DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1978#0996
* De obſeq. à
liberis & li-
bertis, par. &c.
1979 Digeſtorum Lib
DE OBSEQV
IIS A LIBERIS ET LIBER-
tis ) parentibus, &c.
ADDITIO. Superiori titulo dictum eſt de
iure patronatus. &
quia cauſa patronatus liberti debent patrono obſequiu, ponit de obſe-
quiis patrono praſtãdis.
a TIAM.
CASVS.
Sicut alij
ebent ob-
T
ſequu parentibus:
ita filij milites liberi
debent obſequiu pa-
rentibus. & ſi forté li-
bertus eſt filius mili-
tis vel patroni, debet
obſequiu fauore pie-
tatis. ſi filius patrem
vel matrẽ contumeliis
affecerit, vel intulit
impias manus: eſt pu-
niendus ipſe filius. ſi
eſt miles, militia indi-
gnus iudicandus eſt, ſi
patrem vel matrem
iniuria affecit, vel ma-
le ficos appellauit. Vr.
a Pietatis ratio. à ſe-
ipſis militibus debita,
vel id eſt ratio que eſt
pietas. Az0.
b In parentes. id eſt.
circa parentes. ſic &
dicitur, chirothecam
hahet in manu, id eſt,
circa manum.
c Cõſtare id eſt, cer-
ta eſſe debet.
d Puniendus. vel à
a Parentibus
venerati à
Iiberis debe-
tur.
bPublica vti-
litas ea dici-
tur, vel que
cuilibet e po-
pulo debetur,
vel que
publico.
t Milit ia, pro
mi litix priui-
legio.1
d Malefici ap-
pellare quid.
e Affatoratrix.
f Honor parẽ-
tibus in infi-
nitum is de-
betur, vt libe-
ri aduersûs
parentes doli
aut iniuriaru
actione expe-
riri non poſ-
ſint.
g Doli loco a¬
ctio in factum
aduerss parẽ-
tes proponi
poteſt.
Iniuriæ at ro-
cis nomine li-
beri aduersis
parẽtes expe-
riri poſſunt.
ipſiP.
patre, vel à udice, ſic-
ut vult pater. vt C. de
emanc.lii l. ſi filius.
eC Colliberios. ſubau.
ſ. matrẽ, &c. putà quia
ambo erant manumiſ-
ſi. ſic & alibi Inſtit. de
ſerui. cogn. qSed quid ſi
ambo eſſent ſerui? idé
videtur:vt ſupr. de ritu
nupt. ladoptiuus. . ſer-
uiles.
f Venerari. No. ſie a
Jeo.l.liberto.
g8 Publicam. id eſt b,
que cuiliber patri de
populo debetur. Vel,
id eſt, publica vtilitas
eſt, talem impietatem
uniri. & facit ſuprà
de offi procõſ. l. nec quic-
quam.S. de plano & de
offic prafect. vrbl jS ci
patronus & quod not.
C. de lib & eor. lib. l. ſi
manumiſſori. in fin.
DE OBSEQVIIS PA-
RENTIBVSET
patronis preſtan-
dis *.
TITVLVS XV.
Iuris patrnatus pars ſunt obſequia iure
naturali debita patronis, quo nomine ho-
norem ſignifcamus, reuerentiam, pietatem,
beneftcij gratiann quæ omnia etiam vno
o ys nomine Graci complectuntur, &
huius quidem obſequij ratione nec patro-
nos liberti in ius vocare poſſunt ſine venia,
nec iudicie ſiſti ab eu locupletem fideiuſſo-
rem deſi derare, nec famoſa aut veluti fa-
moſa actione cum eis experiri, nec iuſiu-
randum calumniæ exigere, nec in ſolidum
eos condemnare: & ſi quid contra officium
pietatis fecerint, in libertos propoſita eſt
querela vel actio ingrati. eandem pieta-
tem liberi parent ibus debent etiam nõ ma
numiſſoribus, & ſunt tam parentum quam
patrinorum ſacra nomina. CVi-
1. VLPIANVS libro primo
Opinionum.
Tr A Mmilitibus
pietatis ratioa in
re debet. Quare,
ſi filius miles in
patrem aliqua commiſit, pro
modo delicti puniendus eſt.
1. Et inter collibertose ma-
trem & filium pietatis ratio ſe-
cundûm naturam ſalua eſſe de-
bet. 2. Si filius matrem aut pa-
trem, quos venerari f oportet,
contumeliis adficit, vel impias
manus eis infert: præfectus vr-
bis delictum ad publicamgpie-
tatem pertinens, pro modo eius
vindicat.
3. Indignus militia h iudi-
candus eſt qui patrẽ & matrem,
à quibus ſe educatum dixerit,
maleficos i appellauerit.
II. IVLIANVS libro decimoquar-
to Digeſtorum.
er xxxvij. Titx
furti.S ſi quis alieno,
o Infamia, ſde facto, quae
qui not, infa. l. ea ver-Azo.
uiliter. CVs.
Onori parentium l ac
Hporon tibuendun
eſt, vt quamuis per procurato-
rem iudicium accipiãt, nec actio
de dolo l aut iniuriarum m in
eos detur. Licet enim verbis e¬
dicti non habeantur infames ita
parentes conſta-
condemnatiP, re tamen ipſa &
opinione hominum non effu-
giunt infamiæ e notam.
1. JInterdictum quoque vn-
de vi a, non eſt aduersus eos red-
dendumP.
III. MARCELLVS libro ſingulari
Reſponſorum.
Itius puerum emit, quem
Tos amos veniti?
iuſſit ; poſtea exoratus, acce-
pto ab eo* pretio, eum manu-
miſit. quœro, an eum filius &
heres manumiſſoris vt ingratum
accuſare poſſit. Reſpondit, poſ-
ſe, ſi nihil aliud eſſet impedimen-
to. Nam plurimûm intereſſe, à
ſuo ſeruot quis, vel etiã ab ami-
co eius acceptis nummis dede-
rit libertaté: an ab eo ſeruo, qui,
cûm eſſet alienus, in fidem eius
deuenit. Etenim illet, etiam ſi
non gratuitum, beneficium
tamẽ preſtitit:iſte nihil amplius,
quam operam ſuam , accom-
modare videri poteſt.
IV. MARCIANVS libro 2. Publieorum
Indiciorum.
Er procuratorem V, ingra-
tum liberum poſſe argui,
diuus Seuerus & Antoninus re-
ſcripſerunt.
PArens, patronus, partona, li-
berive aut parentes patroni
patroneve, neque ſi ob negotiu
V. VLPIANVS lbro decimo
ad Edictum.
V. 1980
a qInterdum quoque vnde vi. Criminaliter ſcilicet: at poſt ci-
p (Reddendum. ſed in
factum eius loco: vt
J. de vi & vi ar. l.S.
inter dictum hoc, quia
atrocitatem.
Triua lCA Svs.
Titius emit que-
dam ſeruum: tenuit
eum. poſt multos an-
nos iuſſit eum vende-
rerogatus ab eo acce-
pit pretium, & manu-
miſit, vel ab amico
ſerui accepit pretium.
nunquid cenſetur pa-
tronus: ſic. vnde ſi li-
bertus fuerit ingratus,
de ingratitudine po-
teſt accuſari. nõ enim
propterea dominus
perdit ius patronatus.
VIV.
q Iuſſit. fortè procu-
ratori ſuo.
rA ſuo ſeruo. vt pro-
ximé dixit.
ſ Ab amico. facto
pacto de manumitté-
do inter dominum &
* in quibuſdam nocet:vt C. de his a Infimia fa
.aau ractj
in multis no-
cet.
TFacit ad hae
legé quod di-
citur inc. 2.
cum Gl. fin ex-
trà de ord cogn.
* venire.
* accepte oius
pretio.
ſeruum, non amicum,
qui nihil dicebat, ſed
ſolûm pecuniam da-
bat. nam idé eſt tunc,
quod eſt ſi ipſe ſeruus
dat, vt non cogatur
manumittere: vt hie,
& C. de lib. cau. l. cum
affirmes. & omne ius
patroni ſaluum eſt: vt
C. de obſequiis. l etiam.
& in ſeruitutem re-
uocat: vt hîc. Si au-
tem cum amico ſerui
pepigit, tunc eum co-
gltur manumittere: vt
infrà de manumiſſ. l. ſi
quis ab alio. & ideo nec
reuocat in ſeruitutem:
vt C. de lib. & eorum li-
be. l.j. nec ſuccedit: vt
C de Lat. lib. toll.j.SSil-
lud.
t t Ille. qui accepit à
ſeruo vel ab amico
ſerui: pacto tamen
facto cum ſeruo tan-
tum.
u Beneficium. quia
non tenebatur manu-
ittere. ACCVR.
h q Indignus militia. id eſt, priuilegio militiæ: quin puniatur
à preſide, vel id eſt, degradandus, & libertus in ſeruitutem re-
uocandus. & ſic eſt argumen. pro pralatis contra eos, quibus
bene fecerunt.
i ( Maleficos. id eſt d,de aliquo maleficio appellauit, id eſt, accu-
ſauit:vel dic quia dixit affatoratricem t: ſic accipitur C. de ma-
lefi.l. nemo. AccvR.
HDori l Casvs Non ſolim de bent iſtud obſequium liberi
parentibus, S. l. j imô honori parentum debetur, vt filius
non poſſit conuenire parentem, vel libertus patronum, etiam ſi
per procuratorem ſe defendit, ſi conuenit eum act. de dolo, vel
act. famoſa, putà act. iniuriarum, vel etiain turpr act. & turpis
actio eſt interdictum vnde vi. VIV.
L Honori parentume in f infinitum.
vocan. l quique-S. ſed an.in fin.
l De dolo. ſed g huius loco in factum:vt ſuprà de dolo.l. non de-
bet. in fine.
m Iniuriarum. vt infrà de iniur. l.non ſolum.. quanquam niſi h
ſit atrox:vt ſuprà de in ius voc.l ſed & ſi hac Sfin. Sed contra hoc
J.o.l. licet. Shonor. Sol. ibi. & eodem modo ſol. aliud ſup. dicta l.
ſed & ſi hac. Sfi. ACcVR.
n Condemnãti per procuratoremvt ſuprà de his qua not:infa.l.
quod dic vt ſuprà de in ius
x SOperam ſuam ſcilicet de facto. Se imô & confert
libertatem, ſi hoc dictum eſt.Sed & ſi non ſit dictum, competit
libertas: vt infrà de ma.l.s, qui S ſiue. vnde aliud eſt quàm ſuprà.
& per hoc, quia confert libertatem, non poteſt in ius vocari: vt
not. ſuprà de in ius vocando l. ſed & ſi hac lege. ij. reſpon bene dico,
dat libertatem, licêt & non data competat. nam non b mutat
ſubſtantiam rerum non neceſſaria verborum, &c. vt ſup. de auro
& argen leg l pediculæ.S. Labeo. 1
Er procuratorem CASVS. Sicut patronus poteſt dicere
Per trran ingraton. ira eran per procuratoren ſuun
VIVIA NVS.7..
y ( Per proruratorem. Argumen contrà j. de pub iud l penultima.
S.ad crimen ſed pecuniarium commodum reſpicit:vt plenè not.
ſup. de procurat l ſed & hæ S.j. 1
Paren, CCsvss n lege iſta, cun duabus ſequentibus tra-
ctatur de quibuſdam obſequiis, ad qu tenetur libertus: &
quia actio in factum ex illo edicto cûm quis accipit pecuniam
vt negotium faciat per calum.vel non, liberis vel libertis nõ da-
tur. ſed etiam famoſa act. ſed etiam ſerui corrupti actio non da-
tur: & except-etiam turpes non patiuntur, vt doli exceptionem:
& interdictum vnde vi, & quod metus cauſa, licèt non infamet,
non datur: & ſacramentum calum remittitur parentibus & pa-
tronis
Superuacua
verborum ad-
jectio rerum
ſubſtantiam
non mutat.
liberis & li-
bertis, par. &c.
1979 Digeſtorum Lib
DE OBSEQV
IIS A LIBERIS ET LIBER-
tis ) parentibus, &c.
ADDITIO. Superiori titulo dictum eſt de
iure patronatus. &
quia cauſa patronatus liberti debent patrono obſequiu, ponit de obſe-
quiis patrono praſtãdis.
a TIAM.
CASVS.
Sicut alij
ebent ob-
T
ſequu parentibus:
ita filij milites liberi
debent obſequiu pa-
rentibus. & ſi forté li-
bertus eſt filius mili-
tis vel patroni, debet
obſequiu fauore pie-
tatis. ſi filius patrem
vel matrẽ contumeliis
affecerit, vel intulit
impias manus: eſt pu-
niendus ipſe filius. ſi
eſt miles, militia indi-
gnus iudicandus eſt, ſi
patrem vel matrem
iniuria affecit, vel ma-
le ficos appellauit. Vr.
a Pietatis ratio. à ſe-
ipſis militibus debita,
vel id eſt ratio que eſt
pietas. Az0.
b In parentes. id eſt.
circa parentes. ſic &
dicitur, chirothecam
hahet in manu, id eſt,
circa manum.
c Cõſtare id eſt, cer-
ta eſſe debet.
d Puniendus. vel à
a Parentibus
venerati à
Iiberis debe-
tur.
bPublica vti-
litas ea dici-
tur, vel que
cuilibet e po-
pulo debetur,
vel que
publico.
t Milit ia, pro
mi litix priui-
legio.1
d Malefici ap-
pellare quid.
e Affatoratrix.
f Honor parẽ-
tibus in infi-
nitum is de-
betur, vt libe-
ri aduersûs
parentes doli
aut iniuriaru
actione expe-
riri non poſ-
ſint.
g Doli loco a¬
ctio in factum
aduerss parẽ-
tes proponi
poteſt.
Iniuriæ at ro-
cis nomine li-
beri aduersis
parẽtes expe-
riri poſſunt.
ipſiP.
patre, vel à udice, ſic-
ut vult pater. vt C. de
emanc.lii l. ſi filius.
eC Colliberios. ſubau.
ſ. matrẽ, &c. putà quia
ambo erant manumiſ-
ſi. ſic & alibi Inſtit. de
ſerui. cogn. qSed quid ſi
ambo eſſent ſerui? idé
videtur:vt ſupr. de ritu
nupt. ladoptiuus. . ſer-
uiles.
f Venerari. No. ſie a
Jeo.l.liberto.
g8 Publicam. id eſt b,
que cuiliber patri de
populo debetur. Vel,
id eſt, publica vtilitas
eſt, talem impietatem
uniri. & facit ſuprà
de offi procõſ. l. nec quic-
quam.S. de plano & de
offic prafect. vrbl jS ci
patronus & quod not.
C. de lib & eor. lib. l. ſi
manumiſſori. in fin.
DE OBSEQVIIS PA-
RENTIBVSET
patronis preſtan-
dis *.
TITVLVS XV.
Iuris patrnatus pars ſunt obſequia iure
naturali debita patronis, quo nomine ho-
norem ſignifcamus, reuerentiam, pietatem,
beneftcij gratiann quæ omnia etiam vno
o ys nomine Graci complectuntur, &
huius quidem obſequij ratione nec patro-
nos liberti in ius vocare poſſunt ſine venia,
nec iudicie ſiſti ab eu locupletem fideiuſſo-
rem deſi derare, nec famoſa aut veluti fa-
moſa actione cum eis experiri, nec iuſiu-
randum calumniæ exigere, nec in ſolidum
eos condemnare: & ſi quid contra officium
pietatis fecerint, in libertos propoſita eſt
querela vel actio ingrati. eandem pieta-
tem liberi parent ibus debent etiam nõ ma
numiſſoribus, & ſunt tam parentum quam
patrinorum ſacra nomina. CVi-
1. VLPIANVS libro primo
Opinionum.
Tr A Mmilitibus
pietatis ratioa in
re debet. Quare,
ſi filius miles in
patrem aliqua commiſit, pro
modo delicti puniendus eſt.
1. Et inter collibertose ma-
trem & filium pietatis ratio ſe-
cundûm naturam ſalua eſſe de-
bet. 2. Si filius matrem aut pa-
trem, quos venerari f oportet,
contumeliis adficit, vel impias
manus eis infert: præfectus vr-
bis delictum ad publicamgpie-
tatem pertinens, pro modo eius
vindicat.
3. Indignus militia h iudi-
candus eſt qui patrẽ & matrem,
à quibus ſe educatum dixerit,
maleficos i appellauerit.
II. IVLIANVS libro decimoquar-
to Digeſtorum.
er xxxvij. Titx
furti.S ſi quis alieno,
o Infamia, ſde facto, quae
qui not, infa. l. ea ver-Azo.
uiliter. CVs.
Onori parentium l ac
Hporon tibuendun
eſt, vt quamuis per procurato-
rem iudicium accipiãt, nec actio
de dolo l aut iniuriarum m in
eos detur. Licet enim verbis e¬
dicti non habeantur infames ita
parentes conſta-
condemnatiP, re tamen ipſa &
opinione hominum non effu-
giunt infamiæ e notam.
1. JInterdictum quoque vn-
de vi a, non eſt aduersus eos red-
dendumP.
III. MARCELLVS libro ſingulari
Reſponſorum.
Itius puerum emit, quem
Tos amos veniti?
iuſſit ; poſtea exoratus, acce-
pto ab eo* pretio, eum manu-
miſit. quœro, an eum filius &
heres manumiſſoris vt ingratum
accuſare poſſit. Reſpondit, poſ-
ſe, ſi nihil aliud eſſet impedimen-
to. Nam plurimûm intereſſe, à
ſuo ſeruot quis, vel etiã ab ami-
co eius acceptis nummis dede-
rit libertaté: an ab eo ſeruo, qui,
cûm eſſet alienus, in fidem eius
deuenit. Etenim illet, etiam ſi
non gratuitum, beneficium
tamẽ preſtitit:iſte nihil amplius,
quam operam ſuam , accom-
modare videri poteſt.
IV. MARCIANVS libro 2. Publieorum
Indiciorum.
Er procuratorem V, ingra-
tum liberum poſſe argui,
diuus Seuerus & Antoninus re-
ſcripſerunt.
PArens, patronus, partona, li-
berive aut parentes patroni
patroneve, neque ſi ob negotiu
V. VLPIANVS lbro decimo
ad Edictum.
V. 1980
a qInterdum quoque vnde vi. Criminaliter ſcilicet: at poſt ci-
p (Reddendum. ſed in
factum eius loco: vt
J. de vi & vi ar. l.S.
inter dictum hoc, quia
atrocitatem.
Triua lCA Svs.
Titius emit que-
dam ſeruum: tenuit
eum. poſt multos an-
nos iuſſit eum vende-
rerogatus ab eo acce-
pit pretium, & manu-
miſit, vel ab amico
ſerui accepit pretium.
nunquid cenſetur pa-
tronus: ſic. vnde ſi li-
bertus fuerit ingratus,
de ingratitudine po-
teſt accuſari. nõ enim
propterea dominus
perdit ius patronatus.
VIV.
q Iuſſit. fortè procu-
ratori ſuo.
rA ſuo ſeruo. vt pro-
ximé dixit.
ſ Ab amico. facto
pacto de manumitté-
do inter dominum &
* in quibuſdam nocet:vt C. de his a Infimia fa
.aau ractj
in multis no-
cet.
TFacit ad hae
legé quod di-
citur inc. 2.
cum Gl. fin ex-
trà de ord cogn.
* venire.
* accepte oius
pretio.
ſeruum, non amicum,
qui nihil dicebat, ſed
ſolûm pecuniam da-
bat. nam idé eſt tunc,
quod eſt ſi ipſe ſeruus
dat, vt non cogatur
manumittere: vt hie,
& C. de lib. cau. l. cum
affirmes. & omne ius
patroni ſaluum eſt: vt
C. de obſequiis. l etiam.
& in ſeruitutem re-
uocat: vt hîc. Si au-
tem cum amico ſerui
pepigit, tunc eum co-
gltur manumittere: vt
infrà de manumiſſ. l. ſi
quis ab alio. & ideo nec
reuocat in ſeruitutem:
vt C. de lib. & eorum li-
be. l.j. nec ſuccedit: vt
C de Lat. lib. toll.j.SSil-
lud.
t t Ille. qui accepit à
ſeruo vel ab amico
ſerui: pacto tamen
facto cum ſeruo tan-
tum.
u Beneficium. quia
non tenebatur manu-
ittere. ACCVR.
h q Indignus militia. id eſt, priuilegio militiæ: quin puniatur
à preſide, vel id eſt, degradandus, & libertus in ſeruitutem re-
uocandus. & ſic eſt argumen. pro pralatis contra eos, quibus
bene fecerunt.
i ( Maleficos. id eſt d,de aliquo maleficio appellauit, id eſt, accu-
ſauit:vel dic quia dixit affatoratricem t: ſic accipitur C. de ma-
lefi.l. nemo. AccvR.
HDori l Casvs Non ſolim de bent iſtud obſequium liberi
parentibus, S. l. j imô honori parentum debetur, vt filius
non poſſit conuenire parentem, vel libertus patronum, etiam ſi
per procuratorem ſe defendit, ſi conuenit eum act. de dolo, vel
act. famoſa, putà act. iniuriarum, vel etiain turpr act. & turpis
actio eſt interdictum vnde vi. VIV.
L Honori parentume in f infinitum.
vocan. l quique-S. ſed an.in fin.
l De dolo. ſed g huius loco in factum:vt ſuprà de dolo.l. non de-
bet. in fine.
m Iniuriarum. vt infrà de iniur. l.non ſolum.. quanquam niſi h
ſit atrox:vt ſuprà de in ius voc.l ſed & ſi hac Sfin. Sed contra hoc
J.o.l. licet. Shonor. Sol. ibi. & eodem modo ſol. aliud ſup. dicta l.
ſed & ſi hac. Sfi. ACcVR.
n Condemnãti per procuratoremvt ſuprà de his qua not:infa.l.
quod dic vt ſuprà de in ius
x SOperam ſuam ſcilicet de facto. Se imô & confert
libertatem, ſi hoc dictum eſt.Sed & ſi non ſit dictum, competit
libertas: vt infrà de ma.l.s, qui S ſiue. vnde aliud eſt quàm ſuprà.
& per hoc, quia confert libertatem, non poteſt in ius vocari: vt
not. ſuprà de in ius vocando l. ſed & ſi hac lege. ij. reſpon bene dico,
dat libertatem, licêt & non data competat. nam non b mutat
ſubſtantiam rerum non neceſſaria verborum, &c. vt ſup. de auro
& argen leg l pediculæ.S. Labeo. 1
Er procuratorem CASVS. Sicut patronus poteſt dicere
Per trran ingraton. ira eran per procuratoren ſuun
VIVIA NVS.7..
y ( Per proruratorem. Argumen contrà j. de pub iud l penultima.
S.ad crimen ſed pecuniarium commodum reſpicit:vt plenè not.
ſup. de procurat l ſed & hæ S.j. 1
Paren, CCsvss n lege iſta, cun duabus ſequentibus tra-
ctatur de quibuſdam obſequiis, ad qu tenetur libertus: &
quia actio in factum ex illo edicto cûm quis accipit pecuniam
vt negotium faciat per calum.vel non, liberis vel libertis nõ da-
tur. ſed etiam famoſa act. ſed etiam ſerui corrupti actio non da-
tur: & except-etiam turpes non patiuntur, vt doli exceptionem:
& interdictum vnde vi, & quod metus cauſa, licèt non infamet,
non datur: & ſacramentum calum remittitur parentibus & pa-
tronis
Superuacua
verborum ad-
jectio rerum
ſubſtantiam
non mutat.