DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.2603#0178
351
* Procla mati
ad libertatem
pro praiudi-
cio.
a Paria ſunt
ali quid non
perueniſſe, &
non vere.
b Dominium
directum vi
compulſus qui
rem tradit,
amittit.
t Nihil habere R
videtur qui li-
berum habet
QVIBVS AD LIBERTATEM PRO-
e
bertatem: ſi
autem non eſt par-
ticipatus pretium, li-
cèt omnia alia inter-
ueniant que interue-
nire debent vt liber ef-
ficiatur: ſeruus potérit
prouocare ad libertaté.
Sed pone quod eſt mi-
norxx an. licet partici-
parus ſit pretium, pote-
rit prouocare in liber-
tatem: niſi factus maior
durauit in ſeruitute.
FRANC.
a Maiores 2o.an. Vi-
de cap. 28. tract. de pra-
ſeript. CVIAC.
a J Qui veniit. id eſt,
venditus eſt.
bqPeruenerit. veré a:vt
& Ceod.l.j. & not. S. de
ſtat. homl. & ſeruorum.
S. j.
c SEx cateris. i.ſi non
participatus eſt lucrã.
d Supraſcripta.ii par-
ticipationis pretij.
e q Dicendum. vt S. de
li. cauſa. l.liberis. S.j. &
extrauag. & facit S. de
minori. l. ſi ex cauſa.S.
Papinianus.
Eruum. CASVS.
Compulſus dediſt i
mihi ſeruum, & eum in
teſtamento liberû eſſe
iuſſiſti dicitur quod nõ
tenet libertas, licèt aliàs
ſoluendo ſim: & tu po-
teris ab herede meo
vindicare ſeruú ſi auté
diceres effici liberum
(quod eſſe non debet)
iam tu nõ haberes ali-
quã act. contra heredé
meum: quia nihil vide-
bitur, &c. FRANc.
f Per vim.ſ compul-
ſiuam. & ſic domini
directum tranſit: vtS.
quod metus cauſa. l. ſi
mulier.. pen.
g Erit ille. ſecus ſi non
tradere, ſed manumit-
tere cogatur: quia tenet
libertas: vt S. quod met.
cauſa.l. metum. S. idem
Pompo licèt quidam di-
cunt hle in vltima vo-
luntate, ibi inter viuos
factam manumiſſio-
nemquod non placet.
h Agere. vtili in rem:
vt S. quod met. ca l. me-
tum.. volenti. & S.licet.
An autem ipſe ſeruus
poſſit conueniri actio-
ne quod met. cauſa,
quaſi ad eum commo-
dum peruenerit? quod
videtur:vt S. quod met.
cauſl. ſi cum exceptione.
S.in hac actione. Econ-
tra quod non:quia non
erat pecuniarium com-
modumvt arg. S. de leg.
clamare non licet.
3 Aiores. CASVS. Maiorxx. annis paſſus eſt ſe vendi. ſi
ſy Aiores. J CAS V S. Marxx. au pa¬¬
ls pretium participatus eſt, non porerit prouocare in li-
QVIBVS ADLIBERTA-
tem proclamare
non licet.
TITVLVS XIII.
Quibus dixit ſuperiore titulo denegari
praiudicium libertatis, vt adiungat alios,
vtque de illis tractet plenius, ſpecialem ti-
tulum facit de his quibus denegatur procla-
matio* ad libertatem, id eſt praiudicium,
cui inde leges, vt opinor, proclamationis no-
men dederunt, quod iteraretur ter quater-
que. Martialis, Hoc ſi ter quatérque cla-
mitaris. & in l.j. C de adſ. tol. hori verbo-
rum loco, ſecunda & tertia vice, Graci ha-
bent tr vn veivn iptn. Petitio
in ſeruitutem non iteratur. l. 4. C. de lib.
cau. CVIAC.
Maior xx. ann-ſi ſe vendidit, &
pretium recepit, non poteſt proclama-
re in libertatem: ſecus eſt in minore
xx. ann. hoc dicit.
I. PAPINIANVS libro ſecundo
de officio Proconſulis.
Aiores viginti an-
nis ita demum ad
libertatem procla-
mare non poſſunt,
ſi pretium ad i¬
plum qui veniit?, peruenerit P:ex
cteris autem cauſis, quamuis
maior viginti annis ſe venum da-
ri paſſus ſit, ad libertatem ci pro-
clamare licet.
1. Minori autem viginti an-
nis ne quidem ex cauſa ſupraſcri-
pta d debet denegari libertatis
proclamatio: niſi maior annis vi-
ginti factus durauit in ſeruitute.
tunc enim ſi pretium partitus ſit,
dicendum erit denegari ci debe-
re libertatis proclamationem.
II. MARCELLVS libro vigenſimo-
quarto Digestorum.
Eruum quis per vimf à Titio
accepit, & teſtamento libe-
rum eſſe iuſſit. Quamquam ſol-
uendo deceſſerit, non erit illes li-
ber: alioquin fraudabitur Titius,
qui non procedente quidem liber-
tate cum herede eius agere po-
teſt. At ſi ad libertatem ſeruus
perueneritl, nullam actionem
habiturus eſt: quia nihil videbi-
tur heres ex defuncti dolo conſe-
cutus .
Sicut maſculi qui ſe vendunt, &
precium participant, non poſſunt pro-
j.l. planë. S. fi & l. ſequenti.
1
5 Peruenerit, id eſt perueniret: quod eſſe non debet.
Conſequutus, nihil c habet qui libertum habet:vt hic, S.
de praſcript ver. naturalis.S. fin in fin. n
Is qui.CASVS. Liber homo ſi paſſus eſt ſe vendi ad pretium
participandum, & ea interueniunt qua interuenire debent,
l
Digeſtorum Lib
er xl. Tit xij.
efficitur ſeruus. Sed quid ſi fœmina a libera
interuenientibus his que debent interuenire
cuntur ex ea,erunt ſerui? Dicitur quod ſic, cum & mater ſit ſerua, ad pretiun
nec poſſit prouocare in libertatem. FRANC.
Venire. interuenientibus qu debent interuenire.
l
clamare in libertatem: ita nec mulie-
res, nec hi qui nati ſunt ex eis tempore
ſeruitutis. hoc dicit.
III. POMPONIVS libro vndecimo
Epistularum & variarun
Lectionum.
Is * qui ſe paſſi ſunt venirel,
ad libertatem proclamandi
licentiam denegari . Quœro an
& ad eos qui ex mulieribus qua
ſe paſſe ſunt venire, naſcuntur,
iſta ſenatuſconſulta pertineant.
DubitariP non poteſt, quin ei
quoque que maior annis viginti
venire ſe paſſa eſt, ad libertatem
proclamandi licentia fuerit dene-
ganda. His quoque danda non
eſt qui ex ea nati tempore ſeruitu-
tis eſus erunt.
Paria ſunt aliquid in eſſe conſiſte-
re, vel in eo ſtatu qui de proximo rem
perducit in eſſe BART.
IV. PAVLVS libro duodecimo
Quaſtionum.
Icinnius Rufinus Iulio Pau-
lo P. Is cui fideicommiſſa li-
bertas debebatur l, poſt vicenſi-
mum annum! veniri ſe paſſus eſt.
quœro, denegandum ſit ei ad li-
bertatem proclamare? Mouet
me exemplum cuiuſuis liberi ho-
minis. nam & ſi cum conſecutus
eſſet libertatem, ſe vendidiſſet,
denegaretur ci ad libertatem
proclamare: nec debet meliori
loco intellegi, quod * in ſeruitute
conſtitutus paſſus eſt ſe venunda-
ri, quàm ſi eſſet libertatem conſe-
cutus. Sed e contrario mouet me,
quod, in hoc de quo quaritur,
venditio conſtitit, & eſt qui ve-
neat: in libero autem homine ne-
que venditio conſtitit, & mhil
eſt quod veneat. Peto itaque
me vt pleniſſime inſtruas. Re-
ſpondit, Venditio quidem tam
ſerui quam liberi contrahi po-
teſt V: & ſtipulatio de enictione
contrahitur. Non enim de eo lo-
quimur, qui ſciens liberum emit.
nam aduerſus hune nec ad liber-
tatem proclamatio denegatur é.
Sed is qui? adhuc ſeruus eſt, et-
iam inuitus veniriP poteſt, quam-
uis & ipſe in eo malus ſit,
quod de conditione ſua diſſimu-
lat, cum in ſua poteſtate habeat,
vt ſtatim ad libertatem perue-
niatf quod quidem non poteſt
ei imputari, cui nondum libertas
z
C.de inge ma.l ſcientis.
a
5 Veniri. id eſt, vendi.
C
5
dJQuod quidem id eſt, certé.
352
m Denegari. dicit
Pompon. vel cauetur
ſenatuſconſulto.
n Dubitari. nunc re-
ſpon. & ſub. ſed cum
dub. &c.
O Danda licẽtia pro-
clamandi ad libertatẽ.
Icinnius.)CASVS.
Heres volebat vé¬ * his qui
dere ſeruum, quem erat
per fideicõmiſſum ro-
gatus manumittere: &
ipſe maior xx. an. exi-
ſtens paſſus eſt ſe vẽdi.
quaritur an poſſit pro-
uocare in libertatem?&
videtur quod non nam
ſi iam eſſet manumiſ-
ſus, & ſic eſſet liber, &
eſſet paſſus ſe vendi,
non poſſet prouocare
in libertatem. Sed ecõ-
tra videtur quod ſic. nã
libero homine vendi-
to, nihil ei obeſt quod
vendatur: ſed ſecus in
hoc caſu, cum ſeruus ſit
qui venditur. quid er-
oerit? & certé dicit
uoi & liberhomo &
eruus poteſt vendi: &
ſtipulatio de euict. po-
terit committi, & intel-
ligas de eo qui ignorãs
liberum hominé emit.
ſi enim ſciens liberum
emeret, tunc bene poſ-
ſet prouocare in liber-
tatem. In noſtro autem
caſu etiam inuitus po-
tuit vendi:licêt poſſit ei
imputari, cum ad liber-
tatem non prouocat
perendo iudicis offici
vt manumittatur: quod alqui.
non poſſet imputari
ſtatulibero cui relicta
eſt libertas ſub condit.
nam interim nõ poruit
petere libertatem. ſed
veniẽte condit. poterit
ſe prouocare in liber-
tatem. in noſtro autem
caſu dicendum eſt non
poſſe prouocare in li-
bertatem, cum maluit
vẽdi cum poſſet petere
libertatem. FRANC.
p Paulo. ſalutem &
quſtionem talem.
qC Debebatur. purè.
ACCVRS.
r Viceſimum annum.
ſu œtatis. AcCVRS.
ſ Libertatem. & ſic
eſt homo liber.
t Vendidiſſet inter-
uenientibus his que in
libero homine empto
interuenire debent.
u Denegaretur. vt
S.tit. j.ll liberis. in prin. &
C. eod l. j.in princ.
x Meliori loco.vt &
S. tit.j. L.ordinata. S.ſi is.
ACCVRS.
y Contrahi poteſt.vt & S. de cõtrahend emption.l & liberi. & l. liberi.
Denegatur. vt S.tit.j.ll qui ſciens. & l.liberis. . ſi quis ſciens. &
paſſa eſt ſe vendi a Fina ¬
? an qui nunc naſ¬ teſt ſe vendes
Pariendum.
quonia.
Sed is qui vt in caſu propoſito.
Perueniat. poteſt enim implorare vt manumittatur.
a Debetur.
5 Proclamat?
in libertatt
iuuanda e
ofhicio iudi
* Procla mati
ad libertatem
pro praiudi-
cio.
a Paria ſunt
ali quid non
perueniſſe, &
non vere.
b Dominium
directum vi
compulſus qui
rem tradit,
amittit.
t Nihil habere R
videtur qui li-
berum habet
QVIBVS AD LIBERTATEM PRO-
e
bertatem: ſi
autem non eſt par-
ticipatus pretium, li-
cèt omnia alia inter-
ueniant que interue-
nire debent vt liber ef-
ficiatur: ſeruus potérit
prouocare ad libertaté.
Sed pone quod eſt mi-
norxx an. licet partici-
parus ſit pretium, pote-
rit prouocare in liber-
tatem: niſi factus maior
durauit in ſeruitute.
FRANC.
a Maiores 2o.an. Vi-
de cap. 28. tract. de pra-
ſeript. CVIAC.
a J Qui veniit. id eſt,
venditus eſt.
bqPeruenerit. veré a:vt
& Ceod.l.j. & not. S. de
ſtat. homl. & ſeruorum.
S. j.
c SEx cateris. i.ſi non
participatus eſt lucrã.
d Supraſcripta.ii par-
ticipationis pretij.
e q Dicendum. vt S. de
li. cauſa. l.liberis. S.j. &
extrauag. & facit S. de
minori. l. ſi ex cauſa.S.
Papinianus.
Eruum. CASVS.
Compulſus dediſt i
mihi ſeruum, & eum in
teſtamento liberû eſſe
iuſſiſti dicitur quod nõ
tenet libertas, licèt aliàs
ſoluendo ſim: & tu po-
teris ab herede meo
vindicare ſeruú ſi auté
diceres effici liberum
(quod eſſe non debet)
iam tu nõ haberes ali-
quã act. contra heredé
meum: quia nihil vide-
bitur, &c. FRANc.
f Per vim.ſ compul-
ſiuam. & ſic domini
directum tranſit: vtS.
quod metus cauſa. l. ſi
mulier.. pen.
g Erit ille. ſecus ſi non
tradere, ſed manumit-
tere cogatur: quia tenet
libertas: vt S. quod met.
cauſa.l. metum. S. idem
Pompo licèt quidam di-
cunt hle in vltima vo-
luntate, ibi inter viuos
factam manumiſſio-
nemquod non placet.
h Agere. vtili in rem:
vt S. quod met. ca l. me-
tum.. volenti. & S.licet.
An autem ipſe ſeruus
poſſit conueniri actio-
ne quod met. cauſa,
quaſi ad eum commo-
dum peruenerit? quod
videtur:vt S. quod met.
cauſl. ſi cum exceptione.
S.in hac actione. Econ-
tra quod non:quia non
erat pecuniarium com-
modumvt arg. S. de leg.
clamare non licet.
3 Aiores. CASVS. Maiorxx. annis paſſus eſt ſe vendi. ſi
ſy Aiores. J CAS V S. Marxx. au pa¬¬
ls pretium participatus eſt, non porerit prouocare in li-
QVIBVS ADLIBERTA-
tem proclamare
non licet.
TITVLVS XIII.
Quibus dixit ſuperiore titulo denegari
praiudicium libertatis, vt adiungat alios,
vtque de illis tractet plenius, ſpecialem ti-
tulum facit de his quibus denegatur procla-
matio* ad libertatem, id eſt praiudicium,
cui inde leges, vt opinor, proclamationis no-
men dederunt, quod iteraretur ter quater-
que. Martialis, Hoc ſi ter quatérque cla-
mitaris. & in l.j. C de adſ. tol. hori verbo-
rum loco, ſecunda & tertia vice, Graci ha-
bent tr vn veivn iptn. Petitio
in ſeruitutem non iteratur. l. 4. C. de lib.
cau. CVIAC.
Maior xx. ann-ſi ſe vendidit, &
pretium recepit, non poteſt proclama-
re in libertatem: ſecus eſt in minore
xx. ann. hoc dicit.
I. PAPINIANVS libro ſecundo
de officio Proconſulis.
Aiores viginti an-
nis ita demum ad
libertatem procla-
mare non poſſunt,
ſi pretium ad i¬
plum qui veniit?, peruenerit P:ex
cteris autem cauſis, quamuis
maior viginti annis ſe venum da-
ri paſſus ſit, ad libertatem ci pro-
clamare licet.
1. Minori autem viginti an-
nis ne quidem ex cauſa ſupraſcri-
pta d debet denegari libertatis
proclamatio: niſi maior annis vi-
ginti factus durauit in ſeruitute.
tunc enim ſi pretium partitus ſit,
dicendum erit denegari ci debe-
re libertatis proclamationem.
II. MARCELLVS libro vigenſimo-
quarto Digestorum.
Eruum quis per vimf à Titio
accepit, & teſtamento libe-
rum eſſe iuſſit. Quamquam ſol-
uendo deceſſerit, non erit illes li-
ber: alioquin fraudabitur Titius,
qui non procedente quidem liber-
tate cum herede eius agere po-
teſt. At ſi ad libertatem ſeruus
perueneritl, nullam actionem
habiturus eſt: quia nihil videbi-
tur heres ex defuncti dolo conſe-
cutus .
Sicut maſculi qui ſe vendunt, &
precium participant, non poſſunt pro-
j.l. planë. S. fi & l. ſequenti.
1
5 Peruenerit, id eſt perueniret: quod eſſe non debet.
Conſequutus, nihil c habet qui libertum habet:vt hic, S.
de praſcript ver. naturalis.S. fin in fin. n
Is qui.CASVS. Liber homo ſi paſſus eſt ſe vendi ad pretium
participandum, & ea interueniunt qua interuenire debent,
l
Digeſtorum Lib
er xl. Tit xij.
efficitur ſeruus. Sed quid ſi fœmina a libera
interuenientibus his que debent interuenire
cuntur ex ea,erunt ſerui? Dicitur quod ſic, cum & mater ſit ſerua, ad pretiun
nec poſſit prouocare in libertatem. FRANC.
Venire. interuenientibus qu debent interuenire.
l
clamare in libertatem: ita nec mulie-
res, nec hi qui nati ſunt ex eis tempore
ſeruitutis. hoc dicit.
III. POMPONIVS libro vndecimo
Epistularum & variarun
Lectionum.
Is * qui ſe paſſi ſunt venirel,
ad libertatem proclamandi
licentiam denegari . Quœro an
& ad eos qui ex mulieribus qua
ſe paſſe ſunt venire, naſcuntur,
iſta ſenatuſconſulta pertineant.
DubitariP non poteſt, quin ei
quoque que maior annis viginti
venire ſe paſſa eſt, ad libertatem
proclamandi licentia fuerit dene-
ganda. His quoque danda non
eſt qui ex ea nati tempore ſeruitu-
tis eſus erunt.
Paria ſunt aliquid in eſſe conſiſte-
re, vel in eo ſtatu qui de proximo rem
perducit in eſſe BART.
IV. PAVLVS libro duodecimo
Quaſtionum.
Icinnius Rufinus Iulio Pau-
lo P. Is cui fideicommiſſa li-
bertas debebatur l, poſt vicenſi-
mum annum! veniri ſe paſſus eſt.
quœro, denegandum ſit ei ad li-
bertatem proclamare? Mouet
me exemplum cuiuſuis liberi ho-
minis. nam & ſi cum conſecutus
eſſet libertatem, ſe vendidiſſet,
denegaretur ci ad libertatem
proclamare: nec debet meliori
loco intellegi, quod * in ſeruitute
conſtitutus paſſus eſt ſe venunda-
ri, quàm ſi eſſet libertatem conſe-
cutus. Sed e contrario mouet me,
quod, in hoc de quo quaritur,
venditio conſtitit, & eſt qui ve-
neat: in libero autem homine ne-
que venditio conſtitit, & mhil
eſt quod veneat. Peto itaque
me vt pleniſſime inſtruas. Re-
ſpondit, Venditio quidem tam
ſerui quam liberi contrahi po-
teſt V: & ſtipulatio de enictione
contrahitur. Non enim de eo lo-
quimur, qui ſciens liberum emit.
nam aduerſus hune nec ad liber-
tatem proclamatio denegatur é.
Sed is qui? adhuc ſeruus eſt, et-
iam inuitus veniriP poteſt, quam-
uis & ipſe in eo malus ſit,
quod de conditione ſua diſſimu-
lat, cum in ſua poteſtate habeat,
vt ſtatim ad libertatem perue-
niatf quod quidem non poteſt
ei imputari, cui nondum libertas
z
C.de inge ma.l ſcientis.
a
5 Veniri. id eſt, vendi.
C
5
dJQuod quidem id eſt, certé.
352
m Denegari. dicit
Pompon. vel cauetur
ſenatuſconſulto.
n Dubitari. nunc re-
ſpon. & ſub. ſed cum
dub. &c.
O Danda licẽtia pro-
clamandi ad libertatẽ.
Icinnius.)CASVS.
Heres volebat vé¬ * his qui
dere ſeruum, quem erat
per fideicõmiſſum ro-
gatus manumittere: &
ipſe maior xx. an. exi-
ſtens paſſus eſt ſe vẽdi.
quaritur an poſſit pro-
uocare in libertatem?&
videtur quod non nam
ſi iam eſſet manumiſ-
ſus, & ſic eſſet liber, &
eſſet paſſus ſe vendi,
non poſſet prouocare
in libertatem. Sed ecõ-
tra videtur quod ſic. nã
libero homine vendi-
to, nihil ei obeſt quod
vendatur: ſed ſecus in
hoc caſu, cum ſeruus ſit
qui venditur. quid er-
oerit? & certé dicit
uoi & liberhomo &
eruus poteſt vendi: &
ſtipulatio de euict. po-
terit committi, & intel-
ligas de eo qui ignorãs
liberum hominé emit.
ſi enim ſciens liberum
emeret, tunc bene poſ-
ſet prouocare in liber-
tatem. In noſtro autem
caſu etiam inuitus po-
tuit vendi:licêt poſſit ei
imputari, cum ad liber-
tatem non prouocat
perendo iudicis offici
vt manumittatur: quod alqui.
non poſſet imputari
ſtatulibero cui relicta
eſt libertas ſub condit.
nam interim nõ poruit
petere libertatem. ſed
veniẽte condit. poterit
ſe prouocare in liber-
tatem. in noſtro autem
caſu dicendum eſt non
poſſe prouocare in li-
bertatem, cum maluit
vẽdi cum poſſet petere
libertatem. FRANC.
p Paulo. ſalutem &
quſtionem talem.
qC Debebatur. purè.
ACCVRS.
r Viceſimum annum.
ſu œtatis. AcCVRS.
ſ Libertatem. & ſic
eſt homo liber.
t Vendidiſſet inter-
uenientibus his que in
libero homine empto
interuenire debent.
u Denegaretur. vt
S.tit. j.ll liberis. in prin. &
C. eod l. j.in princ.
x Meliori loco.vt &
S. tit.j. L.ordinata. S.ſi is.
ACCVRS.
y Contrahi poteſt.vt & S. de cõtrahend emption.l & liberi. & l. liberi.
Denegatur. vt S.tit.j.ll qui ſciens. & l.liberis. . ſi quis ſciens. &
paſſa eſt ſe vendi a Fina ¬
? an qui nunc naſ¬ teſt ſe vendes
Pariendum.
quonia.
Sed is qui vt in caſu propoſito.
Perueniat. poteſt enim implorare vt manumittatur.
a Debetur.
5 Proclamat?
in libertatt
iuuanda e
ofhicio iudi