DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.1977#0081
31
Trebadas. a 5 Sœ menſibuu, inde
Aulus Caſe. libri ſemeſtres adicun-
iu. Quineus turevt Inſtitu eexcuſa.
eenetes us irm diuu.
s e feb rrdita fuern- ve
jea Theo iira te
s iu-e B,
a ere1
appella . i
Mda tuſi.
t b dii-
um ſcilicet
poreſtatem de iure re-
ſpondendi, & facitj de
s qui n infa. lathe-
tus eſnatores.
d q’çed praſtariſ Not.
t neeà quda ſunt, que bo-
quedin con¬ neſté concedontur: non
eimon mur, pon honrti eroinre
* &facitj, de vacognljj
pon ei t aiae et de vaudtt
ruiydiſt-aa de eulogits.
imfin& Jqui
ma. .
Pu. abari. s.
ad leg. Iuliam de am-
buu.
e ſque. conuerte,
vſque ad prafecuram.
AceVRS.
Digeſtorum Liber primus. Titiij.
Caſcellins, & Quintus Mucius
Voluſij auditor. deniq; in illins
honorem teſtamento Publium
Mucium nepotem eius reliquit
heredem; fuit autẽ queſtorius:
nec vltra proficere voluit, cum
Auguſtus illi etiam conſulatum
offerret. Ex his Trebarius peri-
tior Caſcellio, Caſcellius Tre-
batio eloquétior fuiſſe dicitur:
Ofilius vtroque doctior. Caſ-
cellij ſcripta non exſtant, niſi
vnus liber Benedictorum, Tre-
batij complures: ſed minus fre-
quentantur. 46. 5 Poſt hos
quoque Tubero fuit, qui Ofilio
operam dedit. fuit autem parri-
cius; & tranſiit à cauſis agendis
ad ius ciuilemaximé poſtquam
Quintum Liganum acçuſauit,
nec obtinuit apud Gaiû Ceſa-
tem. Is eſt Quintus Ligarius;
qui cûm Africæ oram teneret, infirmum Tubero-
nem applicare non permiſit, nec aquam haurire: quo
nomime e ſair, Ciere deſendit. Er
eus oratio ſatis pulcherrima, quae inſcribitur, Pro
ubero.
* ri.
Aius Capz runt Ateius Capito,
E
Antiſtius L.
jéo
Quinto Ligario. Tubero doctiſſimus quidem habi-
tus eſt iuris publici & priuati: & complures vtriuſque
operis libros reliquit: ſermone etiam antiquo vſus4
affectauit ſeribere; & ideo parum libri eius grari ha-
bentur. 47. S Poſt hunc maxima auctoritatis fue-
qui Ofilium ſecutus eſt: & An-
.. tiſtius Laben, qui omnes hos audiuit. Inſtitutus eſt
T autem à Trebatio. Ex his Ateius conſul fuit. Labeo
noluir, cm offerretur ei ab Auguſto conſulatus, quo
ſuffectus fieret, honorem ſuſcipere: ſed plutimam
ſtudiis operam dedit, & totum annum ita diniſerat,
ve Rome ſex menſibus? cum ſtudioſis eſſer, ſex men-
ſibus ſecederet, & conſcribendis libris operam da-
t Qdgi- ret. Itaque reliquit quadringenta * volumina, ex
ia-
De diuerſis.
quibus plurima inter manus verſantur,
tSabinianorum, & Proulianorum ſectis,
u aue pumdean voeors aoe da ſeanu feutrumt.
Nam Areius Capito in is, quae ei tradita fuerant b,
perſeuerabat: Labeo ingenij qualitate, & fiducia do-
.
tapa ctrinæ
tum-
,qui & cteris operis ſapientiæ operam de-
derat, plurima innouare inſtituit. & ita Ateio Capi-
aarrus Sa- toni Maſſurius Sabinus ſucceſſir, Labeoni Nerua:
uuneui qui)l adhue eas diſfenſiones auxerunt: hic etiam
Nerua familiariſſimus Caſari fuit. Maſſurus Sabi-
nus in equeſtri ordine fuit: & publice primus reſpon-
dit: poſteaque hoc cepir beneficiun t dari à Tibe-
que
bant: ſed plerume
teſtabantur, qui il
guſtuis, vt maior iuris
tio Ceſaré. Hoc tamen illi conceſſum erat. Et, vt
obiter ſciamus, ante rempora Auguſti publicé reſpon-
dendi ius non à principibus dabatur: ſed qui fdu-
ciam ſtudiorum ſuorum habebant, conſulentibus
reſpondebant: neque reſponſa vtique ſignata da-
iudicibus ipſi ſcribebant, aut
illos conſulebant. Primus diuus Au-
auctoritas haberetur, conſtituit
vt ex auctoritate eius reſponderent: & ex illo tempo-
re peti hoc pro benefico cœpit: & ideo optimus
inceps Hadrianus, cum abed viri prætorij pete-
fent vrſibi liceret reſpondere: reſcripſit eis hoc non
eti; ſed’preſtai dſolere: & ideo ſi quis fiduclam
ſui haberet, delectari ſe: populo ad reſpondendum
ſe præpararet. Ergo Sabino conceſſum eſtà Tiberio
Cœſare, vt populo reſponderet: qui inequeſtri ordi-
ne iam grandis natu,
& fere annorum quinquaginta
32
receptus eſt. Huic nec ampla facultates fuerunt: ſed r ofi,
lurmum à ſuis auditoribus ſuſtentatus eſt T. Huie neeatn
ſuceſſir Caius Caſſius Longinus, natus ex flia Tu- uias rau-
beronis: que fuit neptis Seruij Sulpicij: & ideo ttnun n f¬
proauum ſuum Seruium Sulpicium appellat: hie Eeaisia
conſul fuit cum Quartino t temporibus Tibepi, ſed pus.
plurimum in ciuitare auctoritatis habuit, couſque lLVine aefi
donec eum C.Caſar ciuitare expelleret: expulſus ab iut.
eo in Sardiniam, reuocatus à Veſpaſians diem ſuum Meen luuu.
obiit. Neruæ ſucceſſit Proculus. Fuit eo tempore & upin
Nerma filins. Fuit & alius Longinus ex equeſtri qui-Poœuleians.
lurimum poruit Appellatique
ſunt partim Caſſiani, partim
Proculeiani:que origo à Capi-
tone & Labeone cœperat. Caſ-
ſio Clius Sabinus ſucceſſit:
qui
Jpſpai perecu rricdus he-
ſus: qui temporibus Veſpaſiani
praeſtus viifuit, Ceſlo Sa-
bino Priſcus lauolenus: Pegaſo
Celſus: patri Celſo Celſus fi-
lius, & Priſcus Nerarius: qui
vtrique cõſules fuerunt; Celſus
quiden & iterunrdauoleno prij
ſco Aburnus Valens, & Tuſcia
nus, item Saluius Iulianus.1
s VE
ſultis, & longa con-
ſuetudine.
TITVLVS III.
1y
uiris ciuilis hoc titulo partes exe-
quitur tres. 1. Leges, (que nomine non
populi tanthmiſed etia plebiſeita ſigni-
cantur) qua x lege Hortenſia nõ nmino-
rel vim habet quan totius popul luſ-
ſai . Sendtuſconſultaqurfolus Sena-
tu decreuit finteqge,Et long conſuie-
tudinntid eſtatitun popual uſnenſnm.
plurimorun annori obſeruatine inue-
teratu Quas in extremo tituli cõclu-
ſit is berbis Eggoomnne lu uerbis Pvgo omme lus aut coſenſus
feeiaut neceſſiras conſtituit aut firma-
uit conſutudo us eni quo epreſſus
conſenſius popult, vel plebu fecit lixoſt.
Qad ecefſieas confituit, Snauſeon-
ſuutum, lijS deinde, quia difficile.
tit prori. GVrA..
Retractat partes iuris: & pri-
mlm de lege.
Prima legis definitio.
1. PAPINAANS lipns prime
Definitionum.
Ex T eſtt com-
mune praceptã:
virorum pruden-
tium conſultum:
delictorum, qu
Squia tamen. & j de ponis.
hil aliud ſignifitt quàm omnes homines,
ui plurimunn temporbus ve
ſie
plun eſt jde Lxrcer lmiites, & Iaſt. vi bonor rapt.
efpltiendum deimquume.
vi aut clam. L’etutu. & Ja len Com de ſiear llgesaAm lo non cotine
qlan T tem fubieitur quarta pars, communis reipub nens hit
ponſio; ſcilicet, interrogatione facta conſule f: & communi- finis
qui in Republiea iqua verſantr, facilé con-
Quanute e dius der gniruin aiſ atnis s mtin rpooilt eipta ueiuture
Reip Meaphora duta à ſponſibus, & pignorbus, que dantur eredis rmnendi cauſae
dem ordine, qui poſtea ad praturam vſque e pere-Eeius Sabir.
egaſus.
nit:ſed Proculi auctoritas maior fuit. nam etiam ipſe Iauolenus.
Priſeus Cel-
ſus paier.
DE LEGIBVS, Ceſus ſiliu.
& ſenatuſconſultis, Priſeus Nera.
& longa con¬ ius.
ſuetudine. Es, Tuſctmns,
Tres habet partes hc Saluius Iulia-
rubriea n Deprimamulyex quo s¬
tes egges a ae tit ſue eun &
tur. 2. De ſecunda, ſde mme prace-
ſenatuſeõſu ecialiter, peum-
dicitur j. e lnon amE ec min
bigitur, & l, neque les ler in eperſe-
ge& L& ide. De nan vminse-
tartia dicitur jeodlde s vel die, co-
quibus & in ſeq. mune prace-
sd em in tot oor ppun duplies
re uri de les doiden teome
quare bie par
tit poni Rpondd ſacun- quii pbbi-
dum Ioun quia alia le¬ ca debet eſe
ges de negonnunm perſony t ex
Earte recipis-
ts: quia leges
populum, non
dictha aute leges tra-
ant de legibus conden-
ds, & interpretandis. populi partenm
aut fingulos
EXeſt Hee de¬ vinciunt.
ſeriptio que aluierecs-
d tuor habet par¬ uenudiné non
tes T Pima eſt: ler poſsindueere
Amme naenrr hinc coigi-
eſt à cõmune pracepri, turades, ve ſi
id eſt, communi vril- iarpiuts e ſi-
are ſaurmnt e eet Eis err die
lic cõmune precepium, cun perſonit
is d& cominrtertoui be ardraſida v&
mineefitati fa tun, & der ert ſur-
ponitur hle praeceptuim mt.
largé, pres quatnor ſe-
utmus legis, que ſant Piſi ies
Jaol legis viras c. q Ité n¬
Peldls uirmins put iaritrn as
dentum d conſultum, id culpa pracel-
eſt, cum deliberatione fit ud culpa
pmudentd contitmmnm. adniſu, ſeue.
3. TItem ſubieit deli- is vel mitis
aoun coir. uaiure tat
cet enim delicta punié- pa late, leuis.
douve S de iuſts. S iure. leufime Do-
Lj. ibi, bonns non ſoſtm, loverb admiſ-
6e. & ve vmius pona ſumaeper pur
nitur. Prter-
ſit merus multorumevr en hie noadi
Cad lj & eſt ienoranti
C. de fur. lſ qui ſer. aia eſſe legis,
iſ ’’lent delan aun deiaie
imoratee e commiſo l ie de me-
puniendo da eremplun tons ade et
in eo, qui proiecit lapi¬ ceronisdeſcri-
den, & pratereuntem peinenn ex i
caſu pereuſtes vie Iyal bro ſeccuo de
oen aruil lſ luean ſeoaoi as
A ATee Nupe. a ſi
squi chn alter, verſie Ia eſſet, ſen-
ſid ſi & lſi ex ptags S. tonſuſta,
auu, Htem aliud exem- conſtimutiones
prinelpd, edi-
, a pretorum
des voelu-
’ea-
3 mpis iraque
ter à poſis te ni-
te cõcedentis.
Trebadas. a 5 Sœ menſibuu, inde
Aulus Caſe. libri ſemeſtres adicun-
iu. Quineus turevt Inſtitu eexcuſa.
eenetes us irm diuu.
s e feb rrdita fuern- ve
jea Theo iira te
s iu-e B,
a ere1
appella . i
Mda tuſi.
t b dii-
um ſcilicet
poreſtatem de iure re-
ſpondendi, & facitj de
s qui n infa. lathe-
tus eſnatores.
d q’çed praſtariſ Not.
t neeà quda ſunt, que bo-
quedin con¬ neſté concedontur: non
eimon mur, pon honrti eroinre
* &facitj, de vacognljj
pon ei t aiae et de vaudtt
ruiydiſt-aa de eulogits.
imfin& Jqui
ma. .
Pu. abari. s.
ad leg. Iuliam de am-
buu.
e ſque. conuerte,
vſque ad prafecuram.
AceVRS.
Digeſtorum Liber primus. Titiij.
Caſcellins, & Quintus Mucius
Voluſij auditor. deniq; in illins
honorem teſtamento Publium
Mucium nepotem eius reliquit
heredem; fuit autẽ queſtorius:
nec vltra proficere voluit, cum
Auguſtus illi etiam conſulatum
offerret. Ex his Trebarius peri-
tior Caſcellio, Caſcellius Tre-
batio eloquétior fuiſſe dicitur:
Ofilius vtroque doctior. Caſ-
cellij ſcripta non exſtant, niſi
vnus liber Benedictorum, Tre-
batij complures: ſed minus fre-
quentantur. 46. 5 Poſt hos
quoque Tubero fuit, qui Ofilio
operam dedit. fuit autem parri-
cius; & tranſiit à cauſis agendis
ad ius ciuilemaximé poſtquam
Quintum Liganum acçuſauit,
nec obtinuit apud Gaiû Ceſa-
tem. Is eſt Quintus Ligarius;
qui cûm Africæ oram teneret, infirmum Tubero-
nem applicare non permiſit, nec aquam haurire: quo
nomime e ſair, Ciere deſendit. Er
eus oratio ſatis pulcherrima, quae inſcribitur, Pro
ubero.
* ri.
Aius Capz runt Ateius Capito,
E
Antiſtius L.
jéo
Quinto Ligario. Tubero doctiſſimus quidem habi-
tus eſt iuris publici & priuati: & complures vtriuſque
operis libros reliquit: ſermone etiam antiquo vſus4
affectauit ſeribere; & ideo parum libri eius grari ha-
bentur. 47. S Poſt hunc maxima auctoritatis fue-
qui Ofilium ſecutus eſt: & An-
.. tiſtius Laben, qui omnes hos audiuit. Inſtitutus eſt
T autem à Trebatio. Ex his Ateius conſul fuit. Labeo
noluir, cm offerretur ei ab Auguſto conſulatus, quo
ſuffectus fieret, honorem ſuſcipere: ſed plutimam
ſtudiis operam dedit, & totum annum ita diniſerat,
ve Rome ſex menſibus? cum ſtudioſis eſſer, ſex men-
ſibus ſecederet, & conſcribendis libris operam da-
t Qdgi- ret. Itaque reliquit quadringenta * volumina, ex
ia-
De diuerſis.
quibus plurima inter manus verſantur,
tSabinianorum, & Proulianorum ſectis,
u aue pumdean voeors aoe da ſeanu feutrumt.
Nam Areius Capito in is, quae ei tradita fuerant b,
perſeuerabat: Labeo ingenij qualitate, & fiducia do-
.
tapa ctrinæ
tum-
,qui & cteris operis ſapientiæ operam de-
derat, plurima innouare inſtituit. & ita Ateio Capi-
aarrus Sa- toni Maſſurius Sabinus ſucceſſir, Labeoni Nerua:
uuneui qui)l adhue eas diſfenſiones auxerunt: hic etiam
Nerua familiariſſimus Caſari fuit. Maſſurus Sabi-
nus in equeſtri ordine fuit: & publice primus reſpon-
dit: poſteaque hoc cepir beneficiun t dari à Tibe-
que
bant: ſed plerume
teſtabantur, qui il
guſtuis, vt maior iuris
tio Ceſaré. Hoc tamen illi conceſſum erat. Et, vt
obiter ſciamus, ante rempora Auguſti publicé reſpon-
dendi ius non à principibus dabatur: ſed qui fdu-
ciam ſtudiorum ſuorum habebant, conſulentibus
reſpondebant: neque reſponſa vtique ſignata da-
iudicibus ipſi ſcribebant, aut
illos conſulebant. Primus diuus Au-
auctoritas haberetur, conſtituit
vt ex auctoritate eius reſponderent: & ex illo tempo-
re peti hoc pro benefico cœpit: & ideo optimus
inceps Hadrianus, cum abed viri prætorij pete-
fent vrſibi liceret reſpondere: reſcripſit eis hoc non
eti; ſed’preſtai dſolere: & ideo ſi quis fiduclam
ſui haberet, delectari ſe: populo ad reſpondendum
ſe præpararet. Ergo Sabino conceſſum eſtà Tiberio
Cœſare, vt populo reſponderet: qui inequeſtri ordi-
ne iam grandis natu,
& fere annorum quinquaginta
32
receptus eſt. Huic nec ampla facultates fuerunt: ſed r ofi,
lurmum à ſuis auditoribus ſuſtentatus eſt T. Huie neeatn
ſuceſſir Caius Caſſius Longinus, natus ex flia Tu- uias rau-
beronis: que fuit neptis Seruij Sulpicij: & ideo ttnun n f¬
proauum ſuum Seruium Sulpicium appellat: hie Eeaisia
conſul fuit cum Quartino t temporibus Tibepi, ſed pus.
plurimum in ciuitare auctoritatis habuit, couſque lLVine aefi
donec eum C.Caſar ciuitare expelleret: expulſus ab iut.
eo in Sardiniam, reuocatus à Veſpaſians diem ſuum Meen luuu.
obiit. Neruæ ſucceſſit Proculus. Fuit eo tempore & upin
Nerma filins. Fuit & alius Longinus ex equeſtri qui-Poœuleians.
lurimum poruit Appellatique
ſunt partim Caſſiani, partim
Proculeiani:que origo à Capi-
tone & Labeone cœperat. Caſ-
ſio Clius Sabinus ſucceſſit:
qui
Jpſpai perecu rricdus he-
ſus: qui temporibus Veſpaſiani
praeſtus viifuit, Ceſlo Sa-
bino Priſcus lauolenus: Pegaſo
Celſus: patri Celſo Celſus fi-
lius, & Priſcus Nerarius: qui
vtrique cõſules fuerunt; Celſus
quiden & iterunrdauoleno prij
ſco Aburnus Valens, & Tuſcia
nus, item Saluius Iulianus.1
s VE
ſultis, & longa con-
ſuetudine.
TITVLVS III.
1y
uiris ciuilis hoc titulo partes exe-
quitur tres. 1. Leges, (que nomine non
populi tanthmiſed etia plebiſeita ſigni-
cantur) qua x lege Hortenſia nõ nmino-
rel vim habet quan totius popul luſ-
ſai . Sendtuſconſultaqurfolus Sena-
tu decreuit finteqge,Et long conſuie-
tudinntid eſtatitun popual uſnenſnm.
plurimorun annori obſeruatine inue-
teratu Quas in extremo tituli cõclu-
ſit is berbis Eggoomnne lu uerbis Pvgo omme lus aut coſenſus
feeiaut neceſſiras conſtituit aut firma-
uit conſutudo us eni quo epreſſus
conſenſius popult, vel plebu fecit lixoſt.
Qad ecefſieas confituit, Snauſeon-
ſuutum, lijS deinde, quia difficile.
tit prori. GVrA..
Retractat partes iuris: & pri-
mlm de lege.
Prima legis definitio.
1. PAPINAANS lipns prime
Definitionum.
Ex T eſtt com-
mune praceptã:
virorum pruden-
tium conſultum:
delictorum, qu
Squia tamen. & j de ponis.
hil aliud ſignifitt quàm omnes homines,
ui plurimunn temporbus ve
ſie
plun eſt jde Lxrcer lmiites, & Iaſt. vi bonor rapt.
efpltiendum deimquume.
vi aut clam. L’etutu. & Ja len Com de ſiear llgesaAm lo non cotine
qlan T tem fubieitur quarta pars, communis reipub nens hit
ponſio; ſcilicet, interrogatione facta conſule f: & communi- finis
qui in Republiea iqua verſantr, facilé con-
Quanute e dius der gniruin aiſ atnis s mtin rpooilt eipta ueiuture
Reip Meaphora duta à ſponſibus, & pignorbus, que dantur eredis rmnendi cauſae
dem ordine, qui poſtea ad praturam vſque e pere-Eeius Sabir.
egaſus.
nit:ſed Proculi auctoritas maior fuit. nam etiam ipſe Iauolenus.
Priſeus Cel-
ſus paier.
DE LEGIBVS, Ceſus ſiliu.
& ſenatuſconſultis, Priſeus Nera.
& longa con¬ ius.
ſuetudine. Es, Tuſctmns,
Tres habet partes hc Saluius Iulia-
rubriea n Deprimamulyex quo s¬
tes egges a ae tit ſue eun &
tur. 2. De ſecunda, ſde mme prace-
ſenatuſeõſu ecialiter, peum-
dicitur j. e lnon amE ec min
bigitur, & l, neque les ler in eperſe-
ge& L& ide. De nan vminse-
tartia dicitur jeodlde s vel die, co-
quibus & in ſeq. mune prace-
sd em in tot oor ppun duplies
re uri de les doiden teome
quare bie par
tit poni Rpondd ſacun- quii pbbi-
dum Ioun quia alia le¬ ca debet eſe
ges de negonnunm perſony t ex
Earte recipis-
ts: quia leges
populum, non
dictha aute leges tra-
ant de legibus conden-
ds, & interpretandis. populi partenm
aut fingulos
EXeſt Hee de¬ vinciunt.
ſeriptio que aluierecs-
d tuor habet par¬ uenudiné non
tes T Pima eſt: ler poſsindueere
Amme naenrr hinc coigi-
eſt à cõmune pracepri, turades, ve ſi
id eſt, communi vril- iarpiuts e ſi-
are ſaurmnt e eet Eis err die
lic cõmune precepium, cun perſonit
is d& cominrtertoui be ardraſida v&
mineefitati fa tun, & der ert ſur-
ponitur hle praeceptuim mt.
largé, pres quatnor ſe-
utmus legis, que ſant Piſi ies
Jaol legis viras c. q Ité n¬
Peldls uirmins put iaritrn as
dentum d conſultum, id culpa pracel-
eſt, cum deliberatione fit ud culpa
pmudentd contitmmnm. adniſu, ſeue.
3. TItem ſubieit deli- is vel mitis
aoun coir. uaiure tat
cet enim delicta punié- pa late, leuis.
douve S de iuſts. S iure. leufime Do-
Lj. ibi, bonns non ſoſtm, loverb admiſ-
6e. & ve vmius pona ſumaeper pur
nitur. Prter-
ſit merus multorumevr en hie noadi
Cad lj & eſt ienoranti
C. de fur. lſ qui ſer. aia eſſe legis,
iſ ’’lent delan aun deiaie
imoratee e commiſo l ie de me-
puniendo da eremplun tons ade et
in eo, qui proiecit lapi¬ ceronisdeſcri-
den, & pratereuntem peinenn ex i
caſu pereuſtes vie Iyal bro ſeccuo de
oen aruil lſ luean ſeoaoi as
A ATee Nupe. a ſi
squi chn alter, verſie Ia eſſet, ſen-
ſid ſi & lſi ex ptags S. tonſuſta,
auu, Htem aliud exem- conſtimutiones
prinelpd, edi-
, a pretorum
des voelu-
’ea-
3 mpis iraque
ter à poſis te ni-
te cõcedentis.