DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1977#0297
463 Digeſtorum Liber quartus. Titilj. 464
actiones nude pacto tollubeurNON SOLV . JEue habeam
a (Delgate vel quia delegatns eſt ipſe, vel quia debitorem
Em dee,r ce’luia delegatus eſt ipſe velq
bT Enid eſt aduerſario. vel oaoacAo.A...
e j Apparitore, qui abutebarr in duobas: quia ſine iuſſu prin-
apis e quia citea ideitumſed iu inſferori in ulo abuteba-
tar: licet iudez
gteperat.
d JIbeas. Per ſu
i oficium?.
e J Simplici. dic quia
iudex prcepit nuntio,
s vt hoc facerer: vnde
i extorta non reuocan-
tr , ve dicir: licét
non ſie debcerit iudex
facere: ve quia cauſa
magna eraraliàs ſecus:
t ve bie, & imià de iudi.
rLput. Vel die, quod
non precepit t & ſie
actor aburitur appari-
tione. vnde llcét per
hoc cdictum, vel officiõ
non puuiatur, tamen
per edictun diui Marei
amittit ius crediti; &
fine cauſa condict. te-
netur: ve ſuprà Lextat.
AcCVRS,
m e
DE DOL0
malo.
Si quid per motum
fat, qualuer alieui ſub-
ueniatur, audiſt. Qua-
liter autem ſubueniaeur,
t per dolum quis in ea-
pimem ineidit, audi. Et
nota quod non dicit de
qiine doli: ſed de de-
le malo: quia per atio-
uan in facum punitu
dlus; diiur J.
codem, l. non debet.
in fin. & l. iaque. &
per actienem ex eo em-
tractu: ve infrà cod. l.
& eleganter cirea prin-
cipium.
Oe edictoJCa.
svsPrimô di-
ieit Vlpianus
e
3. JSi tquis quod aduerſa-
rio non debebar, delegante?
eoE, per vim apparitionee*
praſidis interuenienre, ſine
notione iudicis coactus eſt da-
re: iudex inciuilirer exrorta re-
ſtitui ab eo, qui rei damnum
praſtiterit, iubeat d: quod ſi
debitis ſatisfecit ſimplicie iuſ-
ſione, & non cognitione ha-
bita: quamuis non extra ordi-
nem exactionem fieri; ſed ciui-
liter oportuit: tamen que ſo-
lutioni debitarum ab eo quan-
titarium profecerunt, reuocare
inciuile eſt.
aax
DE DOLO MALO 5.
TITVLVS III.
Secunda ſpecies danda ia integrum
retitutions hae eftsi cui qui dol ma-
lo ſus obfuerit, culus orde expeditur
per ationem de dalo, dficiente alla.
Eſt eim atii de dole ln priuatis iu-
dieis, que ex malefcis orginem du-
eunt, idem, quod in criminibus ſteſlina-
tus perſecutio. Et dolus malus, ratie va-
fua decipiens alium, alie nomine va-
cans. CVIAC.
1. VLPIANVS libre vndecme
ad Edictum.
Oe edictoſprator ad-
uersus varios, & t do-
loſos, qui aliis obfue-
runt, calliditate quadã
ſubuenit , ne i vel illis malitia
ſua ſit lucroſa l, vel iſtis ſimpli-
citas damnoſal. 1. Verba au-
quld editum iſtud datur coutra varios, & doloſos. & eſt ra-
tio, quia alicui malitia
ſua non debet eſſe lucroſa: nec alicui
implicitas damnoſa. Poſtea ponit verba edicti, quibus conti-
netur, quod ita demum,
tir: & dari act-alit
datur de dolo actio; ſi alia non compe-
iuſta cauſa ſuadeat. DOV. Qua-
liter deiniatur dolus, quaritur. Et Seruius dicit, quod dolus
eſt machinatio,
Labeo reprobat
uando aiuil agiror, & aiud ſimnlanur. ſes
ianc deflnitionem Seruij duabus rationibus:
quia poreſt quis cireumueniri ſme ſimulatione. Item quia po-
ceſt aliud agi, & aliud ſit
imulari ſine dolo malo vnde Labeo dei.
Dolus eſt caſiditas, &c. Vlpianus probat ſententiam Labeonis
veram eſſeINõN EV.
non fuit dolum dicere
aliquando eſt bonus dolt
IT. JHie dicit, quod prator contentus
e ſed dixit maumt & hoe ideo, quia
lus: & iſte bonus dolus commitri poreſt
contra latrones, vel hoſtes, vel ſimiles Arr.JHac actio rune de-
mum datur, cum nolla alia competit pro dolo commiſſo ſpecia-
is & ordinaria Vnde ſine habeam ciuilem act-vel condict. cer-
e: iue pratoriam, vt at. de conſtitura pecunia: ſiue interdi-
ctum vnde vi ad rem recuperandam: iſta mihi de dolo act- non
datur. Item ſi ſtipularus ſum cum Titio ne dolum committat
in contractu, non habeo act. de dolp: quia habeo ex ſtipularu-
Ieem ſi aliquis me dolo
induxit ad aliquod turpe faciendumavt
quia promiſi hominem occidere, non datur mihi hac actio:quia
et hac promiſſione ei non teneor. Iem ſi minor ſum, & com-
petit mihi in integ- reſti
ti. non datur bac acti. Item ſi habui
aliam actionem, qua tempore expirauit: non datur hac act.
r Qrs. ITitius tenebatur mihi ci
ili ex vendito: qua
dabatur proprer dolum commiſſu in contractu, vel hono-
rara act. puuà furti: quia furtum commiſi dolo. ſ dolo me
induxerit; ve iſtæ actiones in Aquil ſtipu deducantur: ſi vo-
luntarié, libero eum per acceptvt per pactu-de non peten-
do quando tentbatur mihi act- furi, non poſſom agere de do-
lo: quia mea voluntate Titium liberaui. ſi verô dolo me in-
duxit, dabitur mihi har actio. & eſt ratio: quia huiuſmodi
aliquod auxilium oitea cum doloſum, cu quo coutrari,
Eue aduersus altern, non danur hae actio. vnde ſi pupillus
vendidit pradium Tiii, qui colluſit cum tutore pupil, t pro
minon pretio haberer: pupillusnon agit act. de dolo contra
tem edicti talis funt: Qu
DOLOMALO FACTA ES-
SE DICENTVR P, SI DE S
REBVE ALIA ACT1O NON
ERIT P,ET IVSTA CAVSA P
ESSE VIDEBITVR, IVDI-
CIVM DAEO.
Illa eſt bona definitio qua cnuer-
titur cum ſus definito: alias ſecus.
BART.
2. 5 Dolum malum Seruius
quidem ita definit , machina-
tionem quandam alterius de-
cipiendi cauſa, cûm aliud ſimu-
latur, & aliud agitur. Labeo
autem, poſſe & ſine ſimulario-
ner id agi, vt quis circumue-
niatur: poſſe & ſine dolo malo
aliud agi, aliud ſimulari: ſicuti
faciunt, qui per huiuſmodi diſ-
ſimulationem deſeruiant *: &
tuentur vel ſua, vel aliena. Ita-
que t ipſe ſic definiit, dolu ma-
lum eſſe omnem calliditatem,
fallaciam * , machinationem1
ad circumueniendum*, fallen-
dum, decipiendum alterum
adhibitam . Labeonis definitio
vera eſt.
Bonus eſt dolus, qui committitur
aduersu hostes publicos. BART.
3. JNon fuit autem contétus
prtor dolum dicere: ſed adie-
cit malmequoniam veteres do-
lum etiam bonum b dicebant:
& pro ſolertia s hoc nomen ac-
cipiebant, maxime ſi aduersus
oleumSf aum lſequen-
q Iudicium-id g eſt actio de dolo; aliàs iudicium pro diſere-
tione ponitur, & aliis modisvt no. Inſti quibnon eſt permiſfue.
teſt Sy.
t Et ſine ſimulatine. vt in furo, rapina, & ſie non eſt gene-
ralis hæc definiti. ACCVRS.
s Deſeiant.
IT Damnoſa vt
Titium: quia poreſt
aere turelae anerſus
tutorem ſuum. Si ve-
rô turor non ſit ſoluen-
do: pupillus agit act.
de à lo elurs Ti an.
& eſt rario: quia vide-
tur habere act. iſte pu-
illus. nam, &c.
Hoe edicto quod eſt
inra Sj.
gEt ponitur a pro id aEpro ideſt.
eſt.
h qSubumit contra b Fallaciis oe-
quos eſt occurrendum: currendum.
vt infià de iuſti. Iſed &
ſ riut S in ſe tln harede.
plures, veſi, ſed & ſi fnitione cie.
aias & dxi s, de poou. L3 afie.
lin cauſ.
i Neid eſt,t non.
Lj Luoſavt bies & mn e.
Tde rerur. l non fra. mao ex ſuo
daeraea au, a gem-
& Inſti. de fdeicom. be¬ mini ſua ſin-
re Sſed quie. lieits eſle
m Dol. Sed quidi debet.
n vma e re dolus com-, oii aos
mitatur? Reſp. locum habet
habet hac act licét ble etamſi in vni-
Vpian, on exponat n re mntun
a à d negseft lai je dolur ſit a¬
rea n S guriuma. j aateion ie
T5 ientur, & erunt arceyy u¬
facta ſecundum A&o. v.
imô & ſi nõ erant, licet
cum effectu tune non
detur. Nam euentus f r Iudiciorun
iudiciorum eſt incer- euenuu incer-
tus vv j.deppecuqqu u et.
debetur.
o Aa actio non erit.
vr ex furto furti, & ex
ininria iniuriar, & ſic
de ceteris. AcCVRS.!
p q Et iuſta cauſa. hoe
dicitur propter ea, qua
dicntur infrà en. l. ſi
s Iudici pro
aione, di-
ſeretione, &
alis,
liàs ſerant, & aliàs deſeruiant. & eſt exem-
plun, ve ſi latrones plures ceperint, cu vni eorum in rebus
vellent facere gratiam, quaerunt numquid ſunt iſta res tuœipſe
reſpondet itonicé, nõnme vos bene ſcitislrem poreſt poni exem-
plum de bono dolo de capto à lanuenſbus, qui inxit h ſe con-
tractum, id eſt debilitatum. Item ſi quis fnxit ſe ſacerdorem:
Boli bon?
empla.
item de eo, quod faciunt mercatores, qui transferunt in alium
dominium mercium, vt non depradentur. Iterm de Salomone,
qui ſe finit velle occidere puerum vnde ipſe ait: Qui difimulat
iniuriam, calidiſſimus eſt.
t Itaque. quia ſuperior non eſt generalis: nec conuertitur
cum ſuo definito: itaqui, &c, & ſic reprobatur, quod eſt S. de
pact Liuris gemium.S dolo. vel poreſt dici vtraque vera definitio, é Caſtidits
ſecundum quod Labeu largius, Seruius ſtrictius nomen doli
accepit.
5 O mnem caliditatem. qua l fit tacendo, & ſie in anime
ſecundûm P.vt jde at empttiSSpen.
x Fadaciam.
Lfalſius S quis.
y Machinatinem
empem.
2’ Ad eireumuninduum redde ſingula m ſingulis.
a ( Adibitam contra ius, & contra bonos mores, propter id, nDe
quod ntl
b Da
l, quæ fit arte verborum: ve inpà de at. is
jpmxim & facit j-de nouat dol n fin.
lum eian bonum, & ſic not. bonum n & malum do-
vi aa.
t Falacia,
quemadmodii
committatur.
i Machinatie
qua l Et in mentiendo, verbovt j de funt, vu commim-
tur.
Singula fin-
tionbus red-
denda..
olus etiam
dliquir bonus
et.
aVenen e¬
lum: ſieur o bonum & malum venenum: vt inà de contrbbe iquod boni.
em.d qu ſpe&-j-verſin. l qui venenum.
c Pr odi. i P’atutia.
p Solertia pre
auti.
a qa
actiones nude pacto tollubeurNON SOLV . JEue habeam
a (Delgate vel quia delegatns eſt ipſe, vel quia debitorem
Em dee,r ce’luia delegatus eſt ipſe velq
bT Enid eſt aduerſario. vel oaoacAo.A...
e j Apparitore, qui abutebarr in duobas: quia ſine iuſſu prin-
apis e quia citea ideitumſed iu inſferori in ulo abuteba-
tar: licet iudez
gteperat.
d JIbeas. Per ſu
i oficium?.
e J Simplici. dic quia
iudex prcepit nuntio,
s vt hoc facerer: vnde
i extorta non reuocan-
tr , ve dicir: licét
non ſie debcerit iudex
facere: ve quia cauſa
magna eraraliàs ſecus:
t ve bie, & imià de iudi.
rLput. Vel die, quod
non precepit t & ſie
actor aburitur appari-
tione. vnde llcét per
hoc cdictum, vel officiõ
non puuiatur, tamen
per edictun diui Marei
amittit ius crediti; &
fine cauſa condict. te-
netur: ve ſuprà Lextat.
AcCVRS,
m e
DE DOL0
malo.
Si quid per motum
fat, qualuer alieui ſub-
ueniatur, audiſt. Qua-
liter autem ſubueniaeur,
t per dolum quis in ea-
pimem ineidit, audi. Et
nota quod non dicit de
qiine doli: ſed de de-
le malo: quia per atio-
uan in facum punitu
dlus; diiur J.
codem, l. non debet.
in fin. & l. iaque. &
per actienem ex eo em-
tractu: ve infrà cod. l.
& eleganter cirea prin-
cipium.
Oe edictoJCa.
svsPrimô di-
ieit Vlpianus
e
3. JSi tquis quod aduerſa-
rio non debebar, delegante?
eoE, per vim apparitionee*
praſidis interuenienre, ſine
notione iudicis coactus eſt da-
re: iudex inciuilirer exrorta re-
ſtitui ab eo, qui rei damnum
praſtiterit, iubeat d: quod ſi
debitis ſatisfecit ſimplicie iuſ-
ſione, & non cognitione ha-
bita: quamuis non extra ordi-
nem exactionem fieri; ſed ciui-
liter oportuit: tamen que ſo-
lutioni debitarum ab eo quan-
titarium profecerunt, reuocare
inciuile eſt.
aax
DE DOLO MALO 5.
TITVLVS III.
Secunda ſpecies danda ia integrum
retitutions hae eftsi cui qui dol ma-
lo ſus obfuerit, culus orde expeditur
per ationem de dalo, dficiente alla.
Eſt eim atii de dole ln priuatis iu-
dieis, que ex malefcis orginem du-
eunt, idem, quod in criminibus ſteſlina-
tus perſecutio. Et dolus malus, ratie va-
fua decipiens alium, alie nomine va-
cans. CVIAC.
1. VLPIANVS libre vndecme
ad Edictum.
Oe edictoſprator ad-
uersus varios, & t do-
loſos, qui aliis obfue-
runt, calliditate quadã
ſubuenit , ne i vel illis malitia
ſua ſit lucroſa l, vel iſtis ſimpli-
citas damnoſal. 1. Verba au-
quld editum iſtud datur coutra varios, & doloſos. & eſt ra-
tio, quia alicui malitia
ſua non debet eſſe lucroſa: nec alicui
implicitas damnoſa. Poſtea ponit verba edicti, quibus conti-
netur, quod ita demum,
tir: & dari act-alit
datur de dolo actio; ſi alia non compe-
iuſta cauſa ſuadeat. DOV. Qua-
liter deiniatur dolus, quaritur. Et Seruius dicit, quod dolus
eſt machinatio,
Labeo reprobat
uando aiuil agiror, & aiud ſimnlanur. ſes
ianc deflnitionem Seruij duabus rationibus:
quia poreſt quis cireumueniri ſme ſimulatione. Item quia po-
ceſt aliud agi, & aliud ſit
imulari ſine dolo malo vnde Labeo dei.
Dolus eſt caſiditas, &c. Vlpianus probat ſententiam Labeonis
veram eſſeINõN EV.
non fuit dolum dicere
aliquando eſt bonus dolt
IT. JHie dicit, quod prator contentus
e ſed dixit maumt & hoe ideo, quia
lus: & iſte bonus dolus commitri poreſt
contra latrones, vel hoſtes, vel ſimiles Arr.JHac actio rune de-
mum datur, cum nolla alia competit pro dolo commiſſo ſpecia-
is & ordinaria Vnde ſine habeam ciuilem act-vel condict. cer-
e: iue pratoriam, vt at. de conſtitura pecunia: ſiue interdi-
ctum vnde vi ad rem recuperandam: iſta mihi de dolo act- non
datur. Item ſi ſtipularus ſum cum Titio ne dolum committat
in contractu, non habeo act. de dolp: quia habeo ex ſtipularu-
Ieem ſi aliquis me dolo
induxit ad aliquod turpe faciendumavt
quia promiſi hominem occidere, non datur mihi hac actio:quia
et hac promiſſione ei non teneor. Iem ſi minor ſum, & com-
petit mihi in integ- reſti
ti. non datur bac acti. Item ſi habui
aliam actionem, qua tempore expirauit: non datur hac act.
r Qrs. ITitius tenebatur mihi ci
ili ex vendito: qua
dabatur proprer dolum commiſſu in contractu, vel hono-
rara act. puuà furti: quia furtum commiſi dolo. ſ dolo me
induxerit; ve iſtæ actiones in Aquil ſtipu deducantur: ſi vo-
luntarié, libero eum per acceptvt per pactu-de non peten-
do quando tentbatur mihi act- furi, non poſſom agere de do-
lo: quia mea voluntate Titium liberaui. ſi verô dolo me in-
duxit, dabitur mihi har actio. & eſt ratio: quia huiuſmodi
aliquod auxilium oitea cum doloſum, cu quo coutrari,
Eue aduersus altern, non danur hae actio. vnde ſi pupillus
vendidit pradium Tiii, qui colluſit cum tutore pupil, t pro
minon pretio haberer: pupillusnon agit act. de dolo contra
tem edicti talis funt: Qu
DOLOMALO FACTA ES-
SE DICENTVR P, SI DE S
REBVE ALIA ACT1O NON
ERIT P,ET IVSTA CAVSA P
ESSE VIDEBITVR, IVDI-
CIVM DAEO.
Illa eſt bona definitio qua cnuer-
titur cum ſus definito: alias ſecus.
BART.
2. 5 Dolum malum Seruius
quidem ita definit , machina-
tionem quandam alterius de-
cipiendi cauſa, cûm aliud ſimu-
latur, & aliud agitur. Labeo
autem, poſſe & ſine ſimulario-
ner id agi, vt quis circumue-
niatur: poſſe & ſine dolo malo
aliud agi, aliud ſimulari: ſicuti
faciunt, qui per huiuſmodi diſ-
ſimulationem deſeruiant *: &
tuentur vel ſua, vel aliena. Ita-
que t ipſe ſic definiit, dolu ma-
lum eſſe omnem calliditatem,
fallaciam * , machinationem1
ad circumueniendum*, fallen-
dum, decipiendum alterum
adhibitam . Labeonis definitio
vera eſt.
Bonus eſt dolus, qui committitur
aduersu hostes publicos. BART.
3. JNon fuit autem contétus
prtor dolum dicere: ſed adie-
cit malmequoniam veteres do-
lum etiam bonum b dicebant:
& pro ſolertia s hoc nomen ac-
cipiebant, maxime ſi aduersus
oleumSf aum lſequen-
q Iudicium-id g eſt actio de dolo; aliàs iudicium pro diſere-
tione ponitur, & aliis modisvt no. Inſti quibnon eſt permiſfue.
teſt Sy.
t Et ſine ſimulatine. vt in furo, rapina, & ſie non eſt gene-
ralis hæc definiti. ACCVRS.
s Deſeiant.
IT Damnoſa vt
Titium: quia poreſt
aere turelae anerſus
tutorem ſuum. Si ve-
rô turor non ſit ſoluen-
do: pupillus agit act.
de à lo elurs Ti an.
& eſt rario: quia vide-
tur habere act. iſte pu-
illus. nam, &c.
Hoe edicto quod eſt
inra Sj.
gEt ponitur a pro id aEpro ideſt.
eſt.
h qSubumit contra b Fallaciis oe-
quos eſt occurrendum: currendum.
vt infià de iuſti. Iſed &
ſ riut S in ſe tln harede.
plures, veſi, ſed & ſi fnitione cie.
aias & dxi s, de poou. L3 afie.
lin cauſ.
i Neid eſt,t non.
Lj Luoſavt bies & mn e.
Tde rerur. l non fra. mao ex ſuo
daeraea au, a gem-
& Inſti. de fdeicom. be¬ mini ſua ſin-
re Sſed quie. lieits eſle
m Dol. Sed quidi debet.
n vma e re dolus com-, oii aos
mitatur? Reſp. locum habet
habet hac act licét ble etamſi in vni-
Vpian, on exponat n re mntun
a à d negseft lai je dolur ſit a¬
rea n S guriuma. j aateion ie
T5 ientur, & erunt arceyy u¬
facta ſecundum A&o. v.
imô & ſi nõ erant, licet
cum effectu tune non
detur. Nam euentus f r Iudiciorun
iudiciorum eſt incer- euenuu incer-
tus vv j.deppecuqqu u et.
debetur.
o Aa actio non erit.
vr ex furto furti, & ex
ininria iniuriar, & ſic
de ceteris. AcCVRS.!
p q Et iuſta cauſa. hoe
dicitur propter ea, qua
dicntur infrà en. l. ſi
s Iudici pro
aione, di-
ſeretione, &
alis,
liàs ſerant, & aliàs deſeruiant. & eſt exem-
plun, ve ſi latrones plures ceperint, cu vni eorum in rebus
vellent facere gratiam, quaerunt numquid ſunt iſta res tuœipſe
reſpondet itonicé, nõnme vos bene ſcitislrem poreſt poni exem-
plum de bono dolo de capto à lanuenſbus, qui inxit h ſe con-
tractum, id eſt debilitatum. Item ſi quis fnxit ſe ſacerdorem:
Boli bon?
empla.
item de eo, quod faciunt mercatores, qui transferunt in alium
dominium mercium, vt non depradentur. Iterm de Salomone,
qui ſe finit velle occidere puerum vnde ipſe ait: Qui difimulat
iniuriam, calidiſſimus eſt.
t Itaque. quia ſuperior non eſt generalis: nec conuertitur
cum ſuo definito: itaqui, &c, & ſic reprobatur, quod eſt S. de
pact Liuris gemium.S dolo. vel poreſt dici vtraque vera definitio, é Caſtidits
ſecundum quod Labeu largius, Seruius ſtrictius nomen doli
accepit.
5 O mnem caliditatem. qua l fit tacendo, & ſie in anime
ſecundûm P.vt jde at empttiSSpen.
x Fadaciam.
Lfalſius S quis.
y Machinatinem
empem.
2’ Ad eireumuninduum redde ſingula m ſingulis.
a ( Adibitam contra ius, & contra bonos mores, propter id, nDe
quod ntl
b Da
l, quæ fit arte verborum: ve inpà de at. is
jpmxim & facit j-de nouat dol n fin.
lum eian bonum, & ſic not. bonum n & malum do-
vi aa.
t Falacia,
quemadmodii
committatur.
i Machinatie
qua l Et in mentiendo, verbovt j de funt, vu commim-
tur.
Singula fin-
tionbus red-
denda..
olus etiam
dliquir bonus
et.
aVenen e¬
lum: ſieur o bonum & malum venenum: vt inà de contrbbe iquod boni.
em.d qu ſpe&-j-verſin. l qui venenum.
c Pr odi. i P’atutia.
p Solertia pre
auti.
a qa