewątpliwie odzyskało pełną niezawisłość po upadku Wiel-
kich Moraw, być może nawet współdziałało w ich rozbiciu. Uważa się
jednak powszechnie, iż niepodległość ta nie trwała dłużej niż pół wieku
i Wiślanie dostali się pod władanie Czechów, co poświadczają fakty dłu-
gotrwałych roszczeń czeskich wobec Małopolski we wczesnym średniowie-
czu traktowanej przez nich jako regnum ablatum. Przyjmuje się bowiem,
iż Mieszko I odebrał Czechom Kraków w 989 r., a resztę Małopolski w
990 r. w wyniku wojny, w której po stronie Czechów stali Wieleci, a po
stronie Polaków Niemcy. Jeszcze jednak w 1086 r. dokument biskupstwa
praskiego, określający jego zasięg terytorialny, wyznaczał wschodnie
granice diecezji na Bugu i Styrze, obejmując ziemie Państwa Wiślan w
ich najdalszym zasięgu. Jak wiemy w tym czasie istniała już organizacja
kościelna na naszych ziemiach, a dawne ziemie Wiślan były od roku 1000
objęte kościelną administracją największej naszej diecezji krakowskiej.
Przypuszcza się, że ośrodkiem krystalizacyjnym Państwa Wiślan była
ziemia krakowska i obszary górnej Wisły po ujście Nidy (ił. 185). Kra-
ków byłby więc najważniejszym grodem na tym terenie. Na szczególną
jego rolę wskazuje niedawne odkrycie przy ulicy Basztowej wielkiego
skarbu siekieropodobnych płacideł, stanowiących rodzaj niekruszczowego
pieniądza, w strefie gospodarczej Wielkich Moraw. Skarb ten, o łącznej
wadze ok. 3500 kg, stanowi największe tego typu znalezisko w obrębie
zasięgu oddziaływania kultury wielkomorawskiej i reprezentuje na owe
czasy znaczną koncentrację bogactwa oraz siłę nabywczą. Należał on
zapewne do skarbca jednego z potężnych książąt Wiślan. Jego datowanie
przypada najogólniej na okres ostatniej fazy niepodległości Wiślan w
1 poł. X w. Interesującym zjawiskiem jest fakt, iż właśnie nie Małopolska
ani Śląsk — dzielnice Państwa Wiślan, najwcześniej zjednoczone i zorga-
nizowane v/ organizm państwowy, obfitujące w dobre gleby i mające
kontakty z południem — stały się siłą krystalizującą Państwo Polskie.
Nie tylko jednak Małopolska należała w okresie między VIII a X w.
do bujnie rozwijających się pod względem gospodarczym obszarów na
naszych ziemiach. Inny taki rejon widzimy w tym czasie na terenach Po-
morza Zachodniego. Powstały tutaj w Szczecinie, Wolinie i Kołobrzegu
ośrodki grodowe o cechach portowych i wczesnomiejskich, należące nie
tylko do największych skupisk osadniczych na terenie ziem zachodnio-
słowiańskich ale także do najludniejszych aglomeracji w Europie (poza
Bizancjum). Wystarczy powiedzieć, iż w szczytowym okresie rozwoju
Wolin liczył ok. 12 000 mieszkańców, a więc więcej niż współczesny mu
Londyn, Paryż, Rzym czy Kijów. Miasta te partycypowały w korzyściach
294
tualność, co zdarzało się częściej w owych czasach i w takich przypadkach
(ił. 184). Gdyby bowiem państwo Wielkomorawskie rozciągnęło swą wła-
dzę bezpośrednią nad Wiślanami, niewątpliwie chrystianizacja okazałaby
się bardziej skuteczna i pozostałyby po niej czytelne do dziś ślady. Pań-
stwo Wiślan niewątpliwie odzyskało pełną niezawisłość po upadku Wiel-
kich Moraw, być może nawet współdziałało w ich rozbiciu. Uważa się
jednak powszechnie, iż niepodległość ta nie trwała dłużej niż pół wieku
i Wiślanie dostali się pod władanie Czechów, co poświadczają fakty dłu-
gotrwałych roszczeń czeskich wobec Małopolski we wczesnym średniowie-
czu traktowanej przez nich jako regnum ablatum. Przyjmuje się bowiem,
iż Mieszko I odebrał Czechom Kraków w 989 r., a resztę Małopolski w
990 r. w wyniku wojny, w której po stronie Czechów stali Wieleci, a po
stronie Polaków Niemcy. Jeszcze jednak w 1086 r. dokument biskupstwa
praskiego, określający jego zasięg terytorialny, wyznaczał wschodnie
granice diecezji na Bugu i Styrze, obejmując ziemie Państwa Wiślan w
ich najdalszym zasięgu. Jak wiemy w tym czasie istniała już organizacja
kościelna na naszych ziemiach, a dawne ziemie Wiślan były od roku 1000
objęte kościelną administracją największej naszej diecezji krakowskiej.
Przypuszcza się, że ośrodkiem krystalizacyjnym Państwa Wiślan była
ziemia krakowska i obszary górnej Wisły po ujście Nidy (ił. 185). Kra-
ków byłby więc najważniejszym grodem na tym terenie. Na szczególną
jego rolę wskazuje niedawne odkrycie przy ulicy Basztowej wielkiego
skarbu siekieropodobnych płacideł, stanowiących rodzaj niekruszczowego
pieniądza, w strefie gospodarczej Wielkich Moraw. Skarb ten, o łącznej
wadze ok. 3500 kg, stanowi największe tego typu znalezisko w obrębie
zasięgu oddziaływania kultury wielkomorawskiej i reprezentuje na owe
czasy znaczną koncentrację bogactwa oraz siłę nabywczą. Należał on
zapewne do skarbca jednego z potężnych książąt Wiślan. Jego datowanie
przypada najogólniej na okres ostatniej fazy niepodległości Wiślan w
1 poł. X w. Interesującym zjawiskiem jest fakt, iż właśnie nie Małopolska
ani Śląsk — dzielnice Państwa Wiślan, najwcześniej zjednoczone i zorga-
nizowane v/ organizm państwowy, obfitujące w dobre gleby i mające
kontakty z południem — stały się siłą krystalizującą Państwo Polskie.
Nie tylko jednak Małopolska należała w okresie między VIII a X w.
do bujnie rozwijających się pod względem gospodarczym obszarów na
naszych ziemiach. Inny taki rejon widzimy w tym czasie na terenach Po-
morza Zachodniego. Powstały tutaj w Szczecinie, Wolinie i Kołobrzegu
ośrodki grodowe o cechach portowych i wczesnomiejskich, należące nie
tylko do największych skupisk osadniczych na terenie ziem zachodnio-
słowiańskich ale także do najludniejszych aglomeracji w Europie (poza
Bizancjum). Wystarczy powiedzieć, iż w szczytowym okresie rozwoju
Wolin liczył ok. 12 000 mieszkańców, a więc więcej niż współczesny mu
Londyn, Paryż, Rzym czy Kijów. Miasta te partycypowały w korzyściach
294