DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1978#0376
743
princ. An autem & omittens in ſubſidium teneatur? diſtingue,
habeat pretium, vel non vt ſup eo l. licet.
l ſeruum JCASVS. Titius inſtituit ſibi heredem ſeruum
S ſeuun à me domino reliquit ideicommiſſum Seio; &
a
poſtea deceſſit dictus Titius: & ante quam ego iuberem adire
dictum meum ſeruú,
vendidi eum Sẽpro-
nio. nunquid debeo
praſtare dictum fidei-
commiſſum Seio? &
dicitr quod ſic, cûm
ſim perſecutus here-
ditatis ſtimationem
er pretiã ſerui I¬
STITVTVS. Inſtitui
mihi heredem Titi,
& rogaui eum quod
reſtitueret hereditaté
Seio: & deceſſi: ipſe
autem Titius, omiſſa
cauſa teſtamenti, cœ-
pit hereditatem ab in-
teſtato poſſidere nun-
quid tenetur reſtitue-
re hereditatem Seio.
Et dicitur quod ſic ſic
etiam tenetur pr-
ſtare le gata & fidei-
commiſſa & liberta-
tes. Sed & ſi rogaui
eum,vt manumitteret
ſeruos alienos: tenetur
eos redimere, & ma-
nutittere: & non de-
bet remanere aliquod
commodum vel in-
commodum apud di-
ctum heredem ex di-
cta hereditate: ſed de-
bet tranſire ad fidei-
çommiſſarium, cui re-
ſtituta eſt hereditas.
Sed nunquid dicti ſer-
ui, quos dixi heredem
debere manumittere,
erunt eius liberti? Et
dicitur quod ſic. Item
quid ſi dictus heres,
qui omiſit ex teſta-
mento, non poſſidet
hereditatem ab inte-
ſtato, nec pro herede,
nec pro poſſeſſore, ſed
poſſidet aliquo iuſto
titulo, purà pro em-
prore, vel pro dote, vel
pro donato: nunquid
a Sed die, vno poteſt conueniri à le-
torum ree- gatariis? Et dicitur
diorum aliud
non tolli, & ex
vne detra duabus lſeq VIVIAN.
Trebellianica, aRogatus. ſi autem
non ex alin. ſeruus rogatus fuiſſet,
bImô Trebel- directô ab emptore
lianum locum
habet quando
heres ſponte
adiit, hoc aute nus ſeruus.
7
quod non. & h. d. cum
j
XXVIII. MAERCIANVS libro quarto
Fideicommiſſorum.
Iſeruum heredem inſtituti
dominus, qui ipſe rogatus?
fuerat fideicommiſſum prſta-
re, prius quam adire iuberet,
vendiderit: preſtare id debet,
cum per pretium ſerui, heredi-
tatis quoque eſtimationem con-
ſequatur.
Fideicommiſſa vniuerſalia cõſer-
uantur per hoc edictû ſalua Trebel-
lia nicaBART.
1. Inſtitutus heres, & roga-
tus reſtituere hereditatẽ, ſi, omiſ-
ſa cauſa teſtamenti, legitimã he-
reditatem poſſideat: non dubie,
vt legata, cterâque fideicom-
miſſa, ita hereditate m quoque
reſtituere compellendus eſt: li-
bertates quoque tam directas
quam fideicommiſſarias c. Sed
ſi alienos ſeruos rogatus ſit ma-
numittere, vtique redimere eos
debebit deam autem deceſſio-
nem patietur is, cui reſtituta
fuerit hereditas f, quam is, qui ei
reſtituerit, paſſurus fuit.
Per hoc edictum conſeruantur li-
bertates, ſaluo iure patronatus.
BART.
XXIX. VLPIANVS libro quinto
Fideicommiſſorum.
Vi, omiſſa cauſa teſtamen-
ti, ab inteſtato poſſidet he-
reditatem, ſeruos ad libertatem
perducere debet: ne eis S facti
noceat eius, qui ex teſtamento
adire noluitſic tamen, vt habeat
libertos.
Qui omiſit ex teſtamento, & poſ-
ſidet aliquo iuſto titulo inter viuos,
non tenetur hoc edicto.BART.
peti poſſethie autem non poteſt:quia ſeruus rogatus non fuit;
Azo,& facit j. de leg.j l plan. Sj. & l. cum filio. & de leg ijll ſi alie-
edictum locu b Hereditaté quoque. Videbatur enim quod hic, cui hereditas
repudiat ex te.
lamento in
a4.
habet, quand reſtituenda erat, agere ex hoc edicto nõ poſſet: & quia alia via
eſt ei conſultum, ſc.per Trebel. vt cogatbheredem adire: vt. S eo-
fraudem lega deml ſi quis, omiſſa cum ſuis concor. & quia fideicommiſſariusclo-
torum, & ue- co heredis eſt:vt Inſtit. de fideicommiſſa. heredit. S. reſtituta. & j.
ceſſit ab inte- de regiur.L. in pari j. ad Trebel l j in prin heredi auté hoc edi-
ſtato.
t Fideicõmiſ-
ctum non proficit:vt S eod ſi in teſtamento. Sed tamen ſecus eſt:
Digeſtorum Liber xxix. Titv.
Silaniano, &c.
familia.
Xxx.HERMOGENIANVS libro 3.
Iuris Epitomarum.
Vi, omiſſa cauſa teſtamẽti,
pro emptore, vel pro dote,
vel pro donato h, ſiue alio quo-
libet titulo, exceptis pro herede,
& pro poſſeſſore, poſſideat here-
ditatem: à legatariis, & fideicom-
miſſariis non conuenitur.
D’E SENATVSCON-
SVLTO SILANIA-
no f, & Claudiano:quo-
rum teſtamenta ne
aperiantur.
TITVLVS V.
Incipit ab hoc titulo tractare de heredi-
tate, que vt inligno aufertur. Neque enim
adiri poſſe hereditatem, vel bonorum poſ-
ſeſſionem peti, neque aperiri tabulas teſta-
menti, vel quodcunque a liud pertinens ad
cauſam teſtamenti eius qui à familia ne-
catus eſſe dicitur, antequam publica qua-
ſtio habita ſit de ſeruis, qui ſub edem tecto
locove fuerunt, ſumptumque ſuppli ium de
noxiis, déque his qui auxilium domino non
tulerunt. quod eſt S. C. Silaniano tem-
poribus Auguſtint introductum, & con-
firmatum S. C. Claudiano, quod & Pi-
ſonianum & Neronianum dicitur, tem-
poribus Neronis, & edicto pratoris, hac
ratione heres propter compendium ſuum
familiæ facinus occultaret. alioquin bona
qua ſi indigno heredi eripi & publicari, ſi
adieri contra quam Senatuſconſultis &
edicto cauetur, vel vltus non ſit necem
defuncti, & ſi tabulas aperuerit, recita-
uerit, deſcripſerit, vel ipſe vel alius, ex
eode m edicto in eum qui id fecerit dari
c. aureorum iudicium, quod populare eſt.
CVIAC.
1. VLPIANVS libro quinquagẽſimo
ad Edictum.
CV aliter nulla do-
ſultum. Item filio occiſo non habetur
ſarius loc quia nondper omnia vt heres cenſetur, quia nec iura ſepuleri
heredis eſt. habet. vt j.ad Trebel l.quia perinde.S.j.
d Fideicõmiſ-c Fideicommiſſarias vt ſup.eol de libertatibus.
arius non per d eeimere cos debebit & manumitrere.
amnia celetur e J Deteſſionemi deminutionem propter pradicta, vel propter
iQui omiſit alla herediraria onera & facit J ad legem Faleid l. filiusfamilias.
ex teſtamento, & C.eod.l ij.
& poſſidet ali- f Hareditas per Trebellianum.
quu iuſto titg VV omiſſa.J Ne eis ſe ſeruis: ves de alie iudil j in princ &
lo int er viuos
nõ tenetur hoc
edictoeſecus ſi
poſſideat exti-
tulo ficto vel
eollaſorio.
de reg iu lnon debet.
h QVi omſſl Prs denate quia eſt ili ab aliquo donara he-
reditas ſecus eautem, ſi ex ſe lucratur etiam ab inteſta-
torvtS eo l, licet, in fin, & facit S.eod.lljjS.non quarimus.
ſi quis cau-l jS. poſt & j. de ſepara.l.jS. ex contrario. & j.
DE SENATVSCO
744
NSVLT
Et hoc tit. punitur heres, ſi adeat ante quaſtionem habitam à
bens fami-
ú fuit in-
terfectus vel à dome-
ſticis, vel ab extraneis.
certè ſerui debent tor-
queri ad inquirendam
veritatẽ: & ſi non de-
derunt auxilium do-
mino, debent puniri
capite. nulla enim do-
mus eſſet tuta, niſi ta-
lis pœna imponeretur
ſeruis interfectidomi-
ni. & continetur ap-
pellatione domini, il-
le qui habet ſolanm
proprietatem in ſer-
JHuius Sens-
tuſcõſulti me.
uis:non autem ille qui minit Comel.
poſſidet ſeruum alie¬ Tacitus libn4.
num bona fide, nec il-
le qui vſumfr. ſolum
habet in ſeruo. Sed ſi
dedit ſeruum pigno-
ri, habetur dominus
& ſi ab eo qui inſtituit
illum, qui modô eſt
interfectus, heredem,
ſit legatus ſeruus ali-
cui ſub conditione?
pendente conditione
loco domini eſt ille
qui nõ eſt interfectus.
& idem eſt, ſi data ſit
ſeruo libertas ſub cõ-
di. ſecus autem in eo
ſeruo, cui data eſt fi-
deicommiſſaria liber-
tas:
fuiſſet particeps ſce-
leris: quia tunc bene
torque retur. Item con-
tinerur appellatione
domimi ille, qui pro
parte eſt dominus, &
tilius, & alij liberi il
lius cuius eſt ſeruus:
ſiue ſint in poteſtate,
ſiue non. idem eſt, ſi
eſſent adoptiui. ſecus
autem, ſi eſſent dati
alij in adoptionem.
Item ſecus in alumno
illius cuius eſt ſeruus:
quia in eis non habet
locum Senatuſcon-
quaeſtio de ſeruis ma-
tris. Sed pone quod pater meus fecit teſtamentum, & inſtituit
me heredem: & ſeruos ſuos quoſdam purè legauit vel manu-
miſit: & poſtea fuit ab hoſtibus captus: & eo exiſtente a¬
pud hoſtes, ego fui occiſus. nunquid torquebuntur dicti ſer-
ui? Et videtur quod non: quia pater mens videtur mortuus
prima hora captiuitatis: & ita videtur quod ego ſim eius he-
res: & ita videtur quod dicti ſerui ſint liberi, vel ſint illius
cui legati fuerunt. Et ita videtur quod tompore, quo fui occi-
ſus, ipſi non fuerunt mei. dicitur tamen hîc quod bene de-
bent torqueri: quia ego non ſum adhuc heres patris mei: cum
ipſe adhuc viuat apud hoſtes. ſed & ſi dictus meus pater ſit
mortuus apud hoſtes, & ego filius ab eo emancipatus ſum oc-
ciſus ant equam ei heres exiſtam, idem erit dicendum, ſcilicet
vt dicti ſerui torqueantur quamuis enim ſi non eſſet occiſus.
dicti ſerui non eſſent mei futuri, ex eo quod ego eſſem heres
patris mei, ſicque recta via tranſiuiſſent ad eum cui pater meus
eos purè legauerat, vel eſſent liberi, cum pater meus dedit eis
libertatem purè, ſicque non deberent torqueri propter mortem
meamttamen ex quo occiſus fui ante aditam à me hereditaté
remãſerunt ſerui in hereditate: & ita debẽt torqueri. Scias etiã,
patre meo occiſo ſerui mei caſtreſis peculij torqueri debẽt,
ſiue erã in poreſtate dicti mei patris, ſiue nõ-Item & ſi ego ſim
occiſus, ſerui vxoris me & ſoceri mei debẽt torqueri. & idé oſt
econtra
a
niſi ipſe ſeruus
ille qui obligauit. Sed
princ. An autem & omittens in ſubſidium teneatur? diſtingue,
habeat pretium, vel non vt ſup eo l. licet.
l ſeruum JCASVS. Titius inſtituit ſibi heredem ſeruum
S ſeuun à me domino reliquit ideicommiſſum Seio; &
a
poſtea deceſſit dictus Titius: & ante quam ego iuberem adire
dictum meum ſeruú,
vendidi eum Sẽpro-
nio. nunquid debeo
praſtare dictum fidei-
commiſſum Seio? &
dicitr quod ſic, cûm
ſim perſecutus here-
ditatis ſtimationem
er pretiã ſerui I¬
STITVTVS. Inſtitui
mihi heredem Titi,
& rogaui eum quod
reſtitueret hereditaté
Seio: & deceſſi: ipſe
autem Titius, omiſſa
cauſa teſtamenti, cœ-
pit hereditatem ab in-
teſtato poſſidere nun-
quid tenetur reſtitue-
re hereditatem Seio.
Et dicitur quod ſic ſic
etiam tenetur pr-
ſtare le gata & fidei-
commiſſa & liberta-
tes. Sed & ſi rogaui
eum,vt manumitteret
ſeruos alienos: tenetur
eos redimere, & ma-
nutittere: & non de-
bet remanere aliquod
commodum vel in-
commodum apud di-
ctum heredem ex di-
cta hereditate: ſed de-
bet tranſire ad fidei-
çommiſſarium, cui re-
ſtituta eſt hereditas.
Sed nunquid dicti ſer-
ui, quos dixi heredem
debere manumittere,
erunt eius liberti? Et
dicitur quod ſic. Item
quid ſi dictus heres,
qui omiſit ex teſta-
mento, non poſſidet
hereditatem ab inte-
ſtato, nec pro herede,
nec pro poſſeſſore, ſed
poſſidet aliquo iuſto
titulo, purà pro em-
prore, vel pro dote, vel
pro donato: nunquid
a Sed die, vno poteſt conueniri à le-
torum ree- gatariis? Et dicitur
diorum aliud
non tolli, & ex
vne detra duabus lſeq VIVIAN.
Trebellianica, aRogatus. ſi autem
non ex alin. ſeruus rogatus fuiſſet,
bImô Trebel- directô ab emptore
lianum locum
habet quando
heres ſponte
adiit, hoc aute nus ſeruus.
7
quod non. & h. d. cum
j
XXVIII. MAERCIANVS libro quarto
Fideicommiſſorum.
Iſeruum heredem inſtituti
dominus, qui ipſe rogatus?
fuerat fideicommiſſum prſta-
re, prius quam adire iuberet,
vendiderit: preſtare id debet,
cum per pretium ſerui, heredi-
tatis quoque eſtimationem con-
ſequatur.
Fideicommiſſa vniuerſalia cõſer-
uantur per hoc edictû ſalua Trebel-
lia nicaBART.
1. Inſtitutus heres, & roga-
tus reſtituere hereditatẽ, ſi, omiſ-
ſa cauſa teſtamenti, legitimã he-
reditatem poſſideat: non dubie,
vt legata, cterâque fideicom-
miſſa, ita hereditate m quoque
reſtituere compellendus eſt: li-
bertates quoque tam directas
quam fideicommiſſarias c. Sed
ſi alienos ſeruos rogatus ſit ma-
numittere, vtique redimere eos
debebit deam autem deceſſio-
nem patietur is, cui reſtituta
fuerit hereditas f, quam is, qui ei
reſtituerit, paſſurus fuit.
Per hoc edictum conſeruantur li-
bertates, ſaluo iure patronatus.
BART.
XXIX. VLPIANVS libro quinto
Fideicommiſſorum.
Vi, omiſſa cauſa teſtamen-
ti, ab inteſtato poſſidet he-
reditatem, ſeruos ad libertatem
perducere debet: ne eis S facti
noceat eius, qui ex teſtamento
adire noluitſic tamen, vt habeat
libertos.
Qui omiſit ex teſtamento, & poſ-
ſidet aliquo iuſto titulo inter viuos,
non tenetur hoc edicto.BART.
peti poſſethie autem non poteſt:quia ſeruus rogatus non fuit;
Azo,& facit j. de leg.j l plan. Sj. & l. cum filio. & de leg ijll ſi alie-
edictum locu b Hereditaté quoque. Videbatur enim quod hic, cui hereditas
repudiat ex te.
lamento in
a4.
habet, quand reſtituenda erat, agere ex hoc edicto nõ poſſet: & quia alia via
eſt ei conſultum, ſc.per Trebel. vt cogatbheredem adire: vt. S eo-
fraudem lega deml ſi quis, omiſſa cum ſuis concor. & quia fideicommiſſariusclo-
torum, & ue- co heredis eſt:vt Inſtit. de fideicommiſſa. heredit. S. reſtituta. & j.
ceſſit ab inte- de regiur.L. in pari j. ad Trebel l j in prin heredi auté hoc edi-
ſtato.
t Fideicõmiſ-
ctum non proficit:vt S eod ſi in teſtamento. Sed tamen ſecus eſt:
Digeſtorum Liber xxix. Titv.
Silaniano, &c.
familia.
Xxx.HERMOGENIANVS libro 3.
Iuris Epitomarum.
Vi, omiſſa cauſa teſtamẽti,
pro emptore, vel pro dote,
vel pro donato h, ſiue alio quo-
libet titulo, exceptis pro herede,
& pro poſſeſſore, poſſideat here-
ditatem: à legatariis, & fideicom-
miſſariis non conuenitur.
D’E SENATVSCON-
SVLTO SILANIA-
no f, & Claudiano:quo-
rum teſtamenta ne
aperiantur.
TITVLVS V.
Incipit ab hoc titulo tractare de heredi-
tate, que vt inligno aufertur. Neque enim
adiri poſſe hereditatem, vel bonorum poſ-
ſeſſionem peti, neque aperiri tabulas teſta-
menti, vel quodcunque a liud pertinens ad
cauſam teſtamenti eius qui à familia ne-
catus eſſe dicitur, antequam publica qua-
ſtio habita ſit de ſeruis, qui ſub edem tecto
locove fuerunt, ſumptumque ſuppli ium de
noxiis, déque his qui auxilium domino non
tulerunt. quod eſt S. C. Silaniano tem-
poribus Auguſtint introductum, & con-
firmatum S. C. Claudiano, quod & Pi-
ſonianum & Neronianum dicitur, tem-
poribus Neronis, & edicto pratoris, hac
ratione heres propter compendium ſuum
familiæ facinus occultaret. alioquin bona
qua ſi indigno heredi eripi & publicari, ſi
adieri contra quam Senatuſconſultis &
edicto cauetur, vel vltus non ſit necem
defuncti, & ſi tabulas aperuerit, recita-
uerit, deſcripſerit, vel ipſe vel alius, ex
eode m edicto in eum qui id fecerit dari
c. aureorum iudicium, quod populare eſt.
CVIAC.
1. VLPIANVS libro quinquagẽſimo
ad Edictum.
CV aliter nulla do-
ſultum. Item filio occiſo non habetur
ſarius loc quia nondper omnia vt heres cenſetur, quia nec iura ſepuleri
heredis eſt. habet. vt j.ad Trebel l.quia perinde.S.j.
d Fideicõmiſ-c Fideicommiſſarias vt ſup.eol de libertatibus.
arius non per d eeimere cos debebit & manumitrere.
amnia celetur e J Deteſſionemi deminutionem propter pradicta, vel propter
iQui omiſit alla herediraria onera & facit J ad legem Faleid l. filiusfamilias.
ex teſtamento, & C.eod.l ij.
& poſſidet ali- f Hareditas per Trebellianum.
quu iuſto titg VV omiſſa.J Ne eis ſe ſeruis: ves de alie iudil j in princ &
lo int er viuos
nõ tenetur hoc
edictoeſecus ſi
poſſideat exti-
tulo ficto vel
eollaſorio.
de reg iu lnon debet.
h QVi omſſl Prs denate quia eſt ili ab aliquo donara he-
reditas ſecus eautem, ſi ex ſe lucratur etiam ab inteſta-
torvtS eo l, licet, in fin, & facit S.eod.lljjS.non quarimus.
ſi quis cau-l jS. poſt & j. de ſepara.l.jS. ex contrario. & j.
DE SENATVSCO
744
NSVLT
Et hoc tit. punitur heres, ſi adeat ante quaſtionem habitam à
bens fami-
ú fuit in-
terfectus vel à dome-
ſticis, vel ab extraneis.
certè ſerui debent tor-
queri ad inquirendam
veritatẽ: & ſi non de-
derunt auxilium do-
mino, debent puniri
capite. nulla enim do-
mus eſſet tuta, niſi ta-
lis pœna imponeretur
ſeruis interfectidomi-
ni. & continetur ap-
pellatione domini, il-
le qui habet ſolanm
proprietatem in ſer-
JHuius Sens-
tuſcõſulti me.
uis:non autem ille qui minit Comel.
poſſidet ſeruum alie¬ Tacitus libn4.
num bona fide, nec il-
le qui vſumfr. ſolum
habet in ſeruo. Sed ſi
dedit ſeruum pigno-
ri, habetur dominus
& ſi ab eo qui inſtituit
illum, qui modô eſt
interfectus, heredem,
ſit legatus ſeruus ali-
cui ſub conditione?
pendente conditione
loco domini eſt ille
qui nõ eſt interfectus.
& idem eſt, ſi data ſit
ſeruo libertas ſub cõ-
di. ſecus autem in eo
ſeruo, cui data eſt fi-
deicommiſſaria liber-
tas:
fuiſſet particeps ſce-
leris: quia tunc bene
torque retur. Item con-
tinerur appellatione
domimi ille, qui pro
parte eſt dominus, &
tilius, & alij liberi il
lius cuius eſt ſeruus:
ſiue ſint in poteſtate,
ſiue non. idem eſt, ſi
eſſent adoptiui. ſecus
autem, ſi eſſent dati
alij in adoptionem.
Item ſecus in alumno
illius cuius eſt ſeruus:
quia in eis non habet
locum Senatuſcon-
quaeſtio de ſeruis ma-
tris. Sed pone quod pater meus fecit teſtamentum, & inſtituit
me heredem: & ſeruos ſuos quoſdam purè legauit vel manu-
miſit: & poſtea fuit ab hoſtibus captus: & eo exiſtente a¬
pud hoſtes, ego fui occiſus. nunquid torquebuntur dicti ſer-
ui? Et videtur quod non: quia pater mens videtur mortuus
prima hora captiuitatis: & ita videtur quod ego ſim eius he-
res: & ita videtur quod dicti ſerui ſint liberi, vel ſint illius
cui legati fuerunt. Et ita videtur quod tompore, quo fui occi-
ſus, ipſi non fuerunt mei. dicitur tamen hîc quod bene de-
bent torqueri: quia ego non ſum adhuc heres patris mei: cum
ipſe adhuc viuat apud hoſtes. ſed & ſi dictus meus pater ſit
mortuus apud hoſtes, & ego filius ab eo emancipatus ſum oc-
ciſus ant equam ei heres exiſtam, idem erit dicendum, ſcilicet
vt dicti ſerui torqueantur quamuis enim ſi non eſſet occiſus.
dicti ſerui non eſſent mei futuri, ex eo quod ego eſſem heres
patris mei, ſicque recta via tranſiuiſſent ad eum cui pater meus
eos purè legauerat, vel eſſent liberi, cum pater meus dedit eis
libertatem purè, ſicque non deberent torqueri propter mortem
meamttamen ex quo occiſus fui ante aditam à me hereditaté
remãſerunt ſerui in hereditate: & ita debẽt torqueri. Scias etiã,
patre meo occiſo ſerui mei caſtreſis peculij torqueri debẽt,
ſiue erã in poreſtate dicti mei patris, ſiue nõ-Item & ſi ego ſim
occiſus, ſerui vxoris me & ſoceri mei debẽt torqueri. & idé oſt
econtra
a
niſi ipſe ſeruus
ille qui obligauit. Sed