DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1978#0157
309
diſtra.l ſi tutor. in princ.
& S.titu.1. l. ttor. S. ſi
quu abfuturus. vbi di-
cit agi. Solu. ibi vtilé
concedit hîc directam
negat. Vel ſecundum
H. ill intelliguntur
ſecundum diſtinctio-
nem huius S. & ſeq.
ſed ſi ita, &c.
a qTutor eſto. ſic enim
a Tutor ex die ex die a, & ad diem
& ad die te- dari poreſt in teſta-
ſtamento dari mento, non alias: vt
poteſt. Inſt. de ſatiſd. tut. circa
prin & S de te.tul ſi tu-
tor datus..1.
b Videamus. Sol erit
j. ibi, ſed hic ex ipſo.
Litẽ exerce¬ c Exercere. i. b con-
re quis dicitur teſtari: vt S eod. l. quin-
eam conteſtã quaginta.
don emanu d TAdiit.vt S. de teſta.
ſiagulari 723. .1 r
tute. l. ſi nemo.
e Quia igitur nunc
redit ad principium
legis.
f Sed hic nunc ſoluit
quod queſiuit s. ibi,
ſed ſi ita ſcriptum in te-
ſtamento, &c.
gIure. i. excuſatur,
ac ſi habet liberos tres
Rome, quatuor in Ita-
lia:quinque in prouin-
ciis:vt ſubiicitur etiam
in alia gloſſ.
h L berorum. ſecun-
dûm diſtinctionem In.
ſti. eo. in prin. tres Ro-
me, quatuor in Italia,
quinq; in prouincris.
i Vel in continenti-
8 bus. dificiis ſe. Et
t Rome appel- ſic apparet quod la-
latio latius tius patet Rome voca-
patet quam vr- buluin, quâm vrbis,
bis a. quia illa muris finitur,
TIn teſtamẽ. a re-
to faciende vel clauditur, vel ter-
conſideranda minatur:vr j. de verbor.
eſt cõſuetudo ſignifi.l. in conti-
loci, in qu nentibus.
quis teſtatur:
non Ioci s le J Succumbendumvel
qui teſtaturad ſuccurrendum.
de l. ſi non ſpe- l Obirifieri vel exer-
ciali.C. de teſta- ceri.
mentis. mNon poteſt niſi cum
incõmodo. i. quod ſi in-
iungatur, accedit in-
commodo pupilli, &c.
Aliàs, obiri non poteſt ci
incommode, &c. hoc sẽ-
ſu, quod tutelæ munus
cum incommodo pu-
pilli à liberto obiri nõ
poteſt.
Vi in collegio.
CASvS. Quidam
erãt piſtores electi vt
facerent forté panem
pro militibus, & erant
certi numero. certé i¬
ſti debent excuſari à
tut. aliorum hominõ:
non autem à tutela fi-
lioruin ſociorum ſuo-
rum, niſi ſint vrbici
piſtores, quia tune ab
omnibus excuſantur.
Item ſeias, quod ali-
quis poteſt ſe excuſa-
..
re à tut. ea ratione
quod domicilium non
habet in eadem ciui-
tate, in qua tutor da-
tus eſt à teſtatore.VI-
VIANVS.
n Qui in collegio piſto-
Abitrit.
Protedit.
* Deſierat.
* Flo, decet.
aiſi.
De excuſationibus.
mento fuit: Titius tutor eſto?. cum
reipublicæ cauſa aberit , tutor ne e¬
ſto:cum redierit, tutor eſto. quid de
excuſatione aut ob abſentiã rei-
publicæ cauſa,ant aliã, quæ poſt
obuenit, dici oporteat videa-
mus P. Præcedit f autẽ alia que-
ſtio:teſtamẽto ex die vel ſub cõ-
ditione tutores dati, an ſe excuſa-
re ante diem conditionémve ne-
ceſſe habeant: & in primis an iã
dies quinquaginta eis cedant, in-
tra quos neceſſe eſt cauſas excu-
ſationis exercere e. Sed verum
eſt, non antè eſſe tutorem, quam
dies veneritnam nec antequã a¬
dita dſit hereditas. Quia igitur
ex eodem teſtamento iam geſta
fuit tutela, & qui excuſatus eſt a¬
liàs, abfuturus reipublic cauſa,
reuerſus continuô hæret tutelis
ante ſuſceptis, etiam intra annu.
Sed hic f ex ipſo teſtamento de
ſierit* eſſe tutor: & ideo ex ſecu-
da tutela excuſare ſe poteſt.
Curator datus à iudice mente ca-
pto, muto, ſeu ventri, ſe excuſare po-
teſt propter legitimum numerum li-
berorum. NICO. DE NEAPO.
. 1
2.Si à prætore detur curator
mente capto, aut muto, ſiue ven-
tri:excuſatur iure gliberorum h.
3. S Rome datos tutores eos tã-
1 Vrbici r autem piſtores à
collegarum quoque filiorum tu-
telis excusãtur? 2. Sed & hoc
genus excuſationis eſt, ſi quis ſe
dicat ibi domicilium non habe-
re t, vbi ad tutelam datus eſt-id-
que Imperator Antoninus cum
Diuo patre ſignificauit.
VBI PVPILLVS EDV-
cari, vel morari debeat: & de
alimentis ei preſtandis.
TITVLVS II.
Dicturo pleniſſime de tutelis, non erat
omittenda hac quaſtio, vbi pupillus ali vel
morari debeat, quæ decreto pratoris vel
praſidis dirimenda relinquitur, vt ipſe po-
tius aſtimet apud quem educari debeat.
Eiuſdem quoque decreto alimẽtorum pra-
ſtandorum modus conſtituitur, quod exe-
quitur etià intra legitimum tempus. l.2.
de re iud. Et omninô rectiſſime vel hac
ſola ratione hi tres tituli connexi & apti
inter ſe ſunt, De ſuſp.tut. De excuſ. Vbi
pupil-educ. c. quod ex his cauſis præto-
rum vel praſidum cognitio ſit. CVIAC.
Pupillus educari ac morari debet
apud virum idoneum, eius propin-
quis praſentibus, ex perſona, condi-
tione, & tépore prætoris arbitrio eli-
gendi, excluſo ipſius ſubſtitutolicet
tûm accipere debemus, qui vel à
prafecto vrbis, vel à prætore, vel
in teſtamento Romæy confecto,
vel in continentibus i dati
ſunt.
Libertus aduerſa valetudine cor-
poris ſeu mẽtis ſup propriis negotiis
legitimé impeditus, à tutela patroni
eiuſ, liberorũ de iure cõmuni ſe po-
terit excuſare.N ICOLAVS
DE NEAPO.
4. Si tãta corporis, aut men-
tis valetudine ab agendis reb. li-
bertus prohibeatur, vt ne ſuis
quidẽ negotiis ſufficiat, neceſſi-
tati erit ſuccubẽdûl, ne impoſſi-
bile iniungatur tutelæ munus,
quod obiri l à liberto nõ poteſt,
niſi cum * incommodo m pupil-
li, & aduersûs vtilitatem eius.
Piſtores in collegio in legitimo nu-
mero conſtituti, piſtoriam per ſeipſos
exercentes, à tutelis & curis etiam
collegarum excuſantur:vrbici excu-
ſari poſſunt, ſi in loco vbi dati ſunt,
domicilium non habent. NICO.
DE NEAPO.
XLVI. PAVLVS libro ſingulari
de Cognitionibus.
Vi in collegio piſtorumP
ſunt, à tutelis e excuſan-
tur: ſi modô per ſemet P piſtri-
num exerceant. Sed non alios pu-
to excuſandos, quam qui intra
numerum ſunt.
in teſtamẽto paterno expreſse cõtra-
rium cauerit. h. d. Rayn ſecundum
NICODE NEAPO.
IVLPIANVS libro 34.
ad Elictum.
OLET pretor
frequẽtiſſime adi-
ri , vt conſtituat,
B vbi filij vel alãtur,
& yel morentur: non
tãtum in poſthumis, verum om-
ninô in pueris . 1. Et ſolet ex
perſona ,ex conditione , & ex
tempore à ſtatuere, vbi potius
alendus ſit. Et nonnûquam à vo-
luntate patris recedit prætor.
denique cum quidam teſtamen-
to ſuo cauiſſet, vt filius apud ſub-
ſtitutum educaretur f:Imperator
Seuerus reſcripſit, prtorẽ ſti-
mare debere, prœsétibus ceteris
propinquis liberorum. Id enim
agere prtorem oportet, vt ſine
vlla maligna ſuſpicionee alatur
partus & educetur.
Liberti, parentes, cognati vel
pupillorum affines educationem præ-
cise ſuſcipere à prætore coguntur;
extranei vero excuſantur ab hoc
onere: ſed priuantur legatis ac
hereditate in teſtamento patris pu-
pilli ſibi relictis: niſi aliàs fuerat
relicturus. hoc dicit Rayn. ſecun-
dum NICOLAVM DE
NEAPO.
310
rum. hoc? eſt licitu a Piſtorum
collegium:vt ſuprquoil collegium li-
legium ve ſupr quod eitunt eſt.
cuiuſque vniuerſi.l. 1.S.
1 & ſic habere poteſt
priuilegiu vt no. Seo.l.
nou tant.j. non omnia.
Tutclis. al.tutela.
p Per ſemet. Not.
quod h per ſemeti-6 Subſtitute
pſum non videtur fa¬ vtens in arte
cere, qui per alium fa¬ ſua aut profeſ-
cit. Arg contrà S. de aad llone exercen-
tvnnu s.te aus da, frui nõ de-
mini tuto l ita autem..
ar.- et priurlei
geſſiſe, & la res tutores, podeſiornis s
. nen ſolum. Rmanum ſin-
qNumerum non ali¬ gulari 64.
te: vt hic. & ſup. eod. ſi
dias. minuere.
rVrbici ſuprà eod. l.
adminiſtrantes.
ſ Excuſaneur. cum
determinatione qu
ſubiicitur, ſed & hoc
genus, &c.
t Non habere facit S.
eo.l. illud vſitatiſſimi. &
l. idem Vlpianus. S.üt. &
al. & l.nõ tantum. S fi.
Sed arg contta ſupr. de
iud. l. heres abſensS..1.
vbi in alia terra geſſit
quis tutelam. Sed dic
quod noluit ſe excu-
ſare lbiele ſe.
VBI PVPILLVS
educari, vel morari
debeat, &c.
OLET.
CASVS.
l Titius de-
i ceſſit reli-
ctis filiis pupillis na-
tis vel naſcituris certé
prætor debet ſtatuere
vbi pueri iſti moren-
tur & alantur. & ſi te-
ſtator dixit, apud quẽ
morentur & educen-
tur:non ſemper ſequi-
tur eius voluntatem
prator. & de hoc po-
nit exemplum. Quid
ſi ille, apud quem vult
prœtor pueru morari,
recuſet:nunquid cogit
eum? & certè ſic cau-
ſatiuè: quia ſi aliquid
eſt ei ob hoc in teſta-
mento relictum, de-
negabitur ei eius peti-
tiOVIVIAN.
u Adiri. à matre vel
agnatis pupilli, vel
ſubſtitutis, vel à ccAlimẽtorum
quocunque. pupillariû no-
xS In pueris. ſcil. geneie poreſt
VV iudex à qua-
raliter. iuuex à qua
...2 uis perſona in-
y Ex perſona-vt non terpellari.
apud eum qui inſidia * Flo. educe-
retur pudicitia d eius:’ ..
vt jeodl penul. d Pudicitiam
.. ab inſidiis bo-
z Ex con ditione. cum
n.. ete UC us iudex tue-
diſtinctione, ſit agna-
.
ri & defendere
tus, vel cognatus, vel debet.
non: vel vilis per ſona
& malé morigerata.
a Ex tempore.vt con-
ſideretur ſi e ſit minor e Infans minor
triennio: & tune ſit a- triennio apud
pud matrem: vtC. de matrem edu-
pa pote. l. pen. Item a candus.
eo tempore ille eſſet
pupillo ſucceſſurus: vt
J. prox. & C.eo.l. L.in fi.
b Recedit. hoc dic, vt
Jl. proxi. in fi.no.
c Suſpicione. quia ef
occideret,
diſtra.l ſi tutor. in princ.
& S.titu.1. l. ttor. S. ſi
quu abfuturus. vbi di-
cit agi. Solu. ibi vtilé
concedit hîc directam
negat. Vel ſecundum
H. ill intelliguntur
ſecundum diſtinctio-
nem huius S. & ſeq.
ſed ſi ita, &c.
a qTutor eſto. ſic enim
a Tutor ex die ex die a, & ad diem
& ad die te- dari poreſt in teſta-
ſtamento dari mento, non alias: vt
poteſt. Inſt. de ſatiſd. tut. circa
prin & S de te.tul ſi tu-
tor datus..1.
b Videamus. Sol erit
j. ibi, ſed hic ex ipſo.
Litẽ exerce¬ c Exercere. i. b con-
re quis dicitur teſtari: vt S eod. l. quin-
eam conteſtã quaginta.
don emanu d TAdiit.vt S. de teſta.
ſiagulari 723. .1 r
tute. l. ſi nemo.
e Quia igitur nunc
redit ad principium
legis.
f Sed hic nunc ſoluit
quod queſiuit s. ibi,
ſed ſi ita ſcriptum in te-
ſtamento, &c.
gIure. i. excuſatur,
ac ſi habet liberos tres
Rome, quatuor in Ita-
lia:quinque in prouin-
ciis:vt ſubiicitur etiam
in alia gloſſ.
h L berorum. ſecun-
dûm diſtinctionem In.
ſti. eo. in prin. tres Ro-
me, quatuor in Italia,
quinq; in prouincris.
i Vel in continenti-
8 bus. dificiis ſe. Et
t Rome appel- ſic apparet quod la-
latio latius tius patet Rome voca-
patet quam vr- buluin, quâm vrbis,
bis a. quia illa muris finitur,
TIn teſtamẽ. a re-
to faciende vel clauditur, vel ter-
conſideranda minatur:vr j. de verbor.
eſt cõſuetudo ſignifi.l. in conti-
loci, in qu nentibus.
quis teſtatur:
non Ioci s le J Succumbendumvel
qui teſtaturad ſuccurrendum.
de l. ſi non ſpe- l Obirifieri vel exer-
ciali.C. de teſta- ceri.
mentis. mNon poteſt niſi cum
incõmodo. i. quod ſi in-
iungatur, accedit in-
commodo pupilli, &c.
Aliàs, obiri non poteſt ci
incommode, &c. hoc sẽ-
ſu, quod tutelæ munus
cum incommodo pu-
pilli à liberto obiri nõ
poteſt.
Vi in collegio.
CASvS. Quidam
erãt piſtores electi vt
facerent forté panem
pro militibus, & erant
certi numero. certé i¬
ſti debent excuſari à
tut. aliorum hominõ:
non autem à tutela fi-
lioruin ſociorum ſuo-
rum, niſi ſint vrbici
piſtores, quia tune ab
omnibus excuſantur.
Item ſeias, quod ali-
quis poteſt ſe excuſa-
..
re à tut. ea ratione
quod domicilium non
habet in eadem ciui-
tate, in qua tutor da-
tus eſt à teſtatore.VI-
VIANVS.
n Qui in collegio piſto-
Abitrit.
Protedit.
* Deſierat.
* Flo, decet.
aiſi.
De excuſationibus.
mento fuit: Titius tutor eſto?. cum
reipublicæ cauſa aberit , tutor ne e¬
ſto:cum redierit, tutor eſto. quid de
excuſatione aut ob abſentiã rei-
publicæ cauſa,ant aliã, quæ poſt
obuenit, dici oporteat videa-
mus P. Præcedit f autẽ alia que-
ſtio:teſtamẽto ex die vel ſub cõ-
ditione tutores dati, an ſe excuſa-
re ante diem conditionémve ne-
ceſſe habeant: & in primis an iã
dies quinquaginta eis cedant, in-
tra quos neceſſe eſt cauſas excu-
ſationis exercere e. Sed verum
eſt, non antè eſſe tutorem, quam
dies veneritnam nec antequã a¬
dita dſit hereditas. Quia igitur
ex eodem teſtamento iam geſta
fuit tutela, & qui excuſatus eſt a¬
liàs, abfuturus reipublic cauſa,
reuerſus continuô hæret tutelis
ante ſuſceptis, etiam intra annu.
Sed hic f ex ipſo teſtamento de
ſierit* eſſe tutor: & ideo ex ſecu-
da tutela excuſare ſe poteſt.
Curator datus à iudice mente ca-
pto, muto, ſeu ventri, ſe excuſare po-
teſt propter legitimum numerum li-
berorum. NICO. DE NEAPO.
. 1
2.Si à prætore detur curator
mente capto, aut muto, ſiue ven-
tri:excuſatur iure gliberorum h.
3. S Rome datos tutores eos tã-
1 Vrbici r autem piſtores à
collegarum quoque filiorum tu-
telis excusãtur? 2. Sed & hoc
genus excuſationis eſt, ſi quis ſe
dicat ibi domicilium non habe-
re t, vbi ad tutelam datus eſt-id-
que Imperator Antoninus cum
Diuo patre ſignificauit.
VBI PVPILLVS EDV-
cari, vel morari debeat: & de
alimentis ei preſtandis.
TITVLVS II.
Dicturo pleniſſime de tutelis, non erat
omittenda hac quaſtio, vbi pupillus ali vel
morari debeat, quæ decreto pratoris vel
praſidis dirimenda relinquitur, vt ipſe po-
tius aſtimet apud quem educari debeat.
Eiuſdem quoque decreto alimẽtorum pra-
ſtandorum modus conſtituitur, quod exe-
quitur etià intra legitimum tempus. l.2.
de re iud. Et omninô rectiſſime vel hac
ſola ratione hi tres tituli connexi & apti
inter ſe ſunt, De ſuſp.tut. De excuſ. Vbi
pupil-educ. c. quod ex his cauſis præto-
rum vel praſidum cognitio ſit. CVIAC.
Pupillus educari ac morari debet
apud virum idoneum, eius propin-
quis praſentibus, ex perſona, condi-
tione, & tépore prætoris arbitrio eli-
gendi, excluſo ipſius ſubſtitutolicet
tûm accipere debemus, qui vel à
prafecto vrbis, vel à prætore, vel
in teſtamento Romæy confecto,
vel in continentibus i dati
ſunt.
Libertus aduerſa valetudine cor-
poris ſeu mẽtis ſup propriis negotiis
legitimé impeditus, à tutela patroni
eiuſ, liberorũ de iure cõmuni ſe po-
terit excuſare.N ICOLAVS
DE NEAPO.
4. Si tãta corporis, aut men-
tis valetudine ab agendis reb. li-
bertus prohibeatur, vt ne ſuis
quidẽ negotiis ſufficiat, neceſſi-
tati erit ſuccubẽdûl, ne impoſſi-
bile iniungatur tutelæ munus,
quod obiri l à liberto nõ poteſt,
niſi cum * incommodo m pupil-
li, & aduersûs vtilitatem eius.
Piſtores in collegio in legitimo nu-
mero conſtituti, piſtoriam per ſeipſos
exercentes, à tutelis & curis etiam
collegarum excuſantur:vrbici excu-
ſari poſſunt, ſi in loco vbi dati ſunt,
domicilium non habent. NICO.
DE NEAPO.
XLVI. PAVLVS libro ſingulari
de Cognitionibus.
Vi in collegio piſtorumP
ſunt, à tutelis e excuſan-
tur: ſi modô per ſemet P piſtri-
num exerceant. Sed non alios pu-
to excuſandos, quam qui intra
numerum ſunt.
in teſtamẽto paterno expreſse cõtra-
rium cauerit. h. d. Rayn ſecundum
NICODE NEAPO.
IVLPIANVS libro 34.
ad Elictum.
OLET pretor
frequẽtiſſime adi-
ri , vt conſtituat,
B vbi filij vel alãtur,
& yel morentur: non
tãtum in poſthumis, verum om-
ninô in pueris . 1. Et ſolet ex
perſona ,ex conditione , & ex
tempore à ſtatuere, vbi potius
alendus ſit. Et nonnûquam à vo-
luntate patris recedit prætor.
denique cum quidam teſtamen-
to ſuo cauiſſet, vt filius apud ſub-
ſtitutum educaretur f:Imperator
Seuerus reſcripſit, prtorẽ ſti-
mare debere, prœsétibus ceteris
propinquis liberorum. Id enim
agere prtorem oportet, vt ſine
vlla maligna ſuſpicionee alatur
partus & educetur.
Liberti, parentes, cognati vel
pupillorum affines educationem præ-
cise ſuſcipere à prætore coguntur;
extranei vero excuſantur ab hoc
onere: ſed priuantur legatis ac
hereditate in teſtamento patris pu-
pilli ſibi relictis: niſi aliàs fuerat
relicturus. hoc dicit Rayn. ſecun-
dum NICOLAVM DE
NEAPO.
310
rum. hoc? eſt licitu a Piſtorum
collegium:vt ſuprquoil collegium li-
legium ve ſupr quod eitunt eſt.
cuiuſque vniuerſi.l. 1.S.
1 & ſic habere poteſt
priuilegiu vt no. Seo.l.
nou tant.j. non omnia.
Tutclis. al.tutela.
p Per ſemet. Not.
quod h per ſemeti-6 Subſtitute
pſum non videtur fa¬ vtens in arte
cere, qui per alium fa¬ ſua aut profeſ-
cit. Arg contrà S. de aad llone exercen-
tvnnu s.te aus da, frui nõ de-
mini tuto l ita autem..
ar.- et priurlei
geſſiſe, & la res tutores, podeſiornis s
. nen ſolum. Rmanum ſin-
qNumerum non ali¬ gulari 64.
te: vt hic. & ſup. eod. ſi
dias. minuere.
rVrbici ſuprà eod. l.
adminiſtrantes.
ſ Excuſaneur. cum
determinatione qu
ſubiicitur, ſed & hoc
genus, &c.
t Non habere facit S.
eo.l. illud vſitatiſſimi. &
l. idem Vlpianus. S.üt. &
al. & l.nõ tantum. S fi.
Sed arg contta ſupr. de
iud. l. heres abſensS..1.
vbi in alia terra geſſit
quis tutelam. Sed dic
quod noluit ſe excu-
ſare lbiele ſe.
VBI PVPILLVS
educari, vel morari
debeat, &c.
OLET.
CASVS.
l Titius de-
i ceſſit reli-
ctis filiis pupillis na-
tis vel naſcituris certé
prætor debet ſtatuere
vbi pueri iſti moren-
tur & alantur. & ſi te-
ſtator dixit, apud quẽ
morentur & educen-
tur:non ſemper ſequi-
tur eius voluntatem
prator. & de hoc po-
nit exemplum. Quid
ſi ille, apud quem vult
prœtor pueru morari,
recuſet:nunquid cogit
eum? & certè ſic cau-
ſatiuè: quia ſi aliquid
eſt ei ob hoc in teſta-
mento relictum, de-
negabitur ei eius peti-
tiOVIVIAN.
u Adiri. à matre vel
agnatis pupilli, vel
ſubſtitutis, vel à ccAlimẽtorum
quocunque. pupillariû no-
xS In pueris. ſcil. geneie poreſt
VV iudex à qua-
raliter. iuuex à qua
...2 uis perſona in-
y Ex perſona-vt non terpellari.
apud eum qui inſidia * Flo. educe-
retur pudicitia d eius:’ ..
vt jeodl penul. d Pudicitiam
.. ab inſidiis bo-
z Ex con ditione. cum
n.. ete UC us iudex tue-
diſtinctione, ſit agna-
.
ri & defendere
tus, vel cognatus, vel debet.
non: vel vilis per ſona
& malé morigerata.
a Ex tempore.vt con-
ſideretur ſi e ſit minor e Infans minor
triennio: & tune ſit a- triennio apud
pud matrem: vtC. de matrem edu-
pa pote. l. pen. Item a candus.
eo tempore ille eſſet
pupillo ſucceſſurus: vt
J. prox. & C.eo.l. L.in fi.
b Recedit. hoc dic, vt
Jl. proxi. in fi.no.
c Suſpicione. quia ef
occideret,