DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1977#0047
z
DE CONCEPTIONE
DIGESTORVM.
JMPERATOR CESAR FLAVIVS JVSTINIANVS,
pius, fœlix, inclytus, victor ac triumphator, ſemper Augustus,
1 TRIBONIAN0 QVESTORI SV0 S.
EO autore, nostrum gubernante Imperium, quod nobis à cœleſti maiestate tradi-
tum eſt: & bella fœliciter peragimus, & pacem decoramus, & ſtatum reipublica
ſuſtentamus: & ita noſtros animos ad Dei omnipotentis erigimus adiutorium, vt
ueque armis confidamus, neque noftris militibus, neque bellorum ducibus, vel no-
ſtro ingenio: ſedomnem ſpem ad ſolam referamus ſumma prouidentiam Trinita-
tis, vnde & mundi totius elementa proceſſerunt, & eorum diſpoſitio in orbem ter-
S , m producta eſt. Cum itaque nihil tam * ſtudioſum in omnibus rebus inue-
nitur, quam legum auctoritas, qua & diuinas, & humanas res bene diſponit, & omnem iniquitatem
expellit: reperimus autem omnem legum tramitem, qui ab vrbe Roma condita, & Romuleis deſcendit
temporibus, ita eſſe confuſum, vt in infinitum extendatur, & nullius humana natura capacitate conclu-
datur: primum nobis fuit ſtudium à ſacratißimis retre principibus initium ſumere, & corum conſtitutio-
nes emendar, & via dilucidæ tradere:quatenus in vnum codicem congregata, & omni ſuperuacua ſimi-
litudine, & iniquißima diſcordia abſolute, vniuerſis hominibus promptum ſuæ ſinceritatis prabeant
praſidium. Hocque opere conſummato, & in vno volumine, noſtre nomine prafulgente, coadunato: cum
ex paucis, & tenuioribus releuati, ad ſummam, & plenißimam iuris emendationem peruenire properã-
remus, & omnem Romanam ſanctionem & colligére, & emendare, & tot auctorum diſperſa volumina
ret on vritcndei à imditse trnlerlqud nene lliutſniqe perr, neque qpran auſusteſpres quiden nobs
codice. difficillima, ime magis impoßibilis videbatur. Sed manibus ad cœlum erectis, & aterno auxilio inuo-
cato, eam quoque curam nostris repoſuimus animis, Deo freti:qui & res penitus deſperatas, donare, & con-
ſummare ſua virtutis magnitudine poteſt: & ad tuæ ſinceritatis optimum reſpeximus ministerium, tibi-
que primo & hoc opus commiſimus, (ingenj tui documentis ex nostri Codicis ordinatione acceptis& iuſ-
t Vide Al- ſimus, quos probaueris, tam ex facundißimis anteceſſoribus, * quam ex viris diſertißimis togatis fori
cigliDiſ ampliſimaſedis ad ſociandu laborem eligere. is itaque collectis, & in noſtrum palatium introductis,
putI. I l obiſque tuo teſtimonio placitis tatam rem faciendam permiſimus: ita tamen, vt tui vigilantißimi animi
gubernatione res omnis celebretur. Iubemus igitur vobis antiquorum prudentum, quibus auctoritatem
conſcribendarum interpretandarimque legun ſacratißimi principes prabuerunt, libros ad ius Romanum
t Flor om portinentes & legere, & elimate: vt ex his omnibus * materia colligatur, nulla(ſecundum quod poßibile
ais. eſtneque ſimilitudine, neque diſcordia derelicta: ſedex his hoc colligi, quod vnum pro omnibus ſufficiat.
Quia autem & alij libros ad ius pertinentes ſcripſerunt, quorum ſeriptura àà nuulis auctoribus recepta,
nec vfitatæ ſunt: neque nos corum volumina nostram inquietare dignamur ſanctionem. Cûmque hac
materia ſumma noſtri numinis liberalitate collect a fuerit:oportet eam pulcherrimo opere extruere, & quaſi
proprium, & ſanctißimum templu iuſtitiæ conſecrare: & in libros quinquaginta, & certos titulos totum
ius digerere, tam ſecundum noſtri confttutionem Codicis, quam edicti perpetui imitationem(provt hoc
vobis commodius eſſe patuerit jvt nihil extra memoratam conſummationem poßit eſſe derelictum: ſed his
quinquaginta libris totum ius antiquum per milleſimum, quadringenteſimum pent annum confuſum,
& à nobis purgatum, quaſi quodam muro vallatum, nihil extra ſe habeat-omnibus auctoribus iuris aqua
dignitate polentibus, & nemini quadam prarogatiua ſeruanda: quia non omnes in omnia: ſed certi per
certa vel meliores, vel deteriores inueniuntur. Sed neque ex multitudine auctorum, quod melius &
aquius eſt, iudicatote: cum poßit antea vnius) forſitan, & deterioris ſententiæ & multos, & maiores in
aliqua parte ſuperare. Et ideo ea, qua antea in notis Aemili Papiniani ex Vlpiano & Paulo necnon Mar-
ciano adſcripta ſunt, qua antea nulã vim obtinebant propter honoré ſplendidißimi Papiniani, non ſtatim
reſpuere: ſed ſi quid ex his ad repletinem ſummi ingeni Papiniani laborum, vel interpretationem ne-
dſſarium eſſe perſpexerin, & hoc panere legis vicem obtinens non moremi Vt omnes, qui relati fue-
rnt in bunt Codicem prudentißimi viri, habeant auctoritatem, tanquam ſi eorum ſtudia ex principalibus
consti
DE CONCEPTIONE
DIGESTORVM.
JMPERATOR CESAR FLAVIVS JVSTINIANVS,
pius, fœlix, inclytus, victor ac triumphator, ſemper Augustus,
1 TRIBONIAN0 QVESTORI SV0 S.
EO autore, nostrum gubernante Imperium, quod nobis à cœleſti maiestate tradi-
tum eſt: & bella fœliciter peragimus, & pacem decoramus, & ſtatum reipublica
ſuſtentamus: & ita noſtros animos ad Dei omnipotentis erigimus adiutorium, vt
ueque armis confidamus, neque noftris militibus, neque bellorum ducibus, vel no-
ſtro ingenio: ſedomnem ſpem ad ſolam referamus ſumma prouidentiam Trinita-
tis, vnde & mundi totius elementa proceſſerunt, & eorum diſpoſitio in orbem ter-
S , m producta eſt. Cum itaque nihil tam * ſtudioſum in omnibus rebus inue-
nitur, quam legum auctoritas, qua & diuinas, & humanas res bene diſponit, & omnem iniquitatem
expellit: reperimus autem omnem legum tramitem, qui ab vrbe Roma condita, & Romuleis deſcendit
temporibus, ita eſſe confuſum, vt in infinitum extendatur, & nullius humana natura capacitate conclu-
datur: primum nobis fuit ſtudium à ſacratißimis retre principibus initium ſumere, & corum conſtitutio-
nes emendar, & via dilucidæ tradere:quatenus in vnum codicem congregata, & omni ſuperuacua ſimi-
litudine, & iniquißima diſcordia abſolute, vniuerſis hominibus promptum ſuæ ſinceritatis prabeant
praſidium. Hocque opere conſummato, & in vno volumine, noſtre nomine prafulgente, coadunato: cum
ex paucis, & tenuioribus releuati, ad ſummam, & plenißimam iuris emendationem peruenire properã-
remus, & omnem Romanam ſanctionem & colligére, & emendare, & tot auctorum diſperſa volumina
ret on vritcndei à imditse trnlerlqud nene lliutſniqe perr, neque qpran auſusteſpres quiden nobs
codice. difficillima, ime magis impoßibilis videbatur. Sed manibus ad cœlum erectis, & aterno auxilio inuo-
cato, eam quoque curam nostris repoſuimus animis, Deo freti:qui & res penitus deſperatas, donare, & con-
ſummare ſua virtutis magnitudine poteſt: & ad tuæ ſinceritatis optimum reſpeximus ministerium, tibi-
que primo & hoc opus commiſimus, (ingenj tui documentis ex nostri Codicis ordinatione acceptis& iuſ-
t Vide Al- ſimus, quos probaueris, tam ex facundißimis anteceſſoribus, * quam ex viris diſertißimis togatis fori
cigliDiſ ampliſimaſedis ad ſociandu laborem eligere. is itaque collectis, & in noſtrum palatium introductis,
putI. I l obiſque tuo teſtimonio placitis tatam rem faciendam permiſimus: ita tamen, vt tui vigilantißimi animi
gubernatione res omnis celebretur. Iubemus igitur vobis antiquorum prudentum, quibus auctoritatem
conſcribendarum interpretandarimque legun ſacratißimi principes prabuerunt, libros ad ius Romanum
t Flor om portinentes & legere, & elimate: vt ex his omnibus * materia colligatur, nulla(ſecundum quod poßibile
ais. eſtneque ſimilitudine, neque diſcordia derelicta: ſedex his hoc colligi, quod vnum pro omnibus ſufficiat.
Quia autem & alij libros ad ius pertinentes ſcripſerunt, quorum ſeriptura àà nuulis auctoribus recepta,
nec vfitatæ ſunt: neque nos corum volumina nostram inquietare dignamur ſanctionem. Cûmque hac
materia ſumma noſtri numinis liberalitate collect a fuerit:oportet eam pulcherrimo opere extruere, & quaſi
proprium, & ſanctißimum templu iuſtitiæ conſecrare: & in libros quinquaginta, & certos titulos totum
ius digerere, tam ſecundum noſtri confttutionem Codicis, quam edicti perpetui imitationem(provt hoc
vobis commodius eſſe patuerit jvt nihil extra memoratam conſummationem poßit eſſe derelictum: ſed his
quinquaginta libris totum ius antiquum per milleſimum, quadringenteſimum pent annum confuſum,
& à nobis purgatum, quaſi quodam muro vallatum, nihil extra ſe habeat-omnibus auctoribus iuris aqua
dignitate polentibus, & nemini quadam prarogatiua ſeruanda: quia non omnes in omnia: ſed certi per
certa vel meliores, vel deteriores inueniuntur. Sed neque ex multitudine auctorum, quod melius &
aquius eſt, iudicatote: cum poßit antea vnius) forſitan, & deterioris ſententiæ & multos, & maiores in
aliqua parte ſuperare. Et ideo ea, qua antea in notis Aemili Papiniani ex Vlpiano & Paulo necnon Mar-
ciano adſcripta ſunt, qua antea nulã vim obtinebant propter honoré ſplendidißimi Papiniani, non ſtatim
reſpuere: ſed ſi quid ex his ad repletinem ſummi ingeni Papiniani laborum, vel interpretationem ne-
dſſarium eſſe perſpexerin, & hoc panere legis vicem obtinens non moremi Vt omnes, qui relati fue-
rnt in bunt Codicem prudentißimi viri, habeant auctoritatem, tanquam ſi eorum ſtudia ex principalibus
consti