DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.21361#0247
Z IKONOGRAFII STAREGO KRAKOWA
6. Jakob Hoefnagel(?), Widok Kazimierza i Krakowa od południa, akwaforta i miedzioryt kolorowany, według rysunku Egidiusa van
der Rye z lat 1592-1598, zamieszczony w publikacji Georga Brauna i Franza Hogenberga Chńtates orbis terrarum, tom 6, Koln 1617,
egzemplarz w Bibliotece Czartoryskich
W roku 1600 lub 1601 powstał rysunek z natury
do ostatniego wczesnego widoku Krakowa, stanowią-
cy część większego przedstawienia, którego tematem
głównym jest skaczący koń z ogromnym fantazyj-
nym munsztukiem (ił. 5). Autorem rysunku i oparte-
go na nim miedziorytu, który ukazał się w książeczce
Krzysztofa Monwida Dorohostajskiego Hippika (1603),
był rytownik i rysownik Tomasz Makowski - pierwszy
znany z nazwiska polski twórca widoków Krakowa. Wi-
dok został wykonany z miejsca położonego na wschód
od miasta, na brzegu Starej Wisły. Przedstawia Wawel,
kościół Świętych Piotra i Pawła oraz dwa główne ko-
ścioły śródmieścia (Dominikanów i Mariacki), a także
usytuowaną pomiędzy nimi wieżę ratusza22.
Widoki „krakowskie" ujęciem krajobrazu stolicy
wytyczyły drogę panoramom miasta opublikowanym
poza krajem, choć te swoim formatem, bogactwem treści,
świetnością faktury, na koniec niezliczonymi naśladow-
nictwami usunęły w cień rodzime ryciny23. Dwa spośród
opisanych najstarszych wykonanych w Krakowie wido-
ków miasta (1581 i 1600-1601) mają zasadnicze znacze-
nie dla poznania jego postaci u schyłku XVI stulecia.
Wykonane z dwóch odmiennych punktów widokowych,
wzajemnie się uzupełniają, tworząc pierwszą wiarygod-
ną ikonografię najważniejszych obiektów - kościoła
Mariackiego, wieży ratuszowej, kościołów Świętej Trój-
cy, św. Franciszka, Wszystkich Świętych, św. Andrzeja
oraz zamku i katedry. Obydwa widoki, choć formatem
niepozorne, opublikowane w sposób, który zaskakuje
przypadkowością, stanowią swego rodzaju komentarz
do pełnych zachwytu nad urodą naszej stolicy opisów
szesnastowiecznych podróżników cudzoziemskich24.
„Pierwszy jednolity zbiór widoków i planów miast
świata wraz dokładnym opisem Civitates orbis terra-
rum wydany został w Kolonii przez Georga Brauna
i Franza Hogenberga: w latach 1572-1598 ukazało
się 5 tomów, w roku 1617 - ostatni, szósty. W tomach
2, 3 i 6 zamieszczono widoki 16 miast Korony i Li-
twy, m.in. Krakowa, który jako jedyny zilustrowany
241
6. Jakob Hoefnagel(?), Widok Kazimierza i Krakowa od południa, akwaforta i miedzioryt kolorowany, według rysunku Egidiusa van
der Rye z lat 1592-1598, zamieszczony w publikacji Georga Brauna i Franza Hogenberga Chńtates orbis terrarum, tom 6, Koln 1617,
egzemplarz w Bibliotece Czartoryskich
W roku 1600 lub 1601 powstał rysunek z natury
do ostatniego wczesnego widoku Krakowa, stanowią-
cy część większego przedstawienia, którego tematem
głównym jest skaczący koń z ogromnym fantazyj-
nym munsztukiem (ił. 5). Autorem rysunku i oparte-
go na nim miedziorytu, który ukazał się w książeczce
Krzysztofa Monwida Dorohostajskiego Hippika (1603),
był rytownik i rysownik Tomasz Makowski - pierwszy
znany z nazwiska polski twórca widoków Krakowa. Wi-
dok został wykonany z miejsca położonego na wschód
od miasta, na brzegu Starej Wisły. Przedstawia Wawel,
kościół Świętych Piotra i Pawła oraz dwa główne ko-
ścioły śródmieścia (Dominikanów i Mariacki), a także
usytuowaną pomiędzy nimi wieżę ratusza22.
Widoki „krakowskie" ujęciem krajobrazu stolicy
wytyczyły drogę panoramom miasta opublikowanym
poza krajem, choć te swoim formatem, bogactwem treści,
świetnością faktury, na koniec niezliczonymi naśladow-
nictwami usunęły w cień rodzime ryciny23. Dwa spośród
opisanych najstarszych wykonanych w Krakowie wido-
ków miasta (1581 i 1600-1601) mają zasadnicze znacze-
nie dla poznania jego postaci u schyłku XVI stulecia.
Wykonane z dwóch odmiennych punktów widokowych,
wzajemnie się uzupełniają, tworząc pierwszą wiarygod-
ną ikonografię najważniejszych obiektów - kościoła
Mariackiego, wieży ratuszowej, kościołów Świętej Trój-
cy, św. Franciszka, Wszystkich Świętych, św. Andrzeja
oraz zamku i katedry. Obydwa widoki, choć formatem
niepozorne, opublikowane w sposób, który zaskakuje
przypadkowością, stanowią swego rodzaju komentarz
do pełnych zachwytu nad urodą naszej stolicy opisów
szesnastowiecznych podróżników cudzoziemskich24.
„Pierwszy jednolity zbiór widoków i planów miast
świata wraz dokładnym opisem Civitates orbis terra-
rum wydany został w Kolonii przez Georga Brauna
i Franza Hogenberga: w latach 1572-1598 ukazało
się 5 tomów, w roku 1617 - ostatni, szósty. W tomach
2, 3 i 6 zamieszczono widoki 16 miast Korony i Li-
twy, m.in. Krakowa, który jako jedyny zilustrowany
241