Iustinianus <Imperium Byzantinum, Imperator, I.>: Corpus Ivris Civilis Ivstinianei (Band 3): Digestum Nouum, Sev Pandectarvm Ivris Civilis Tomvs Tertivs: Ex Pandectis Florentinis quoad eius fieri potuit, repraesentatus (Lyon, 1627)

a

ſeripſit intelli-

ris ad ſpeciem,

31

Imô contravt S.eod.l.ſi
decem. ſed ibi certam
quantitatem dari iuſſit:
u cûm ſit de peculio
landa, debet antè de-
duci quod domino de-
betur. hîc totum pecu-
lium, qualequale eſt,
a Totius ad dari debet. & ſic non ?
partem, gene- eſt eadem ratio totius
tdl? ad partem, vel generis
cert aidinere a p pen vee eri a,
dem eſt ſem¬ incertum.
per ratio. a Controuerſia quæ
mihi praſtabat.
b Non deberi. facit
S. od l ſi peculium. S. he-
redi.
e Dari volo 20. Id
eſt, vt Grci vertunt
loco tiun ntadas, id
eſt, viginti millia. ſic m
l. lecta. S. de reb. cred.
CVIAC.
c 5Subſcripſerit. &
t Subſcribens ſic paret b eius appro-
comprobaſſe bati.ACCVRS.
actum cui ſubr d Ex fide quod eſt
in ea parte quam do-
rielium 3. minus approbando
contlafione 3. ſubſeripſit in rationi-
tit, de praſum- bus vel teſtamento.
ptionibus. e Exegerit. cum éxi-
gere debuerit.
B qEtiam quod mu-
tuum eis dederit. Legen-
dum vt Flor. promutui.
Et Grci vertunt vs-
osior. Vide not. ad l.
num.S. vlt.S. de leg.1. &
ſcripta ad l.ſi poſt morté.
Sſi teſtatorã de leg.1. &
vide ſcripta obſer. 3.c.1.
CVIAC.
f 5 Reſponſum eſt. ex
ſuperioribus duobus
reſponſis habes huiuſ-
modi ſolutionemquod
ſeilicet teneatur, cum
diligentiam non ha-
buitvt S.eol.Labeo.
Adiectione. ſcili-
cet hac.
h Proprio capite. id
eſt, proprio capitulo
teſtamenti poſt prædi-

cta.
Flo. actoris.

gitur oa-

5 Reddi. ſcil. volo
oſteaACCVRS.
Deinde. i. proſe-
quenti capitulo.
ſ 5 Quo minus red-
dantur. Intra quatuor
menſes.
m Deſinant. & ſie
ſerui remaneãt: & dicit
in tertio caſu: ſed ſta-
tim reſpondebit de v¬
troque.AcCVRS.
n deatur. ſcilicet
t Tempus non in modum conditio-
ſemper adici¬ nis: vt ſi intra quatuor
tur in modum menſes poſt mortem
conditionis. meam rationes reddi-
derint: quo caſu ſi ſtet
per heredem, etiam
poſtea audientur: vt S.
eod liii S. ſi quis heredi.
l ſ hrradetaa. aias
non: ſed deſinunt eſſe
ſtatuliberi:vt S. eodl. ſi
triennio. & . de fidei-
com liber.l. Thais. S intra.
ACCVRS.
d Liberumt¬ OSJLibero tempore.ſ.d
pus reddenda-quandocumque redda-
rum rationum tur ratio, perueniat ad
quid. libertatem.

Digeſtorum Liberxl. Tit vij.

meæ ſine vlla controuerſia: & eum
tempore peracto manumittant. Que-

ſitum eſt, ſi Stichus ſexagenos n¬

mos menſtruos non praſtiterit, an
impleto quinquennio fideicom-
miſſa libertas ei debeatur. Reſpõ-
dit, niſi prſtitiſſet, fideicommiſ-
ſam libertatem non deberi b.
3. J Seruus teſtamento ira ma-
numiſſus eſt: Stichus ſeruus meus a¬
ctor ſi rationem omnem actus ſui here-
di meo reddiderit, eôque nomine ſatis-
fecerit, liber eſto, eique cum liber erit,
dari volo viginti a, & peculium ſuum
quæ ſitum eſt, an ſi rationes quas
egit per multos annos, ſine ſub-
ſcriptione teſtatoris heredi redde-
re paratus ſit, liber ex teſtamento
fiat: cum propter grauem valetu-
dinem teſtator non potuerit ratio-
nibus ſubſcribere, teſtamento ta-
men ſubſcripſerit . Reſpondit, ſi
ex fide ratio redderetur, reliqua-
que inferrentur, liberum fore.
4. Item quœro, an ca que ex-
acta ſunt per adiutores eius, neque

calendario illata ſunt, aut fraudu-

lenter acta, huic adſcribi poſſint,
cum eſſet hic præpoſitus. Reſpon-
dir, ſi id eſſet quod culpæ eius de-
beret imputari, ſpectare ad ratio-
nis reddend neceſſitatem.
5. Item queroan eorum quo-
que nomine ratio haberi debeat,
quod neque à conductoribus pr-
diorum, neque à villicis penſiones
exegerit, & inſuper etiam pro-
mutuum eis dederit . Reſpondit,
ſuprà reſponſum eſt .
6. Item quœro, an eo nomine
teneatur, quod omnem rem ſuam,
id eſt, peculium exportauerit ante-
quam rationes redderet. Reſpon-
dit, nihil eam rem impedire cõdi-
tionem, ſi modô ratio redderetur.
7. Titius teſtamento ſeruos
actores * ſingulos diuerſis perſo-
nis legauit cum adiectione , ſi ra-
tiones heredi reddiderint. deinde pro-
prio capite P ita ſcripſit: Omnes a¬
ctores quos legaui, vel manumiſeroin-
tra quartum menſem mortis meæ ra-
tiones reddere volo:& dominis quibus
à me legati ſint reddii. Infra dein-
de l alios actores liberos eſſe iuſ-
ſit æque cum hac adiectione, ſi ra-
tiones heredi reddiderint. quro cûm
per heredem fiat quô minuslred-
dantur: vtrum ſtatuliberi eſſe de-
ſinant , an nihilo minus quando-
que poſſint reddita ratione & re-
liquis illatis libertatem ex teſta-

mento conſequi: reſpondit legata-

quidem & libertates non aliàs
competere, quam rationes reddite
eſſent, aut per heredem ſtaret quô
minus redderentur. Verum iudi-

caturo ſtimandum, vtrum tem-

pus conditioni legatorum liber-
tatiûmque additum videatur P:an
libero tempore 9 reddere volenti-

bus reliqua heredibus, quatuor
menſes appoſiti ſint, ſolicito teſta-
tore cunctationi Py, & moram
eorum proſcribente. Melius
autem eſt, præſumptionem pr0
ſtatuliberis eſſe.
8. Argentarius coactor
cum pene totam fortunam in no-
minibus * haberet, ſeruis actori-
bus libertatemita dedit: Quiſquis
mihi heres erit, ſi Dama ſeruus meus
actus ſui qui agitur nomine eius &
Pamphili conſerui ſui, heredique meo
rationes reddiderit, paridque fe-
cerit à die mortis meæ intra menſem
ſextum, liber esto*. Queſitum eſt,
an hc verba, paridque fecerit, ad o¬
mnia nomina pertineant, exceptis
perditis *, vt hoc ſignificent, ſi o¬
mnem pecuniam ab omnibus exe-
gerint, & heredi ſoluerint, vel eo
nomine ſatisfecerint: & ſi in exa-
ctione nominum ceſſauerint intra
ſex menſes libertas illis non com-
petat. Reſpondit, manifeſtam eſſe
conditionem verbis teſtamenti
ſupraſcriptis poſitam: igitur ita
demum liberos fore, ſi aut ei pa-
reant, aut per heredem ſtet quô

minus pareant.
XLI. LABE O libroprimo Pithanon à
Paulo Epitomatorum.

Sl quen ſeruun tuum ad cer-
tum tempus ſtatuliberum re-
linquere vis, nihil intereſt vtro
modo caueas, ſi ſeruierit V; an, ſi
triennio operas dederit, liber eſto.
PAVLVS. Si quis liber eſſe iuſſus
fuerit, ſi decẽ heredi promiſiſſet:
quamquam ea promiſſio nullam
rem habitura eſt, tamen promit-

tendo liberabitur*.
xLII. IDE M libro tertio Pi-
thanon.

Sl quis eumdem hominen
vxori ſu legauerit, & cùm ea
nupſiſſet, liberum eſſe iuſſerit, &
ea lege? * nupſerit: liber fiet is
homo v.

QVI SINE MANVMIS.
ſione ad libertatem
perueniunt.

TITVLVS VIII.

Sine manumiſſione liberi, i.libertini fiunt
qui ipſo iure liberi fiunt exS. C. vel Consti-
tutione aliqua, quorum exempla ſuppeditat
hic titulus.CVIAC.

Si ſeruus venditus eſt hoc pacto vt
intra annum fiat liber, & venditor &
emptor deceſſerint: ſeruus iſte intra
annum liber erit.h.d.

IPAVLVS libro quinto ad
Pluutium.

Iſeruus vẽditus eſt,
vt intra certum tem-
man umittere-

venditor & emptor, ſeruo libertas

312

p Cunctationi. i. pro-
craſtinationi. AcC.

q Eorum ſtatulibero-

rum Vel dic, heredun!
qui a plerumque ſunt a Herd
in mora recipiendi: vt raitrtb
Seo l ſeruus ſi heredi. due stvp
Imperator.
r5 Melius autem eſt in
dubio:vt etiam poſtea
audianturACCVRS.
ſ Argentarius coa-
ctor i. collector bnomi-
num: nec enim relin-
quit niſi vni.
t Paridque. i. cõ-
putauerit & ſoluerit,
ſic quod hinc inde ni-
hil debeatur. ſic poni-

cunſtai,

* ai....
Aleiun.
nm u
Agens
coaor
coledon?
minun l

. nillu
tur S. de condi. indeb. l u ubui
fins pe. E raſſn
1....A... Gracil
u Liber, eſto. aliàs ſan uy!
cum Pamphilo ſocios vee
vt conueniant ſequen¬ Augliaa
tia: vt & S-de condi. e te. ll
demonſt. l. Iulius Pau-
lus.
* S Perditis aliàs non
habetur in text. quan-
quam Grecus interpres
agnoſcat.
Se quen ſerum3
C ASVS. Si volo
relinquere libertatem
ſeruo meo poſt tem-
pus dandam, poſſum.
vt ſi dicam: Stichus ſit
liber ſi triennio ſeruie-
rit heredi meo. vel ſic,
ſi triennio dederit o¬
peras heredi meo. Se-
cundô dicit: Reliqui li-
bertatem Sticho ſi pro-
miſerit ſe x. daturum
heredi meo. dicitur
quod promittendo li-
ber fit, licèt promiſſio
non habeat effectum-
ACCVRS.
y J Seruierit. ſcilicet
triennio. & ſic eſt S.eod.
l ſeruus qui testamento.
S. fin
2 Liberabitur vt &
S.eod l. Stichus ſi heredi.
vbi plenè dixi.
Si qui , a s vs
Legaui Stichum v¬
xoriinee: & eidé Sticho * Gracintt-
legaui libertatem cum pretes ad le
OVz.AE.C Aà gem lulin
vxor mea nupſerit. di¬ Miſcellan t
citur quod ipſa nuben-¬ tulerunt.
te legitime hic ſeruus
fit liberFRANC.
a Ea lege. i. ſecun-
dum legem-ad quod eſt
S. de condit. & demonſt.
l. hac conditio filiæ, &c. &
C. de infami. l. decreto.
AcCVRS.
2 Et ea lege nupſe-
rit. Hunc locum Græ-
ci recté interpretantur
de l. Iulia Miſcella.
CVIAC.

QVI SINE MA- Lib.
numiſſione ad liber¬ tit6.
atem perueniunt.
g ! ſuuca-
EEs svs. Vendidi ti-
i ſeruum hoc pacto,
vt intra certum tem-

pus, puta intra annum

manumittas: deceſ-
ſiſti ſine herede an-
tequam manumittas:
& ego deceſſi. dicitur
quod