Hofmann, Donat; Hofmann, Donat [Editor]: Donati A Transfiguratione Domini e Clericis Regularibus Scholarum Piarum Introductio In Philosophiam Universam Veterem & novam Exegeticam & Dialecticam (Band 3): Philosophiae partem Physicam seu naturalem complectens (Lindaviae, 1768) [VD18 90669282]

476 Cap*X> De aqua,
lum motum, uti & ventum ipsum orientalem a
motu terrse circa proprium axem repetunt. Motus
latitudinarius quoque ab aeris libramento plurimum
dependet: cum enim sol zonx torridae vel citra,
vel ultra aequatorum serrsper immineat, necesie est
ab illo aerem, ibi ssuitantem, notabiliter rarefieri,
proinde partes densiores aeris ab utroque polo af-
ssuere, atque ita ventum, & cum vento praedirum
maris motum caussare.
Proposstio : 3. JEJlum, fau fluxum, & refluxum,
sive diurnam illam reciprocationem maris, quo
idem aliis in locis bis, in aliis semel, & intervallo
temporis in aliis majore, in aliis minore, decreicit,
ac in se ipsum contrahitur, moxque iterum ressuit,
sepulcrum humanae curiositatis aliqui vocarunt, quod
frullra fere hujus admirandi phaenomeni caussa in-
quiratur. Et quidem jam veteres, ut ex Ptolomao,
Strabone, Cicerone, Plinio colligitur , conjecerunt, a
luna illum proflcisci, sed in eo plerique errarunt,
quodnescio, quam fympathiam inter lunam humo-
rum, ut putabant, dominam, & ipsum mare com-
menti sunt, a quibus non longe recedunt, qui Neu-
toni (perperam intellegi) attractionem hic quoque
in subsidium advocant. Plerisque (& merito)
probatur sententia Cartefii, qui motui, & pressioni
lunae stupendum hunc naturae effe&um assignat;
scilicet (a) in eodem materis aetheres vortice, qui
terram ambit, lunam quoque comprehendi, &
peripheria elliptica circum terram moveri sup-
ponit: hinc
(b) Ubi in hoc vortice corpus lunare reperi-
tur; necesfe est spatium verticale inter lunam, &
terrae globum angustius reddi, per consequeus,
mate*