DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1978#0616
ſ
1222
aq In doliis eſſet aliàs, non eſſet: & tunc dic, non concederẽ,i. non
aſſentirem: & aſſume, non cõcederem dico vinú, &c. aliàs deeſt,
& eſt plana. & ſecundûm hoc dicit, in vaſis non eſſet, prout ipſe
accipiebat vaſa & fac.j. de auro & arg leg.llſi quis.
b Legatos. Quid de doliis?dic vt S. prox.
e Cum his amphoris.
a Vinû in du- ideoe quia cum eiſ- non ſunt, tamen non concede-
bio intelligi¬ dem legatum præſu-
tur venditi ci mitur apud nos Ro-
calo & vaſe anos non ergo talis
præſumptio meo ha-
ide Alc.
l. oppan e IVrnalbus, vaſa de
betur iudicio apud
eos, qui cum vaſis non
conſueuerunt vina vẽ-
dere: vt j.riit jl. cum de
lanionis S. aſinã. RoG.
& facit ad húc S. l.
prox & l ſi cui. S.j¬
Vi vinum. J CA-
SvS. Ego legaui
Sic Flor. Titio omne vinum
manuſer. ſunt quod eſt in amphoris,
qui emendẽt, cum haberem vinum
in amphoris, & in vr-
nalibus. certè non ſo-
lum vinü, quod erat
in amphoris: ſed etiã
illud, quod erat in
vrnalibus, debetur Ti-
tio. & erant forté vr-
nalia vaſa de terra.
Item quid ſi legaui di-
cto Titio ſimpliciter
omnia dulcia? videor
ei legaſſe mulſum,
quod fit ex melle &
vino, & paſſum, i. vuã
paſſam, qua venit de
vltra mare, & defru-
tum, i. vinum de la-
bruſca, & omnes ſimi-
les potiones, & vuas,
& ficus, & palmas, i.
dactylos, & caricas, id
eſt, ficus caricas. ſi au-
tem ita legaſſem ei:
Vinu amphorarium,
aminœum, Grcum,
& omaia dulcia lego
Titio, non compu-
tabitur inter, dulcia
niſi quod potari po-
teſt.VIV.
d Qui vinum Sur-
rentium. à loco ſic di-
ctum.
terra forté.
Verba Sabini, f In amphoris. putà
verba Pauli- dixit teſtator, lego vi-
num quod eſt in am-
phoris, & habebat vi-
nun in amphoris &
vrnalibus: vel in vr-
rem Trebatio vinum, quod
in doliis eſſet a, id eſt, quod in
vaſis non eſſet, non eſſe legatum.
Illud verum eſſe puto, cui vi-
num cum vaſis legatum erit,
ei amphoras, cados, in quibus vi-
na diffuſa ſeruamus, legatos
eſſe, vinum enim in amphoras &
cados hac mente diffundimus, vt
in his ſit, donec vſus cauſa pro-
betur f: & ſcilicet id vendimus
cum his amphoris & cadis. In
dolia autem alia mente coniici-
mus, ſcilicet vt ex his poſtea vel
in amphoras & cados diffunda-
mus, vel ſine ipſis doliis veneat.
XVI. IDE M libro tentio ex Poſte-
rionibus Labeonis.
Vi vinum Surrentin d in
vrnalibuss habebat dif-
fuſum, is tibi vinum legauerat in
amphoris f Omne illud quoque
vinum quod in vrnalibus fuiſſet,
legatum eſſe, Labeo & Troba-
tius reſponderunt.
Adiectiua indefinité, vel generali-
ter, vel neutraliter poſita, referuntur
ad omnes res ad quas poſſunt ada-
ptari ratione adiuncti, cuius ſignifi-
tio reſtringitur. BART.
1.J Cui dulcia b legata eſſent,
ſi nihil aliud teſtamento ſigni-
ficetur, omnia hac eſſe legata,
mulſum h, paſſum i, defrutú, &
ſmles portionesiten vuas, fi
cos, palmas , caricasl.
2. J Quod ſi ita eſſet legatum,
Vinum amphorarium, aminæi ,
Græcum ,& dulcia omnia Pnihil
inter dulcia, niſi quod potionis9
fuiſſet, legatum putat Labeo ex
collatione P vini amphorarij.
quod non improbo.
cedentia a minut ſignificatum ſequentium vel generalitate
& econtrà ſequens breſtringit precedentiavt j de penu leglne
quod. S. fin. & facit ad S. . oo.l ſi quis. & J. de auro & argen. lega.
pediculis.Sidem AccvRs. r...
DE INSTRV.
cto, vel inſtr
DE INSTRVCTO x ovel inttunen-
vel inſtrumento legato.g
p’Ex collatione id eſt, coniunctione. Et ſic not. hîc, quod pra-
Tractat hic titulus
TITVLVS VII.
Hoc autem titulo declaratur quid in-
ſtructa vel inſtrumento contineatur ruſti-
co, vrbano, balneatorio, piſcatorio, vel cu-
ius alterius rei. & plenius quidem eſt le-
gat inſtructi quam inſtrumenti. Inſtru-
mento taberna non continentur inſtito-
res, inſtructo continentur. Inſtrumẽto fun
di non continetur ſupellex vel penus. in-
ſtructo continetur. & ſic inſtructo pecora
paſcendi cauſa parata, vt ex eis fructus
capiatur non inſtrumento, hoc tZoai-
or, illud n ùv Graci vocant,
quanquam inſtrumentum fit etiam nu-
&cx ù, ſiue apparatus,l.xij. in prin. j.
l. S.ſi prtor. de trib. act. nimirum quia
inſtructi pars, quod Varro & Ariſtoteles
partiuntur rocte in voca le, ſemiuocale
& mutum, exploſa enim eſt Alpheni ſen-
tentia animalia non locantis in inſtru.
mentoCVIAC.
1. PAVLVS libro quarto d
Sabinum.
gata intellegtur .
1. Fundo cû in-
ſtrumento legato & alienator,
inſtrumentum nõ vindicabiturs
ex ſententia defuncti.
Prælegatis partibus, in viriles de-
ducuntur, propter expreſſionem pro-
priorum nominum. BART.
II. PAPINIANVS libro ſeptimo
Reſponſorum.
Vm pater, plurib. filiis he-
redibus ſcriptis , duobus
prœceptionem bonorum auiæ ,
preter partes * hereditarias de-
de inſtrumente fundi, &
domus, & patrisfami-
lias, & horti, & taber-
n, & couponæ, & bal-
nei, & villa, & vinea,
& pictoris, & piſcatoris,
& lanionis, & piſtoris,
& medici. 1
IVE cum in-
éſtrumente.
CASVS. Le-
gaur Titio fundum
Seianum cum inſtru-
mento, nunquid po-
teſt Titius accipere ab
herede meo fundum,
& dimittere inſtru-
mentum, vel è contra-
rio? Et dicitur quod
ſic: quia duo legata
ſunt. & idem eſt, ſi le-
Digeſtorum Liberxxxiij Tit vij. 1224
a Pracedenti
minuunt ij
quod in ſeque.
tibus dicitur.
Sequentia
reſtringunt ea
qua pracedit.
* De inſtruct
r tructo
& inſtruméto,
quid intet
le dierante,
pulché Antõ
Aug lib Enn.
2cap.4.
gaui ei fundû inſtru-
ctum. Sed quid ſi poſt
dictum legatum alie-
naui ego teſtator fun-
dum, & non inſiru-
mentum? nûquid po-
terit dictus legatarius
petere inſtrumẽtum?
Et dicitur quod non.
VIVIANVS.
q Intelliguntur. Sed
in primo caſu alterũ
eſt acceſſorium, in ſe-
cundo vtrumque prin
cipale::vt j.eo l ſi cui &
J. prox. ſed & fundo
ſimpliciter legato ali-
qua cedunt: vt j eol.
cui fundus.
r Alienato. & ſic re-
uocato legato.
ſ Non vindicabitur.
facit j de pecdee l.j & i.
& de penu leg. l.2.& j.
eo.l. qua ſitum. . ſi fun-
du Se d contrà Inſt. de
leg. S. ſi quis ancillas. &
inf. tit. & 4. Sol.
vt j. l. ſi cui. ADDI-
TO. Intellige iſtam
gloſ. ſecundum Bart.
nalibus tantûm, & nullas habebat amphoras. & pro hoc ſuprà
eodeml cum vinum. & ſuprà de leg.jl. ſi cui ſerui. in prin. & infrà
de alimen. leg. l.à filio S fi.Secus autem ſi dixiſſet, vinum quod eſt
in amphoris:cum plures haberet amphoras, & plures vrnas, &
in amphoris nihil, in vrnalibus vinum erat. tunc enim nihil vi-
detur legat:vt S de leg. j.l ſed & ſi certos. & l ſi ſeruus.S. qui quin-
que. AcCVRS.
Cui dulcia ſe ſimpliciter, non facta mentione vini.
h Mulſum de vino & melle-
I Paſſumi. vua altramarina paſſa & dulcis. 2. Vel dic hoc &
ſequens:vt & ſup.eo l ſi quis vinum.
l Palmas i.dactylos ab arbore, de qua naſcuntur, qu vocatur
palma. Acc.
l’ Caricas genus rei dulcis. non dicas de ficubus caricis Bono-
nienſ quia iam dixit ficus. Acc.
m Amp horarium à loco vel vaſe ſic dictum.
æ Amineum. Notum eſt omnibus, quod ex vite Amina dici-
tur, qu reddit, vt ait Virgilius, firmiſſima vina. CVI.
B Gracum non quod ex Grœcia, ſed quod in ipſo Latio confi-
eitur ea ratione, qua id confici Marcus Cato docet:id fit ex vuis,
apiciis. CVIAc.
n Omnia ſub.lego nam ſunt verba teſtantis. & caue, quia non
re petit vinum: qui a nullum tunc eſſet dubium. Acc.
OPotionis. i. quod poſſit potari.
1
hîc quod fundus fuit voluntariè alienatus: & ſic eſt reuocatum
legatum fundi:ideo non poteſt ſtare legatum inſtrumenti, cum
dixit, fundus cum inſtrumento:quia inſtrumentum eſt acceſſori.
ſecus ſi dixit, fundum & inſtrumentum, vel fundum inſtructú:
vt in dicta l ſi cui.
Vm pater.CASVS. Titia mater mea inſtituit me heredé,
& de ceſſit. poſtea ego feci teſtamentú, & inſtitui mihi he-
redes quatuor meos filios, ſe. vnum, putà Titium, in vna vncia:
& alium, putà Seium, in duabus vnciis & alium in ſex, & alium
in trib. & poſtea dicto Titio & Seio dedi per prceptionem bo-
na dictæ me matris, qu fuerat eorum auia: & hoc vltra par-
tes hereditarias, & poſtea deceſſi vnde dicta bona aui debent
venire ad dictos meos filios iure hereditario, & p partib. quas
ei dedi. ſed in iudicio fami.erciſe. debet dictus Titius & Seius,
qui fuerût legatarij, quantûm ad dictã pceptionẽ, habere partes
quas habebãt coheredes eorum in dictis bonis aui, pro modo
perſonarû, & nõ ſecundûm partes hereditarias eor, ſe. Titij &
Seij.DOTES PRAEDIORVM. Legaui tibi prediú meû Titiani
& Seianú ſimpliciter. nunquid dotes dictorú pradiorã debẽtur
tibi?Et dicitur, quod non. Secus autẽ, ſi legaſſem tibi dicta pra-
dia inſtructaquia tunc bene debentur tibi dotes eorum. VIV.
t Scriptis. portionibus incqualibus.
u Auia. ſc paternæ, cui ſucceſſerat teſtator.1
x qPrater partesi prater eas, quas eraut habituri iure heſe
.1 . 2. (l
c Fundo cum
inſtruméto le-
gato fundus
principale eſt,
inſtrumé tum,
acceſſorium.
Fûdo verô in-
ſtructo legato,
vtrumque, hoc
eſt, fudus iple,
& inſtrumen-
tum ipſun,
principale eſt.
1222
aq In doliis eſſet aliàs, non eſſet: & tunc dic, non concederẽ,i. non
aſſentirem: & aſſume, non cõcederem dico vinú, &c. aliàs deeſt,
& eſt plana. & ſecundûm hoc dicit, in vaſis non eſſet, prout ipſe
accipiebat vaſa & fac.j. de auro & arg leg.llſi quis.
b Legatos. Quid de doliis?dic vt S. prox.
e Cum his amphoris.
a Vinû in du- ideoe quia cum eiſ- non ſunt, tamen non concede-
bio intelligi¬ dem legatum præſu-
tur venditi ci mitur apud nos Ro-
calo & vaſe anos non ergo talis
præſumptio meo ha-
ide Alc.
l. oppan e IVrnalbus, vaſa de
betur iudicio apud
eos, qui cum vaſis non
conſueuerunt vina vẽ-
dere: vt j.riit jl. cum de
lanionis S. aſinã. RoG.
& facit ad húc S. l.
prox & l ſi cui. S.j¬
Vi vinum. J CA-
SvS. Ego legaui
Sic Flor. Titio omne vinum
manuſer. ſunt quod eſt in amphoris,
qui emendẽt, cum haberem vinum
in amphoris, & in vr-
nalibus. certè non ſo-
lum vinü, quod erat
in amphoris: ſed etiã
illud, quod erat in
vrnalibus, debetur Ti-
tio. & erant forté vr-
nalia vaſa de terra.
Item quid ſi legaui di-
cto Titio ſimpliciter
omnia dulcia? videor
ei legaſſe mulſum,
quod fit ex melle &
vino, & paſſum, i. vuã
paſſam, qua venit de
vltra mare, & defru-
tum, i. vinum de la-
bruſca, & omnes ſimi-
les potiones, & vuas,
& ficus, & palmas, i.
dactylos, & caricas, id
eſt, ficus caricas. ſi au-
tem ita legaſſem ei:
Vinu amphorarium,
aminœum, Grcum,
& omaia dulcia lego
Titio, non compu-
tabitur inter, dulcia
niſi quod potari po-
teſt.VIV.
d Qui vinum Sur-
rentium. à loco ſic di-
ctum.
terra forté.
Verba Sabini, f In amphoris. putà
verba Pauli- dixit teſtator, lego vi-
num quod eſt in am-
phoris, & habebat vi-
nun in amphoris &
vrnalibus: vel in vr-
rem Trebatio vinum, quod
in doliis eſſet a, id eſt, quod in
vaſis non eſſet, non eſſe legatum.
Illud verum eſſe puto, cui vi-
num cum vaſis legatum erit,
ei amphoras, cados, in quibus vi-
na diffuſa ſeruamus, legatos
eſſe, vinum enim in amphoras &
cados hac mente diffundimus, vt
in his ſit, donec vſus cauſa pro-
betur f: & ſcilicet id vendimus
cum his amphoris & cadis. In
dolia autem alia mente coniici-
mus, ſcilicet vt ex his poſtea vel
in amphoras & cados diffunda-
mus, vel ſine ipſis doliis veneat.
XVI. IDE M libro tentio ex Poſte-
rionibus Labeonis.
Vi vinum Surrentin d in
vrnalibuss habebat dif-
fuſum, is tibi vinum legauerat in
amphoris f Omne illud quoque
vinum quod in vrnalibus fuiſſet,
legatum eſſe, Labeo & Troba-
tius reſponderunt.
Adiectiua indefinité, vel generali-
ter, vel neutraliter poſita, referuntur
ad omnes res ad quas poſſunt ada-
ptari ratione adiuncti, cuius ſignifi-
tio reſtringitur. BART.
1.J Cui dulcia b legata eſſent,
ſi nihil aliud teſtamento ſigni-
ficetur, omnia hac eſſe legata,
mulſum h, paſſum i, defrutú, &
ſmles portionesiten vuas, fi
cos, palmas , caricasl.
2. J Quod ſi ita eſſet legatum,
Vinum amphorarium, aminæi ,
Græcum ,& dulcia omnia Pnihil
inter dulcia, niſi quod potionis9
fuiſſet, legatum putat Labeo ex
collatione P vini amphorarij.
quod non improbo.
cedentia a minut ſignificatum ſequentium vel generalitate
& econtrà ſequens breſtringit precedentiavt j de penu leglne
quod. S. fin. & facit ad S. . oo.l ſi quis. & J. de auro & argen. lega.
pediculis.Sidem AccvRs. r...
DE INSTRV.
cto, vel inſtr
DE INSTRVCTO x ovel inttunen-
vel inſtrumento legato.g
p’Ex collatione id eſt, coniunctione. Et ſic not. hîc, quod pra-
Tractat hic titulus
TITVLVS VII.
Hoc autem titulo declaratur quid in-
ſtructa vel inſtrumento contineatur ruſti-
co, vrbano, balneatorio, piſcatorio, vel cu-
ius alterius rei. & plenius quidem eſt le-
gat inſtructi quam inſtrumenti. Inſtru-
mento taberna non continentur inſtito-
res, inſtructo continentur. Inſtrumẽto fun
di non continetur ſupellex vel penus. in-
ſtructo continetur. & ſic inſtructo pecora
paſcendi cauſa parata, vt ex eis fructus
capiatur non inſtrumento, hoc tZoai-
or, illud n ùv Graci vocant,
quanquam inſtrumentum fit etiam nu-
&cx ù, ſiue apparatus,l.xij. in prin. j.
l. S.ſi prtor. de trib. act. nimirum quia
inſtructi pars, quod Varro & Ariſtoteles
partiuntur rocte in voca le, ſemiuocale
& mutum, exploſa enim eſt Alpheni ſen-
tentia animalia non locantis in inſtru.
mentoCVIAC.
1. PAVLVS libro quarto d
Sabinum.
gata intellegtur .
1. Fundo cû in-
ſtrumento legato & alienator,
inſtrumentum nõ vindicabiturs
ex ſententia defuncti.
Prælegatis partibus, in viriles de-
ducuntur, propter expreſſionem pro-
priorum nominum. BART.
II. PAPINIANVS libro ſeptimo
Reſponſorum.
Vm pater, plurib. filiis he-
redibus ſcriptis , duobus
prœceptionem bonorum auiæ ,
preter partes * hereditarias de-
de inſtrumente fundi, &
domus, & patrisfami-
lias, & horti, & taber-
n, & couponæ, & bal-
nei, & villa, & vinea,
& pictoris, & piſcatoris,
& lanionis, & piſtoris,
& medici. 1
IVE cum in-
éſtrumente.
CASVS. Le-
gaur Titio fundum
Seianum cum inſtru-
mento, nunquid po-
teſt Titius accipere ab
herede meo fundum,
& dimittere inſtru-
mentum, vel è contra-
rio? Et dicitur quod
ſic: quia duo legata
ſunt. & idem eſt, ſi le-
Digeſtorum Liberxxxiij Tit vij. 1224
a Pracedenti
minuunt ij
quod in ſeque.
tibus dicitur.
Sequentia
reſtringunt ea
qua pracedit.
* De inſtruct
r tructo
& inſtruméto,
quid intet
le dierante,
pulché Antõ
Aug lib Enn.
2cap.4.
gaui ei fundû inſtru-
ctum. Sed quid ſi poſt
dictum legatum alie-
naui ego teſtator fun-
dum, & non inſiru-
mentum? nûquid po-
terit dictus legatarius
petere inſtrumẽtum?
Et dicitur quod non.
VIVIANVS.
q Intelliguntur. Sed
in primo caſu alterũ
eſt acceſſorium, in ſe-
cundo vtrumque prin
cipale::vt j.eo l ſi cui &
J. prox. ſed & fundo
ſimpliciter legato ali-
qua cedunt: vt j eol.
cui fundus.
r Alienato. & ſic re-
uocato legato.
ſ Non vindicabitur.
facit j de pecdee l.j & i.
& de penu leg. l.2.& j.
eo.l. qua ſitum. . ſi fun-
du Se d contrà Inſt. de
leg. S. ſi quis ancillas. &
inf. tit. & 4. Sol.
vt j. l. ſi cui. ADDI-
TO. Intellige iſtam
gloſ. ſecundum Bart.
nalibus tantûm, & nullas habebat amphoras. & pro hoc ſuprà
eodeml cum vinum. & ſuprà de leg.jl. ſi cui ſerui. in prin. & infrà
de alimen. leg. l.à filio S fi.Secus autem ſi dixiſſet, vinum quod eſt
in amphoris:cum plures haberet amphoras, & plures vrnas, &
in amphoris nihil, in vrnalibus vinum erat. tunc enim nihil vi-
detur legat:vt S de leg. j.l ſed & ſi certos. & l ſi ſeruus.S. qui quin-
que. AcCVRS.
Cui dulcia ſe ſimpliciter, non facta mentione vini.
h Mulſum de vino & melle-
I Paſſumi. vua altramarina paſſa & dulcis. 2. Vel dic hoc &
ſequens:vt & ſup.eo l ſi quis vinum.
l Palmas i.dactylos ab arbore, de qua naſcuntur, qu vocatur
palma. Acc.
l’ Caricas genus rei dulcis. non dicas de ficubus caricis Bono-
nienſ quia iam dixit ficus. Acc.
m Amp horarium à loco vel vaſe ſic dictum.
æ Amineum. Notum eſt omnibus, quod ex vite Amina dici-
tur, qu reddit, vt ait Virgilius, firmiſſima vina. CVI.
B Gracum non quod ex Grœcia, ſed quod in ipſo Latio confi-
eitur ea ratione, qua id confici Marcus Cato docet:id fit ex vuis,
apiciis. CVIAc.
n Omnia ſub.lego nam ſunt verba teſtantis. & caue, quia non
re petit vinum: qui a nullum tunc eſſet dubium. Acc.
OPotionis. i. quod poſſit potari.
1
hîc quod fundus fuit voluntariè alienatus: & ſic eſt reuocatum
legatum fundi:ideo non poteſt ſtare legatum inſtrumenti, cum
dixit, fundus cum inſtrumento:quia inſtrumentum eſt acceſſori.
ſecus ſi dixit, fundum & inſtrumentum, vel fundum inſtructú:
vt in dicta l ſi cui.
Vm pater.CASVS. Titia mater mea inſtituit me heredé,
& de ceſſit. poſtea ego feci teſtamentú, & inſtitui mihi he-
redes quatuor meos filios, ſe. vnum, putà Titium, in vna vncia:
& alium, putà Seium, in duabus vnciis & alium in ſex, & alium
in trib. & poſtea dicto Titio & Seio dedi per prceptionem bo-
na dictæ me matris, qu fuerat eorum auia: & hoc vltra par-
tes hereditarias, & poſtea deceſſi vnde dicta bona aui debent
venire ad dictos meos filios iure hereditario, & p partib. quas
ei dedi. ſed in iudicio fami.erciſe. debet dictus Titius & Seius,
qui fuerût legatarij, quantûm ad dictã pceptionẽ, habere partes
quas habebãt coheredes eorum in dictis bonis aui, pro modo
perſonarû, & nõ ſecundûm partes hereditarias eor, ſe. Titij &
Seij.DOTES PRAEDIORVM. Legaui tibi prediú meû Titiani
& Seianú ſimpliciter. nunquid dotes dictorú pradiorã debẽtur
tibi?Et dicitur, quod non. Secus autẽ, ſi legaſſem tibi dicta pra-
dia inſtructaquia tunc bene debentur tibi dotes eorum. VIV.
t Scriptis. portionibus incqualibus.
u Auia. ſc paternæ, cui ſucceſſerat teſtator.1
x qPrater partesi prater eas, quas eraut habituri iure heſe
.1 . 2. (l
c Fundo cum
inſtruméto le-
gato fundus
principale eſt,
inſtrumé tum,
acceſſorium.
Fûdo verô in-
ſtructo legato,
vtrumque, hoc
eſt, fudus iple,
& inſtrumen-
tum ipſun,
principale eſt.