DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1978#0059
De tutelis.
113
relinquitur: vt Inſtitu eo. S.cum autem. non dico ventri: quia tunc
DE TVTELIS.
114
e Propter ataté ſuã. In his quoque allucinatur Aceur. curatorẽ
excludens, quaſi, ſi diis placet, & curator nõ detur atate mino-
( Iure ciuili. Non percipit item Accurſius hac verba defini-
Da a S l on re ſeiesaiemn it lis ourgan ane lé c ire audile nons ſeueupia ioui nt suluſlins loqueu ce
curatorevt j de tut. & cura da ab his.l. ventri. ideà de tutelis gene-
raliter dicit. Vel dic, ſic
vt neceſſe habent patres
prouidere liberis in ali-
mentis: vtS. de lib.agn.
ſi & in tutelis. ergo de
LA eſt.
Con-
avV gruen-
ter incipit hic liber à
definitione tutele, qua
ponitur in hac lege,
ex Seruio Sulpitio,
auctore peritiſſimo
conficiendarum defi-
nitionum, & eius ar-
tis, quam qui tenent,
eruditi appellantur.Et
tantum teſtamentaria
& legitima tutela in
hac definitione de-
monſtratur. nam dati-
ua tutela, qu datur à
magiſtratibus, poſtea
introducta eſt lege At-
tilia. Cvr.
a Vis ac poteſtas. i.
violenta poreſtas: quia
datur a inuitus, & in-
a Inuitus tu-
datur & av . i
o datur & pr & per hoc differtb
b Curatoris & à curatore: quia cu-
tutoris diffe- rators non datur in-
rentia in da¬ nito niſi ad litem, vt
uator in¬ ibidem. licét d quan-
uitonõ datur doque cogatur vt ve-
niſi ad litem. lit:vt j eoal qui habet5.
d Curatur ſi pupillus in fi.
quãdoque in vis ac poteſtas. Sie
uitus datur..
hoc loco, in Accurſij
gloſſis multa menda.
Primum, vis ac poteſtas,
inquit, id eſt, violenta
poteſtas, qua inter-
pretatione ni hil inſul-
ſius, & dedignor hiç
addere plura. Cvr.
b In capite libero. per
e Tutor non hoc remouet ſeruû, e
datur ſerue qui non poteſt habere
niſi in duobus tutorem: vt infrà cod.l.
caſibus. ſi adrogati. S. j. niſi in
duobus caſibus:vtj. de
tut & cura. da, ab his. l.
ei, qui & l. ſi impuberi.
quod dic, vt Inſtit.eo. in
prin. not.
In capite libero Er-
rat prætereà Accurſius
in his verbis, cûm ait
ex cludi ſeruum, imô
& liberum hominem, ſi alieni iuris ſit. Infert, duobus tamen
quaſi cafibus ſeruum habere tutorem, quorum vnus ſit in l. ei,
qui de ſtatu ſuo litigatff.de tut & cur dat. que certè ſeruo nõ di-
cit tutorem dari, ſed ei, qui de ſtatu ſuo litigat, id eſt, qui ex li-
bertate petitur in ſeruitutem.Alter autem caſus ſit in limpube-
rieod. tit, qu lex neque dicit, neque adſignificat ſeruo tutorem
dari, quinimô herede rogato ſeruõ hereditarium impuberem
manumittere, eique hereditatem reſtituere, vt ibi ponitur ſpe-
cies. Multô maiora Bartolus hac in re minuta peccauit, & in-
ſigniter quidem, cûm hec verba, in capite libero, adſerit eſſe ac-
cipienda de tutore,
& gipov, in capite libero, pro in caput liberum. CvI.
f Tutoris & cJ Ad uendum per hoc remouet s patrem, quod eſt propter
patris differé-alios effectus patriæ poteſtatis:maximé vt patri quaœrat.
tia in tuendo. Ad tuendum eum. Idem Accurſius fallitur in his verbis, dû
excludi patrem ait, quaſi & patris munus non ſit, tueri liberos,
cuius etiam locum ea ratione tutorem obtinere Theophilus
noſter ſeribit in S.1. de ſatiſd.tut. CVIAC.
d’Propter atatem. per hoc remouet curatores furioſi & ſimi-
ratore furioſi lium. Iem & patriam poteſtatem, in quibus non conſideratur
ætas:ſed hic ſie. vt Inſtit quibus mout fi in prin.
gTutoris à eu
differentia.
VTE-
TITVLVS I.
uito: vt no. Inſti.eo. in
A contractibus tranſit ad quaſi con-
tractus. Nam tutela & turationis geſtione
quaſi contrahitur. Tutela eſt poteſtas ad
defendendum pupillum temporis cauſa le-
gibus permiſſa aut data. Verbis data aut
permiſſa, ſi gnificantur duo genera tutela,
legitima & datiua. Legitima eſt, qua lege
datur. Datiua quam lex permittit dari à
teſtatore, vel à Magiſtratu. i. teſtamenta-
ria, vel henoraria. Et rectà pupillum, non
impuberem, nec enim omnis impubes eſt pu-
pillus, vt filiusfamilias impubes, cui nec
miles quidem pater iure tutorem dat, re-
caſuroſ. in poteſtatem aui. Et temporis
cauſa, vt eleganter Oroſius ait, inter Ba-
bylonium & Romanam imperium, quaſi
inter patrem ac filium paruum, Africa-
num, & Mace donicum breuia & media
quaſi tutorem curatorémque veniſſe, pore-
ſtate temporus, non iure hereditatis admiſ-
ſa Et ad defendendum pupillum, qua-
re tutela à curatione ſeparatur: nam,
vt eleganter eſt ſcriptum item tria. Inſt.
de exc. tut tutela pupillorum eſt, cura bo-
norum, vel negotiorum;tutor eius qui ſpon-
te ſe tueri nequit, curator eius qui idone?
negotia ſua tueri non poieſt, vt vel propter
hoc diſcrimen pupillus non ſe obliget ſine
tutore, cum tamen etiã ſine curatore obli-
getur is qui ſuæ tutelæ fuctus eſt. Eſt & in
definitlone iſta pupillum, non pupillam, vt
in definitione Seruij eum, non eam, quia
fœmina erant in perpetua tutela, ideõque
Prator l. v. quib. ex cau. in poſſeat non
dicit, ſi is pupillus, eve pupilla in ſuam
tutelam venerit, ſed, ſi is pupillus in ſuã
tutelam veuerit, eave pupilla viripotẽs
fuerit, & in l. 51. de le. 3. dubitatur an
hac verba, cum in ſuam tutelam vene-
rit, quemadmodum in filiefaccipiuntur de
pubertate qua ſain ſuam tutelam veniret,
ſi eſſet in turela aliena, ita etiam ſint ac-
cipienda in filiaf-cum viripotens fuerit. Id
autem hoc titulo potiſſimum generaliter
explicatur, qui & quibus tutores conſti-
tuantur, vel non, & quemadmodum. Cv-
IACIVS.
Primo ponit definitionem tutelæ.
non de impubere, non animaduertens
Secundo ponit definitionem tutoris.
Tertio ponit alluſionem ſeu deriua-
tionem huius vocabuli, tutor. Secun-
da ibi, Tutores. Tertia ibi, Exque
re.BART.
I. PAVLVS libro trigenſimo octauo
ad Edictum.
VTELA eſt a (vt
Seruius definit) vis
ac J poteſtas? in
a capite libero
ad tuẽdum ceum
qui propter ætatem d ſuam e
ſponte ſe defendere nequit, iure
ciuili datasac permiſſa.1. J Tu-
tores autẽ ſunt, qui eam vim ac
poteſtatem habent, exque re ip-
ſa f nomen cœperunt. Itaque ap-
pellantur tutores é, quaſi tui-
tores atque defenſores, ſicut edi-
tui dicuntur, qui ædes tuentur.
Mutus & ſurdus tutores dari
non poſſunt BART.
2. Mutus tutor dari non po-
teſt i: quoniam auctoritatem
prœbere non poteſt n. 3. J Sur-
dum l non poſſe dari tutorem8,
plerique, & Pomponius libro
ſexagenſimonono ad edictum,
probant:quia non tantum loqui,
ſed & audire tutor debet.
II. POMPONIvS libro tertio
ad Sabinum.
NOn eſt ey igendom à popil-
lo vt ſibi tutorem petatl,
aut vt ad tutorem ſuum profici-
ſcatur m..
Quando concurrunt duæ cauſæ,
vna naturalis, alia accidentalis,
praualet naturalis. BART.
tionis, iure ciuili data ac permiſſanõ animaduertit iure ciuili id
dici, vt ſepiſſimé in
iure,ſpecialiter, quod
duodecim Tabulis cõ-
tinetur. Et ex xij. Ta-
bulis tutelã dari, atque
deferri agnatis proxi-
mis virilis ſex, ſi nul-
li teſtamento parentis
tutores inſtituti ſint, &
patronis quoque.lj. j.l
de legit. tut. Permitti
autem tutelam, id eſt,
tutoris dationem, pa-
rẽtibus in teſtamento,
qui liberos impuberes
in poteſtate habent. l.
j.& xx. tit- ſeq. CVI.
e qData. dic data à
lege vel à iudice: ſed
permiſſa à teſtatore.
Vel data perſon, per-
miſſa ſecúdariô in re-
bus. vt no. Inſti. eo.in pr.
4 Item no. quod Pla-
cen. dixit hc verba,
iure ciuili , &c. non eſ-
ſe de definitione, ſed
Azo contrà.
f Ex re ipſa. i.vi, &
poteſtate.
g Tutores. alludit vo-
cabulo: ſic j.de acquir.
poſ.j. in prin-
h qTuẽtur. vt S de effi.
prafect vrb. l. j in prin.
i Non poteſt. in teſta-
mento, vel à iudice,
vel à lege: vtjde legit.
tul penul.s. fi. ſed pro-
curator ad negotia, nõ
ad iudicia eſſe poteſt:
vt S de proc.l.mutus. &
eadem in ſurdo dicas
per dictas ll.
u Quoniam auctori-
tatem prabere nõ poteſt.
Vnde collige, & ſerua
perpetuo, auctoritaté
tutoris verbo interpo-
ni, cûm ſe probare pa-
lâm tutor dicit id,
quod agitur, l. iij. ſf.
de auctor. tut. Quam-
quam in d. l. iij tentet
nequidquam Accur-
ſius, etiam taciturni-
tatem tutoris ſuffice-
re. Quod ſi eſſet ve-
rum, & mutus tutor
eſſe poſſet. CVr.
e Surd qui bomni-
nô non audit, aliàs cõ-
trà:vt j.de leg.tul. fi quinimô ſuperueniens vitium remouet: vt
Jde excu tut l poſt ſuſceptam. Item facit ſup. de poſtu l.j. . caſum.
q Sed cõtra j.de decur. honores Sj Sed ibi à patrimonialb mu-
nerib non excuſatur, ſed à perſonalibus ſie:ſicut eſt tutela:vt j.
de mu, & hol jS. illud. qItem hic innuit ipſo iure tutum. Sed
contrà C. qui morbo. l. vnica vbi dicit excuſandum. Sed dic quod
ibi impropriè dicitur excuſatio. AccvR-
8 Surdum non poſſe dari tutori. Quia non poteſt exaudire verba
eorum, qui cun pupillo contrahunt. Quod confirmatur etiam
l pen. vlt ff.de legit.tu. CVIAC.
NOn eſt erigeddnn Casvs Quida debitor pupili volebat ei
ſoluere debitã pe cuniã: & nõ vuſt ei ſoluere niſi pupillus
habeat turorem. Certè pupillus non tenetur ſibi petere tutoré,
imô debitor prdictus. Item ſi habet pupillus tutorem, & eſt
aſens tutn pontenetur pupillus ire ad locum vbi eſt tutor ve
ſua auctoritate dictus debitor ſoluat, ſed debitor debet deduce-
re tutorem ad pupillum ſi vult liberari. VIVIANVS.
l Petat quia inuito datur tutor:vt hîc, & j de tut. & cura da.ab
his.l. neenon. ſecus in curatore, niſi ad litem: vt Inſti. de cura.S.
item inuiti. & j.l. proxi.S. ſi pupillus. in fiS.
m q Proficiſcatur ad domum,vtc vadat ad iudicium-
D 5 Qi
113
relinquitur: vt Inſtitu eo. S.cum autem. non dico ventri: quia tunc
DE TVTELIS.
114
e Propter ataté ſuã. In his quoque allucinatur Aceur. curatorẽ
excludens, quaſi, ſi diis placet, & curator nõ detur atate mino-
( Iure ciuili. Non percipit item Accurſius hac verba defini-
Da a S l on re ſeiesaiemn it lis ourgan ane lé c ire audile nons ſeueupia ioui nt suluſlins loqueu ce
curatorevt j de tut. & cura da ab his.l. ventri. ideà de tutelis gene-
raliter dicit. Vel dic, ſic
vt neceſſe habent patres
prouidere liberis in ali-
mentis: vtS. de lib.agn.
ſi & in tutelis. ergo de
LA eſt.
Con-
avV gruen-
ter incipit hic liber à
definitione tutele, qua
ponitur in hac lege,
ex Seruio Sulpitio,
auctore peritiſſimo
conficiendarum defi-
nitionum, & eius ar-
tis, quam qui tenent,
eruditi appellantur.Et
tantum teſtamentaria
& legitima tutela in
hac definitione de-
monſtratur. nam dati-
ua tutela, qu datur à
magiſtratibus, poſtea
introducta eſt lege At-
tilia. Cvr.
a Vis ac poteſtas. i.
violenta poreſtas: quia
datur a inuitus, & in-
a Inuitus tu-
datur & av . i
o datur & pr & per hoc differtb
b Curatoris & à curatore: quia cu-
tutoris diffe- rators non datur in-
rentia in da¬ nito niſi ad litem, vt
uator in¬ ibidem. licét d quan-
uitonõ datur doque cogatur vt ve-
niſi ad litem. lit:vt j eoal qui habet5.
d Curatur ſi pupillus in fi.
quãdoque in vis ac poteſtas. Sie
uitus datur..
hoc loco, in Accurſij
gloſſis multa menda.
Primum, vis ac poteſtas,
inquit, id eſt, violenta
poteſtas, qua inter-
pretatione ni hil inſul-
ſius, & dedignor hiç
addere plura. Cvr.
b In capite libero. per
e Tutor non hoc remouet ſeruû, e
datur ſerue qui non poteſt habere
niſi in duobus tutorem: vt infrà cod.l.
caſibus. ſi adrogati. S. j. niſi in
duobus caſibus:vtj. de
tut & cura. da, ab his. l.
ei, qui & l. ſi impuberi.
quod dic, vt Inſtit.eo. in
prin. not.
In capite libero Er-
rat prætereà Accurſius
in his verbis, cûm ait
ex cludi ſeruum, imô
& liberum hominem, ſi alieni iuris ſit. Infert, duobus tamen
quaſi cafibus ſeruum habere tutorem, quorum vnus ſit in l. ei,
qui de ſtatu ſuo litigatff.de tut & cur dat. que certè ſeruo nõ di-
cit tutorem dari, ſed ei, qui de ſtatu ſuo litigat, id eſt, qui ex li-
bertate petitur in ſeruitutem.Alter autem caſus ſit in limpube-
rieod. tit, qu lex neque dicit, neque adſignificat ſeruo tutorem
dari, quinimô herede rogato ſeruõ hereditarium impuberem
manumittere, eique hereditatem reſtituere, vt ibi ponitur ſpe-
cies. Multô maiora Bartolus hac in re minuta peccauit, & in-
ſigniter quidem, cûm hec verba, in capite libero, adſerit eſſe ac-
cipienda de tutore,
& gipov, in capite libero, pro in caput liberum. CvI.
f Tutoris & cJ Ad uendum per hoc remouet s patrem, quod eſt propter
patris differé-alios effectus patriæ poteſtatis:maximé vt patri quaœrat.
tia in tuendo. Ad tuendum eum. Idem Accurſius fallitur in his verbis, dû
excludi patrem ait, quaſi & patris munus non ſit, tueri liberos,
cuius etiam locum ea ratione tutorem obtinere Theophilus
noſter ſeribit in S.1. de ſatiſd.tut. CVIAC.
d’Propter atatem. per hoc remouet curatores furioſi & ſimi-
ratore furioſi lium. Iem & patriam poteſtatem, in quibus non conſideratur
ætas:ſed hic ſie. vt Inſtit quibus mout fi in prin.
gTutoris à eu
differentia.
VTE-
TITVLVS I.
uito: vt no. Inſti.eo. in
A contractibus tranſit ad quaſi con-
tractus. Nam tutela & turationis geſtione
quaſi contrahitur. Tutela eſt poteſtas ad
defendendum pupillum temporis cauſa le-
gibus permiſſa aut data. Verbis data aut
permiſſa, ſi gnificantur duo genera tutela,
legitima & datiua. Legitima eſt, qua lege
datur. Datiua quam lex permittit dari à
teſtatore, vel à Magiſtratu. i. teſtamenta-
ria, vel henoraria. Et rectà pupillum, non
impuberem, nec enim omnis impubes eſt pu-
pillus, vt filiusfamilias impubes, cui nec
miles quidem pater iure tutorem dat, re-
caſuroſ. in poteſtatem aui. Et temporis
cauſa, vt eleganter Oroſius ait, inter Ba-
bylonium & Romanam imperium, quaſi
inter patrem ac filium paruum, Africa-
num, & Mace donicum breuia & media
quaſi tutorem curatorémque veniſſe, pore-
ſtate temporus, non iure hereditatis admiſ-
ſa Et ad defendendum pupillum, qua-
re tutela à curatione ſeparatur: nam,
vt eleganter eſt ſcriptum item tria. Inſt.
de exc. tut tutela pupillorum eſt, cura bo-
norum, vel negotiorum;tutor eius qui ſpon-
te ſe tueri nequit, curator eius qui idone?
negotia ſua tueri non poieſt, vt vel propter
hoc diſcrimen pupillus non ſe obliget ſine
tutore, cum tamen etiã ſine curatore obli-
getur is qui ſuæ tutelæ fuctus eſt. Eſt & in
definitlone iſta pupillum, non pupillam, vt
in definitione Seruij eum, non eam, quia
fœmina erant in perpetua tutela, ideõque
Prator l. v. quib. ex cau. in poſſeat non
dicit, ſi is pupillus, eve pupilla in ſuam
tutelam venerit, ſed, ſi is pupillus in ſuã
tutelam veuerit, eave pupilla viripotẽs
fuerit, & in l. 51. de le. 3. dubitatur an
hac verba, cum in ſuam tutelam vene-
rit, quemadmodum in filiefaccipiuntur de
pubertate qua ſain ſuam tutelam veniret,
ſi eſſet in turela aliena, ita etiam ſint ac-
cipienda in filiaf-cum viripotens fuerit. Id
autem hoc titulo potiſſimum generaliter
explicatur, qui & quibus tutores conſti-
tuantur, vel non, & quemadmodum. Cv-
IACIVS.
Primo ponit definitionem tutelæ.
non de impubere, non animaduertens
Secundo ponit definitionem tutoris.
Tertio ponit alluſionem ſeu deriua-
tionem huius vocabuli, tutor. Secun-
da ibi, Tutores. Tertia ibi, Exque
re.BART.
I. PAVLVS libro trigenſimo octauo
ad Edictum.
VTELA eſt a (vt
Seruius definit) vis
ac J poteſtas? in
a capite libero
ad tuẽdum ceum
qui propter ætatem d ſuam e
ſponte ſe defendere nequit, iure
ciuili datasac permiſſa.1. J Tu-
tores autẽ ſunt, qui eam vim ac
poteſtatem habent, exque re ip-
ſa f nomen cœperunt. Itaque ap-
pellantur tutores é, quaſi tui-
tores atque defenſores, ſicut edi-
tui dicuntur, qui ædes tuentur.
Mutus & ſurdus tutores dari
non poſſunt BART.
2. Mutus tutor dari non po-
teſt i: quoniam auctoritatem
prœbere non poteſt n. 3. J Sur-
dum l non poſſe dari tutorem8,
plerique, & Pomponius libro
ſexagenſimonono ad edictum,
probant:quia non tantum loqui,
ſed & audire tutor debet.
II. POMPONIvS libro tertio
ad Sabinum.
NOn eſt ey igendom à popil-
lo vt ſibi tutorem petatl,
aut vt ad tutorem ſuum profici-
ſcatur m..
Quando concurrunt duæ cauſæ,
vna naturalis, alia accidentalis,
praualet naturalis. BART.
tionis, iure ciuili data ac permiſſanõ animaduertit iure ciuili id
dici, vt ſepiſſimé in
iure,ſpecialiter, quod
duodecim Tabulis cõ-
tinetur. Et ex xij. Ta-
bulis tutelã dari, atque
deferri agnatis proxi-
mis virilis ſex, ſi nul-
li teſtamento parentis
tutores inſtituti ſint, &
patronis quoque.lj. j.l
de legit. tut. Permitti
autem tutelam, id eſt,
tutoris dationem, pa-
rẽtibus in teſtamento,
qui liberos impuberes
in poteſtate habent. l.
j.& xx. tit- ſeq. CVI.
e qData. dic data à
lege vel à iudice: ſed
permiſſa à teſtatore.
Vel data perſon, per-
miſſa ſecúdariô in re-
bus. vt no. Inſti. eo.in pr.
4 Item no. quod Pla-
cen. dixit hc verba,
iure ciuili , &c. non eſ-
ſe de definitione, ſed
Azo contrà.
f Ex re ipſa. i.vi, &
poteſtate.
g Tutores. alludit vo-
cabulo: ſic j.de acquir.
poſ.j. in prin-
h qTuẽtur. vt S de effi.
prafect vrb. l. j in prin.
i Non poteſt. in teſta-
mento, vel à iudice,
vel à lege: vtjde legit.
tul penul.s. fi. ſed pro-
curator ad negotia, nõ
ad iudicia eſſe poteſt:
vt S de proc.l.mutus. &
eadem in ſurdo dicas
per dictas ll.
u Quoniam auctori-
tatem prabere nõ poteſt.
Vnde collige, & ſerua
perpetuo, auctoritaté
tutoris verbo interpo-
ni, cûm ſe probare pa-
lâm tutor dicit id,
quod agitur, l. iij. ſf.
de auctor. tut. Quam-
quam in d. l. iij tentet
nequidquam Accur-
ſius, etiam taciturni-
tatem tutoris ſuffice-
re. Quod ſi eſſet ve-
rum, & mutus tutor
eſſe poſſet. CVr.
e Surd qui bomni-
nô non audit, aliàs cõ-
trà:vt j.de leg.tul. fi quinimô ſuperueniens vitium remouet: vt
Jde excu tut l poſt ſuſceptam. Item facit ſup. de poſtu l.j. . caſum.
q Sed cõtra j.de decur. honores Sj Sed ibi à patrimonialb mu-
nerib non excuſatur, ſed à perſonalibus ſie:ſicut eſt tutela:vt j.
de mu, & hol jS. illud. qItem hic innuit ipſo iure tutum. Sed
contrà C. qui morbo. l. vnica vbi dicit excuſandum. Sed dic quod
ibi impropriè dicitur excuſatio. AccvR-
8 Surdum non poſſe dari tutori. Quia non poteſt exaudire verba
eorum, qui cun pupillo contrahunt. Quod confirmatur etiam
l pen. vlt ff.de legit.tu. CVIAC.
NOn eſt erigeddnn Casvs Quida debitor pupili volebat ei
ſoluere debitã pe cuniã: & nõ vuſt ei ſoluere niſi pupillus
habeat turorem. Certè pupillus non tenetur ſibi petere tutoré,
imô debitor prdictus. Item ſi habet pupillus tutorem, & eſt
aſens tutn pontenetur pupillus ire ad locum vbi eſt tutor ve
ſua auctoritate dictus debitor ſoluat, ſed debitor debet deduce-
re tutorem ad pupillum ſi vult liberari. VIVIANVS.
l Petat quia inuito datur tutor:vt hîc, & j de tut. & cura da.ab
his.l. neenon. ſecus in curatore, niſi ad litem: vt Inſti. de cura.S.
item inuiti. & j.l. proxi.S. ſi pupillus. in fiS.
m q Proficiſcatur ad domum,vtc vadat ad iudicium-
D 5 Qi