Grzybkowski, Andrzej [Red.]; Żygulski, Zdzisław [Red.]; Grzybkowska, Teresa [Red.]: Urbs celeberrima: księga pamiątkowa na 750-lecie lokacji Krakowa (Kraków, 2008)

1. Kopiec Krakusa, Wandy i Kościuszki oraz fantastyczny widok Krakowa, Giovani Battista Biasion, akwaforta, 1823,
Muzeum Narodowe w Krakowie

KRAKÓW JAKO DUCHOWA

I ARTYSTYCZNA STOLICA POLSKI.

OD KOŚCIUSZKI DO PIŁSUDSKIEGO

W Krakowie zachowały się cztery monumentalne,
usypane z ziemi kopce. Dwa z nich powstały w czasach
wędrówki ludów, zapewne jako grobowce wodzów, ale
połączono je z legendą Krakowa - Krakusem (il. 1),
mitycznym założycielem miasta, oraz Wandą, „co nie
chciała Niemca" i wolała śmierć w nurtach Wisły. Sta-
ła się ona symbolem patriotycznego poświęcenia, jed-
nym z ważnych elementów romantycznej mitologii
narodowej. Tej legendarnej mogile Cyprian Norwid
poświęcił misterium obrzędowe Wanda.

Dwa pozostałe kopce usypano bohaterom rzeczy-
wistym - Tadeuszowi Kościuszce i Józefowi Piłsud-
skiemu (il. 2), którzy nie urodzili się w Krakowie, ale
tu rozpoczęli walkę o niepodległość Polski. Wzno-

szenie kopca Kościuszki w 1820 roku miało charak-
ter uroczysty i radosny, jednoczący wszystkie stany.
Kopiec, który po śmierci Piłsudskiego nazwano jego
imieniem, początkowo nosił nazwę Niepodległości,
co wiązało się z ideą odrodzonej Polski. Usypano
go na wzgórzu Sowińcu, tak by z Oleandrów i Błoni
można było zobaczyć jednocześnie oba wzniesienia
- Kościuszki i Piłsudskiego. Monument ukończono

2. Kopiec Piłsudskiego, lata 30. XX w., Muzeum Historyczne
Miasta Krakowa

524