Iustinianus <Imperium Byzantinum, Imperator, I.>: Corpus Ivris Civilis Ivstinianei (Band 2): Infortiatvm, Sev Pandectarvm Ivris Civilis (Lyon, 1627)

r

tum, qui

Iao& Digeſtor um Liber gx xii Tit vil s

1 .1 1 1...

erat communis cum extraneo: & ſecundûm hoc dicút quod eſt volo reddi heredibus meis per eundem Stichum.Itẽ volo con-

legata tantûm pars peculiaris tam primo quam ſecudo legata-
rio, & nõ extranei pars: & communiter eam habeant, & ſic mu-
tat caſum. & concorda, dicta l, cum quaſtio. quod non placet:

quia hic dicit, cum eo,
ſeilicet ordinarionon
dicit, cum extrane.5.

Prima crgo verior. I¬

tem facit j de ſtipulat.
ſeruo.l iij.
a Legauerat. & ſie
dimidiam peculia-
rem.
b Ipſum vicarium.
qui cum non eſſet niſi
ro dimidia ſuus, id
eſt, dominicus, eam
tantum partem vide-
tur legare.
c Reliquam partem.
ſi habes, reliquã quar-
pam, plana eſt; ſi verô,
eliquam parem ſim-
pliciter, & non quartã:
tunc id’eſt, ties partes:
vt tamé dux ex primo
legato, tertia ex ſe-
cundo debeantur.
Ominus.JCASvS.
A Titius habebat
Stichum ſeruum, &
habebat vnum liber-
vocabatur
Pamphilus; qui Sti-
chus geſſit bona li-
berti eſuſ lem domini
ſui, id eſt, bona dicti
Pamphili. poſtea de-

çeſſit dictus Pamphi-

lus libertus, & pro di-
midia extitit ei heres
dictus Titius domi-
pus, & pro alia dimi-
dia Gaius pone: in
dictis autem bonis
Pamphili liberti, quae
adminſtrauerat Sti-
chus, erant alenda-
ria, id eſt, fœneratitix
çautiones dictus au-
tem Titius dominus
fecit teſtamentum, &
in eo dedit libertatem
rædicto Sticho, ſub
onditione, ſj redderet
rationé de dicta admi-
niſtratione bonorum
liberti heredibus eiuſ-
dem Titiy domini. I
tem per fideicommiſ-
ſum dedir eidem Sti-
cho peculiú dicti Sti-
chi, & poſtea deceſſit
idem Titius dominus.
poſtea dictus Sieus

volens adimplere dictam conditionem libertatis ſu, fuit ſimul
cum heredibus domini, & reddidit eis rationem dictæ admini-
ſtrationis pro ea parte, ſcilicet dimidia, qua cõtingebat dictum
dominum ex hereditate dicti liberti, & reddidit eiſdé heredi-
bus domini ſummas, qua remanſerunt apud eum ex dicto ha-
lédario, & ex aliis ſimilibus cauſis, id eſt, qua remanere debue-
rant, ſi exegiſſet à debitoribus alendarij-ſed ipſe Stichus non
exegit abeis, quia non erant ſoluẽdo;ſed de ſuo proprio ſoluit
ropter dictos debitores. vnde dicti debitores remanſerunt ad-
put ebitores ſie dietus Srichus adeprus eſt libertatem con
ditione impleta, & poſtea deceſſit idem Stichus, & habuit duos
here les, putà primum & ſecõdum. nunc veniunt dicti heredes
dicti Stichi, & petunt ab heredibus dicti domini, eiuſdémq; pa-
troni, vt ipſi heredes domini præſtent eiſdem heredibus Stichi
actiones aduersus omnes debitores, propter quos dictus Sti-
chus intulit pecuniã heredibus domini. nuquid debent ei cedi?
Et dicitur quod ſic. TSTAMENTO. Titius habens tres ſer-
uos, ſcilicet Pamphilum, & Damam, & Stichum: in teſtamento
vel in codicillis ſuis manumiſit dictum Pamphilum & Damã,
& legauit eis peculia eorum: & de prædicto Sticho ira cauit in
dicto teſtamẽto vel codicillis: Stichum ſeruum meum volo eſ-
ſe liberum: & volo ei dari decem aureos, & etiam quicquid ha-

busi ipſe pecuniam heredibus

nem habebat, teſtamento ma-
numiſerat, & peculium ei lega-
uerat a:deinde ipſum vicariumb
qui communis erat, nominatim
& ipſi, & liberta ſuæ legauerat.
Reſpondi, partem quartam li-
bertæ, reliquam partem quar-
tam liberti futuramquod & Tre-
batius.
Primo, ſeruus geſſit negotia liberti.
Secundo, libertus deceſſit, & inſti-
tuit patronum pro dimidia. Tertio,
deceſſit patronus, & dedit liberta-

plius in rationes dictorum loculoru in

ſint actiones praſtare, cum nihil
aliud à Sticho patrono debitum
fuerit. Reſpondit, praſtandum.

Quod dominus debet ſeruo, com-
putatur in peculio:ſi talis erat domi-
ni conſuetudoBART.

1Teſtamẽto codicilliſve ſer-
uos manumifit, & peculia lega-
uit, & de Sticho ita cauit: Stichum
ſeruum meum liberum eſſe voloeique
volo dari decem aureos, & quicquid
ex ratione loculorum l meorũ habet:

tem ſub conditione, ſi rationem red-
diderit de his, quæ geſſit in bonis li-
beni quario aceſit stibuus red-
tis rationibus, & reliquis ſolutis, &

rationes aute heredibus meis dari m

volo, his omnibus, quos hoc teſtamen-

to manumiſi, peculia ſua concedi vo-

lo n. Quæſitum eſt, an quod am-

plius rationi loculorum in diem

ad libertatẽ perductus. Quaſtio eſt,

an patroni teneantur cedere actiones, mortis erogauit Stichus ex pe-

heredibus agentibus contra debitores!
pro quibus ſoluit: & dicit quod te-
nentur: & ita ponit caſum Dynus, &

bene. BaRT.

XXIII.SCAEVOLA libro quintodeci,
mo Digeſtorum.

culio ſuo, ab heredibus recipere
debeat: cûm ex conſuetudine9
domus eſſet, vt quidquid am-
plius ex ſuo in ratione loculoru
erogaſſet, dominica ratio ei de-
beret, atque exſolueret Reſpon-
dit, ſecundûm ea, quæ propter

Ominus Sticho ſeruo ſuo conſuetudinem proponerentur,

i hona liherti eius d eſ¬..e I
qui bona liberti eius d geſ-id quoque peculio legato conti-

e rn dimidia teſta¬ ,.b¬
ſit, cui pro parte dimidia teſta¬ neri, quod & dominica ratio de-

mento heres extiteratf, in qui-
bus negotiis geſtis & Ralenda-
ria fuerunt, teſtamento ſuo li¬!
bertatem dederat, ſi rationem
reddidiſſet:eique peculium ſuum
per fideicommiſſum dedit. Sti-

chus ſummas, quibus reliquatus

erat tam ex Ralendario, quam
ex variis cauſis h, reddidit, ma-
nentibus debitoribus, pro qui-

patroni refuderat: libertatém-
que adeptus deceſſit. Quaſitum
eſt, an heredibus Stichi aduersus
nomina debitorum, pro quibus
Stichus * pecuniã heredibus pa-
troni intulit, heredes patroni ex
cauſa fideicommiſſi compellendi

beret, & ſolita erat reddere.

Seruis, quos teſtator iubet non de-

bere ſcrutari, & ſine inquiſitione eſ-

ſe, eis non videtur legare peculium,
reliqua. BART.

2.J Seruis libertates legatãque
dederat, & conditione ita ſcri-
pſerat P: s uéé mx ¬
Sépus, ny anyu is, vé-
Tous Boou iia aegeçous *.
id eſt, Quotquot reliqui li-
bertos, atque eis legata, eos
ipſos inexcuſſos eſſe volo.)
Queſitum eſt, an peculia quo
que legata his videbuntur. Re-
ſpondit, ſecundûm ea, quæ pro-
ponerentur, non videri legata.

contra, iudi tut. ij.

quitur.

.. .e1



cedi peculia ſua omnibus is, quos hoc teſtaméto manumiſi. &
poſtea deceſſit dictus Titius-nunc queritur, an illud, quod am-
diem mortis teſtatoris

erogauit Stichus ex
peculio ſuo, ab here-
dibus domini recipe-

re debeat, cum ex con-

ſuetudine domus do-
mini eſſet, vt quidquid
ampliûs de ſuo ero-
gaſſet Stichus in ra-
tionẽ loculorum, ratio
dominica, ſiue domi-
nus eidem Sticho de-
beret, atq exſolueret.
Et reſpond. quod ſic,
SERVIS LIBERTA-
TESJ Titius in teſta-
mento ſuo libertatem
Sticho & Pamphilo
ſeruis ſuis dedit, & po-
ſtea cuilibet eorum
legatum reliquit, &
poſtea ſcripſit in dicto
teſtamento talem cõ-
ditionem: Quotquot
ſeruos reliqui liber-
tos, quibus etiã legata
reliqui: hos volo on
eſſe ſerutatos, & volo
eos eſſe ſine inquiſi-
trone. niquid propter
hoc videntur eis lega-
ta peculia eorum? Et
dicitur quod nõ. Item
non videntur eis lega-
ta reliqua rationum
dominicarum, quas
ipſi ſerui adminiſtra-
uerant, nec res domi-
nicæ, quas apud ſe ha-
buerunt, nec penſio-
nes prœdiorum, quoru
prdior fuerunt co-
loni dicti ſerui, vel a¬
liqui eorumVIV.
d Eius- domini. Ace.
e Cuiliberto.
f Extiterat. dominus.
g Reliquatus erat. id
eſt, in quibus debitor vide Alei
erat Acevn. . ide ilei-
h S Ex varis eauſis, uſpn
aliàs, ex vicariis cauſis. rid eſt, Qu-
aliàs, ex varié, id eſt, luitomue i¬
ex aliis negotiis viciſ bertatem teli-
ſn eo g ttis r le duitu lore
i Pro quibus, melius exeutiendis
dixiſſet, propter quos. rationibus ſ¬
nõ enim illorum gra¬ lutos eſſe.
tia ſoluit, nec eorum
nomine,vt eos libera-
ret, ſed ide vt liber-
tatis ſibi relict im-

ple ret conditionem Ro. alioquin cedi a non poſſent ei actio- a Cedi non
nes, cum ſublatæ & extinctœ b eſſent per ſolutionem: vtj. de poteſt actiu
ſol. l. Modeſtinus, & lStichum.SS ſi mã lato.& J de fideiuſſ. l.cum his. extincta.

b Solutione

& ſup de leg j. l cum res. in fin-& ſup. mand l. Papinianus. & C. de extinguitur

actio.

ePro quibus Stichus.i. propter quos, vt modo notaui.AcCVR.
l Loculorum. iburſarum domini. Nam forté tenebat burſam
domini:vnde dicitur locuples, i.loculos habens plenos.
m 4 Dari d eſt, reddi. & dic de aliis dominicis negotiis, & non vinétis, velun-
loculorum, cum in ſeruo legauerit. AcCvR. tas eri
n Concedi volo. hic oritur dubitatio ex conſuetudine qu ſe¬ ligitur, vihis

cEx conſuetu
dine teſtatoris

tas eiuſdé col-

v. Manticam li.
6 de interpr.

OO Conſuetudine. teſtatoris viuétis, ex qua ſapiſſimé voluntas, lt volunt. tit.
etiam vltima exprimitur:vt s de fun.inſtr. & inſtr. legato. l. cum ,Eaden quo-
de lanionis. S. de triti, lega ljj l. ſi quis vinum. & lex vſu. & que colligi-
S de lega iij lnümi. & l,cum quareretur.j & de lega j. l ſi ſeruus tur,ex coniee
plurium. S fin. & S. de an leg l ſi cui.r m de ſupel leg.. Labeo. & j de
ali leg. l cum aliméta npr.Sed arg contraS. de tri-leg. cum cert lin lcun e
S Ite mnota, quod ſecus eſſet, ſi haec conſuerudo non eſſet: vt S. laioiis too in
eo.l ſi peculium S ſicut. & Inſtis, de lega S. peculium. & ſup. de legu. verb. praſunt-

iij l.qui concubinam. S qui fundum. AccR. ........ -I.: iuſtructo.
pq Ita ſcripſerat. Græcum quod Py. exponit, Quoquot reliqui li iuſtructe.

tudine regio-
nisde quo vide

ptione ſuprà de

bertes,