DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1979#0053
AN NOMINE Do-
MINI. Iuſtinianus
generis humani director, in
praſenti rubrica, ſiue inti-
tulatione tria facit: quia
primo ponit diuini nomi-
nis inuocationem, per qu
Deum veneratur. Secundo
ponit propriam & appel-
latiuam deſcriptionẽ, per
quam praſens opus deno-
minatur. Tertio ſubdit in-
titulationem, per quã præ
ſens opus proœmialiter in-
choatur. Secunda ibi, Co-
dicis domini, &c. Ter-
tia ibi, repetit præle-
ctionis, vſque in finẽ ru-
brica.hoc dicit ſecundum
Bald. 2. JVel. aliter. Di-
uiditur iſta rubrica in
tres partes. Prima eſt ge-
neraliſſima ad omne opus
inchoandü: vſque ibi, Co-
dicis. Secunda generalis
ad totum iſtud volumen
duntaxat: vſque ibi, De
nouo Codice faciendo.
Tertia ſpecialis ad iſtam
primam conſtitutionem.
hoc dicit ſecundum Paul.
de Caſtr.
a In nomine Domi-
ni Incipit à Deo: vt infrà
de officio præfecti pr-
torio Africæ. l.in nomi-
ne Domini.
b (Iuſtiniani. quia Iu-
a Primi, id eſt; ſtini a filius Pfuit, vt In-
non eius qui ſtit de don. S. eſt & a¬
inrounlos. Iiud. Et dicitur hoc ad
le quo vide ..
deseua diſſerentiam trium Co-
eo librum.
De nouo Codice faciendo.
In nomine Dominia noſtri
IESV CHRISTI, CODICIS
domini IuſtinianiP ſacratiſſimi Principis,
perpetui Auguſti, repetita præ-
lectionis, incipit
CONSTITVTI0 PRIMA.
Tres ſequentes Conſtitutiones non faciunt partem libri primi Codicis,
ſed toti operi veluti præludia præponuntur, ſcitu quidem perutilia,
ſicut & quæ operi Digeſtorum prafiguntur. Perperam itaque
hic titulus ab aliquo gloſſatore huc inuectus eſt.)
NOVO CODICE FACIENDOS.
ODICIS nomine proprie ſignificantur charta, quibus quod inara-
tur facile deleri poteſt, vt reponatur aliud:non chartæ ſimplices, qua
à papyro nomen retinent, licet non ex papyro fiant, ſed ex pannicu-
lis, quibus ſemel tantum fungi poſſumus. Qua de cauſa commo-
j datum quidem conſiſtit in codicibus, & pugillaribus. l. in com-
modato. 5.ſicut. Commod. qua negantur eſſe in ſupellectili, l. off. de ſupell. leg.
ſed non in eo charta genere cuius abuſus eſt, non vſus. Et parſimoniæ ſpecies eſt, in
Codice ſcribere: nam & eius ſcriptura quoque breuior, vt Caſſiodorus T: Fortu-
natianum artigraphum, ſe profitetur in pugillarem Codicem, in gratiam eorum
qui breuitatem amant, redegiſſe. Charta igitur, vt & membrana nomen ambi-
guum eſt. Nam vel charta aut membrana ſimplices e ſignificantur, vel pugillares
chartacei, aut membranei, quam multiplicem pellem Martialis vocat in diſticho
inſcripto Homero, in pugillaribus membraneis. & ita l. chartæ, de bon. poſſeſ
ſec. tab. noua charta eſt pugillar purum in quo nondum quidquam ſcriptum eſt, de-
letitia, vetus quod ſcripturam variam recepit frequenti deletione, & vt legitur in
veter ib. gloſſis, deletitia aansou, iterum terſum. In his ſtylus ſcribit, vt Hierony-
mus ait ad Principiam virginem: in illis calamus. Eſt vero maieſtas & diuturnitas
maior ſcripto, ſi quid exares in his, hoc eſt, in Codicibus, quam ſi in chartis, aut mẽ-
branis ſimplicibus, ſicut membranis quoque maior quam chartis, adeo vt pleraque
hodie non valeãt, niſi mõbranis ſeripta, veluti codicilli dignitatum, & S. C.Verum
vt populi leges, ita generales conſtitutiones Imperatorum ne dicam reſcripta, l. pe.j.
de diuerſ.reſc. moris erat pugillarib ſcribi cuiuſcunque materiæ, chartaceis, ligneis,
aneis, vel eburneis, atq; ita ſeruari ſingulas, vel vniuerſas in vni corpus collectas in
DE
dicum, de quibus infra ſcriniis memoriæ, & diſpoſitionũ, vt Impp.l-omnium de teſtam ſcribunt, ius in ſuis
bAdoptiuus. fit mentio in conſt. ijAc¬ ſcriniis eſſe cõſtitutum, & ad Traiani Plinius, edicta Imperatorii vera, & emẽda
cDie porius, cvns tvs.
uS C...C--......:
quia omnoo e SacratiſſimiC, quia
maxime Deo .,
dicatus, im- inunctus, vel quia ſacras
munis eſſe de- leges nobis tradidit.
ta in ſcriniis eſſe Traiani, & Theodoſius in confirmatione ſui Codicis, eum Codicem
haberi in ſacris ſcrinis, Zonaras de XII.tab. ne uuauns pp nœ &ga,, ulote
nouogloilo. Qua cuſtodia digna iudicabant, in ſcrinis condebãt. Reſpõſa autẽ ſua,
vel interpretationes & commentaria, ſolebant Prudentes chartis aut mẽbranis præ-
bet ab omni d Perpetui.. id eſt,ge¬ ſcribere, quorum etiam quidam libris ſuis membranarũ tituli adhibuit. Et hac ra-
iniuria.
d Legendum
perpetuô. ſic
initio Inſtit.
neralis: vt Inſtit de ſa-
tiſdat. tutor. & curat.ij.
reſpo. ſic infrà de edend.
tione factû opinor, vt liber potius conſtitutioni Codicis nomen obtineret. Corpus autẽ
collecti ex libris Iuriſconſultorũ veter, etſi potuorit improprie Codex appellari, &
verô ita appelletur l.l. & 2. de vet. iure enucl. maluit tamẽ Iuſtinianus Digeſtori
ſemper Augu- ledita. Vnde illudS: Exiit ſeu Pandectaru inſignire nomine, quo etid plerique iuris auctores ſuos nũcupâre li-
ſtus.
e Luc.2.
bros Et obtinuit quidé illud Codicis nomẽ primum, liber quo continebãtur conſtitu.
7
A
edictum, &e. & in epi-
ſtola: omnis anima, &e.
ponitur & aliter, vt dixi-
mus ff.pro ſoc.l.j.
e JAuguſti. ab augeo f
quo ad propoſitum: vt &
matrimonium dicitur res
indiuidua, licet quandoq;
diuidatur, vt Inſtitut. de
patr poteſt. in princ. &
C. de rep. l conſenſu. Val
dicitur ab Octauio Au-
guſto dicto ab auguror,
quod eſt diuinare.
ADDITIO. Hie ſo-
let quari, an donatio fa.
cta per ConſtantinumPa.
pa Sylueſtro, quia per eam
diminutum eſt imperium.
valeat-vide Angel. Aret.
in ſuperſcript Inſt. & eos
ad quos ipſe remittit. qui-
bus adde Abbat. conſil.
lxxxiiij verſ. ſed in caſu
noſtro. & gloſſ. in verbo
Conſtantinum inClem.
j.S. porrô preter. verſ.
ipſaque omnia de iure-
ur.
f Repetit. Iuſſit enim
fieri primô Codicẽ ex tri-
bus, & iterum iuſſit diſ-
ſolui, vt ibi apponeret
quaſdã deciſiones, quaspo-
ſteà fecerat. & ſic iterum
iuſſit ligari & ideo dicit.
repetitæ, vt infrà de emẽ-
dat. Iuſt. cod. per totu. &
S. in antiquis enim, &c.
Itẽ quod dicit, prælectio-
nis, i lectionis &&eſt figu-
ra protheſis h. ſic ponitur
ff de dote prele. per to-ti.
DE NOV O
Codice faciendo.
Superior rubrica, In
nomine Domini, eſt cõ-
munis ad totum librum:
ſed quod ſequitur, ſcilicet,
de nouo Codice confir-
mando, ad conſtitutio-
nem iſtam tantum.Azo.
tiones Imperatorum ab Adriano ad Valerianum & Gallienum, dictuſ eſt Codex Gregorianus à nomine iuris ſtudioſi, qui huic colloctioni
dedit operam. Subſecutus eſt Codex Hermogenianus ab Hermogentano, ſimiliter eius editionis auctore, quo cõtine bantur Claudij, Auroliani,
Probi, Cari, Carini, & innumera Diocletiani, & Maximiani conſtitutiones: vt perperã Codici Gregoriano adſcribantur quadã Diocletiani
& Maximiani, cum fuerint omnes in Codice Hermogeniano. Exiit poſteà tertius Codex iam non à Iuriſconſulto vllo, ſed ab Imperatore ipſo
Theodoſio cuius auctoritate conditus eſt, denominatus Codex Theodoſianus, qui conſtitutiones complectitur à Diuo Conſtantino Imperato-
ri omnium vſque ad ipſum Theodoſiu Et vi ex Gregoriano nihil ſumpſit Hermogenianus, ita nec ex hoc, vel ille Theodoſianus quidquam,
ſed omiſſas in Gregoriane ſequentium Imperatorum Conſtitutiones Hermogenianus habet vſq; ad Conſtantinum, omiſſas in Hermogeniano
Theodoſianus. Longe alia ratio fuit Iuſtiniano componendi Codicis huius, quem de ſuo quidem nomine appellari voluit Iuſtinianeum, vt
ſuum Theodoſius Theodoſianum, ſed non eas tantum Conſtitutiones in ordinem & compendium digeſſit, quas poſt Theodoſianũ ſequentes
Imperatores ediderant, ſed etiam ex tribus ſuperioribus Codicibus Gregoriano. Hermogeniano, Theodoſiano, & ex Nouellis etiam poſt Theo-
doſianum Codicem vel ab ipſo Theodoſio, vel ab inſequentibus Imperatoribus editis, omnes qua ad vſum ſui temporis facere videbatur.
Rurſus cm ſimiles eſſent, contrariæque inuicem Conſtitutiones permiſtim relata in illos tres Codices, Iuſtinianus
quantum potuit e ſuo
accurauit tolli contraria, ſimilia, ſuperuacua, inutilia omnia Et hunc quidẽ ſuum Codicẽ edidit bis. Prior editio abolita eſt, qua exierat ante
Digeſta & Inſtitutiones, de qua ſunt conſtitutiones huic Codici prolatæ de Nou. Cod.fac. & de Iuſt. Cod. Conr. Poſterior, de qua eſt conſti-
tutio illis ſubdita de emend. Cod. Iuſtin diuiſa in XII.libros quaſi XII. tab. vt Harmenopulus ait, ea qua vtimur & cuius titulos ſuſce-
pimus explicandos, poſt editionem Digeſtorum, & Inſtitutionum confirmata, atque confecta. Et hac quidem poſteriori oditione multas qua
erant in priori limauit, detraxit, mutauit, multas addidit & ſuas, y alienas conſtitutiones. Suas, inquam, & deciſiones iuris controuerſi nu-
mero quinquaginta, y alias complures conſtitutiones nouas. Denique hoc genere priorem ſuum Codicem emendauit, & expurgauit, atque
ob eam rem hunc Iuſtinianeum Codicom repetita pralectionis appellauit, eleganter ſcribens, quod repeoita pralectio probauit, ſatis eſſe va-
lidum, ſatiſque formoſum, & quod maxime notandum eſt, ſecundas editiones à veteribus ait repetitas pralectiones appellatas fuiſſe, &
Vlpianum retractatis libris ſuis ad Sabinum, ſatis innuit, ſecundæ editioni hunc titulum adſcripſiſſe. Pralectiones ſcilicet vcabant lectio-
nes, quibus praceptores di cipulis praeunt, pramonſtrantque vias diſcendi,ac intelligendi, aut voce viua, aut ex ſcripto. Nã & qua ex ſcri-
ptoveniunt quaſi voce magiſtra manere videntur, vt Iustin in conſtit. de confic. Inſt. & in alia, de concep. Digeſt. iuuentuti ait, legum eru-
ditionem à voce ſua, abore ſuo procedere. Porro quod Alciatus, & alij quidam adfirmarunt, deciſiones tantum quinquaginta emendare ius
vetus relatum in Digeſtis, & dignoſci eas ex Coſſ.Lampadio ſcilicet, & Oreſte, vel post eorum conſulatum, ſemel & iterum, vel Iuſtiniano
III. vel Iuſtiniano IIII. & Paulino, id equidem negare malim, & adfirmare contrà, conſtitutionibus pleriſque eum emendaſſe ius vetus
quod erat certum, deciſionibus certum feciſſe quod erat controuerſum. Nam hac vna ad conſtitutionem Iuſtiniani de emend. Cod. Iuſtin.
conſtitui differentia poteſt inter deciſiones, & conſtitutiones. Et quod ad Coſſ-attinet, ea nota communis eſt conſtitutionibus, & deciſionibus,
non deciſionum propria Sed & Decio Conſule, quo anno exierat prior Codex, menſe Aprili, poſſit eſſe aliqua vel deciſio vel conſtitutio. Quod
vero Matthaus Monachus quidam ſcripſit, etiam Digeſtorum corpus bis editum fuiſſe:primum breuius. deinde auctius redditum paratitlis;
& paratitla eſſe vrænngoeis, vt loquitur, ſiue repletiones eorum qua cuique titulo Digeſtorum deerant in priori editione, & ſcholia, ipſa fi
des veri refellit ſatis, qua fidem facit, vnam tantum Digeſtorum editionem fuiſſe; & paratila Iuſtin. l.1. & 2. de vet. iur. enue. nihil aliud
eſſt oſtendit, quam breues & ſubtiles titulorum interpretationes, & quaſi monitoria, ſiue claues eorum qua ſingulis titulis continentur Et
titulus ipſe clauis eſt ſcriptur, vt Hieronymus dixit in prafatione Pſalmorum, & vt Iuſtiniani barbariſmo vtar, paratitulus. Igitur.
CVIACIVS.
Codex.
A Hac
MINI. Iuſtinianus
generis humani director, in
praſenti rubrica, ſiue inti-
tulatione tria facit: quia
primo ponit diuini nomi-
nis inuocationem, per qu
Deum veneratur. Secundo
ponit propriam & appel-
latiuam deſcriptionẽ, per
quam praſens opus deno-
minatur. Tertio ſubdit in-
titulationem, per quã præ
ſens opus proœmialiter in-
choatur. Secunda ibi, Co-
dicis domini, &c. Ter-
tia ibi, repetit præle-
ctionis, vſque in finẽ ru-
brica.hoc dicit ſecundum
Bald. 2. JVel. aliter. Di-
uiditur iſta rubrica in
tres partes. Prima eſt ge-
neraliſſima ad omne opus
inchoandü: vſque ibi, Co-
dicis. Secunda generalis
ad totum iſtud volumen
duntaxat: vſque ibi, De
nouo Codice faciendo.
Tertia ſpecialis ad iſtam
primam conſtitutionem.
hoc dicit ſecundum Paul.
de Caſtr.
a In nomine Domi-
ni Incipit à Deo: vt infrà
de officio præfecti pr-
torio Africæ. l.in nomi-
ne Domini.
b (Iuſtiniani. quia Iu-
a Primi, id eſt; ſtini a filius Pfuit, vt In-
non eius qui ſtit de don. S. eſt & a¬
inrounlos. Iiud. Et dicitur hoc ad
le quo vide ..
deseua diſſerentiam trium Co-
eo librum.
De nouo Codice faciendo.
In nomine Dominia noſtri
IESV CHRISTI, CODICIS
domini IuſtinianiP ſacratiſſimi Principis,
perpetui Auguſti, repetita præ-
lectionis, incipit
CONSTITVTI0 PRIMA.
Tres ſequentes Conſtitutiones non faciunt partem libri primi Codicis,
ſed toti operi veluti præludia præponuntur, ſcitu quidem perutilia,
ſicut & quæ operi Digeſtorum prafiguntur. Perperam itaque
hic titulus ab aliquo gloſſatore huc inuectus eſt.)
NOVO CODICE FACIENDOS.
ODICIS nomine proprie ſignificantur charta, quibus quod inara-
tur facile deleri poteſt, vt reponatur aliud:non chartæ ſimplices, qua
à papyro nomen retinent, licet non ex papyro fiant, ſed ex pannicu-
lis, quibus ſemel tantum fungi poſſumus. Qua de cauſa commo-
j datum quidem conſiſtit in codicibus, & pugillaribus. l. in com-
modato. 5.ſicut. Commod. qua negantur eſſe in ſupellectili, l. off. de ſupell. leg.
ſed non in eo charta genere cuius abuſus eſt, non vſus. Et parſimoniæ ſpecies eſt, in
Codice ſcribere: nam & eius ſcriptura quoque breuior, vt Caſſiodorus T: Fortu-
natianum artigraphum, ſe profitetur in pugillarem Codicem, in gratiam eorum
qui breuitatem amant, redegiſſe. Charta igitur, vt & membrana nomen ambi-
guum eſt. Nam vel charta aut membrana ſimplices e ſignificantur, vel pugillares
chartacei, aut membranei, quam multiplicem pellem Martialis vocat in diſticho
inſcripto Homero, in pugillaribus membraneis. & ita l. chartæ, de bon. poſſeſ
ſec. tab. noua charta eſt pugillar purum in quo nondum quidquam ſcriptum eſt, de-
letitia, vetus quod ſcripturam variam recepit frequenti deletione, & vt legitur in
veter ib. gloſſis, deletitia aansou, iterum terſum. In his ſtylus ſcribit, vt Hierony-
mus ait ad Principiam virginem: in illis calamus. Eſt vero maieſtas & diuturnitas
maior ſcripto, ſi quid exares in his, hoc eſt, in Codicibus, quam ſi in chartis, aut mẽ-
branis ſimplicibus, ſicut membranis quoque maior quam chartis, adeo vt pleraque
hodie non valeãt, niſi mõbranis ſeripta, veluti codicilli dignitatum, & S. C.Verum
vt populi leges, ita generales conſtitutiones Imperatorum ne dicam reſcripta, l. pe.j.
de diuerſ.reſc. moris erat pugillarib ſcribi cuiuſcunque materiæ, chartaceis, ligneis,
aneis, vel eburneis, atq; ita ſeruari ſingulas, vel vniuerſas in vni corpus collectas in
DE
dicum, de quibus infra ſcriniis memoriæ, & diſpoſitionũ, vt Impp.l-omnium de teſtam ſcribunt, ius in ſuis
bAdoptiuus. fit mentio in conſt. ijAc¬ ſcriniis eſſe cõſtitutum, & ad Traiani Plinius, edicta Imperatorii vera, & emẽda
cDie porius, cvns tvs.
uS C...C--......:
quia omnoo e SacratiſſimiC, quia
maxime Deo .,
dicatus, im- inunctus, vel quia ſacras
munis eſſe de- leges nobis tradidit.
ta in ſcriniis eſſe Traiani, & Theodoſius in confirmatione ſui Codicis, eum Codicem
haberi in ſacris ſcrinis, Zonaras de XII.tab. ne uuauns pp nœ &ga,, ulote
nouogloilo. Qua cuſtodia digna iudicabant, in ſcrinis condebãt. Reſpõſa autẽ ſua,
vel interpretationes & commentaria, ſolebant Prudentes chartis aut mẽbranis præ-
bet ab omni d Perpetui.. id eſt,ge¬ ſcribere, quorum etiam quidam libris ſuis membranarũ tituli adhibuit. Et hac ra-
iniuria.
d Legendum
perpetuô. ſic
initio Inſtit.
neralis: vt Inſtit de ſa-
tiſdat. tutor. & curat.ij.
reſpo. ſic infrà de edend.
tione factû opinor, vt liber potius conſtitutioni Codicis nomen obtineret. Corpus autẽ
collecti ex libris Iuriſconſultorũ veter, etſi potuorit improprie Codex appellari, &
verô ita appelletur l.l. & 2. de vet. iure enucl. maluit tamẽ Iuſtinianus Digeſtori
ſemper Augu- ledita. Vnde illudS: Exiit ſeu Pandectaru inſignire nomine, quo etid plerique iuris auctores ſuos nũcupâre li-
ſtus.
e Luc.2.
bros Et obtinuit quidé illud Codicis nomẽ primum, liber quo continebãtur conſtitu.
7
A
edictum, &e. & in epi-
ſtola: omnis anima, &e.
ponitur & aliter, vt dixi-
mus ff.pro ſoc.l.j.
e JAuguſti. ab augeo f
quo ad propoſitum: vt &
matrimonium dicitur res
indiuidua, licet quandoq;
diuidatur, vt Inſtitut. de
patr poteſt. in princ. &
C. de rep. l conſenſu. Val
dicitur ab Octauio Au-
guſto dicto ab auguror,
quod eſt diuinare.
ADDITIO. Hie ſo-
let quari, an donatio fa.
cta per ConſtantinumPa.
pa Sylueſtro, quia per eam
diminutum eſt imperium.
valeat-vide Angel. Aret.
in ſuperſcript Inſt. & eos
ad quos ipſe remittit. qui-
bus adde Abbat. conſil.
lxxxiiij verſ. ſed in caſu
noſtro. & gloſſ. in verbo
Conſtantinum inClem.
j.S. porrô preter. verſ.
ipſaque omnia de iure-
ur.
f Repetit. Iuſſit enim
fieri primô Codicẽ ex tri-
bus, & iterum iuſſit diſ-
ſolui, vt ibi apponeret
quaſdã deciſiones, quaspo-
ſteà fecerat. & ſic iterum
iuſſit ligari & ideo dicit.
repetitæ, vt infrà de emẽ-
dat. Iuſt. cod. per totu. &
S. in antiquis enim, &c.
Itẽ quod dicit, prælectio-
nis, i lectionis &&eſt figu-
ra protheſis h. ſic ponitur
ff de dote prele. per to-ti.
DE NOV O
Codice faciendo.
Superior rubrica, In
nomine Domini, eſt cõ-
munis ad totum librum:
ſed quod ſequitur, ſcilicet,
de nouo Codice confir-
mando, ad conſtitutio-
nem iſtam tantum.Azo.
tiones Imperatorum ab Adriano ad Valerianum & Gallienum, dictuſ eſt Codex Gregorianus à nomine iuris ſtudioſi, qui huic colloctioni
dedit operam. Subſecutus eſt Codex Hermogenianus ab Hermogentano, ſimiliter eius editionis auctore, quo cõtine bantur Claudij, Auroliani,
Probi, Cari, Carini, & innumera Diocletiani, & Maximiani conſtitutiones: vt perperã Codici Gregoriano adſcribantur quadã Diocletiani
& Maximiani, cum fuerint omnes in Codice Hermogeniano. Exiit poſteà tertius Codex iam non à Iuriſconſulto vllo, ſed ab Imperatore ipſo
Theodoſio cuius auctoritate conditus eſt, denominatus Codex Theodoſianus, qui conſtitutiones complectitur à Diuo Conſtantino Imperato-
ri omnium vſque ad ipſum Theodoſiu Et vi ex Gregoriano nihil ſumpſit Hermogenianus, ita nec ex hoc, vel ille Theodoſianus quidquam,
ſed omiſſas in Gregoriane ſequentium Imperatorum Conſtitutiones Hermogenianus habet vſq; ad Conſtantinum, omiſſas in Hermogeniano
Theodoſianus. Longe alia ratio fuit Iuſtiniano componendi Codicis huius, quem de ſuo quidem nomine appellari voluit Iuſtinianeum, vt
ſuum Theodoſius Theodoſianum, ſed non eas tantum Conſtitutiones in ordinem & compendium digeſſit, quas poſt Theodoſianũ ſequentes
Imperatores ediderant, ſed etiam ex tribus ſuperioribus Codicibus Gregoriano. Hermogeniano, Theodoſiano, & ex Nouellis etiam poſt Theo-
doſianum Codicem vel ab ipſo Theodoſio, vel ab inſequentibus Imperatoribus editis, omnes qua ad vſum ſui temporis facere videbatur.
Rurſus cm ſimiles eſſent, contrariæque inuicem Conſtitutiones permiſtim relata in illos tres Codices, Iuſtinianus
quantum potuit e ſuo
accurauit tolli contraria, ſimilia, ſuperuacua, inutilia omnia Et hunc quidẽ ſuum Codicẽ edidit bis. Prior editio abolita eſt, qua exierat ante
Digeſta & Inſtitutiones, de qua ſunt conſtitutiones huic Codici prolatæ de Nou. Cod.fac. & de Iuſt. Cod. Conr. Poſterior, de qua eſt conſti-
tutio illis ſubdita de emend. Cod. Iuſtin diuiſa in XII.libros quaſi XII. tab. vt Harmenopulus ait, ea qua vtimur & cuius titulos ſuſce-
pimus explicandos, poſt editionem Digeſtorum, & Inſtitutionum confirmata, atque confecta. Et hac quidem poſteriori oditione multas qua
erant in priori limauit, detraxit, mutauit, multas addidit & ſuas, y alienas conſtitutiones. Suas, inquam, & deciſiones iuris controuerſi nu-
mero quinquaginta, y alias complures conſtitutiones nouas. Denique hoc genere priorem ſuum Codicem emendauit, & expurgauit, atque
ob eam rem hunc Iuſtinianeum Codicom repetita pralectionis appellauit, eleganter ſcribens, quod repeoita pralectio probauit, ſatis eſſe va-
lidum, ſatiſque formoſum, & quod maxime notandum eſt, ſecundas editiones à veteribus ait repetitas pralectiones appellatas fuiſſe, &
Vlpianum retractatis libris ſuis ad Sabinum, ſatis innuit, ſecundæ editioni hunc titulum adſcripſiſſe. Pralectiones ſcilicet vcabant lectio-
nes, quibus praceptores di cipulis praeunt, pramonſtrantque vias diſcendi,ac intelligendi, aut voce viua, aut ex ſcripto. Nã & qua ex ſcri-
ptoveniunt quaſi voce magiſtra manere videntur, vt Iustin in conſtit. de confic. Inſt. & in alia, de concep. Digeſt. iuuentuti ait, legum eru-
ditionem à voce ſua, abore ſuo procedere. Porro quod Alciatus, & alij quidam adfirmarunt, deciſiones tantum quinquaginta emendare ius
vetus relatum in Digeſtis, & dignoſci eas ex Coſſ.Lampadio ſcilicet, & Oreſte, vel post eorum conſulatum, ſemel & iterum, vel Iuſtiniano
III. vel Iuſtiniano IIII. & Paulino, id equidem negare malim, & adfirmare contrà, conſtitutionibus pleriſque eum emendaſſe ius vetus
quod erat certum, deciſionibus certum feciſſe quod erat controuerſum. Nam hac vna ad conſtitutionem Iuſtiniani de emend. Cod. Iuſtin.
conſtitui differentia poteſt inter deciſiones, & conſtitutiones. Et quod ad Coſſ-attinet, ea nota communis eſt conſtitutionibus, & deciſionibus,
non deciſionum propria Sed & Decio Conſule, quo anno exierat prior Codex, menſe Aprili, poſſit eſſe aliqua vel deciſio vel conſtitutio. Quod
vero Matthaus Monachus quidam ſcripſit, etiam Digeſtorum corpus bis editum fuiſſe:primum breuius. deinde auctius redditum paratitlis;
& paratitla eſſe vrænngoeis, vt loquitur, ſiue repletiones eorum qua cuique titulo Digeſtorum deerant in priori editione, & ſcholia, ipſa fi
des veri refellit ſatis, qua fidem facit, vnam tantum Digeſtorum editionem fuiſſe; & paratila Iuſtin. l.1. & 2. de vet. iur. enue. nihil aliud
eſſt oſtendit, quam breues & ſubtiles titulorum interpretationes, & quaſi monitoria, ſiue claues eorum qua ſingulis titulis continentur Et
titulus ipſe clauis eſt ſcriptur, vt Hieronymus dixit in prafatione Pſalmorum, & vt Iuſtiniani barbariſmo vtar, paratitulus. Igitur.
CVIACIVS.
Codex.
A Hac