DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1978#0997
a Calûniatoris
manat actio
infamat.
1981
tronis iſta ratione: quia honor eis debetur: & non eſt veriſimi-
duerſus libertos calumniam exercere. VIVI.
le patronos aduertus ra-¬.
patronsa icee ila qua ortur ex edicto de calum vt ſup.
a In factum-
Famoſ actiones.
quæe mult ſunt: vt
ſuprà de his qui not. in-
6Actio in fa- fam. l. j. S. qui furti.
cti generalisAcCVRSIVS.
nõõ infamat, vt
ſpecialis.
c Famoſæ
3 Mentionem. licét
non ſint famoſæ de iu-
actiones qu re, vt condictio fur-
& quot ſint. tiua: vt infrà eod. l. li-
cet. que huic conti-
nuatur.
d NEeſeru corrupri.
que infamat:vt
ſuprà de ſer. corrupt.
dolo. Azo.
Nec ſerui corru-
pti agetur. Que actio
famoſa eſt, vt colligi-
tur ex lnec quicquam.
ſuprà pro ſocio. Vide
ſcripta ad fin. C. eodem
titulo. CVIAC.
Llet fanoſa mon
ſint. ſcilicet a¬
liqu de prdictis: vt
condictio furtiua, &
interdictû vnde vi. vt
J de act & oblig.l.ceſſat.
& de vi & vi arma. l.
iij S vnde vi de facto e¬
nim infamant: vt ſu-
prà eod l. honori. quia
nomine doli dantur.
f Et in quantum. vt
Inſtit. de act. S. ſed & ſi
quis.
g Nec exceptiones do-
li, vel ſimiles, quæ
continent dolum: vt
J.de except. doli. l.apud.
. aduersus.
h Vnde vi. vt & inf.de
vi & vi ar. l. j. , inter-
dictum.
iDe calumnia iurant.
vt ſupru de iureiur. l.
ſi patronus. ACCVR-
SIVS.
R Hoc dicens. agen-
do actione in factum,
quæ infamat: vt ſuprà
de his, qui not. infa. l.
notatur & l. ſeq.
IEditi. habet enim
hoc edictum multas
partes, ſc de furto, ra-
pina, iniuria, & me-
tu, & dolo, & vi, qui-
bus agitur propter do-
lum, & infamantur
is de calum l. j. in principio.
ſeu ex edicte ctú generalis bene
de calniato-
ribus, que pro-
qua ? infamat: vt ibi not. ſed b in fa-
datur hoc caſu:vt S. de dolo.l. non debet. in fine.
faciendum, vel non faciendum,
pecuniam accepiſſe dicerentur,
in factum a actione tenentur.
1.5 Sed nec famoſæ actionesP
aduerſus eos dantur, nec hæ qui-
dem, quæ doli vel fraudis habent
mentionemS.
VI. PAVLVS libro vndecimo
ad Edictum.
VII. VLPIANVS libro decime
ad Edictum.
Ec ſerui corrupti d age-
tur e.
Icet famoſæ non ſinte.
1. JEt, inquantum f facere
poſſunt, damnantur. 2. Nec
exceptiones g doli patiuntur, vel
vis metuſve cauſa, vel interdi-
ctum vnde vi h, vel quod vi pa-
tiuntur.
3. J Nec deferentes iuſiurandû
de calumnia iurant . 4.GNec-
non, & ſi ventris nomine in poſ-
ſeſsionem calumnie cauſſa miſſa
dicatur patrona, libertus hoc di-
cens non audietur: quia de ca-
lumnia patroni queri non debet-
his enim perſonis, etiam in cæte-
ris partibus edicti l, honor habe-
bitur. 5. JHonor autem his per-
De operis libertorum.
1982
ſtare obſequium filius patri, libertus patrono:miſi committeret
crimen lſæ maieſtatis:vt ſuprà le reli. lan me.
q Honeſta. etiam ſi ſit inhoneſta: vnde eum non accuſat: vt
infrà de accuſ. l qui accuſare. in fin. & de adult. l. ſi adulterium.
S. liberto.
ſonis habebitur ipſis, non etiam
interuentoribus m eorum. & ſi
fortè ipſi pro aliis interueniant,
honor P habebitur.
VIIL. PAVLVS libro decimo
ad Edictum.
Eres O liberti omnia iura
Hinregra extranei hominis
aduersus patronum defuncti ha-
betP.
IX. VLPIANVS libro ſexagenſi-
moſexto ad Edictum.
Iberto & filio ſemper ho-
Lhere , & ſanta perſona
patris ac patroni videri debetr.
X.TRYPHONINVS lib ro ſepti-
modecimo Diſputationum.
Vllum ius libertatis cauſa 8
impoſitorû habet *in man-
cipato * filio: quia nihil imponi
liberis ſolet. Nec quiſquã dixit,
iureiurando obligari filium patri
manumiſſori. vt libertum patro-
no ſ. Nam pietatẽ liberi paren-
tibus, non operas debent.
XI.PAPINIANVS libro tertio-
decimo Reſponſorum.
Iberta ingrata non eſt, quod
Lare ſuns contra patrona
voluntatem vtitur.
SASxSeASoS AAgg eSs
LIBER XXXVIII.
DE OPERIS LIBERTORVM.
TITVLVS I.
Item opera pars ſunt iuris patronatus, i. oporarum non eſt. Sed & prater operas, doni
officia diurna ſiue in miniſterie ſiue in ar-aut muneris patrono promiſſi vel iurati
tificio conſiſtãt libertatu cauſa impoſita li-
bertis per ſtipulationem vel iuſiurandum.
qua ex re dat Prator iudicium operari, vt
recte vteres gloſſa Operari, PERA ſunt diurnum offi-
mupézv oi mxcugoi vois uurg-
my, nam in liberos parenibus iudiclum
d Infamia alia infamia d iuris, vel facti, vt S, l parens. & l ſeq & in hac in prin-
iuris, alia facti. cip.ACCVRS.
e Interuẽtores
dicuntur, qui
pro alio inter-
uenit:vt ſunt
m Intoruentoribuo vt procuratoribust, & tutoribus & ſimili-
bus. Sed contrà j de dam infect. l. qui bona. t ſi alieno. vbi f etiam
procurator non iurat de calumnia. Sed ſpeciale eſt in iuramen-
curatores, tu- to quod non placet. Item contrà s. eod.l. honori, in princ. Sol. ad
tores, & ſimi- vtrumque dic, quod ex dolo interuentoris, & agitur contra eum
les.
f Iurare de ca-
Iumnia vtrûm
procurator
eogatur.
t
interuentorem: & excipitur, vt hîc, ſed contra patronum nec
agitur, necexcipitur, vt hic. aliàs autem ex dolo talium excipi-
tur cõtra dominum:vt jde except. doli. l. apud. S. quaſitum. & . il-
lud ceterum de dolo patroni nec patrono, nec alij nomine eius
agenti de dolo excipitur:vt dicta l. qui bona. S. ſi quis. nec etiam
agitur contra eum vel alium eius nomine ex dolo patroni: vt
ſuprà eod. l. honori. hoc ſi agat libertus ſuo nomine, aliàs ſecus.
quod dic vt ſuprà de in ius vocan. l.quaſitum.
n qHonor. vt ſuprà de in ius vocand.l ſed ſi hac lege. S. fin.
OHEres ſeilicet etiam filius, eſt enin ingenuusvt Iaſtit. de
2 Iingen.
p (Defuncti habet. ideõque ei non ſuccedit: vt S. de reb. du. l qui
duos. S. ſi cum filio. Az0. Sed arg contrà C. de liber. & eor. lib.l. fin.
Solibi.
Lerie le t e s Perſona paris & patroni filio & libereo
ſemper debet videri ſancta & honeſta, & ideo debet præ-
actio eſt. CVIAC.
1. PAVLVS libro ſingulari de variis
Lectionibus.
cium.
DE OPERIS
r Debet. & magi-
ſtrie.
TVllum ius.J CA-
Nrr Si manu-
mitto libertû meum,
in ipſa manumiſſione
poſſum operas impo-
nere. ſi emancipo fi-
lium, non poſun eis. diſcipulu
peras imponere. qua¬ à doctore ſuo
re? quia pietas eſt in ſpoliatum, in-
patrem & filium. VI- terdicto vnde
VIANVS. vi agere non
Nullum ius liberta- poſſ adde Eue-
..1.. rardum in loce
tis cauſa. Vide ſcripta iberto ad va-
ad l 107 j. de verb.oblig. ſallum,
CVIACIVS.
ſFatrono. vt j. tit.
j.l vt iuriſiurandi.
Nec ob. Auth. ſacra-
mes ta. C ſi aduerſ vend.
quia ibi ſuper licitis,
hîc ſuper illicitis:ſic &
C. de leg. & con.l. nõ du-
bium. & facit ſuprà ſi à
paren. l. penultima. &
C. de inoffi teſta.ll quan-
do. S.j. Item arg- con-
trà infrà de verb. oblig.
l. vtrum. ſed ibi non eſt
opera.
Lhlertal CAsVs.
Siliberta vtitur ar-
te ſua contra volunta-
a Doctoris
perſona sẽper
videri debet
ſancta & ho-
neſta diſcrpu-
lont hic. Vnde
colligit Bar-
batias in c. ca-
term. de iudi-
* habet pater.
* emancipato,
tem patron, non eſt
ingrata, nec in ſerui-
tutem poteſt reuocari.
concor ſuprà eol. liber-
ti. VIV.
tua. i. patronœ:vel
ſua. i. liberte. & facit
S.tit. jl quaro.
libertorum.
ADDITIO. Quia
inter catera iura pasro-
natus ho ius habent pa-
troni in libertos, vt de-
beant liberti operas obſe-
quiales praſtare: vt S.
de condict. indebi.l ſi
non ſortem.S libertus.
ideo poſt tractatum de
iure patronatus, ponitur
de operis libert. Vel quia
inter catera obſequia li-
berti tenentur praſtare
oparas, ponitur rubr. de
operis libertorum vnde de operis libertorum videamus quid ſit opera,
.l. qualiter diuidatur Jeo.l-operæ. deinde à quibus & quãdo &
qualiter imponatur, j eol vt iuriſiurandi & l. ſe ruus patroni. &
quibus modis remittantur opera. j. eo. l-interdum & l. qui liberti-
nus & lpen-VIV.
a PERAE.JCASVS. In lege iſta dicitur quod opera
eſt diurnã officiã. i.officiã quod tenetur preſtare li-
bertus patrono in die artificiali, nõ in die naturali.
v Ité extra literã no, officium, quod preſtat libertus
patrono in die artificiali, qui durat quamdiu Sol lucet ſuper
terram, iuxta illud, Qui mne iunctum veſperi, &c. non autem eſt
diurnum officium quod praeſtatur in die naturali, quia incipit
dies naturalis. ſup de fel.more quia in die naturali non operãtur
homines.j de ver ſig.l. lji..j. Et ita no Opera b eſt diurnõ offi-
cium, quod intelligendú de opera artificiali vel fabrili:ſed ope-
ra obſequialis ſumitur pro minori interuallo:vt S. de cõdictainde.
l ſi non ſortéS. libertus. & Cde in ius vocandl venia Et dicitur
opera diurnum officium alibi ſumitur pro ſtudio. vt . de iuſtit.
& iur. l. iuri operam. ( Et eſt differentia d inter iſtum tracta-
tum & ſuperiorem de operis, ſecundûm quod hîc tractatur de
operis libertorum, Iſtitut de libertinis. j. ibi tractatur de ope-
ris ſeruorum, lvlt. VIV.
e
b Opera artifi-
cialis, vel fa-
brilis diurnum
eſt officium;
obſequialis,
minus
uallum habet.
c Oper varix
ſignificatio-
nis.
d Tituli de
operis liber-
torum, à titu-
lo de operis
ſeruorum dif-
ferentia.
inter-
Officium pre
eo quod qui-
exhibet a!icui
ſpatio diei ar-
tificialis, non
uOfficiumi. officium quod quis exhibet alicui per diem, ſc. natural i.
artificialem
manat actio
infamat.
1981
tronis iſta ratione: quia honor eis debetur: & non eſt veriſimi-
duerſus libertos calumniam exercere. VIVI.
le patronos aduertus ra-¬.
patronsa icee ila qua ortur ex edicto de calum vt ſup.
a In factum-
Famoſ actiones.
quæe mult ſunt: vt
ſuprà de his qui not. in-
6Actio in fa- fam. l. j. S. qui furti.
cti generalisAcCVRSIVS.
nõõ infamat, vt
ſpecialis.
c Famoſæ
3 Mentionem. licét
non ſint famoſæ de iu-
actiones qu re, vt condictio fur-
& quot ſint. tiua: vt infrà eod. l. li-
cet. que huic conti-
nuatur.
d NEeſeru corrupri.
que infamat:vt
ſuprà de ſer. corrupt.
dolo. Azo.
Nec ſerui corru-
pti agetur. Que actio
famoſa eſt, vt colligi-
tur ex lnec quicquam.
ſuprà pro ſocio. Vide
ſcripta ad fin. C. eodem
titulo. CVIAC.
Llet fanoſa mon
ſint. ſcilicet a¬
liqu de prdictis: vt
condictio furtiua, &
interdictû vnde vi. vt
J de act & oblig.l.ceſſat.
& de vi & vi arma. l.
iij S vnde vi de facto e¬
nim infamant: vt ſu-
prà eod l. honori. quia
nomine doli dantur.
f Et in quantum. vt
Inſtit. de act. S. ſed & ſi
quis.
g Nec exceptiones do-
li, vel ſimiles, quæ
continent dolum: vt
J.de except. doli. l.apud.
. aduersus.
h Vnde vi. vt & inf.de
vi & vi ar. l. j. , inter-
dictum.
iDe calumnia iurant.
vt ſupru de iureiur. l.
ſi patronus. ACCVR-
SIVS.
R Hoc dicens. agen-
do actione in factum,
quæ infamat: vt ſuprà
de his, qui not. infa. l.
notatur & l. ſeq.
IEditi. habet enim
hoc edictum multas
partes, ſc de furto, ra-
pina, iniuria, & me-
tu, & dolo, & vi, qui-
bus agitur propter do-
lum, & infamantur
is de calum l. j. in principio.
ſeu ex edicte ctú generalis bene
de calniato-
ribus, que pro-
qua ? infamat: vt ibi not. ſed b in fa-
datur hoc caſu:vt S. de dolo.l. non debet. in fine.
faciendum, vel non faciendum,
pecuniam accepiſſe dicerentur,
in factum a actione tenentur.
1.5 Sed nec famoſæ actionesP
aduerſus eos dantur, nec hæ qui-
dem, quæ doli vel fraudis habent
mentionemS.
VI. PAVLVS libro vndecimo
ad Edictum.
VII. VLPIANVS libro decime
ad Edictum.
Ec ſerui corrupti d age-
tur e.
Icet famoſæ non ſinte.
1. JEt, inquantum f facere
poſſunt, damnantur. 2. Nec
exceptiones g doli patiuntur, vel
vis metuſve cauſa, vel interdi-
ctum vnde vi h, vel quod vi pa-
tiuntur.
3. J Nec deferentes iuſiurandû
de calumnia iurant . 4.GNec-
non, & ſi ventris nomine in poſ-
ſeſsionem calumnie cauſſa miſſa
dicatur patrona, libertus hoc di-
cens non audietur: quia de ca-
lumnia patroni queri non debet-
his enim perſonis, etiam in cæte-
ris partibus edicti l, honor habe-
bitur. 5. JHonor autem his per-
De operis libertorum.
1982
ſtare obſequium filius patri, libertus patrono:miſi committeret
crimen lſæ maieſtatis:vt ſuprà le reli. lan me.
q Honeſta. etiam ſi ſit inhoneſta: vnde eum non accuſat: vt
infrà de accuſ. l qui accuſare. in fin. & de adult. l. ſi adulterium.
S. liberto.
ſonis habebitur ipſis, non etiam
interuentoribus m eorum. & ſi
fortè ipſi pro aliis interueniant,
honor P habebitur.
VIIL. PAVLVS libro decimo
ad Edictum.
Eres O liberti omnia iura
Hinregra extranei hominis
aduersus patronum defuncti ha-
betP.
IX. VLPIANVS libro ſexagenſi-
moſexto ad Edictum.
Iberto & filio ſemper ho-
Lhere , & ſanta perſona
patris ac patroni videri debetr.
X.TRYPHONINVS lib ro ſepti-
modecimo Diſputationum.
Vllum ius libertatis cauſa 8
impoſitorû habet *in man-
cipato * filio: quia nihil imponi
liberis ſolet. Nec quiſquã dixit,
iureiurando obligari filium patri
manumiſſori. vt libertum patro-
no ſ. Nam pietatẽ liberi paren-
tibus, non operas debent.
XI.PAPINIANVS libro tertio-
decimo Reſponſorum.
Iberta ingrata non eſt, quod
Lare ſuns contra patrona
voluntatem vtitur.
SASxSeASoS AAgg eSs
LIBER XXXVIII.
DE OPERIS LIBERTORVM.
TITVLVS I.
Item opera pars ſunt iuris patronatus, i. oporarum non eſt. Sed & prater operas, doni
officia diurna ſiue in miniſterie ſiue in ar-aut muneris patrono promiſſi vel iurati
tificio conſiſtãt libertatu cauſa impoſita li-
bertis per ſtipulationem vel iuſiurandum.
qua ex re dat Prator iudicium operari, vt
recte vteres gloſſa Operari, PERA ſunt diurnum offi-
mupézv oi mxcugoi vois uurg-
my, nam in liberos parenibus iudiclum
d Infamia alia infamia d iuris, vel facti, vt S, l parens. & l ſeq & in hac in prin-
iuris, alia facti. cip.ACCVRS.
e Interuẽtores
dicuntur, qui
pro alio inter-
uenit:vt ſunt
m Intoruentoribuo vt procuratoribust, & tutoribus & ſimili-
bus. Sed contrà j de dam infect. l. qui bona. t ſi alieno. vbi f etiam
procurator non iurat de calumnia. Sed ſpeciale eſt in iuramen-
curatores, tu- to quod non placet. Item contrà s. eod.l. honori, in princ. Sol. ad
tores, & ſimi- vtrumque dic, quod ex dolo interuentoris, & agitur contra eum
les.
f Iurare de ca-
Iumnia vtrûm
procurator
eogatur.
t
interuentorem: & excipitur, vt hîc, ſed contra patronum nec
agitur, necexcipitur, vt hic. aliàs autem ex dolo talium excipi-
tur cõtra dominum:vt jde except. doli. l. apud. S. quaſitum. & . il-
lud ceterum de dolo patroni nec patrono, nec alij nomine eius
agenti de dolo excipitur:vt dicta l. qui bona. S. ſi quis. nec etiam
agitur contra eum vel alium eius nomine ex dolo patroni: vt
ſuprà eod. l. honori. hoc ſi agat libertus ſuo nomine, aliàs ſecus.
quod dic vt ſuprà de in ius vocan. l.quaſitum.
n qHonor. vt ſuprà de in ius vocand.l ſed ſi hac lege. S. fin.
OHEres ſeilicet etiam filius, eſt enin ingenuusvt Iaſtit. de
2 Iingen.
p (Defuncti habet. ideõque ei non ſuccedit: vt S. de reb. du. l qui
duos. S. ſi cum filio. Az0. Sed arg contrà C. de liber. & eor. lib.l. fin.
Solibi.
Lerie le t e s Perſona paris & patroni filio & libereo
ſemper debet videri ſancta & honeſta, & ideo debet præ-
actio eſt. CVIAC.
1. PAVLVS libro ſingulari de variis
Lectionibus.
cium.
DE OPERIS
r Debet. & magi-
ſtrie.
TVllum ius.J CA-
Nrr Si manu-
mitto libertû meum,
in ipſa manumiſſione
poſſum operas impo-
nere. ſi emancipo fi-
lium, non poſun eis. diſcipulu
peras imponere. qua¬ à doctore ſuo
re? quia pietas eſt in ſpoliatum, in-
patrem & filium. VI- terdicto vnde
VIANVS. vi agere non
Nullum ius liberta- poſſ adde Eue-
..1.. rardum in loce
tis cauſa. Vide ſcripta iberto ad va-
ad l 107 j. de verb.oblig. ſallum,
CVIACIVS.
ſFatrono. vt j. tit.
j.l vt iuriſiurandi.
Nec ob. Auth. ſacra-
mes ta. C ſi aduerſ vend.
quia ibi ſuper licitis,
hîc ſuper illicitis:ſic &
C. de leg. & con.l. nõ du-
bium. & facit ſuprà ſi à
paren. l. penultima. &
C. de inoffi teſta.ll quan-
do. S.j. Item arg- con-
trà infrà de verb. oblig.
l. vtrum. ſed ibi non eſt
opera.
Lhlertal CAsVs.
Siliberta vtitur ar-
te ſua contra volunta-
a Doctoris
perſona sẽper
videri debet
ſancta & ho-
neſta diſcrpu-
lont hic. Vnde
colligit Bar-
batias in c. ca-
term. de iudi-
* habet pater.
* emancipato,
tem patron, non eſt
ingrata, nec in ſerui-
tutem poteſt reuocari.
concor ſuprà eol. liber-
ti. VIV.
tua. i. patronœ:vel
ſua. i. liberte. & facit
S.tit. jl quaro.
libertorum.
ADDITIO. Quia
inter catera iura pasro-
natus ho ius habent pa-
troni in libertos, vt de-
beant liberti operas obſe-
quiales praſtare: vt S.
de condict. indebi.l ſi
non ſortem.S libertus.
ideo poſt tractatum de
iure patronatus, ponitur
de operis libert. Vel quia
inter catera obſequia li-
berti tenentur praſtare
oparas, ponitur rubr. de
operis libertorum vnde de operis libertorum videamus quid ſit opera,
.l. qualiter diuidatur Jeo.l-operæ. deinde à quibus & quãdo &
qualiter imponatur, j eol vt iuriſiurandi & l. ſe ruus patroni. &
quibus modis remittantur opera. j. eo. l-interdum & l. qui liberti-
nus & lpen-VIV.
a PERAE.JCASVS. In lege iſta dicitur quod opera
eſt diurnã officiã. i.officiã quod tenetur preſtare li-
bertus patrono in die artificiali, nõ in die naturali.
v Ité extra literã no, officium, quod preſtat libertus
patrono in die artificiali, qui durat quamdiu Sol lucet ſuper
terram, iuxta illud, Qui mne iunctum veſperi, &c. non autem eſt
diurnum officium quod praeſtatur in die naturali, quia incipit
dies naturalis. ſup de fel.more quia in die naturali non operãtur
homines.j de ver ſig.l. lji..j. Et ita no Opera b eſt diurnõ offi-
cium, quod intelligendú de opera artificiali vel fabrili:ſed ope-
ra obſequialis ſumitur pro minori interuallo:vt S. de cõdictainde.
l ſi non ſortéS. libertus. & Cde in ius vocandl venia Et dicitur
opera diurnum officium alibi ſumitur pro ſtudio. vt . de iuſtit.
& iur. l. iuri operam. ( Et eſt differentia d inter iſtum tracta-
tum & ſuperiorem de operis, ſecundûm quod hîc tractatur de
operis libertorum, Iſtitut de libertinis. j. ibi tractatur de ope-
ris ſeruorum, lvlt. VIV.
e
b Opera artifi-
cialis, vel fa-
brilis diurnum
eſt officium;
obſequialis,
minus
uallum habet.
c Oper varix
ſignificatio-
nis.
d Tituli de
operis liber-
torum, à titu-
lo de operis
ſeruorum dif-
ferentia.
inter-
Officium pre
eo quod qui-
exhibet a!icui
ſpatio diei ar-
tificialis, non
uOfficiumi. officium quod quis exhibet alicui per diem, ſc. natural i.
artificialem