DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.1977#0715
2 Digeſtorum Liber duodecimus. Tit vj. 1292
datur domino ſerui, cuius pecunia à ſeruo alienai non poruit.
Az, vel ſi eſt conſumpe:
tooS quud ſi à fugitiuo.
a q
nitur in rubr.
aQuod ex iniuſta cau-
Vide ſeripta ad tit.
Cde condit ex lege. Ex
iuinſta cauſa non eſt
actio, quod metus cau-
ſa: quia ſponte ſoluit.
la. C. de bis, qui metus
cauſe. CVIAC.
b Comdiei. E dominus
ipſe ſolait. ſi alins: aut
extat res, ant pon ex-
tat. ſi ertat, non condi-
cet dominus ſuam rem
ſed vindieat, ſi conſum-
pra eſt: ſi quidem con-
ſumptor habuit lucrati-
uam cauſam, condicet:
ve Sſi cer pet.l ſi eum.
alioquin non puro.
e ’in qua ſententia.
etiam ſi eſt conſum-
ptum, vt fructus à mala
fdei poſſeſſore.
ATX ca ſtipulatio-
ne, qua per vim.
Vide ſcripta ad tit Cde
condictax leg. CVIAE.
d Conſtat. imô videtur
quod non:vt Caquedme.
cau, Lij que eſt contrà,
jlprus in print. Sol-
hie fuit adhibita vis in
ſipulando, & in ſoluen-
doribi autem tantum in
ſtipulando, ſed ſponte
ſoluit: ve as. S. qua
me cau. l. metum. ſed
quodprato. AcCvnS.
e Is turpe. Ex
bparte accipien-
tis tantum; purà, vr re-
ſtituat cem commoda-
tam, & reſtituit, vel vt
furtum non faciat: vel
per vim compulit me.
nune ſi me couueniat,
tAA intelle- vti poſſum exceptione,
Aum vide ple¬ ſi ſoluam, ſponte non re-
Aiex in lL P, ,ryra rur aaer-
e rite & peramaliaeſſer comtra.
l. ſi plgy.J. ve Slprex.
E tplrdis Fr ltlnfafunmncontra
patronum, vel parétem-
g larri. l poſtes
Sponnea ſpoure aeve G.quod mer.
ſoluio purgat cauſa, Lj alias eſſet
nens ne prr contrà Slprax.
Patmteme hT aprne. niſi aee.
In cõtracu in¬ rimus error interueniat,
teruenerat. vel lubricum tatis: vr
arg.C. de inceſt. npe. l.
qui contra legum.
oma au-i qPrrinma cauſailla?
ſa ea dicieur, dicenda eſt proxima caut
quie adbiberur
id id, e fat
ſlipulario.
tuaturve in prin. huins
tio, ſolutio: cauſa enim eſt
tiori, ſtipulatio ſolutioni:
ta, per condict. ex iuiuſta cauſa: vt S.
petuõ. JEx iniufta id eſt tuppuz ſie pro eodem po-
eius pecuniæ Proculus reſpon-
dit.
Datum ex iniusta cauſa, repe-
titur.BART.
V11. VLPIANVS bre pctauodecime
ad Edictum.
PErpetus Sabinus probauit
vererum opinionem exiſti-
mantium id, quod ex iniuſta?
cauſa a apud aliquem ſit, poſ-
ſe condici b: in qua ſententia-
etiam Celſus eſt.
Pecunia violenter ſoluta ex pro-
miſſine etiam violenta repetitur.
ALEx.
VII. POMPONIVS libro vicenſimo-
ſecundo ad Sabinum.
X ea ſtipulatione, qua per
vim A extorta eſſet, ſi exa-
cta eſſet pecunia, repetitionem
eſſe conſtat d.
Promiſſum ex cauſa turpi ex
parte recipientis, ſi ſoluatur, cauſa
finita non repetitur: ſed quando eſt
turpitudo ex parte vtriuſque; ſiue
cauſa ſit finita, vel non, ſolutum re-
petitur. h. d. Diuiditur. Primô lo-
quitur quando turpitudo eſt ex par-
te recipientis tamtim. Secundi
quando ex parte vtriuſque. Secunda
ibi; Por BART.
VIII. PAVLVS libro tertie
Quaſtionum.
Si oe upen e cauſam pro-
Imiſeris Titio, quamuis, ſi
petat, exceptione y doli ma-
li, vel in factum f ſummouere
eum poſſis, tamen ſi ſolue-
riss, non poſſe te repetere h.
quoniam ſublata proxima cau-
ſa i ſtipulationis, qu propter
exceptionem inanis eſſet, pri-
ſtina cauſa, id eſt rurpitudo,
ſupereſſet. Porrô l autem y ſi
& dantis, & accipientis turpis
cauſa ſit, poſſeſſorem poriorem
eſſe: & ideo repetitionem ceſſa-
ſa, qu adhibita eſt ob hoc ipſum vt fie-
ret ſtipulatio, putà vis, & metus. Azo, yel vt commodatum reſti-
legdiri. Tria enim ſunt:cauſa, ſtipula-
tprorima ſtipularioni er larere ane-
le autem ſolutio facta ſponte tollit
ectun prime cauſa eercppiineen que oenſone prima eau
ſe dabatur: que excepi
tio medium. i-ſtipulat ionem tollebar, vt
ſubieit que ſſtipulatio propter exceptionem,&eAccVRS.
E Pra dixi quando accipientis tantm fuit turpitudo: nune
re, tamerſi ex ſtipulationel ſo-
lutum ſitP.
Qui pecuniam recipit vt faciat
id quod gratis facere tenetur turpi-
ter accipit. BART.
I1. IDEM libro quinte ad
Plautium.
Iveſtimenta vrenda tibi cõ-
mendauero *, deinde pré-
tium vr reciperem dediſſem,
condictione me rectè actu-
rum reſponſum eſt. Quamuis
enim propter tem datum ſit, &
cauſa ſecura ſit: tamen turpi-
ter datum eſtP. 1. Si rem lo-
catam tibi vel venditam à te,
vel mandatamP, vt redderes,
pecuniam acceperis, habebo
tecum ex locato, vel venditos,
vel mandati actionemt. Quod
ſi ve id, quod ex teſtamento, vel
ex ſtipulatu debebas, redderes
mihi, pecuniam tibi dederim,
condictio duntaxat t pecuni
datæ eo nomine erit. Idque &
Pomponius ſcribit.
DE CONDICTIONE
indebiti .
TITVLVS VI.
Conditie quoque indebiti eſt ex pre-
mutuo. nam & indebiti ſolutie, qua-
ſi mutui datis. LV. S. is quoque-de
obligationibus & actionibus. Se
ai a r niſtl, qua per rxrnrenſllii.
CvIAe.
Soluens indebitum ignoranter,
repetit:ſcienter, non.
1. VLPIANVS libro vicenſimoſexte
ad Editum J.
NS videndum
ſu de indebito ſolu-
to. 1. JEt quidem
ſi quis indebitum
’ ignorãs ſoluit, per
hanc actionem condicere po-
teſt. Sed ſi ſciens ſe non debere
condictio datnnlicet ſecus ſit in condict iont ob cauſam: ve di-
ximus S. titj f. in ſi nihilominus camen & habet locun ble
actio ex eo contractu: ve infr proxS& infrà de doaxce item
ſi& infrà de tu & rat diſtra l ſi tutor. a. Alijdicunt non habere
hanc locum vbi eſt actio ex eo contratt & hune caſum inte-
ligunt in tali commo-
daro, quod precarium
fit, non? veré commo-
datum.
ODatum eſt. ſ. acce-
prum-
p Vel mandatum id
eſt meo mandato em-
pram.
q Vindit.
puo.
r Attionem vt infrà
depo lfnaa & ſupr oa.
ysj & eſt ratiorqui
in bon fidei iudiciis
veniunt e, de quibus
néc eſt actum, nec co-
gitatumevt j-de e, quod
cer. l. h in bona fidei&
Inſti de obli qua eſt con-
tra Sjhabet hie locun
hc condictio eriamivr
in princppl.
ſDuntaxat, & ideo di-
citur ſtricti iuris:quia e
tantum ea veniunt de
quibus actum eſtart In-
id eſt em-
ſti de obex con in fin-tit. et.
&. de dole lalgãtens.
non ſolum & ideo drſ-
re in hac actione non
veniunt: ve hir, & Cas.
Lquotiens.
I Duntaxat. non etiã
actio ex eo contractu.
DE CONDI-
ctione indebiti.
Quia in mutus, de que
dis. ſi cet pet- contra-
hitur ob rem: & ita in
indebito: ideo de hoe poſt
illud pouit. Vel quis ſupe-
rior refpicit cauſam pra-
teritam, & futuram. po-
nit hãc, qua tantam pre-
teritam reſpicit cauſam.
ides dicit in lr.nune,
e dit erge quod tribus
modis dicirur indebitum:
vt dices J. eo.
qua cauſa hane actionem
induetquo dices infrà
eo. L ſufficit. Iem qua
faciunt cam ceſſare, iies
Jeol. elegãtenin iCui
detur, & contra quem,
dices j. cod.l.ſi procura-
tor.in fin. Iem in quan-
tum detur, dices J. co.
indebitum. & l. indebi
qualis eſt, ex quaſi con-
tractuive Inſti de oblig-ex quaſi contractu Sitem is, cui.Accvn.
? De condittions indebiti. Vide ſeripta ad Rubr. Candtit Con-
dictio eſt ex bono & equo: non ex contractu, non ex ſtricto iu-
re. Non datur,niſi quatenus, qui accipit, factus eſt locupletior
non datur in ignorantem Eſt certi, aut incerti. Vbi eſt vindicatio,
vel ad exhibendum actio, non datur. Domino non datur, vri nec
alia vlla condictio, praterquam furtiua. CVLAC.
Vne. JCASVS. Credebam me debere tibilz, cûm non
debui. ſolui. au reperere poſſum, quaritur. & diſtingui-
a Frccatij,&
cmoda ’df-
ferends.
*At commo-
dauero.
L-Bonn fidei
iudiciis ea ve-
niunt eris de
quibus nec a¬
ctum, nec cu-
gitamm eſt.
e In ſtricti iu-
ris iudieis ea
ſola venit de
quibns aum
d Vſuræ non
veniunt in a¬
cione fuiſi
iuris.
Sabinum.
e Indebitum
triplez eſt-
s indeiii n¬
Fodentis dicit idem ſi vtriuſque.
neior, cauſ ſ Por aeem. Eremplum eſt precedentis ſeutentiz. Vide
in curpi cauſa ſeripta ad lacr.de dervriCiC v’a c
ſ voriuſque, i’sfrione ſurpioo fti tia ſolutio per vim erorra e.
Sie eienes n n Talulraun ſi do quod porior eſt qui pofidee e in urpi cau-
& dammia? & Jde cundr ſit cuſalſſa ppin& Fde
a Cfio eoteplſ pmeuratur d&. de reiua l cmmper delidun. Sed
ure can contrans ſed uadprarer vbi poſt ſolario-
in nonits nen ceian datur reperitio Solut ibi acipientis tanrum rurpieu-
ã nominato , fuit: hMe auem rr.
aur, n oo dofuit: hie autenm vrriuſque, A cevns
Iveſtimanta Conditione. ſeilicet ob turpem cauſam.
ondiei b DJCIG ſtimatr .
cauſa.yEt ſe not. d quod in contractu nominao etiam be
tur, aut ſeiens aut ignorans ſolui-primo caſu non repe¬ turaliter & ci-
tam ſrcundo ſie. VI Vza a....... iter ſimul
tNune videndum. Diſtingue tripleze indebitum. 1. 4 Primô exempla
naturaliter f, & ciuiliter: ve quando nullo modo debes. Item gIndebi
quando debes ſub conditione: ve eu. lſi endtionez Ser fineurn iui-
candô quando g eſt naturaliter indebitum: ſed debitum, ciuili- ier debenenr,
terevt pater in chirographo ante biennium.z. Item quotiens quis, exemp.
mihi ciuiliter, & naturaliter teneturaſ pacto vel iureiurando lit Ilndeoinu-
naruraliter, &
ciuiliter, ve
naturaliter tã-
Eu, ſi ſolut
ſii repetitur.
beratur, remanet ciuiliter debitum: ſed naturaliter indebituma
ſuprà de iureiuran lfina. & infà de ſoldz. Stichum. S naturale.
& he h duo indebita indiſtincté repequntur: ſiue per igoran-
tiam facti probabilem: vt in alino ftorve inrà ood laugan-
ter.
datur domino ſerui, cuius pecunia à ſeruo alienai non poruit.
Az, vel ſi eſt conſumpe:
tooS quud ſi à fugitiuo.
a q
nitur in rubr.
aQuod ex iniuſta cau-
Vide ſeripta ad tit.
Cde condit ex lege. Ex
iuinſta cauſa non eſt
actio, quod metus cau-
ſa: quia ſponte ſoluit.
la. C. de bis, qui metus
cauſe. CVIAC.
b Comdiei. E dominus
ipſe ſolait. ſi alins: aut
extat res, ant pon ex-
tat. ſi ertat, non condi-
cet dominus ſuam rem
ſed vindieat, ſi conſum-
pra eſt: ſi quidem con-
ſumptor habuit lucrati-
uam cauſam, condicet:
ve Sſi cer pet.l ſi eum.
alioquin non puro.
e ’in qua ſententia.
etiam ſi eſt conſum-
ptum, vt fructus à mala
fdei poſſeſſore.
ATX ca ſtipulatio-
ne, qua per vim.
Vide ſcripta ad tit Cde
condictax leg. CVIAE.
d Conſtat. imô videtur
quod non:vt Caquedme.
cau, Lij que eſt contrà,
jlprus in print. Sol-
hie fuit adhibita vis in
ſipulando, & in ſoluen-
doribi autem tantum in
ſtipulando, ſed ſponte
ſoluit: ve as. S. qua
me cau. l. metum. ſed
quodprato. AcCvnS.
e Is turpe. Ex
bparte accipien-
tis tantum; purà, vr re-
ſtituat cem commoda-
tam, & reſtituit, vel vt
furtum non faciat: vel
per vim compulit me.
nune ſi me couueniat,
tAA intelle- vti poſſum exceptione,
Aum vide ple¬ ſi ſoluam, ſponte non re-
Aiex in lL P, ,ryra rur aaer-
e rite & peramaliaeſſer comtra.
l. ſi plgy.J. ve Slprex.
E tplrdis Fr ltlnfafunmncontra
patronum, vel parétem-
g larri. l poſtes
Sponnea ſpoure aeve G.quod mer.
ſoluio purgat cauſa, Lj alias eſſet
nens ne prr contrà Slprax.
Patmteme hT aprne. niſi aee.
In cõtracu in¬ rimus error interueniat,
teruenerat. vel lubricum tatis: vr
arg.C. de inceſt. npe. l.
qui contra legum.
oma au-i qPrrinma cauſailla?
ſa ea dicieur, dicenda eſt proxima caut
quie adbiberur
id id, e fat
ſlipulario.
tuaturve in prin. huins
tio, ſolutio: cauſa enim eſt
tiori, ſtipulatio ſolutioni:
ta, per condict. ex iuiuſta cauſa: vt S.
petuõ. JEx iniufta id eſt tuppuz ſie pro eodem po-
eius pecuniæ Proculus reſpon-
dit.
Datum ex iniusta cauſa, repe-
titur.BART.
V11. VLPIANVS bre pctauodecime
ad Edictum.
PErpetus Sabinus probauit
vererum opinionem exiſti-
mantium id, quod ex iniuſta?
cauſa a apud aliquem ſit, poſ-
ſe condici b: in qua ſententia-
etiam Celſus eſt.
Pecunia violenter ſoluta ex pro-
miſſine etiam violenta repetitur.
ALEx.
VII. POMPONIVS libro vicenſimo-
ſecundo ad Sabinum.
X ea ſtipulatione, qua per
vim A extorta eſſet, ſi exa-
cta eſſet pecunia, repetitionem
eſſe conſtat d.
Promiſſum ex cauſa turpi ex
parte recipientis, ſi ſoluatur, cauſa
finita non repetitur: ſed quando eſt
turpitudo ex parte vtriuſque; ſiue
cauſa ſit finita, vel non, ſolutum re-
petitur. h. d. Diuiditur. Primô lo-
quitur quando turpitudo eſt ex par-
te recipientis tamtim. Secundi
quando ex parte vtriuſque. Secunda
ibi; Por BART.
VIII. PAVLVS libro tertie
Quaſtionum.
Si oe upen e cauſam pro-
Imiſeris Titio, quamuis, ſi
petat, exceptione y doli ma-
li, vel in factum f ſummouere
eum poſſis, tamen ſi ſolue-
riss, non poſſe te repetere h.
quoniam ſublata proxima cau-
ſa i ſtipulationis, qu propter
exceptionem inanis eſſet, pri-
ſtina cauſa, id eſt rurpitudo,
ſupereſſet. Porrô l autem y ſi
& dantis, & accipientis turpis
cauſa ſit, poſſeſſorem poriorem
eſſe: & ideo repetitionem ceſſa-
ſa, qu adhibita eſt ob hoc ipſum vt fie-
ret ſtipulatio, putà vis, & metus. Azo, yel vt commodatum reſti-
legdiri. Tria enim ſunt:cauſa, ſtipula-
tprorima ſtipularioni er larere ane-
le autem ſolutio facta ſponte tollit
ectun prime cauſa eercppiineen que oenſone prima eau
ſe dabatur: que excepi
tio medium. i-ſtipulat ionem tollebar, vt
ſubieit que ſſtipulatio propter exceptionem,&eAccVRS.
E Pra dixi quando accipientis tantm fuit turpitudo: nune
re, tamerſi ex ſtipulationel ſo-
lutum ſitP.
Qui pecuniam recipit vt faciat
id quod gratis facere tenetur turpi-
ter accipit. BART.
I1. IDEM libro quinte ad
Plautium.
Iveſtimenta vrenda tibi cõ-
mendauero *, deinde pré-
tium vr reciperem dediſſem,
condictione me rectè actu-
rum reſponſum eſt. Quamuis
enim propter tem datum ſit, &
cauſa ſecura ſit: tamen turpi-
ter datum eſtP. 1. Si rem lo-
catam tibi vel venditam à te,
vel mandatamP, vt redderes,
pecuniam acceperis, habebo
tecum ex locato, vel venditos,
vel mandati actionemt. Quod
ſi ve id, quod ex teſtamento, vel
ex ſtipulatu debebas, redderes
mihi, pecuniam tibi dederim,
condictio duntaxat t pecuni
datæ eo nomine erit. Idque &
Pomponius ſcribit.
DE CONDICTIONE
indebiti .
TITVLVS VI.
Conditie quoque indebiti eſt ex pre-
mutuo. nam & indebiti ſolutie, qua-
ſi mutui datis. LV. S. is quoque-de
obligationibus & actionibus. Se
ai a r niſtl, qua per rxrnrenſllii.
CvIAe.
Soluens indebitum ignoranter,
repetit:ſcienter, non.
1. VLPIANVS libro vicenſimoſexte
ad Editum J.
NS videndum
ſu de indebito ſolu-
to. 1. JEt quidem
ſi quis indebitum
’ ignorãs ſoluit, per
hanc actionem condicere po-
teſt. Sed ſi ſciens ſe non debere
condictio datnnlicet ſecus ſit in condict iont ob cauſam: ve di-
ximus S. titj f. in ſi nihilominus camen & habet locun ble
actio ex eo contractu: ve infr proxS& infrà de doaxce item
ſi& infrà de tu & rat diſtra l ſi tutor. a. Alijdicunt non habere
hanc locum vbi eſt actio ex eo contratt & hune caſum inte-
ligunt in tali commo-
daro, quod precarium
fit, non? veré commo-
datum.
ODatum eſt. ſ. acce-
prum-
p Vel mandatum id
eſt meo mandato em-
pram.
q Vindit.
puo.
r Attionem vt infrà
depo lfnaa & ſupr oa.
ysj & eſt ratiorqui
in bon fidei iudiciis
veniunt e, de quibus
néc eſt actum, nec co-
gitatumevt j-de e, quod
cer. l. h in bona fidei&
Inſti de obli qua eſt con-
tra Sjhabet hie locun
hc condictio eriamivr
in princppl.
ſDuntaxat, & ideo di-
citur ſtricti iuris:quia e
tantum ea veniunt de
quibus actum eſtart In-
id eſt em-
ſti de obex con in fin-tit. et.
&. de dole lalgãtens.
non ſolum & ideo drſ-
re in hac actione non
veniunt: ve hir, & Cas.
Lquotiens.
I Duntaxat. non etiã
actio ex eo contractu.
DE CONDI-
ctione indebiti.
Quia in mutus, de que
dis. ſi cet pet- contra-
hitur ob rem: & ita in
indebito: ideo de hoe poſt
illud pouit. Vel quis ſupe-
rior refpicit cauſam pra-
teritam, & futuram. po-
nit hãc, qua tantam pre-
teritam reſpicit cauſam.
ides dicit in lr.nune,
e dit erge quod tribus
modis dicirur indebitum:
vt dices J. eo.
qua cauſa hane actionem
induetquo dices infrà
eo. L ſufficit. Iem qua
faciunt cam ceſſare, iies
Jeol. elegãtenin iCui
detur, & contra quem,
dices j. cod.l.ſi procura-
tor.in fin. Iem in quan-
tum detur, dices J. co.
indebitum. & l. indebi
qualis eſt, ex quaſi con-
tractuive Inſti de oblig-ex quaſi contractu Sitem is, cui.Accvn.
? De condittions indebiti. Vide ſeripta ad Rubr. Candtit Con-
dictio eſt ex bono & equo: non ex contractu, non ex ſtricto iu-
re. Non datur,niſi quatenus, qui accipit, factus eſt locupletior
non datur in ignorantem Eſt certi, aut incerti. Vbi eſt vindicatio,
vel ad exhibendum actio, non datur. Domino non datur, vri nec
alia vlla condictio, praterquam furtiua. CVLAC.
Vne. JCASVS. Credebam me debere tibilz, cûm non
debui. ſolui. au reperere poſſum, quaritur. & diſtingui-
a Frccatij,&
cmoda ’df-
ferends.
*At commo-
dauero.
L-Bonn fidei
iudiciis ea ve-
niunt eris de
quibus nec a¬
ctum, nec cu-
gitamm eſt.
e In ſtricti iu-
ris iudieis ea
ſola venit de
quibns aum
d Vſuræ non
veniunt in a¬
cione fuiſi
iuris.
Sabinum.
e Indebitum
triplez eſt-
s indeiii n¬
Fodentis dicit idem ſi vtriuſque.
neior, cauſ ſ Por aeem. Eremplum eſt precedentis ſeutentiz. Vide
in curpi cauſa ſeripta ad lacr.de dervriCiC v’a c
ſ voriuſque, i’sfrione ſurpioo fti tia ſolutio per vim erorra e.
Sie eienes n n Talulraun ſi do quod porior eſt qui pofidee e in urpi cau-
& dammia? & Jde cundr ſit cuſalſſa ppin& Fde
a Cfio eoteplſ pmeuratur d&. de reiua l cmmper delidun. Sed
ure can contrans ſed uadprarer vbi poſt ſolario-
in nonits nen ceian datur reperitio Solut ibi acipientis tanrum rurpieu-
ã nominato , fuit: hMe auem rr.
aur, n oo dofuit: hie autenm vrriuſque, A cevns
Iveſtimanta Conditione. ſeilicet ob turpem cauſam.
ondiei b DJCIG ſtimatr .
cauſa.yEt ſe not. d quod in contractu nominao etiam be
tur, aut ſeiens aut ignorans ſolui-primo caſu non repe¬ turaliter & ci-
tam ſrcundo ſie. VI Vza a....... iter ſimul
tNune videndum. Diſtingue tripleze indebitum. 1. 4 Primô exempla
naturaliter f, & ciuiliter: ve quando nullo modo debes. Item gIndebi
quando debes ſub conditione: ve eu. lſi endtionez Ser fineurn iui-
candô quando g eſt naturaliter indebitum: ſed debitum, ciuili- ier debenenr,
terevt pater in chirographo ante biennium.z. Item quotiens quis, exemp.
mihi ciuiliter, & naturaliter teneturaſ pacto vel iureiurando lit Ilndeoinu-
naruraliter, &
ciuiliter, ve
naturaliter tã-
Eu, ſi ſolut
ſii repetitur.
beratur, remanet ciuiliter debitum: ſed naturaliter indebituma
ſuprà de iureiuran lfina. & infà de ſoldz. Stichum. S naturale.
& he h duo indebita indiſtincté repequntur: ſiue per igoran-
tiam facti probabilem: vt in alino ftorve inrà ood laugan-
ter.