DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1978#0820
1631 Digeſtorum Liber xxxV. Tit.
quanti ea res erir. Item & quod dolus malus aberit ab eiſdem
legatariis. ſi autem dictam ſatiſdationé non faciat interponi di-
ctus tutor, competet tutele actio aduersûs eundem tutoré he-
redi prædicto impuberis, id eſt, dicto ſubſtitutonon autem cõ-
petet ipſi impuberi, ſi eo viuente non poteſt habere locu Falci-
dia: vt dixi ſuprà tit.
j. l reperitur. Sed ſi eo
impubere viuente ha-
ynindice ti beat locum Falcidia, &
Jir::. finiatur tutela, bene
*ticeret in in¬,:
dice titu. habet actionem tute-
le impubes contra tu-
torem & quod dixi in
actione tutele, habet
locum in illa actione
qu datur cõtra lega-
tarios ex promiſſione
& ſatiſdatione prædi-
cta quam fecerunt tu-
tori. VIVI.
a Iuſt alioquin con-
tr:vt j.eodl. huius au-
tem. Az0.
bN Habitura eſt. vel
ppter æs alienõ quod
eſt incertum, vel pro-
pter cõditionem alio-
rum legatorum: vtS.
tit. j. lLie, cui in princ.
t Satiſdet. ergo c a
plus eſt, quam fideuſſore: vt j eod. l.
cauere, cautio niſi.5.j
nuda intelli¬ d Deid eſt, reddat.
gitur à pign ſie econtrà j.de va-
3e ſic econtrà j.de vercor.
re & fideiſſſ. lie econtra j. de vercor.
re. I. . C. de
verb ſignific. e Abfu urus. quod
rem non deſtruet:vt j.
eo.l n ſi.
f Hoc fiat id eſt, re-
licta ſunt legata, pro
quibus etiam redden-
Satiſdatur dis ſatiſdatur
ergo pro lega g Deplex id eſt, pa-
tis. & an ſatiſ-tris & filij. ſic S. tit:jl.
dail Pabeat in duplicibus & de vul-
tractibus hone ga- ſubſtit l patris. Acc.
fidei vel ſtrii h Conuenit. inter ſa-
iuris, Gloſſ & pientes:vt ſuprà tit. jl.
Bart- in lſil jjSSinterdum. & S. idem
vi iſoinguir, dicitur & lain rationeS
de i6s. quod vulgo. & S. quaſi-
tum. & l. qui fundum.S.
coheres.
i Heredi. ſcilicet pu-
pilli ACCVR.
k 4 Ipſi. ſcilicet pu-
pilli.
l Heredi. aliàs non:
Vt S.it. I.l reperitur.
mStipulatio. de red-
dendis legatis.
ſignifi l. vervi reddendi..
,
SI CVIJPLVS QVAM
PERLEGEM FA L¬
cidiam licuerit *, legatum
eſſe dicetur.
TITVLVS III.
Sequitur ſtipulatio Falcidia pratoria
vel communis.l. pœnales S. Iulianus.S.ti.
proxi. hex facto. 2. de hered-inſt. quam
de legatariis ſingulis ſtipulatur heres, quia
ſolida praſtat legata, hoc fer modo: Quod
amplius legatorum nomine, quam per le-
gem Falcidiam licuerit, ceperis, quanti ea
res erit, tantam pecuniam dari, dolmque
malum abfuturum eſſe. quo exemplo etiam
legis Papie ſtipulatio interponitur. l. j S
pen. & ceſſante etiam Falcidia in ſpecie
l. filins familias S apud de leg.j d.l jS in
quibuſdam. Tractatur etiam nonnihil ſub
hoc titulo de ſtipulatione, euicta heredita-
te legata reddi, & morientium partes red-
di, & de ſtipulatione fructuaria. CVIAC.
1. VLPIANVS libro ſepiuagenſimo
nono ad Edictum.
Icui plus, quam li-
cuerit, legetur, &
dubitariiuitéa poſ-
ſit, vtrum lex Falei-
& ia locum habitura
eſt , nécne: ſubuenit prator he
redi, vt ei legatarius ſatiſdet c:vt
ſi apparuerit, eum amplius lega-
torum nomine cepiſſe, quàm e
lege Falcidia capere licebit: quã-
ti ea res erit, tantam pecuiam
detd, doluſ; malus ab eo ab-
futurus e ſit.
1.S Neque intereſt, vtrum in
primis tabulis hoc fiatf, an in pu-
pillaribus, an in vtriſque. Etenim
legem Falcidiã ſemel eſſe admit-
tendam, etiam ſi duplex S ſit te-
ſtamentum, iam conuenit l: cõ-
tributis legatis, tam his, quæ ab
ipſo pupillo, quam his, quæ à
ſubſtituto impuberi relicta
ſunt.
2. J Si non fuiſſet interpoſita
ſtipulatio ex perſona pupilli, tu-
telæ actio heredii pupilli aduer-
Sus tutorem competit. Sed (vt
Pomponius ait) & ipſi pupillo,
& heredil eius poterit commit-
ti ſtipulatio m ipſi, quo caſu, vi-
uo eo, Falcidia incipit locú ha-
bere. De tutelæ quoque actione
idem ſcribitP.
3. Marcellus ait, qui qua-
draginta in bonis habebat, im-
puberem filium heredem inſti-
tuit, eique ſubſtituit o Ti-
tium & Seium, nihil à pupillo
teſtator legauit, ſed à Titio tre-
centa P. vtrûm ducenta, inquit,
præſtabuntur, an centum quin-
quaginta? nã trecenta nullo mo-
do eum preſtare. Mihi videtur
verius, non amplius eum parte
ſua erogare compelli, certe nec
minus. Secundum quod eueni-
ret, vt nõ ſoli committaturs ſti-
pulatio, ſed omnibus heredibus
nterponenda eſtt. Sed cauſa co-
gnita u Falcidiam locum habere,
& legatorum modus facit, &
œris alieni onus.
4. Et ſi quidem euidens æs
alienum eſt, vel certum, facilis
eſt computatio. Si autem adhuc
incertum* eſt, quia forte vel
conditio eius pendet, vel credi-
tor litem conteſtatus eſt, & nec-
dum lis finita eſt: dubitabitur,
quãtum legatariis debeatur pro-
pter incertum.
5. Hodie tamen ſubſimile y
aliquid fit in fideicommiſſis.
iij.
autem in cauſa cognitione vertitur videre modum le
& onus ris alieni, ſi quod eſt in hereditate. & ſi qu
dens eſt as alienum vel certum, facilis eſt computatio legis
Falcidiæ quia primô debet detrahi es alienum. & ſi legata ſunt
vltra dodrantem eius, quod remanet in hereditate, ita quod
1632
gatorum,
dem eui-
quadrans non rema-
neret heredi, ſi ſolue-
ret integra legata, de-
bet heres tantum de-
trahere de legatis no-
mine Falcidi, quod
remaneat ei quadrans.
ſi autem adhuc incer-
tum eſt æs alienum,
putà quia cõditio eius
pendet, vel purum eſt
es alienum, creditor
autem, cui debebatur,
litem ſuper eo conte-
ſtatus eſt, & lis non-
dum finita eſt: certé
eo caſu dubitari po-
teſt quantú legatariis
debeatur propter di-
ctas incertitudines. vn-
de ſi legatarij volunt
legata, debent ſatiſda-
re heredi eo modo qui
dictus eſt in princ. hu-
ius legis. Et quod dixi
in l gatis, habet locum
in fideicommiſſis ſin-
gularibus ab herede
relictis. In dicto autem
verſic. Secundum quod
eueniet, &c. ponit talé
caſuim. Pone quod
dictus Gaius inſtituit
ſibi heredem dictum
Titium, & quoſdam
alios: & nõ ſolum à di-
cto Titio, ſed etiam à
coheredibus ſuis mul-
ta legata reliquit. in-
certû eſt, vtrû habeat
locum lex Falcidia, vel
non, propter æs alie-
num conditionale, de
quo dixi. vel etiã alio
modo certé non ſol
dictus Titius, ſed etiã
dicti ſui coheredes
poſst facere interpo-
ni dictã ſatiſdationem
cum ſoluunt dicta le-
gata legatariis & non
ſolum dicto Ti io cõ-
mittitur dicta ſtipula-
tio, locum habẽte po-
ſtea Falcidia; ſed etiam
omnibus dictis ſuis
n e Id ſcribit quod dixi de actione ex ſtipulatu: quia & heredi
impuberis illa tutele actio competit: & impuberi viuenti, ſi eo
viuo finiatur tutela, alioquin contrà:vtS de tut. & rat diſtr l. ſi
tutor S.fina. j. eod. l niſi in princ. & facit ad prcdicta C. de petit.
hered liffS.... C. de legat.. ſi in fraudem & ſuprà de tribut. lpro-
curator fin. & S. tit. 1l.is, cui, in fin.ACCVRS.
Marcellus ait.J CASvS Gaius habens filium impuberem, &
in bonis cccc. dictum impuberem ſibi heredé inſtituit, & nihil
ab eo legauit, & eidem ſubſtituit Titium & Sei. & à Seio nihil
legauit à Titio autem legauit quibuſdam cec. & poſtea deceſſit
dictus Gaius: & poſtea deceſſit dictus impubes, & ei extiterunt
heredes ex ſubſtitutione dictus Titius & Seius: & ita quilibet
eorum habuit ce.de dictis quadringentis: & ſic nunc reperitur,
quod à dicto Titio fuerunt legatac. vltra quâm eſſet pars ſua.
modô quœritur, an dictus Titius debeat prſtare legatariis in-
tegra ce. quæ habet in ſua parte, an verô debeat dodrantem
ſu partis, id eſt, centum l. & alia l. retinere ſibi nomine Fal-
cidi nam de trecentis ab eo relictis non eſt dubium,quia non
debet ea praeſtare: quia non potuit in plus onerari quàm habe-
ret Et reſpond quod non debet minus preſtare legatariis quâm
ſit pars ſua,id eſt,ce & hoc intelligo per lveterem xij tabul ſe-
cúdûm quam non habebat locum lex Falcidia. & hoc vſque il-
luc, Secundum quod eueniet, & cet quem verſ,dimitte vſque illuc,
Sed cauſa cognita. vbi dicit, quamuis ſecundûm l. xij. tabul. non
habeat locum Falcidia in legatis à dicto Titio relictis, vt dictã
eſt, tamen & in dictis legatis, & in quibuſlibet aliis relictis à
coheredibus & hoc ſecúdûm ea, qu dicta ſunt à principio hu-
ius legis, vſque ad S. Marcellus. & hoc dicit, licêt multum obſcu-
Ie VIVIANVS.
O Subſtituit.equaliter.ACCVRSIVS.....
p Trecẽta. & ſic vltrà habeat quam ſit ſua pars ſubſtitutionis.
iem à Seio nil legauit.
q Nullo modo. vt Inſtit ad le gem Falcid in fine..
r qMinus ſcilicet per lxijtab. ſed per legem Falci diam ſic.qua
prœualet: vt Inſt. ad legem Falcid in print.Vel dic quod hic dicit,
corrigi per illud quod ſubiicit, ſed cauſa cognita, &c quod in idé
recidit quod autem interponitur, ſecundum quod, &c. mutat ca-
ſum, quando omnes heredes eſſent grauatiquod ſuprà nõ fuit.
Item quando dubium eſt de Falcidiavt S. in princ. l. & j. ſtatim.
Sedcauſa, &c quod ſuprà non fuit in Titio:imô certu erat quod
habebat locõ quod ergo dicit, non ſoli, ſcilicet Titio ſi eſſet gra-
uatus, & alij, & dubium eſſet de Falcidia, competat vel non.
Committaturi interponatur..1
t q Interponenda eſt. ſcilicet ſi dubium eſt competat Falcidia, vel
non. ſed ſi certum eſt, non inſpicitur:vt hîc ſubiicit, ſed cauſa,
&c.vt j eod. l.niſi.S ſi in plures.
u (Sed cauſa cognia cergn corigitut quod ſuprà dixit Aro.
x Incertum ſub. locum habet ſatiſdatio.
yy ſnſsſtriltre
& legatario. & l videamus nam per omnia, &c. vt S. de leg. 1.I.&
Stit. 1.Lis, cui...1 .1
Cum dicitur.JCASVS. CU relicta sãt ab herede legata, & légata-
:AALRir ſIa.
quocãque reſtatore cauſa cognita, habet locum Falcidia hodie l’rii ea petut, & heres dicit locum habere Falcidiã, arbiter ſolet à
iudice
E
e aur
ſ
quanti ea res erir. Item & quod dolus malus aberit ab eiſdem
legatariis. ſi autem dictam ſatiſdationé non faciat interponi di-
ctus tutor, competet tutele actio aduersûs eundem tutoré he-
redi prædicto impuberis, id eſt, dicto ſubſtitutonon autem cõ-
petet ipſi impuberi, ſi eo viuente non poteſt habere locu Falci-
dia: vt dixi ſuprà tit.
j. l reperitur. Sed ſi eo
impubere viuente ha-
ynindice ti beat locum Falcidia, &
Jir::. finiatur tutela, bene
*ticeret in in¬,:
dice titu. habet actionem tute-
le impubes contra tu-
torem & quod dixi in
actione tutele, habet
locum in illa actione
qu datur cõtra lega-
tarios ex promiſſione
& ſatiſdatione prædi-
cta quam fecerunt tu-
tori. VIVI.
a Iuſt alioquin con-
tr:vt j.eodl. huius au-
tem. Az0.
bN Habitura eſt. vel
ppter æs alienõ quod
eſt incertum, vel pro-
pter cõditionem alio-
rum legatorum: vtS.
tit. j. lLie, cui in princ.
t Satiſdet. ergo c a
plus eſt, quam fideuſſore: vt j eod. l.
cauere, cautio niſi.5.j
nuda intelli¬ d Deid eſt, reddat.
gitur à pign ſie econtrà j.de va-
3e ſic econtrà j.de vercor.
re & fideiſſſ. lie econtra j. de vercor.
re. I. . C. de
verb ſignific. e Abfu urus. quod
rem non deſtruet:vt j.
eo.l n ſi.
f Hoc fiat id eſt, re-
licta ſunt legata, pro
quibus etiam redden-
Satiſdatur dis ſatiſdatur
ergo pro lega g Deplex id eſt, pa-
tis. & an ſatiſ-tris & filij. ſic S. tit:jl.
dail Pabeat in duplicibus & de vul-
tractibus hone ga- ſubſtit l patris. Acc.
fidei vel ſtrii h Conuenit. inter ſa-
iuris, Gloſſ & pientes:vt ſuprà tit. jl.
Bart- in lſil jjSSinterdum. & S. idem
vi iſoinguir, dicitur & lain rationeS
de i6s. quod vulgo. & S. quaſi-
tum. & l. qui fundum.S.
coheres.
i Heredi. ſcilicet pu-
pilli ACCVR.
k 4 Ipſi. ſcilicet pu-
pilli.
l Heredi. aliàs non:
Vt S.it. I.l reperitur.
mStipulatio. de red-
dendis legatis.
ſignifi l. vervi reddendi..
,
SI CVIJPLVS QVAM
PERLEGEM FA L¬
cidiam licuerit *, legatum
eſſe dicetur.
TITVLVS III.
Sequitur ſtipulatio Falcidia pratoria
vel communis.l. pœnales S. Iulianus.S.ti.
proxi. hex facto. 2. de hered-inſt. quam
de legatariis ſingulis ſtipulatur heres, quia
ſolida praſtat legata, hoc fer modo: Quod
amplius legatorum nomine, quam per le-
gem Falcidiam licuerit, ceperis, quanti ea
res erit, tantam pecuniam dari, dolmque
malum abfuturum eſſe. quo exemplo etiam
legis Papie ſtipulatio interponitur. l. j S
pen. & ceſſante etiam Falcidia in ſpecie
l. filins familias S apud de leg.j d.l jS in
quibuſdam. Tractatur etiam nonnihil ſub
hoc titulo de ſtipulatione, euicta heredita-
te legata reddi, & morientium partes red-
di, & de ſtipulatione fructuaria. CVIAC.
1. VLPIANVS libro ſepiuagenſimo
nono ad Edictum.
Icui plus, quam li-
cuerit, legetur, &
dubitariiuitéa poſ-
ſit, vtrum lex Falei-
& ia locum habitura
eſt , nécne: ſubuenit prator he
redi, vt ei legatarius ſatiſdet c:vt
ſi apparuerit, eum amplius lega-
torum nomine cepiſſe, quàm e
lege Falcidia capere licebit: quã-
ti ea res erit, tantam pecuiam
detd, doluſ; malus ab eo ab-
futurus e ſit.
1.S Neque intereſt, vtrum in
primis tabulis hoc fiatf, an in pu-
pillaribus, an in vtriſque. Etenim
legem Falcidiã ſemel eſſe admit-
tendam, etiam ſi duplex S ſit te-
ſtamentum, iam conuenit l: cõ-
tributis legatis, tam his, quæ ab
ipſo pupillo, quam his, quæ à
ſubſtituto impuberi relicta
ſunt.
2. J Si non fuiſſet interpoſita
ſtipulatio ex perſona pupilli, tu-
telæ actio heredii pupilli aduer-
Sus tutorem competit. Sed (vt
Pomponius ait) & ipſi pupillo,
& heredil eius poterit commit-
ti ſtipulatio m ipſi, quo caſu, vi-
uo eo, Falcidia incipit locú ha-
bere. De tutelæ quoque actione
idem ſcribitP.
3. Marcellus ait, qui qua-
draginta in bonis habebat, im-
puberem filium heredem inſti-
tuit, eique ſubſtituit o Ti-
tium & Seium, nihil à pupillo
teſtator legauit, ſed à Titio tre-
centa P. vtrûm ducenta, inquit,
præſtabuntur, an centum quin-
quaginta? nã trecenta nullo mo-
do eum preſtare. Mihi videtur
verius, non amplius eum parte
ſua erogare compelli, certe nec
minus. Secundum quod eueni-
ret, vt nõ ſoli committaturs ſti-
pulatio, ſed omnibus heredibus
nterponenda eſtt. Sed cauſa co-
gnita u Falcidiam locum habere,
& legatorum modus facit, &
œris alieni onus.
4. Et ſi quidem euidens æs
alienum eſt, vel certum, facilis
eſt computatio. Si autem adhuc
incertum* eſt, quia forte vel
conditio eius pendet, vel credi-
tor litem conteſtatus eſt, & nec-
dum lis finita eſt: dubitabitur,
quãtum legatariis debeatur pro-
pter incertum.
5. Hodie tamen ſubſimile y
aliquid fit in fideicommiſſis.
iij.
autem in cauſa cognitione vertitur videre modum le
& onus ris alieni, ſi quod eſt in hereditate. & ſi qu
dens eſt as alienum vel certum, facilis eſt computatio legis
Falcidiæ quia primô debet detrahi es alienum. & ſi legata ſunt
vltra dodrantem eius, quod remanet in hereditate, ita quod
1632
gatorum,
dem eui-
quadrans non rema-
neret heredi, ſi ſolue-
ret integra legata, de-
bet heres tantum de-
trahere de legatis no-
mine Falcidi, quod
remaneat ei quadrans.
ſi autem adhuc incer-
tum eſt æs alienum,
putà quia cõditio eius
pendet, vel purum eſt
es alienum, creditor
autem, cui debebatur,
litem ſuper eo conte-
ſtatus eſt, & lis non-
dum finita eſt: certé
eo caſu dubitari po-
teſt quantú legatariis
debeatur propter di-
ctas incertitudines. vn-
de ſi legatarij volunt
legata, debent ſatiſda-
re heredi eo modo qui
dictus eſt in princ. hu-
ius legis. Et quod dixi
in l gatis, habet locum
in fideicommiſſis ſin-
gularibus ab herede
relictis. In dicto autem
verſic. Secundum quod
eueniet, &c. ponit talé
caſuim. Pone quod
dictus Gaius inſtituit
ſibi heredem dictum
Titium, & quoſdam
alios: & nõ ſolum à di-
cto Titio, ſed etiam à
coheredibus ſuis mul-
ta legata reliquit. in-
certû eſt, vtrû habeat
locum lex Falcidia, vel
non, propter æs alie-
num conditionale, de
quo dixi. vel etiã alio
modo certé non ſol
dictus Titius, ſed etiã
dicti ſui coheredes
poſst facere interpo-
ni dictã ſatiſdationem
cum ſoluunt dicta le-
gata legatariis & non
ſolum dicto Ti io cõ-
mittitur dicta ſtipula-
tio, locum habẽte po-
ſtea Falcidia; ſed etiam
omnibus dictis ſuis
n e Id ſcribit quod dixi de actione ex ſtipulatu: quia & heredi
impuberis illa tutele actio competit: & impuberi viuenti, ſi eo
viuo finiatur tutela, alioquin contrà:vtS de tut. & rat diſtr l. ſi
tutor S.fina. j. eod. l niſi in princ. & facit ad prcdicta C. de petit.
hered liffS.... C. de legat.. ſi in fraudem & ſuprà de tribut. lpro-
curator fin. & S. tit. 1l.is, cui, in fin.ACCVRS.
Marcellus ait.J CASvS Gaius habens filium impuberem, &
in bonis cccc. dictum impuberem ſibi heredé inſtituit, & nihil
ab eo legauit, & eidem ſubſtituit Titium & Sei. & à Seio nihil
legauit à Titio autem legauit quibuſdam cec. & poſtea deceſſit
dictus Gaius: & poſtea deceſſit dictus impubes, & ei extiterunt
heredes ex ſubſtitutione dictus Titius & Seius: & ita quilibet
eorum habuit ce.de dictis quadringentis: & ſic nunc reperitur,
quod à dicto Titio fuerunt legatac. vltra quâm eſſet pars ſua.
modô quœritur, an dictus Titius debeat prſtare legatariis in-
tegra ce. quæ habet in ſua parte, an verô debeat dodrantem
ſu partis, id eſt, centum l. & alia l. retinere ſibi nomine Fal-
cidi nam de trecentis ab eo relictis non eſt dubium,quia non
debet ea praeſtare: quia non potuit in plus onerari quàm habe-
ret Et reſpond quod non debet minus preſtare legatariis quâm
ſit pars ſua,id eſt,ce & hoc intelligo per lveterem xij tabul ſe-
cúdûm quam non habebat locum lex Falcidia. & hoc vſque il-
luc, Secundum quod eueniet, & cet quem verſ,dimitte vſque illuc,
Sed cauſa cognita. vbi dicit, quamuis ſecundûm l. xij. tabul. non
habeat locum Falcidia in legatis à dicto Titio relictis, vt dictã
eſt, tamen & in dictis legatis, & in quibuſlibet aliis relictis à
coheredibus & hoc ſecúdûm ea, qu dicta ſunt à principio hu-
ius legis, vſque ad S. Marcellus. & hoc dicit, licêt multum obſcu-
Ie VIVIANVS.
O Subſtituit.equaliter.ACCVRSIVS.....
p Trecẽta. & ſic vltrà habeat quam ſit ſua pars ſubſtitutionis.
iem à Seio nil legauit.
q Nullo modo. vt Inſtit ad le gem Falcid in fine..
r qMinus ſcilicet per lxijtab. ſed per legem Falci diam ſic.qua
prœualet: vt Inſt. ad legem Falcid in print.Vel dic quod hic dicit,
corrigi per illud quod ſubiicit, ſed cauſa cognita, &c quod in idé
recidit quod autem interponitur, ſecundum quod, &c. mutat ca-
ſum, quando omnes heredes eſſent grauatiquod ſuprà nõ fuit.
Item quando dubium eſt de Falcidiavt S. in princ. l. & j. ſtatim.
Sedcauſa, &c quod ſuprà non fuit in Titio:imô certu erat quod
habebat locõ quod ergo dicit, non ſoli, ſcilicet Titio ſi eſſet gra-
uatus, & alij, & dubium eſſet de Falcidia, competat vel non.
Committaturi interponatur..1
t q Interponenda eſt. ſcilicet ſi dubium eſt competat Falcidia, vel
non. ſed ſi certum eſt, non inſpicitur:vt hîc ſubiicit, ſed cauſa,
&c.vt j eod. l.niſi.S ſi in plures.
u (Sed cauſa cognia cergn corigitut quod ſuprà dixit Aro.
x Incertum ſub. locum habet ſatiſdatio.
yy ſnſsſtriltre
& legatario. & l videamus nam per omnia, &c. vt S. de leg. 1.I.&
Stit. 1.Lis, cui...1 .1
Cum dicitur.JCASVS. CU relicta sãt ab herede legata, & légata-
:AALRir ſIa.
quocãque reſtatore cauſa cognita, habet locum Falcidia hodie l’rii ea petut, & heres dicit locum habere Falcidiã, arbiter ſolet à
iudice
E
e aur
ſ