DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.21361#0242
Artykuł jest w zamyśle autorów skromnym wyrazem szacunku dla zmarłego
w 2005 roku profesora Jerzego Banacha1, najwybitniejszego badacza widoków Kra-
kowa. Ikonografia miast była przez całe życie Profesora jednym z głównych nurtów
jego pracy naukowej. Zetknął się z nią już u samego początku drogi zawodowej,
gdy tuż po studiach na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1953 roku został zatrudniony
w tworzonym wówczas Muzeum Historii Wawelu (włączonym z czasem do Pań-
stwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu) i otrzymał zadanie zorganizowania dzia-
łu ikonografii Wawelu oraz opracowanie naukowego katalogu dawnych widoków
wzgórza wawelskiego. Praca z tym związana stała się tematem dysertacji doktorskiej.
W celu rozszerzenia i kontynuowania badań ikonograficznych Profesor założył
w roku 1964 w kierowanym wówczas przez siebie Muzeum Narodowym w Krako-
wie, Pracownię Ikonografii Krakowa. Wzorcowa w skali kraju Pracownia przez lata
zgromadziła z górą 9000 udokumentowanych fotografiami informacji o widokach
Krakowa. Ewidencja obejmuje widoki wykonane w dowolnej technice - obrazy, ry-
sunki, grafiki, fotografie - powstałe przed rokiem 1914. Fototeka i katalog Pracowni
są dostępne dla potrzeb naukowych. Pracownia powstała jednak przede wszystkim
z myślą o rzetelnym naukowym opracowaniu dawnej ikonografii naszego miasta.
Placówka, którą Jerzy Banach od początku jej istnienia aż do przejścia na emeryturę
kierował i z którą potem, jako pracownik niepełnoetatowy, związał się do ostatnich
chwil życia, była mu szczególnie bliska.
Jerzy Banach był twórcą metody pracy nad ikonografią miast i zespołów archi-
tektonicznych. Pierwszy sformułował zasady naukowego badania i opracowywania
źródeł ikonograficznych zabudowy miast, usystematyzował stosowane wcześniej
nader dowolnie nazewnictwo, ustalił kryteria podziału i sposób wartościowania
takich źródeł2. W ciągu pięćdziesięciu lat pracy Profesor wydał kilkadziesiąt pu-
blikacji poświęconych różnym dziedzinom wiedzy związanych z ikonografią kra-
kowską. Zainicjował również wydawanie Katalogu Widoków Krakowa, publikując
jego tom pierwszy i uczestnicząc w opracowaniu dwóch następnych3. Namiastką
dzieła omawiającego po trosze wszystkie zagadnienia stał się niewielki artykuł
w Encyklopedii Krakowa, zatytułowany Ikonografia4. Tam Profesor zawarł pod-
stawowe informacje o najważniejszych źródłach ikonograficznych i związanych
z nimi kwestiach. Autorzy postawili sobie za cel dodać jedynie do encyklopedycz-
nego hasła w wielu miejscach tu cytowanego informacje szczegółowe i uzupełnić
je kilkoma uwagami, które ze względu na charakter publikacji nie mogły się w nim
znaleźć. Zgodnie z zakresem czasowym przyjętym w Pracowni, przedstawiamy
ikonografię Krakowa od czasów najdawniejszych do roku 1914. Mamy nadzieję,
że Profesor naszym poczynaniom przyglądałby się z przychylnością.
Część pierwszą, poświęconą widokom powstałym do końca XVIII wieku, napisał Waldemar Ko-
morowski, część drugą, omawiającą widoki późniejsze, powstałe do początku pierwszej wojny
światowej - Iwona Kęder.
236
w 2005 roku profesora Jerzego Banacha1, najwybitniejszego badacza widoków Kra-
kowa. Ikonografia miast była przez całe życie Profesora jednym z głównych nurtów
jego pracy naukowej. Zetknął się z nią już u samego początku drogi zawodowej,
gdy tuż po studiach na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1953 roku został zatrudniony
w tworzonym wówczas Muzeum Historii Wawelu (włączonym z czasem do Pań-
stwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu) i otrzymał zadanie zorganizowania dzia-
łu ikonografii Wawelu oraz opracowanie naukowego katalogu dawnych widoków
wzgórza wawelskiego. Praca z tym związana stała się tematem dysertacji doktorskiej.
W celu rozszerzenia i kontynuowania badań ikonograficznych Profesor założył
w roku 1964 w kierowanym wówczas przez siebie Muzeum Narodowym w Krako-
wie, Pracownię Ikonografii Krakowa. Wzorcowa w skali kraju Pracownia przez lata
zgromadziła z górą 9000 udokumentowanych fotografiami informacji o widokach
Krakowa. Ewidencja obejmuje widoki wykonane w dowolnej technice - obrazy, ry-
sunki, grafiki, fotografie - powstałe przed rokiem 1914. Fototeka i katalog Pracowni
są dostępne dla potrzeb naukowych. Pracownia powstała jednak przede wszystkim
z myślą o rzetelnym naukowym opracowaniu dawnej ikonografii naszego miasta.
Placówka, którą Jerzy Banach od początku jej istnienia aż do przejścia na emeryturę
kierował i z którą potem, jako pracownik niepełnoetatowy, związał się do ostatnich
chwil życia, była mu szczególnie bliska.
Jerzy Banach był twórcą metody pracy nad ikonografią miast i zespołów archi-
tektonicznych. Pierwszy sformułował zasady naukowego badania i opracowywania
źródeł ikonograficznych zabudowy miast, usystematyzował stosowane wcześniej
nader dowolnie nazewnictwo, ustalił kryteria podziału i sposób wartościowania
takich źródeł2. W ciągu pięćdziesięciu lat pracy Profesor wydał kilkadziesiąt pu-
blikacji poświęconych różnym dziedzinom wiedzy związanych z ikonografią kra-
kowską. Zainicjował również wydawanie Katalogu Widoków Krakowa, publikując
jego tom pierwszy i uczestnicząc w opracowaniu dwóch następnych3. Namiastką
dzieła omawiającego po trosze wszystkie zagadnienia stał się niewielki artykuł
w Encyklopedii Krakowa, zatytułowany Ikonografia4. Tam Profesor zawarł pod-
stawowe informacje o najważniejszych źródłach ikonograficznych i związanych
z nimi kwestiach. Autorzy postawili sobie za cel dodać jedynie do encyklopedycz-
nego hasła w wielu miejscach tu cytowanego informacje szczegółowe i uzupełnić
je kilkoma uwagami, które ze względu na charakter publikacji nie mogły się w nim
znaleźć. Zgodnie z zakresem czasowym przyjętym w Pracowni, przedstawiamy
ikonografię Krakowa od czasów najdawniejszych do roku 1914. Mamy nadzieję,
że Profesor naszym poczynaniom przyglądałby się z przychylnością.
Część pierwszą, poświęconą widokom powstałym do końca XVIII wieku, napisał Waldemar Ko-
morowski, część drugą, omawiającą widoki późniejsze, powstałe do początku pierwszej wojny
światowej - Iwona Kęder.
236