DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1978#0641
1273
De penu legata.
a Sed Ariſto notat. non tamen per omnia bene.
b
In quibus. id eſt, cum quibus.
c (Eſſe.id eſt, comedere. ACCVR.
d Garum. genera ſalſamenti.
facit ergo differentiam Ariſto
inter quod, & cum quo: in quo etiam infrà reprehenditur. A c¬
CVRSIVS.
e Non hac iſſe. i co-
medere, ſed per ea, &c.
quia cum eis melius
appetimus...
F Contrà ſcribit. &
bene.
g Sed proculus. repro-
bata ſententia Ariſto-
nis & Labeonis.
h Contineri, in penu
legata.
i Eſculenta, briſca
mellis, &c.
l Eſſe. i. comedere.
ACCVR.
l Legauerit. ſub.
quritur, & reſpon.
& ea, &c. ſcilicet per
Vide qua qu ſolemus eſſe. Ac-
not-pro iud CvRS.
ihus, qui in¬ 21
irereter eaa m Et ea. Mucius re-
partibus acci ſpondet.
piunt,inl. ple- n Penui. vt dixit
biſeto ſuprà de Treb.
ofjie preſil oLacertas. briſcas a
in auth inſi. allie A.
quod preſtcoit, mellis Acc.A
2. de mand.p Contineri. ſ eſcu-
prucoll.33 5. lenta penu legata.
hoc igtur quã- Spraſcripta ve-
uis in ren ro.ſ quæ ſolemus eſſe,
Et e ’ee vel peiqua eſe ſole-
a Imô piſces mus, que con mera-
qu ià ſunt ad ta ſunt ſuperiori S.
falſnenta cõ¬ HvG.
ficiéda idunenr Non fuit. ſed in-
de ns ar ſtrumentun domus
Saretani frer eſt: vt S. de fun. inſt.l.
tibi cauda la- queſitum . ſi domus.
certi. Sd quol diximus.
ſup. eo circa princ.
t Circa ſe habet. vt
Inſti de vſu, & habi. S.
ſi cui.
u Vt eorum. id eſt,
etiam in villis poſito-
rum.
x Contineri. in penu
legata.
y Non facerent. in
villis vel agris.
2 Prabuit. Quintus
Mucius.
a Adiircret. Seruius.
* In reprehene b Contineri. ſ. penu
ſis fuite See legata.
de quoes c Sieniſicare cum di-
ibi-lib.4.c.1. xit, qui opus in villis
non facerent.
dS Sunt. quo nume-
ro continentur & qui
in villis, non tamen o¬
peris cauſa ſunt vt ſu-
prà de legar.ii, l. ſeruis
vrbans. ROG.
e Continebitur. nam
& hoc per medi eſui
potuique comparatur.
* Flo. muria.
Per qua penus. ſſeruanda. Sed meliûs dixiſſet, propter qua, aut ſtrare cõſueuerunt in vrbe. Si auté extra vrbé ſit peuus
er qua penus. l. Ieruanda ed melius dixilet, propter qua, aut ſtrare colueuerunt in vroe o aute extra vrnẽ ſit peuus, i.
pro quibus.
ſto notat a, etiã qu eſui potuiq;
non ſunt, contineri legato: vt-
puta ea, in quibus b eſſe ſole-
mus: oleum forte, garum d, mu-
riã *, mel, cterãque his ſimilia.
2. Plane (inquitſi penus eſcu-
lenta legetur, Labeo lib.ix poſte-
riorum ſcribit, nihil eorû cedere:
quia nõ haec eſſee, ſed per ea ſo-
lemus. Trebatius in melle contrà
ſcribitf, merito; quia mel eſſe ſo-
lemus. Sed Proculus gomnia hec
contineri h recte ſcribit, niſi con-
traria mens teſtatoris appareat.
3.Eſculẽta i vtrûm ea, que
eſſe, an & ea, per quæ eſſe ſole-
mus, legauerit l?Et ea quoque
legato cõtineri credendú niſi cõ-
traria mẽs patrisfamilias docea-
tur, mella certe ſemper eſculen-
tæ penui Pcedere, lacertas oquo-
que cú muria ſua cõtineriP, nec
Labeo negauit. 4. q Poculenta
penu, ea, que vini loco paterfa-
milias habuit, continebuntur: ſu-
praſcripta verô non contine-
buntur. 5 Penori acetum quo-
que cedere nemo dubitat: niſi
extinguẽdi ignis cauſa fuit para-
tûtunc enim eſui potuique non
fuit r. & ita Ofilius libro ſexto-
decimo actionu ſcribit. 6. Sed
quoddiximuss, vſus ſui gratia pa-
ratû, accipiendû erit, & amicorû
eius, & cliẽtium, & vniuerſorum
quos circa ſe habet: non etiam
eius familiæ, quam neque circa
ſe, neque circa ſuos habet;putà ſi
qui ſunt in villis deputati: quos
Quintus Mucius ſic definiebat,
vt eorum cibaria contineri r
putet, qui opus non facerent V.
Sed materiam prœhuit Seruio
notandi, vt textorü, & textricum
cibaria adiiceret cõtineri . Sed
Mucius eos voluit ſignificare,
qui circa patremfamilias ſunt d.
7. Simili modo & iumentorú
cibaria penui continentur, ſed
eorum iumentorum, que vſibus
ipſius, & amicorum deſeruiunt.
Ceterum, ſi qua iumenta agris
g Vnguentum vulgare eſt nomen medicinæ, nec cauſa vtendi
parata: vt j l. prox.S. ſi cui. & jl. non amne.
b De legario h Ad logarium. i.
puſchre Pius vel ratiotvt ſup. de admi tut.l quidam decedens. CCVR.
Anto. Bart in jS Vaſa
annot ad ll. c.
40. & Aleiat.
li. 2 Parer.c.51.
c Vino legate,
parua & vilia
vaſa debentur.
d Aridi & li-
quidi diſſe-
rentia.
quoque penuaria. ſine quibus penus non poteſt ſtare: vt penus in
in fin huiua legis. & j prox.
l Suprà in vino fecimus. vbicparua & vilia vaſu diximus çon-
tine ri vino legato, ſcilicet amphoræ & cadi:vt S de vi. le. liiiS.j.
& l. vinu l. vino, & idem hic in penu liquida. Sed d in arida go Titio, pre
etiam vilia non debentur, vt ſubiicit.
lInſtruenda in his enim vaſis ſeruantur fructus, ad quod ſuprà
le fun iſtruct. .inſtrumenta.
N’avs in prinéi continuatur calui prcedenl
de ſeruiebant, vel locabantur, le-
gato non cedere cibaria eorum.
8. Siue autem frumentû, ſiue
quid leguminis in cella penua-
ria habuit, penori legato conti-
nebitur e¬ Sed & hordeum ſiue
famili, ſiue iumentorum gratia;
& Ofilius ſcribit libro ſextodeci-
mo actionum. 9. Ligna, & car-
bones, cæteraque, per que pe-
nus f conficeretur, an penori
legato contineantur, quritur. &
Quintus Mucius, & Ofilius ne-
gauerunt: non magis quam mo-
l (inquiunt)continentur. Iidẽ &
thus, & ceras contineri negaue-
runt. Sed Rutilius & ligna, & car-
bones, quæ non vendendi cauſa
parata ſunt, contineri ait, Sextus
autem Cæcilius etiam thus, &
cereos in domeſticum vſum pa-
ratos, contineri legato ſcribit.
I0S Seruius apud Melã, & vn-
guentumé, & chartas epiſtula-
res penoris eſſe, ſcribit. & eſt ve-
rius, hc omnia, odores quoque
cõtineri. Sed & chartas ad ratiü-
culã, vel ad logariú l paratas, cõ-
tineri.IIVaſa quoque penua-
riai quin contineantur, nulla
dubitatio eſt. Ariſto autem ſcri-
bit, dolia non contineri, & eſt ve-
rum, ſecundum illam diſtinctio-
nem, quam ſupra in vino feci-
mus R. Nec frumenti, nec legu-
minum thec, arculæ forté, vel
ſporta, vel ſi qua alia ſunt, qu
horrei penuarij, vel cellæ penua-
riæ inſtruendœl gratia habentur,
non continebuntur: ſed ea ſola
continentur, ſine quibus penus
haberi non rectè poteſt.
IV. PAVLVS libro quarte
al Sabinum.
NAn quod liquide materie
L.
teſt, rapit m ſecum in acceſſionis
locumid, ſine quo eſſe non po-
teſt. Vaſa autem, acceſſio legata
penus, nõ legata ſunt. Deniq; pe-
nu oõſumpta, vaſa nõ debẽturn.
Sed & ſi penum cum vaſis ſpe-
ſit, quia per ſe eſſe non po-
1274
ISr cV.JTitius legauit Seio ea qua in promptuario ſunt, id
eſt, in vſu cotidiano pro bibendo & comedendo. certè nulla
penus videtur le gara niſi illa: ſed pone quod dictus Titius ſoli-
tus fructus ſuos védere, legauit dicto Seio penum. certé ea ſola
videtur legaſſe, quæ ſeparabat ſibi pro penu. Si aurem nõ ſe pa-
rabat, ſed promiſcuë
vtebatur, tunc cedet
dicto le gato tantum
quantum ad annuum
vſum eidem leganti
ſufficeret, & famili
eius, & cœterorum
qui circa eum ſunt.
quod quidé euenit in
perſonis mercatorum
qui, cum eſt neceſſe,
comedunt de rebus
quas habent venales,
& etiam quoties cella
vini & olei, qua vendi
ſolebant, eſt relicta in
hereditate. nam he-
res bene ſolet vti pro-
miſcuè iis qu in di-
cta cella ſunt ſcias et-
iam, quod in penu
continentur res om-
nis generis, dum ta-
mẽ pertineãt ad eſum
vel potum. SI ITA
LEGETVR. Legaui
Titio pen meã, que
eſt Rome, quœritur,
vtrum ea penus lega-
ta videtur, quæ eſt in-
tra continentia difi-
c a vrbis Rome: an ve-
rô ea ſola, que eſt in-
tra mururome: & ſub-
audi,etiã ea penus vi-
detur legata, qua eſt
intra cõtinentia difi-
cia, nedû ea, que eſt in-
tra muros. Ite ſubaudi
ſi eſt ſimul legata pe-
nus, quæ eſt in vrbe,
ea ſola videtur legata,
quæ eſt intra muros.
& eſt ratio in vtroque,
quia vrbem feré om-
nes ſapientes dicút fi-
niri muro tenus, Ro-
mam autẽm continẽ-
tibus eodem modo ¬
dificiis finiri dicunt
omnes feré ſapiẽtes, &
vltra predicta dico tibi
plus, ſ vrbem Romanã
cõtinẽtibus eodé mo-
do œdificiis finri. Si
auté legaui eidé Titio
penû vibanã, tûc cõti-
netur plus in legato,
quã ſi legaſſem peni,
que eſt in vrbe. nam
omne ſub penore cõ-
tentum, quod vbique
eſt, videtur le gatum,
etiam ſi ſit in villa de-
ſtinata vrbico vſui:ſie-
ut vrbana miniſteria
dicimus, qua extra vr-
bem exiſtentia mini-
extra
muros vrbis, ſit tamen Romœ eadem penus, purà in continenti-
bus dificiis vrbis: idem erit dicendum
quod eſt infrà, ſc. quod
cõtineatur dicta penus in legato pradicto vrbane penus, Sed &
...1 1. n A 7 C. LSS.A...1Le .... 1a1 r
ratiocinarium, à os, quod eſt ſermo, ſi penus ſit in hortis iuctis vrbi, qui quidé horti ſunt vltra di-
cta continentia adificia, idein erit dicendum, ſçilicet vt dicta
hortis exiſtens cõtineatur in pradicto legato
vrban
penus: & hoc vult dicere hicS. Sr CVI PENVS.J Legaui Titi
. A . A
penum meam prater vinum. certe excepto vino omnis
penus
legata videtur. Sed quid ſi ita legaui: omnem penum meam le-
ter vinum meum, quod eſt Rome:cer:é ſola
mea, qua Romæ eſt, videtur legata, præter vinum quod
bam Roma:quia poſteriora erba rellringunt priora VIV.
m q Rapit. ſie a j-de aqua plu.arl. ſed interdum.
n qNon debentur. vt ſup. eo.l-ij concor,
penus
habe-
De penu legata.
a Sed Ariſto notat. non tamen per omnia bene.
b
In quibus. id eſt, cum quibus.
c (Eſſe.id eſt, comedere. ACCVR.
d Garum. genera ſalſamenti.
facit ergo differentiam Ariſto
inter quod, & cum quo: in quo etiam infrà reprehenditur. A c¬
CVRSIVS.
e Non hac iſſe. i co-
medere, ſed per ea, &c.
quia cum eis melius
appetimus...
F Contrà ſcribit. &
bene.
g Sed proculus. repro-
bata ſententia Ariſto-
nis & Labeonis.
h Contineri, in penu
legata.
i Eſculenta, briſca
mellis, &c.
l Eſſe. i. comedere.
ACCVR.
l Legauerit. ſub.
quritur, & reſpon.
& ea, &c. ſcilicet per
Vide qua qu ſolemus eſſe. Ac-
not-pro iud CvRS.
ihus, qui in¬ 21
irereter eaa m Et ea. Mucius re-
partibus acci ſpondet.
piunt,inl. ple- n Penui. vt dixit
biſeto ſuprà de Treb.
ofjie preſil oLacertas. briſcas a
in auth inſi. allie A.
quod preſtcoit, mellis Acc.A
2. de mand.p Contineri. ſ eſcu-
prucoll.33 5. lenta penu legata.
hoc igtur quã- Spraſcripta ve-
uis in ren ro.ſ quæ ſolemus eſſe,
Et e ’ee vel peiqua eſe ſole-
a Imô piſces mus, que con mera-
qu ià ſunt ad ta ſunt ſuperiori S.
falſnenta cõ¬ HvG.
ficiéda idunenr Non fuit. ſed in-
de ns ar ſtrumentun domus
Saretani frer eſt: vt S. de fun. inſt.l.
tibi cauda la- queſitum . ſi domus.
certi. Sd quol diximus.
ſup. eo circa princ.
t Circa ſe habet. vt
Inſti de vſu, & habi. S.
ſi cui.
u Vt eorum. id eſt,
etiam in villis poſito-
rum.
x Contineri. in penu
legata.
y Non facerent. in
villis vel agris.
2 Prabuit. Quintus
Mucius.
a Adiircret. Seruius.
* In reprehene b Contineri. ſ. penu
ſis fuite See legata.
de quoes c Sieniſicare cum di-
ibi-lib.4.c.1. xit, qui opus in villis
non facerent.
dS Sunt. quo nume-
ro continentur & qui
in villis, non tamen o¬
peris cauſa ſunt vt ſu-
prà de legar.ii, l. ſeruis
vrbans. ROG.
e Continebitur. nam
& hoc per medi eſui
potuique comparatur.
* Flo. muria.
Per qua penus. ſſeruanda. Sed meliûs dixiſſet, propter qua, aut ſtrare cõſueuerunt in vrbe. Si auté extra vrbé ſit peuus
er qua penus. l. Ieruanda ed melius dixilet, propter qua, aut ſtrare colueuerunt in vroe o aute extra vrnẽ ſit peuus, i.
pro quibus.
ſto notat a, etiã qu eſui potuiq;
non ſunt, contineri legato: vt-
puta ea, in quibus b eſſe ſole-
mus: oleum forte, garum d, mu-
riã *, mel, cterãque his ſimilia.
2. Plane (inquitſi penus eſcu-
lenta legetur, Labeo lib.ix poſte-
riorum ſcribit, nihil eorû cedere:
quia nõ haec eſſee, ſed per ea ſo-
lemus. Trebatius in melle contrà
ſcribitf, merito; quia mel eſſe ſo-
lemus. Sed Proculus gomnia hec
contineri h recte ſcribit, niſi con-
traria mens teſtatoris appareat.
3.Eſculẽta i vtrûm ea, que
eſſe, an & ea, per quæ eſſe ſole-
mus, legauerit l?Et ea quoque
legato cõtineri credendú niſi cõ-
traria mẽs patrisfamilias docea-
tur, mella certe ſemper eſculen-
tæ penui Pcedere, lacertas oquo-
que cú muria ſua cõtineriP, nec
Labeo negauit. 4. q Poculenta
penu, ea, que vini loco paterfa-
milias habuit, continebuntur: ſu-
praſcripta verô non contine-
buntur. 5 Penori acetum quo-
que cedere nemo dubitat: niſi
extinguẽdi ignis cauſa fuit para-
tûtunc enim eſui potuique non
fuit r. & ita Ofilius libro ſexto-
decimo actionu ſcribit. 6. Sed
quoddiximuss, vſus ſui gratia pa-
ratû, accipiendû erit, & amicorû
eius, & cliẽtium, & vniuerſorum
quos circa ſe habet: non etiam
eius familiæ, quam neque circa
ſe, neque circa ſuos habet;putà ſi
qui ſunt in villis deputati: quos
Quintus Mucius ſic definiebat,
vt eorum cibaria contineri r
putet, qui opus non facerent V.
Sed materiam prœhuit Seruio
notandi, vt textorü, & textricum
cibaria adiiceret cõtineri . Sed
Mucius eos voluit ſignificare,
qui circa patremfamilias ſunt d.
7. Simili modo & iumentorú
cibaria penui continentur, ſed
eorum iumentorum, que vſibus
ipſius, & amicorum deſeruiunt.
Ceterum, ſi qua iumenta agris
g Vnguentum vulgare eſt nomen medicinæ, nec cauſa vtendi
parata: vt j l. prox.S. ſi cui. & jl. non amne.
b De legario h Ad logarium. i.
puſchre Pius vel ratiotvt ſup. de admi tut.l quidam decedens. CCVR.
Anto. Bart in jS Vaſa
annot ad ll. c.
40. & Aleiat.
li. 2 Parer.c.51.
c Vino legate,
parua & vilia
vaſa debentur.
d Aridi & li-
quidi diſſe-
rentia.
quoque penuaria. ſine quibus penus non poteſt ſtare: vt penus in
in fin huiua legis. & j prox.
l Suprà in vino fecimus. vbicparua & vilia vaſu diximus çon-
tine ri vino legato, ſcilicet amphoræ & cadi:vt S de vi. le. liiiS.j.
& l. vinu l. vino, & idem hic in penu liquida. Sed d in arida go Titio, pre
etiam vilia non debentur, vt ſubiicit.
lInſtruenda in his enim vaſis ſeruantur fructus, ad quod ſuprà
le fun iſtruct. .inſtrumenta.
N’avs in prinéi continuatur calui prcedenl
de ſeruiebant, vel locabantur, le-
gato non cedere cibaria eorum.
8. Siue autem frumentû, ſiue
quid leguminis in cella penua-
ria habuit, penori legato conti-
nebitur e¬ Sed & hordeum ſiue
famili, ſiue iumentorum gratia;
& Ofilius ſcribit libro ſextodeci-
mo actionum. 9. Ligna, & car-
bones, cæteraque, per que pe-
nus f conficeretur, an penori
legato contineantur, quritur. &
Quintus Mucius, & Ofilius ne-
gauerunt: non magis quam mo-
l (inquiunt)continentur. Iidẽ &
thus, & ceras contineri negaue-
runt. Sed Rutilius & ligna, & car-
bones, quæ non vendendi cauſa
parata ſunt, contineri ait, Sextus
autem Cæcilius etiam thus, &
cereos in domeſticum vſum pa-
ratos, contineri legato ſcribit.
I0S Seruius apud Melã, & vn-
guentumé, & chartas epiſtula-
res penoris eſſe, ſcribit. & eſt ve-
rius, hc omnia, odores quoque
cõtineri. Sed & chartas ad ratiü-
culã, vel ad logariú l paratas, cõ-
tineri.IIVaſa quoque penua-
riai quin contineantur, nulla
dubitatio eſt. Ariſto autem ſcri-
bit, dolia non contineri, & eſt ve-
rum, ſecundum illam diſtinctio-
nem, quam ſupra in vino feci-
mus R. Nec frumenti, nec legu-
minum thec, arculæ forté, vel
ſporta, vel ſi qua alia ſunt, qu
horrei penuarij, vel cellæ penua-
riæ inſtruendœl gratia habentur,
non continebuntur: ſed ea ſola
continentur, ſine quibus penus
haberi non rectè poteſt.
IV. PAVLVS libro quarte
al Sabinum.
NAn quod liquide materie
L.
teſt, rapit m ſecum in acceſſionis
locumid, ſine quo eſſe non po-
teſt. Vaſa autem, acceſſio legata
penus, nõ legata ſunt. Deniq; pe-
nu oõſumpta, vaſa nõ debẽturn.
Sed & ſi penum cum vaſis ſpe-
ſit, quia per ſe eſſe non po-
1274
ISr cV.JTitius legauit Seio ea qua in promptuario ſunt, id
eſt, in vſu cotidiano pro bibendo & comedendo. certè nulla
penus videtur le gara niſi illa: ſed pone quod dictus Titius ſoli-
tus fructus ſuos védere, legauit dicto Seio penum. certé ea ſola
videtur legaſſe, quæ ſeparabat ſibi pro penu. Si aurem nõ ſe pa-
rabat, ſed promiſcuë
vtebatur, tunc cedet
dicto le gato tantum
quantum ad annuum
vſum eidem leganti
ſufficeret, & famili
eius, & cœterorum
qui circa eum ſunt.
quod quidé euenit in
perſonis mercatorum
qui, cum eſt neceſſe,
comedunt de rebus
quas habent venales,
& etiam quoties cella
vini & olei, qua vendi
ſolebant, eſt relicta in
hereditate. nam he-
res bene ſolet vti pro-
miſcuè iis qu in di-
cta cella ſunt ſcias et-
iam, quod in penu
continentur res om-
nis generis, dum ta-
mẽ pertineãt ad eſum
vel potum. SI ITA
LEGETVR. Legaui
Titio pen meã, que
eſt Rome, quœritur,
vtrum ea penus lega-
ta videtur, quæ eſt in-
tra continentia difi-
c a vrbis Rome: an ve-
rô ea ſola, que eſt in-
tra mururome: & ſub-
audi,etiã ea penus vi-
detur legata, qua eſt
intra cõtinentia difi-
cia, nedû ea, que eſt in-
tra muros. Ite ſubaudi
ſi eſt ſimul legata pe-
nus, quæ eſt in vrbe,
ea ſola videtur legata,
quæ eſt intra muros.
& eſt ratio in vtroque,
quia vrbem feré om-
nes ſapientes dicút fi-
niri muro tenus, Ro-
mam autẽm continẽ-
tibus eodem modo ¬
dificiis finiri dicunt
omnes feré ſapiẽtes, &
vltra predicta dico tibi
plus, ſ vrbem Romanã
cõtinẽtibus eodé mo-
do œdificiis finri. Si
auté legaui eidé Titio
penû vibanã, tûc cõti-
netur plus in legato,
quã ſi legaſſem peni,
que eſt in vrbe. nam
omne ſub penore cõ-
tentum, quod vbique
eſt, videtur le gatum,
etiam ſi ſit in villa de-
ſtinata vrbico vſui:ſie-
ut vrbana miniſteria
dicimus, qua extra vr-
bem exiſtentia mini-
extra
muros vrbis, ſit tamen Romœ eadem penus, purà in continenti-
bus dificiis vrbis: idem erit dicendum
quod eſt infrà, ſc. quod
cõtineatur dicta penus in legato pradicto vrbane penus, Sed &
...1 1. n A 7 C. LSS.A...1Le .... 1a1 r
ratiocinarium, à os, quod eſt ſermo, ſi penus ſit in hortis iuctis vrbi, qui quidé horti ſunt vltra di-
cta continentia adificia, idein erit dicendum, ſçilicet vt dicta
hortis exiſtens cõtineatur in pradicto legato
vrban
penus: & hoc vult dicere hicS. Sr CVI PENVS.J Legaui Titi
. A . A
penum meam prater vinum. certe excepto vino omnis
penus
legata videtur. Sed quid ſi ita legaui: omnem penum meam le-
ter vinum meum, quod eſt Rome:cer:é ſola
mea, qua Romæ eſt, videtur legata, præter vinum quod
bam Roma:quia poſteriora erba rellringunt priora VIV.
m q Rapit. ſie a j-de aqua plu.arl. ſed interdum.
n qNon debentur. vt ſup. eo.l-ij concor,
penus
habe-