DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.1978#0232
455 Digeſtorum Liber
in cuius legis extremo ſic legendum eſt ex vereribus libris, au
toritate iuris tuetur. Vitruuius lib. vi. Res omnes non ali ſine ele-
mentorum poteſtate, neque creſcere, neque tueri.CVIAC.
IquiJCASVS. Dictum eſt Seoljj quod teſtamentſ non va-
let ipſo iure, in quo pater præteriit filium quem habebat in
S
poteſtate. Sed pone
quod eum inſtituit, &
poſtea eum de nouo
cœpit in poteſtate ha-
bere. Certé valet ita
bene teſtamentum, ac
ſi eum inſtituiſſet in
ſua poteſtate exiſten-
tem. Et ponit hœc lex
exemplum: putà quia
inſtituiſſet ſibi quen-
dam extraneum, &
poſtea eum arroga-
uit. & eſt ratio: quia
& ſi eum nõ arrogaſ-
ſet, inſtitutio eius lo-
cum haberet vt in ex-
trane. VIVIAN.
a qHabebit. vtS. tit.j.
lfilio.S. fin. ſecus in ex-
heredato: vt infrà de
bon poſſcontra tabull nõ
putauit.S. ſi quis eman-
cipatum. ACCVRS.
Sl gg Cas vs.
Seius inſtituit me
heredem, & poſtéa
exheredauit filium,
quem ex vxore ſua
habere ſperabat: &
oſtea inſtituit ſibi
leredem Trium: &
ita intra gradum in-
ſtitutionis mee & di-
cti Titij exheredauit
dictum ſuum poſtu-
mum: & poſtea ſub-
ſtituit mihi Gaiumt&
poſtea ſubſtituit dicto
Titio meo coheredi
Sempronium: & in
dictis ſubſtitutionibus
nihil dixit de dicto
poſtumo: & ita eum
à gradu ſubſtitutio-
I, qui heres inſtitutus eſt, à te-
Aſtatore adrogetur, poteſt dici
ſatis ei factum . quia & ante-
quam adoptetur, inſtitutio vt in
extraneo locum habebit?.
Cauſa testati non trahit ad ſe
cauſam inteſtati, ſi teſtator prohibuit.
ſecus ſi non prohibuit. BART.
XIX. IDEM libro ſexto
Quaſtionum.
I ego & Titius inſtituti ſi-
XXVI).
xx. IDEM lib. 13. Digeſtorum.
Vcius Titius, integra mente,
& valetudine, teſtamentum
fecit, vti oportet: poſtea cûm in
valetudinem aduerſam incidiſ-
ſet, mente captusi tabulas eaſ-
dem incidit. quero, an heredes
his tabulis inſtituti adire poſſint
hereditatem. Reſpondit, ſecun-
dûm ea, quæ proponerentur, non
ideo minus adire * poſſe.
mus, & à nobis P poſtumus
exheredatus ſit, à ſubſtitutis no-
ſtris non ſit exheredatus: Titio
defuncto, ne ego quidem adire
potero. iam enim propter inſti-
tuti perſonam, à quo poſtumus
exheredatus eſt, in cuiusS lo-
cum ſubſtitutus vocatur d, à
quo poſtumus exheredatus non
eſt, ruptum eſt e teſtamentum.
1. Sed ſi ego & Titius inuicem
ſubſtituti ſimus, quamuis quaſi
in partem ſubſtitutionis exhe-
redatus non ſit: mortuo, vel re-
pudiante Titio, me poſſe adire,
puto f, & ex aſſe heredem eſſe.
2. J In prima tamen ſpecie, etſi
viuat Titius, neq; ego ſine illo,
neque ipſe ſine me adire pote-
rit b: quia incertum eſt, an ad-
huc altero omittente rumpa-
tur teſtamentum. itaque ſimul
adire poſſumus.
DE HIS
num preteriit: & ita
ſubſtitutiones non va-
luerunt nato dicto po-
ſtumo, id eſt, ruptæ
fuerunt. mortuo Seio
dicto teſtatore deceſ-
ſit Tirius meus coheres: & ita in eius Titij parté vocatur Sem-
pronius ſubſtitutus eius, modo queritur, numquid ego poſſum
pro mea parte adire hereditatem?Et videtur quod non:quia te-
ſtamentum ruptum eſt ex eo quod poſtumus natus inuenit ſe
prateritum ab illo ſubſtituto, cui pars dicti Titij coheredis
mei delata eſt. nam non poteſt pro mea parte valere vt adeam
ex eo hereditatem: & ruptum eſt pro parte dicti Titij cohere-
dis mei, cuius Titij mortui pars hereditatis delata eſt dicto
Titio ſubſtituto, à quo ſubſtituto poſtumus fuit prateritus:
ideo ex quo non valet pro parte dicti mei coheredis: & pro mea
debet ruptum eſſe, ita quod adire non poſſum: quia dictus Se-
ius teſtator etiam ex poſtfacto non poteſt pro parte decedere
teſtatus, & pro parte inteſtatus. Sed & ſi dictus meus Titius co-
heres adhuc viuat, non poteſt adire ſine me, nec ego ſine eo,
ſed ſimul poſſumus adire:quia ſi ego adirem ſolus, ipſe poſſet
poſtea repudiare ſuam partem: vt pars per eum repudiata de-
feratur dicto eius ſubſtituto, à quo poſtumus fuit pryt eritus: &
ita rumperetur totum teſtamẽtum,vt dictum eſt:& ſie eueni-
ret inconueniens, ſcilicet quod auferretur mihi pars mea quã
adiuiſſem: & idem eſſet, ſi ipſe Titjus adiret ſolus pro ſua par-
te, & ego poſtea repudiarem meam, &hoc dicit principium &
finis huius legis: medium auté reſpoturt p. -
Pone, retento caſu in principio legis poſito, quod ego & Ti-
Teſtamentum inciſum à teſtatore
non ſanæ mentis non rumpitur.
BART.
ego
obſtante quod dictus poſtumus fuit prteri
QV IN
teſtamento delentur, indu-
cuntur, vel inſcribuntur.
TITVLVS IV.
1a.. I A . ...A. 4 .
Irritum etiam fit teſtamentum, prsve
teſtamenti aa quam teſtator conſultô dele-
uit, induxit, vel inſeripſit.l. pen. & vlt.
hoc tit.l. in fraudem. S. j. de mil. teſt.
quo de genere irriti hic titulus eſt. Deleta
dicimus, qua lituris corrupta ſunt, indu-
cta, qua cancellis, inſcripta, qua alis literis
ſuperſcripta, qua in deletorum locum ve-
nerunt. Gellius 2o. Veſtrum, inquit, abo-
leuerunt, & veſtri ſupenſcripſerunt.
CVIAC.
Primo ponit vnum dictum. Secü-
do exponit quodlibet verbum illius
dicti,per multas particulas. Prima
ibi, Legi autem. Secunda ſubdiui-
ditur in multas particulasBART.
1. VLPIANVS libro 15.
ad Sabinum.
QV a in teſtaméto legi poſ-
gAdire poterit. vt teneat ſua aditio, ſic vt nec poſſit retra-
ctari. HvG.
h Omittente i repudiante. Azo.
leg.l ſi
Dic quod ibi fuit fa-
cta ſubſtitutio vtrique,
hîc ſingulis ſecundûm
BART.
d Subſtitutus voca-
tur 8. quia potior eſt
me coherede. prafer-
tur enim ſubſtitutus
coniuncto: ſed aliàs
quandoque habet plus
coniunctus quàm ſub-
ſtitutus: vt jde ſuis &
ex pluribus, ſed
licèt vocetur hic ſub-
ſtitutus, non tamen eſt
heres: quia eius gra-
dus rumpitur: nec ta-
mẽ patitur habere co-
heredem.ſic & aliàs in
vxore: vt in Autheut.
quib mo na. effi. ſui. S. ſi
quis autem defunctus.
coll vj & infrà ad Ter-
tyl l aquiſſimumS. j. &
l ij. Sobiicitur. Item ſe-
cundûm hoc fallit re-
gula tradita jde diuer.
pra. l. de acceſſionibus.
ſicut & in Turbone, ve
S. qui po. in pig. ha. l.
Claudius. Azo.
e Ruptum eſt. eſt e¬
nim hoc ideo, quia in-
uenitur exheredatus à
perſona tantum: & ita
non tenet exhereda-
tio:vt infrà tit j.l. iij.S.
ij. Item no. quod non
poteſt rumpi pro par-
Tit. iiij. 456
b4 A nobis, tantu m hoc ex preſſo:vel intra gradum facta exhe-
redatione, alioquin ab omnibus videtur exheredatus:vt .tit.jl.
iijjACVS...1 .
c In cuius. ſcilicet inſtituti:ſed imô videtur non vocari: vtC.
de impub.& al ſubſtitut l. penultima. cõtrà. Solu. ve ibi ADDrr
a Subſtitutu
in legato e.
cluditur
filii legati
inilgenerduter.
in fi ver. qua.
mnia. C. dei
ſtit & ſubii.
!
* Flo. diis
te b.vt hic & infrà de lFallit in te
fideicom. liber. lpater ſi ſtamento mi-
duos. Idem per natum
præteritum:vt S. tit jl.
fin, aliud in teſtamen-
to inofficioſo: vt S.
de inoffi. teſta. l circa.
AceVRS.
Puto. Quia nõ in-
uenitur perſona, à qua
ſit exheredatus poſtu-
mus. Azo.
Veius. CASVS. Lucius Titius cûm eſſet ſanus mente &
corpore, fecit teſtamentum, in quo heredem ſibi inſtituit
ſemel. & infrà tit. 1.l.1.in princip.
Seium poſtea factus infirmus mente & corpore, illud incidit. &
certè nihil ominus valet. VIV.....I. Tſamenti
i Mence captus. alioquin ſecus quod dic vt no. Cod de teſtal.e Teſtament
noſtram & facit j. de bon poſ ſecun tab.l.1.S. ſi linum. & lſeq & S.
litis: vt pluul
dii in ljinſi.
de militſt,
fatû tempuit
ti,
ſanæ menuse
non poteſt té
DE HIS QV IN TESTAMENTO,&c.
Quia per deletionem caſſatur teſtamentumideô de h.d.
Z VAE in teſtamento. CASVS. Titius faciens teſta-
mentum inſtituit ſibi heredem Seium, & dedit lega-
ta & libertates pone: & ante conſumnationem te-
ſtamenti deleuit ipſe teſtator, & induxit vel ſcripſit
non deberi quadam legata quœritur, vtrum debeantur an non,
dicta legata?Et diſtinguitur in hac lege:aut non erat teſta. con-
ſummatum, aut erat. Primo caſu, aut fuerunt inconſultô dele-
ta & inducta vel ſcriptum quod non debeautur: aut conſult. ſi
é reſponſum ponit talem caſum: inconſulto, & legi poſſunt:nihilominus valet ſi autem cõſulto,
non valent ipſoiure. Si autem alius ſcripſerit quod non de-
tius meus coheres fumus iuicez feuſtitutic in ſubſtitutio. beantur, vel induxit, vel deleuit ſine iuſſu teſtatoris, proni-
ne fuit præteritus dictus poſtumus: poſtea dictus Titius de- hilo
ceſſit antequam adiret pro ſua parte, vel tepudiauit. nunquid tem dixt incontutto ceteca. r -: ... e e
poſſum adire & eſe er aſe hereset dicitur quod ſiemon inteligas ſi neulo perſpiei poreſt quod ſeriptun eſt. Si au-
V E.. nrœteritus à dicta noſtra tem non poſſit legi, ſed extrinſecus tantum intelligas, non
a
eſt dicta ſcriptura, vel inductio, vel deletio. Quod au-
dixi inconſultô deleta, nihilominus valere ſi legi poſſunt:
ſubſtitutione: quia egomet, qui fui ſubſtitutus coheredi meo,, videtur legi poſſe; & ira non debentur. Ad hoc autem ve in-
poſſum adire ex inſtitutione de me facta, à qua inſtitutio- conſultô deleta nihilominus valeant, ſufficit ſi legi poſſunt, vr
ne poſtumus fuit exheredatus, ve dictum eſt. ira valuit. dictum eſt: & hoc ſiue ſint inducta ab ipſo teſtatore, vt dictum
VEVIAN.
1
eſt, ſiue ah alio cú voluntate teſtatoris. Ité hoc ſiue ſint inducta
pro
pore
mentis ſtue
carl.
inſant
in cuius legis extremo ſic legendum eſt ex vereribus libris, au
toritate iuris tuetur. Vitruuius lib. vi. Res omnes non ali ſine ele-
mentorum poteſtate, neque creſcere, neque tueri.CVIAC.
IquiJCASVS. Dictum eſt Seoljj quod teſtamentſ non va-
let ipſo iure, in quo pater præteriit filium quem habebat in
S
poteſtate. Sed pone
quod eum inſtituit, &
poſtea eum de nouo
cœpit in poteſtate ha-
bere. Certé valet ita
bene teſtamentum, ac
ſi eum inſtituiſſet in
ſua poteſtate exiſten-
tem. Et ponit hœc lex
exemplum: putà quia
inſtituiſſet ſibi quen-
dam extraneum, &
poſtea eum arroga-
uit. & eſt ratio: quia
& ſi eum nõ arrogaſ-
ſet, inſtitutio eius lo-
cum haberet vt in ex-
trane. VIVIAN.
a qHabebit. vtS. tit.j.
lfilio.S. fin. ſecus in ex-
heredato: vt infrà de
bon poſſcontra tabull nõ
putauit.S. ſi quis eman-
cipatum. ACCVRS.
Sl gg Cas vs.
Seius inſtituit me
heredem, & poſtéa
exheredauit filium,
quem ex vxore ſua
habere ſperabat: &
oſtea inſtituit ſibi
leredem Trium: &
ita intra gradum in-
ſtitutionis mee & di-
cti Titij exheredauit
dictum ſuum poſtu-
mum: & poſtea ſub-
ſtituit mihi Gaiumt&
poſtea ſubſtituit dicto
Titio meo coheredi
Sempronium: & in
dictis ſubſtitutionibus
nihil dixit de dicto
poſtumo: & ita eum
à gradu ſubſtitutio-
I, qui heres inſtitutus eſt, à te-
Aſtatore adrogetur, poteſt dici
ſatis ei factum . quia & ante-
quam adoptetur, inſtitutio vt in
extraneo locum habebit?.
Cauſa testati non trahit ad ſe
cauſam inteſtati, ſi teſtator prohibuit.
ſecus ſi non prohibuit. BART.
XIX. IDEM libro ſexto
Quaſtionum.
I ego & Titius inſtituti ſi-
XXVI).
xx. IDEM lib. 13. Digeſtorum.
Vcius Titius, integra mente,
& valetudine, teſtamentum
fecit, vti oportet: poſtea cûm in
valetudinem aduerſam incidiſ-
ſet, mente captusi tabulas eaſ-
dem incidit. quero, an heredes
his tabulis inſtituti adire poſſint
hereditatem. Reſpondit, ſecun-
dûm ea, quæ proponerentur, non
ideo minus adire * poſſe.
mus, & à nobis P poſtumus
exheredatus ſit, à ſubſtitutis no-
ſtris non ſit exheredatus: Titio
defuncto, ne ego quidem adire
potero. iam enim propter inſti-
tuti perſonam, à quo poſtumus
exheredatus eſt, in cuiusS lo-
cum ſubſtitutus vocatur d, à
quo poſtumus exheredatus non
eſt, ruptum eſt e teſtamentum.
1. Sed ſi ego & Titius inuicem
ſubſtituti ſimus, quamuis quaſi
in partem ſubſtitutionis exhe-
redatus non ſit: mortuo, vel re-
pudiante Titio, me poſſe adire,
puto f, & ex aſſe heredem eſſe.
2. J In prima tamen ſpecie, etſi
viuat Titius, neq; ego ſine illo,
neque ipſe ſine me adire pote-
rit b: quia incertum eſt, an ad-
huc altero omittente rumpa-
tur teſtamentum. itaque ſimul
adire poſſumus.
DE HIS
num preteriit: & ita
ſubſtitutiones non va-
luerunt nato dicto po-
ſtumo, id eſt, ruptæ
fuerunt. mortuo Seio
dicto teſtatore deceſ-
ſit Tirius meus coheres: & ita in eius Titij parté vocatur Sem-
pronius ſubſtitutus eius, modo queritur, numquid ego poſſum
pro mea parte adire hereditatem?Et videtur quod non:quia te-
ſtamentum ruptum eſt ex eo quod poſtumus natus inuenit ſe
prateritum ab illo ſubſtituto, cui pars dicti Titij coheredis
mei delata eſt. nam non poteſt pro mea parte valere vt adeam
ex eo hereditatem: & ruptum eſt pro parte dicti Titij cohere-
dis mei, cuius Titij mortui pars hereditatis delata eſt dicto
Titio ſubſtituto, à quo ſubſtituto poſtumus fuit prateritus:
ideo ex quo non valet pro parte dicti mei coheredis: & pro mea
debet ruptum eſſe, ita quod adire non poſſum: quia dictus Se-
ius teſtator etiam ex poſtfacto non poteſt pro parte decedere
teſtatus, & pro parte inteſtatus. Sed & ſi dictus meus Titius co-
heres adhuc viuat, non poteſt adire ſine me, nec ego ſine eo,
ſed ſimul poſſumus adire:quia ſi ego adirem ſolus, ipſe poſſet
poſtea repudiare ſuam partem: vt pars per eum repudiata de-
feratur dicto eius ſubſtituto, à quo poſtumus fuit pryt eritus: &
ita rumperetur totum teſtamẽtum,vt dictum eſt:& ſie eueni-
ret inconueniens, ſcilicet quod auferretur mihi pars mea quã
adiuiſſem: & idem eſſet, ſi ipſe Titjus adiret ſolus pro ſua par-
te, & ego poſtea repudiarem meam, &hoc dicit principium &
finis huius legis: medium auté reſpoturt p. -
Pone, retento caſu in principio legis poſito, quod ego & Ti-
Teſtamentum inciſum à teſtatore
non ſanæ mentis non rumpitur.
BART.
ego
obſtante quod dictus poſtumus fuit prteri
QV IN
teſtamento delentur, indu-
cuntur, vel inſcribuntur.
TITVLVS IV.
1a.. I A . ...A. 4 .
Irritum etiam fit teſtamentum, prsve
teſtamenti aa quam teſtator conſultô dele-
uit, induxit, vel inſeripſit.l. pen. & vlt.
hoc tit.l. in fraudem. S. j. de mil. teſt.
quo de genere irriti hic titulus eſt. Deleta
dicimus, qua lituris corrupta ſunt, indu-
cta, qua cancellis, inſcripta, qua alis literis
ſuperſcripta, qua in deletorum locum ve-
nerunt. Gellius 2o. Veſtrum, inquit, abo-
leuerunt, & veſtri ſupenſcripſerunt.
CVIAC.
Primo ponit vnum dictum. Secü-
do exponit quodlibet verbum illius
dicti,per multas particulas. Prima
ibi, Legi autem. Secunda ſubdiui-
ditur in multas particulasBART.
1. VLPIANVS libro 15.
ad Sabinum.
QV a in teſtaméto legi poſ-
gAdire poterit. vt teneat ſua aditio, ſic vt nec poſſit retra-
ctari. HvG.
h Omittente i repudiante. Azo.
leg.l ſi
Dic quod ibi fuit fa-
cta ſubſtitutio vtrique,
hîc ſingulis ſecundûm
BART.
d Subſtitutus voca-
tur 8. quia potior eſt
me coherede. prafer-
tur enim ſubſtitutus
coniuncto: ſed aliàs
quandoque habet plus
coniunctus quàm ſub-
ſtitutus: vt jde ſuis &
ex pluribus, ſed
licèt vocetur hic ſub-
ſtitutus, non tamen eſt
heres: quia eius gra-
dus rumpitur: nec ta-
mẽ patitur habere co-
heredem.ſic & aliàs in
vxore: vt in Autheut.
quib mo na. effi. ſui. S. ſi
quis autem defunctus.
coll vj & infrà ad Ter-
tyl l aquiſſimumS. j. &
l ij. Sobiicitur. Item ſe-
cundûm hoc fallit re-
gula tradita jde diuer.
pra. l. de acceſſionibus.
ſicut & in Turbone, ve
S. qui po. in pig. ha. l.
Claudius. Azo.
e Ruptum eſt. eſt e¬
nim hoc ideo, quia in-
uenitur exheredatus à
perſona tantum: & ita
non tenet exhereda-
tio:vt infrà tit j.l. iij.S.
ij. Item no. quod non
poteſt rumpi pro par-
Tit. iiij. 456
b4 A nobis, tantu m hoc ex preſſo:vel intra gradum facta exhe-
redatione, alioquin ab omnibus videtur exheredatus:vt .tit.jl.
iijjACVS...1 .
c In cuius. ſcilicet inſtituti:ſed imô videtur non vocari: vtC.
de impub.& al ſubſtitut l. penultima. cõtrà. Solu. ve ibi ADDrr
a Subſtitutu
in legato e.
cluditur
filii legati
inilgenerduter.
in fi ver. qua.
mnia. C. dei
ſtit & ſubii.
!
* Flo. diis
te b.vt hic & infrà de lFallit in te
fideicom. liber. lpater ſi ſtamento mi-
duos. Idem per natum
præteritum:vt S. tit jl.
fin, aliud in teſtamen-
to inofficioſo: vt S.
de inoffi. teſta. l circa.
AceVRS.
Puto. Quia nõ in-
uenitur perſona, à qua
ſit exheredatus poſtu-
mus. Azo.
Veius. CASVS. Lucius Titius cûm eſſet ſanus mente &
corpore, fecit teſtamentum, in quo heredem ſibi inſtituit
ſemel. & infrà tit. 1.l.1.in princip.
Seium poſtea factus infirmus mente & corpore, illud incidit. &
certè nihil ominus valet. VIV.....I. Tſamenti
i Mence captus. alioquin ſecus quod dic vt no. Cod de teſtal.e Teſtament
noſtram & facit j. de bon poſ ſecun tab.l.1.S. ſi linum. & lſeq & S.
litis: vt pluul
dii in ljinſi.
de militſt,
fatû tempuit
ti,
ſanæ menuse
non poteſt té
DE HIS QV IN TESTAMENTO,&c.
Quia per deletionem caſſatur teſtamentumideô de h.d.
Z VAE in teſtamento. CASVS. Titius faciens teſta-
mentum inſtituit ſibi heredem Seium, & dedit lega-
ta & libertates pone: & ante conſumnationem te-
ſtamenti deleuit ipſe teſtator, & induxit vel ſcripſit
non deberi quadam legata quœritur, vtrum debeantur an non,
dicta legata?Et diſtinguitur in hac lege:aut non erat teſta. con-
ſummatum, aut erat. Primo caſu, aut fuerunt inconſultô dele-
ta & inducta vel ſcriptum quod non debeautur: aut conſult. ſi
é reſponſum ponit talem caſum: inconſulto, & legi poſſunt:nihilominus valet ſi autem cõſulto,
non valent ipſoiure. Si autem alius ſcripſerit quod non de-
tius meus coheres fumus iuicez feuſtitutic in ſubſtitutio. beantur, vel induxit, vel deleuit ſine iuſſu teſtatoris, proni-
ne fuit præteritus dictus poſtumus: poſtea dictus Titius de- hilo
ceſſit antequam adiret pro ſua parte, vel tepudiauit. nunquid tem dixt incontutto ceteca. r -: ... e e
poſſum adire & eſe er aſe hereset dicitur quod ſiemon inteligas ſi neulo perſpiei poreſt quod ſeriptun eſt. Si au-
V E.. nrœteritus à dicta noſtra tem non poſſit legi, ſed extrinſecus tantum intelligas, non
a
eſt dicta ſcriptura, vel inductio, vel deletio. Quod au-
dixi inconſultô deleta, nihilominus valere ſi legi poſſunt:
ſubſtitutione: quia egomet, qui fui ſubſtitutus coheredi meo,, videtur legi poſſe; & ira non debentur. Ad hoc autem ve in-
poſſum adire ex inſtitutione de me facta, à qua inſtitutio- conſultô deleta nihilominus valeant, ſufficit ſi legi poſſunt, vr
ne poſtumus fuit exheredatus, ve dictum eſt. ira valuit. dictum eſt: & hoc ſiue ſint inducta ab ipſo teſtatore, vt dictum
VEVIAN.
1
eſt, ſiue ah alio cú voluntate teſtatoris. Ité hoc ſiue ſint inducta
pro
pore
mentis ſtue
carl.
inſant