DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1979#0607
1109
De ſponſalibus, &c. Titj.
DE
Continua-
ti0.
trahitur propter pecuniam
quarendam: nunc audia-
mus de ſocietate coniuga-
li qua celebratur propter
rolem procreandam. Vel
aliter: Audiuimus de con-
tractibus rerum, audia-
mus g diſſeramus de cõ-
tractibus perſonarum, qui-
bus perſona perſona con-
iungitur, ma ſculus fœmi-
na ſociatur. Et quia hoc fit
per nuptias, dicamus de
nuptiis. Et quia ſponſalia
velut praparatoria pra-
ueniunt nuptius, deſpon-
ſalibus videamus: & de
arris, qua dantur gratia
ſponſaliorum, & de pro-
xeneticis, quibus inter
uenientibus iſta contra-
huntur:vt ff.eod.l. vlti-in
fin l. AZo..
SVide not. ad initium
tit ffeod. & ſcripta ad l.2.
C. de inutili ſtipul. CvIAC.
g Arra eſt quod præ-
rogatur, vt reliqua ex fi-
de conuentionis ſequã-
tur. CVIAC.
aProxeneticis P. id eſt,
ſalariis, qua dantur pro-
xenetis: vt ff.de proxen.
l. 2. ſed de hoc nihil dici-
tur in nigro ACcVRs. De
is eſt in l.vlt. ff. eod. Hi
ſunt, quibus parentes
mandant, vt quærant fi-
liabus ſuis maritos. lge
nerali. ff de ritu nupt. Hi
dicuntur interpretes inl.
1.C Th. de nup. & Græce
teu lrrr, & eis datum
ſalarium eeu liuov, l.
vlt. ff de proxen. fuit de
modo eorõ Græca con-
ſtitutio, que deſideratur
in hoc titulo: eius tamẽ
ſumma extat apud Har-
men. lib. 4.epi. in hunc
ſenſum: vt illi interpre-
tes nupriarum non pe-
tant eguhorrov obeam
rem, niſi nommatim de
eo conuenerit. ltémque
vt non conuenire poſſit
de pulnid contra
viceſimam partem dotis
aut donationis propter
nupt. CvtAC.
Proxeneti-
ca, qu dican
tur Alciat lib.
1. diſpunct.c.22.
legit, proxene.
triis, quẽ vide.
b5 s
sPONSALIBVS, ETARRIS
ſponſalitiis, & proxeneticis.
Ditum eſt de contractibus rerum, nunc de contractibusperſo-
Codicis Domini luſtimiani
SACRATISSIMIPRINCIPIS
EX REPETITA PRE-
LECTIONE,
LIBER QVINTVS.
DE SPONSALIBVS, ET ARRIS
ſponſalitiis & proxeneticis?.
TITVLVS I.
Copus hic eſt hoc libro cõditori Codicis, vt quos omiſit contractus libro
ſuperiore, perſequatur, & actiones proditas ex eis ac pracipue matrimo-
nij contractum qui etiam nudo conſenſu perficitur, vt ſuperiores ali-
quot, à quo tamen ipſius negoti natura facit ne exordiatur: nec enim
ad matrimonium peruenitur ſtatim vt placuit primus ſermo de ma-
trimonio. Sunt multi contractus qui vel eum pracedunt vel vbi completus eſt, eum
ſequuntur: vel modo pracedunt, modo ſequuntur, vel qui penitus dirimunt eã con-
uentionem, veluti diuortium. Sed qui ad eum conſtituendum & confirmandum ſpe-
ctant ij ſunt, Dotis datio vel promiſſio, qua pracedere & ſequi, matrimonium poteſt,
& ſi ſola pracedat, nondum nuptia aut ſponſalia, imô nec dos proprie. Donatio ante
nuptius qua olim præcedebat, hodie eti ſequi poteſt, & ob id mutato nomine dicitur
donatio propter nuptias. Sponſalia qua pracedunt. Arrarũ quoque datio qua prace-
dit. Sponſalia, de quibus eſt prima pars huius tituli, hodie contrahuntur nudo cõſen-
ſu, ſicut nuptiæ, per ſe vel per epiſtolam, vel per interpoſitam perſonam, internun
cium, procuratorem, pararium, qua non fierẽt per alium, ſi per ſtipulationem vt olim
fierent, & ſecundum ius nouum accipio quod eſt in l.1.D.eod. Sponſalia eſſe mẽtio-
nem & repromiſſionem futurarum nuptiarum, non ſatis erat mentioné, quia men
tio primus ſermo eſt & tractatus de nuptiis contrahendis, non contractus vllus. ideo
additur, & repromiſſionem, quo nomine ſignificatur plerumque nuda cautio ſiue pro-
miſſio ſtipulanti facta non datis fideiuſſoribus, ſed illo loco meo iudicio, nudus con
ſentus. Patet enim latiſſime promittendi aut repromittendi verbum, minuſue eſt
repromittere quam ſpondere. Promittunt qui quamlibet conuentionë ineunt ettam
ſi ex ea non naſcatur obligatio. Spondent qui promittunt ſtipulanti, quo eſt firmiſ-
ſimum iuris vinculum, & remedium quod promiſſionibus infirmis adhibetur. Se-
cunda pars eſt de arris ſponſalitis, & arrarum datio contractus. l. contractus.S.
de fid inſt. qui adhibetur emptioni vel locat ioni vel ſponſalibus, prait emptionem
vel locationem impletam & matrimonium dantur autem ab emptore venditori &
à conductore locatori, vel à locatore conductori, vel ab ſponſo ſponſa vnde y quaſi
arrilatores conciones dicti ſunt, & in omnibus idem ius eſt, vt impleta emptione
vel locatione reddantur, maxime ſi corpus certum datum ſit arra nomine vel im
putenter in pretiu ſi in nummis conſiſtant, & eole exemplo ſecutis nuptis vt arra
ſponſaliti reddantur vel imputentur in donationem propter nuptias. Et vt ſi culpa
emptoru vel locatoris aut conductor vel ſponſi nõ impleatur emptio vel locatio vel
matrimoni, arras amittat, quod & pactis inſeri ſolebat.! vlt. D. lege com Si cul-
pa vẽditorisvel locatoris aut conductoris qui arras accepit vel ſponſa culpa, in du-
plum teneatur. excipiuntur caſus certi in l.penhuius tit. & alius tit. ſeq. Tertia
pars tituli eſt de proxeneticis, quo nomine ſignificantur pramia qua debentur inter-
ceſſoribus ſiue conciliatoribus ſponſalium aut nuptiarum. His modũ impoſuit l. vlt.
quã expoſui Obſ.XI. pro quantitate dotis & donationis propter nuptias & hoc am
plius cauit, ne citra ſtipulationem ex hac cauſa proxeneticum petipoſſet, quod &
philanthropi dicitur l.2ff.de proxe. in qua philathropi nõ dixit per ſynareſim ci&
Diod. 4. legamus i nr, & 2. Macc.c. 4. Qréene BaoiMn4. CVI.
III0
Lij deſponſatæ, aliàs deſponſata: & tunc plana: & aliàs
deſponſat: & tunc dic, non prohibetur, id eſt, non fit
( prohibitio. Vel habeas in fine, non prohibentur, in plurali nu-
mero, Et not. quod magis proprie dixiſſet alicui, quam alij:
narum. Vel ſic: Expediuimus in ſuperiori libro de ſocietate que con ſed propter aliud alij, quod j. eſt, dicit. ltem mtellige cunm
cauſa, vel ſine cauſa:tuc
tamen patitur pœnam
arrarum, vt j eod. l. fin.
Pr terea ſecundûm ca-
nones aliud videtur. 27.
qu.2. c deſponſatas. Sed
certe imo idem: quia hic
de ea quæ eſt deſponſa-
ta per verba de futuro,
quod qualiter fiat, ha-
bes ffeod l.1. & 2. & fa-
cit ad l iſtam.j de repu.l.
2. & de verb. oblig. l. Ti-
tia, in princ. ADDITIO.
Videas circa materiam
huius l. cap requiſiuit. cu
ibi notatis per gloſſ. &
Abba. extr. eod.
PSS ei l Intra bien. a Ile in puel.
aium. Vide capr re inue e¬
de praſeript. CrIaC. quia torttea-
ô Exequi nuptias. Vt in torum & re-
lſſpe. ſfdeſponſ. CvI. latorum eadẽ
cIn eeaden prouincia, ſt tatio, & di-
ſed i iu alia, poſt tres ſe s s e-e i
annos:vt jde repu l.:. & , pen t de
hoc ſi abſens ſir ex pro-
babili cauſa tantum. ſi
verô abſens ſit ex pro-
babili & neceſſaria cau-
ſa, expectatur donec ad-
ſit: vt f.eod. l. ſape. quæ
eſt contra.
d Nihil fraudis id eſt,
damui, neque in pecu-
nia, neque in fama. Ve-
teres enim pro damno,
&c. vt fjade adil. edi l cum
autem. . excipitur. AD-
DIT 0. Circa huius l.
materiam vide c. de illis.
& c. ſicut ex literis. & bSi matrimo-
que ibi notantur per gl. niumfuturum
& doctores, extreod. morte ſeu
mortis inter-
11I uentu nõ per-
eA Rris. hæc eadem ficitur, coniu-
pignora vocan- ges arrarum
tur:vt j.tit.i.. r. ponam mini-
sVide ſeripra ad l ſu-si patiuntur,
2 . CI . .... aL nili culpa ca-
à de fide inſtrument. l culp.
prà de fide inſtrument. ſum praceſſe-
CVIAC.
rit. atque ita
f q Restitui. pœna ex culpa caſu ſu-
vtraque parte ceſſante. perueniente:
gJ Nupti. que nune lO purgatur,
Ar trr lCet calus a¬
promittuntur tempore
tum de qu0
ſponſaliorum. crum de qu
ierItur m¬
h5 Defuncta perſona in- piut m
teruenerit oſculum, vel
non: licèt in donatione
propter nuptias ſecus: vt
* CTT. 45.
Diſſolutis ſponſalibus de futuro, licitum eſt
ali nubere. BALD.
I.Impp. DIOCLETIANVS & MAXIMIANVS
* Bianori. AA. & CC. Annonaria.
LII deſponſatæ T renunciare conditio-
ni ſ, & nubere alij, non prohibentur.
Sponſa ſponſum abſentem tenetur per bien-
nium expectare: quo elapſo, alteri nubit im-
lib 28. Baſil.
Tit. 1..
*hanc lectio-
nem ita reſti-
tuiex vet ma-
nuſcrip.
*i. ſponſaliI.
vlt.J. eod.
ramh. d. Sponſa per verba de futuro, debet expectare ſpon-
ſum vſque ad tempus conuentum: & ſi non ſit conuen-
tum, vſque ad tempus legitimum, intra quod illo non ve-
niente, poteſt iure ſine metu arrarum ali nubere. SALY-
CETVS.
11.Impp CONSTANTINVS A. & CONSTANS C.ad
* Pacatianum prafectu m vrbi.
uné. BALD. Vel ſic: Comprehendendo vtramque lectu-
Iis * qui puellam ſuis nuptiis pactus eſt, intra bien-
nium exequi nuptias in eadem prouinciacde-
gens ſuperſederit: eiſſque ſparij fine decurſo, in alte-
rius poſtea coniunctionem puella peruenerit: nihil
fraudis d ei ſit, qua nuptias maturando, vota ſua diu-
tius eludi J non paſſa eſt. Dat. prid. Id. Apr. Martianop.
Pacatiano & Hilariano Coss.
* conuentiones.
ludi.
Obligationem purificatam, ſequentis caſus occurſio non
reſoluit ſecus in obligatione purificanda.BALD. Vel ſic:
Caſus non facit quem perdere arras ſponſalitias, niſi culpa
illius caſum præcedat, quod not. SALYC.
TIANVS, VALENT.THEOD.
AAA. Euiropi P.P.
A Rrise ſponſaliorum nomine datis, ſi in-
terea ſponſus vel ſponſa deceſſerit, quæ data
ſunt iubemus reſtitui f: niſi cauſam vt nuptiæs
non celebrarentur, defuncta h perſona iam præ-
buit
II1. Imppp. GRA
De ſponſalibus, &c. Titj.
DE
Continua-
ti0.
trahitur propter pecuniam
quarendam: nunc audia-
mus de ſocietate coniuga-
li qua celebratur propter
rolem procreandam. Vel
aliter: Audiuimus de con-
tractibus rerum, audia-
mus g diſſeramus de cõ-
tractibus perſonarum, qui-
bus perſona perſona con-
iungitur, ma ſculus fœmi-
na ſociatur. Et quia hoc fit
per nuptias, dicamus de
nuptiis. Et quia ſponſalia
velut praparatoria pra-
ueniunt nuptius, deſpon-
ſalibus videamus: & de
arris, qua dantur gratia
ſponſaliorum, & de pro-
xeneticis, quibus inter
uenientibus iſta contra-
huntur:vt ff.eod.l. vlti-in
fin l. AZo..
SVide not. ad initium
tit ffeod. & ſcripta ad l.2.
C. de inutili ſtipul. CvIAC.
g Arra eſt quod præ-
rogatur, vt reliqua ex fi-
de conuentionis ſequã-
tur. CVIAC.
aProxeneticis P. id eſt,
ſalariis, qua dantur pro-
xenetis: vt ff.de proxen.
l. 2. ſed de hoc nihil dici-
tur in nigro ACcVRs. De
is eſt in l.vlt. ff. eod. Hi
ſunt, quibus parentes
mandant, vt quærant fi-
liabus ſuis maritos. lge
nerali. ff de ritu nupt. Hi
dicuntur interpretes inl.
1.C Th. de nup. & Græce
teu lrrr, & eis datum
ſalarium eeu liuov, l.
vlt. ff de proxen. fuit de
modo eorõ Græca con-
ſtitutio, que deſideratur
in hoc titulo: eius tamẽ
ſumma extat apud Har-
men. lib. 4.epi. in hunc
ſenſum: vt illi interpre-
tes nupriarum non pe-
tant eguhorrov obeam
rem, niſi nommatim de
eo conuenerit. ltémque
vt non conuenire poſſit
de pulnid contra
viceſimam partem dotis
aut donationis propter
nupt. CvtAC.
Proxeneti-
ca, qu dican
tur Alciat lib.
1. diſpunct.c.22.
legit, proxene.
triis, quẽ vide.
b5 s
sPONSALIBVS, ETARRIS
ſponſalitiis, & proxeneticis.
Ditum eſt de contractibus rerum, nunc de contractibusperſo-
Codicis Domini luſtimiani
SACRATISSIMIPRINCIPIS
EX REPETITA PRE-
LECTIONE,
LIBER QVINTVS.
DE SPONSALIBVS, ET ARRIS
ſponſalitiis & proxeneticis?.
TITVLVS I.
Copus hic eſt hoc libro cõditori Codicis, vt quos omiſit contractus libro
ſuperiore, perſequatur, & actiones proditas ex eis ac pracipue matrimo-
nij contractum qui etiam nudo conſenſu perficitur, vt ſuperiores ali-
quot, à quo tamen ipſius negoti natura facit ne exordiatur: nec enim
ad matrimonium peruenitur ſtatim vt placuit primus ſermo de ma-
trimonio. Sunt multi contractus qui vel eum pracedunt vel vbi completus eſt, eum
ſequuntur: vel modo pracedunt, modo ſequuntur, vel qui penitus dirimunt eã con-
uentionem, veluti diuortium. Sed qui ad eum conſtituendum & confirmandum ſpe-
ctant ij ſunt, Dotis datio vel promiſſio, qua pracedere & ſequi, matrimonium poteſt,
& ſi ſola pracedat, nondum nuptia aut ſponſalia, imô nec dos proprie. Donatio ante
nuptius qua olim præcedebat, hodie eti ſequi poteſt, & ob id mutato nomine dicitur
donatio propter nuptias. Sponſalia qua pracedunt. Arrarũ quoque datio qua prace-
dit. Sponſalia, de quibus eſt prima pars huius tituli, hodie contrahuntur nudo cõſen-
ſu, ſicut nuptiæ, per ſe vel per epiſtolam, vel per interpoſitam perſonam, internun
cium, procuratorem, pararium, qua non fierẽt per alium, ſi per ſtipulationem vt olim
fierent, & ſecundum ius nouum accipio quod eſt in l.1.D.eod. Sponſalia eſſe mẽtio-
nem & repromiſſionem futurarum nuptiarum, non ſatis erat mentioné, quia men
tio primus ſermo eſt & tractatus de nuptiis contrahendis, non contractus vllus. ideo
additur, & repromiſſionem, quo nomine ſignificatur plerumque nuda cautio ſiue pro-
miſſio ſtipulanti facta non datis fideiuſſoribus, ſed illo loco meo iudicio, nudus con
ſentus. Patet enim latiſſime promittendi aut repromittendi verbum, minuſue eſt
repromittere quam ſpondere. Promittunt qui quamlibet conuentionë ineunt ettam
ſi ex ea non naſcatur obligatio. Spondent qui promittunt ſtipulanti, quo eſt firmiſ-
ſimum iuris vinculum, & remedium quod promiſſionibus infirmis adhibetur. Se-
cunda pars eſt de arris ſponſalitis, & arrarum datio contractus. l. contractus.S.
de fid inſt. qui adhibetur emptioni vel locat ioni vel ſponſalibus, prait emptionem
vel locationem impletam & matrimonium dantur autem ab emptore venditori &
à conductore locatori, vel à locatore conductori, vel ab ſponſo ſponſa vnde y quaſi
arrilatores conciones dicti ſunt, & in omnibus idem ius eſt, vt impleta emptione
vel locatione reddantur, maxime ſi corpus certum datum ſit arra nomine vel im
putenter in pretiu ſi in nummis conſiſtant, & eole exemplo ſecutis nuptis vt arra
ſponſaliti reddantur vel imputentur in donationem propter nuptias. Et vt ſi culpa
emptoru vel locatoris aut conductor vel ſponſi nõ impleatur emptio vel locatio vel
matrimoni, arras amittat, quod & pactis inſeri ſolebat.! vlt. D. lege com Si cul-
pa vẽditorisvel locatoris aut conductoris qui arras accepit vel ſponſa culpa, in du-
plum teneatur. excipiuntur caſus certi in l.penhuius tit. & alius tit. ſeq. Tertia
pars tituli eſt de proxeneticis, quo nomine ſignificantur pramia qua debentur inter-
ceſſoribus ſiue conciliatoribus ſponſalium aut nuptiarum. His modũ impoſuit l. vlt.
quã expoſui Obſ.XI. pro quantitate dotis & donationis propter nuptias & hoc am
plius cauit, ne citra ſtipulationem ex hac cauſa proxeneticum petipoſſet, quod &
philanthropi dicitur l.2ff.de proxe. in qua philathropi nõ dixit per ſynareſim ci&
Diod. 4. legamus i nr, & 2. Macc.c. 4. Qréene BaoiMn4. CVI.
III0
Lij deſponſatæ, aliàs deſponſata: & tunc plana: & aliàs
deſponſat: & tunc dic, non prohibetur, id eſt, non fit
( prohibitio. Vel habeas in fine, non prohibentur, in plurali nu-
mero, Et not. quod magis proprie dixiſſet alicui, quam alij:
narum. Vel ſic: Expediuimus in ſuperiori libro de ſocietate que con ſed propter aliud alij, quod j. eſt, dicit. ltem mtellige cunm
cauſa, vel ſine cauſa:tuc
tamen patitur pœnam
arrarum, vt j eod. l. fin.
Pr terea ſecundûm ca-
nones aliud videtur. 27.
qu.2. c deſponſatas. Sed
certe imo idem: quia hic
de ea quæ eſt deſponſa-
ta per verba de futuro,
quod qualiter fiat, ha-
bes ffeod l.1. & 2. & fa-
cit ad l iſtam.j de repu.l.
2. & de verb. oblig. l. Ti-
tia, in princ. ADDITIO.
Videas circa materiam
huius l. cap requiſiuit. cu
ibi notatis per gloſſ. &
Abba. extr. eod.
PSS ei l Intra bien. a Ile in puel.
aium. Vide capr re inue e¬
de praſeript. CrIaC. quia torttea-
ô Exequi nuptias. Vt in torum & re-
lſſpe. ſfdeſponſ. CvI. latorum eadẽ
cIn eeaden prouincia, ſt tatio, & di-
ſed i iu alia, poſt tres ſe s s e-e i
annos:vt jde repu l.:. & , pen t de
hoc ſi abſens ſir ex pro-
babili cauſa tantum. ſi
verô abſens ſit ex pro-
babili & neceſſaria cau-
ſa, expectatur donec ad-
ſit: vt f.eod. l. ſape. quæ
eſt contra.
d Nihil fraudis id eſt,
damui, neque in pecu-
nia, neque in fama. Ve-
teres enim pro damno,
&c. vt fjade adil. edi l cum
autem. . excipitur. AD-
DIT 0. Circa huius l.
materiam vide c. de illis.
& c. ſicut ex literis. & bSi matrimo-
que ibi notantur per gl. niumfuturum
& doctores, extreod. morte ſeu
mortis inter-
11I uentu nõ per-
eA Rris. hæc eadem ficitur, coniu-
pignora vocan- ges arrarum
tur:vt j.tit.i.. r. ponam mini-
sVide ſeripra ad l ſu-si patiuntur,
2 . CI . .... aL nili culpa ca-
à de fide inſtrument. l culp.
prà de fide inſtrument. ſum praceſſe-
CVIAC.
rit. atque ita
f q Restitui. pœna ex culpa caſu ſu-
vtraque parte ceſſante. perueniente:
gJ Nupti. que nune lO purgatur,
Ar trr lCet calus a¬
promittuntur tempore
tum de qu0
ſponſaliorum. crum de qu
ierItur m¬
h5 Defuncta perſona in- piut m
teruenerit oſculum, vel
non: licèt in donatione
propter nuptias ſecus: vt
* CTT. 45.
Diſſolutis ſponſalibus de futuro, licitum eſt
ali nubere. BALD.
I.Impp. DIOCLETIANVS & MAXIMIANVS
* Bianori. AA. & CC. Annonaria.
LII deſponſatæ T renunciare conditio-
ni ſ, & nubere alij, non prohibentur.
Sponſa ſponſum abſentem tenetur per bien-
nium expectare: quo elapſo, alteri nubit im-
lib 28. Baſil.
Tit. 1..
*hanc lectio-
nem ita reſti-
tuiex vet ma-
nuſcrip.
*i. ſponſaliI.
vlt.J. eod.
ramh. d. Sponſa per verba de futuro, debet expectare ſpon-
ſum vſque ad tempus conuentum: & ſi non ſit conuen-
tum, vſque ad tempus legitimum, intra quod illo non ve-
niente, poteſt iure ſine metu arrarum ali nubere. SALY-
CETVS.
11.Impp CONSTANTINVS A. & CONSTANS C.ad
* Pacatianum prafectu m vrbi.
uné. BALD. Vel ſic: Comprehendendo vtramque lectu-
Iis * qui puellam ſuis nuptiis pactus eſt, intra bien-
nium exequi nuptias in eadem prouinciacde-
gens ſuperſederit: eiſſque ſparij fine decurſo, in alte-
rius poſtea coniunctionem puella peruenerit: nihil
fraudis d ei ſit, qua nuptias maturando, vota ſua diu-
tius eludi J non paſſa eſt. Dat. prid. Id. Apr. Martianop.
Pacatiano & Hilariano Coss.
* conuentiones.
ludi.
Obligationem purificatam, ſequentis caſus occurſio non
reſoluit ſecus in obligatione purificanda.BALD. Vel ſic:
Caſus non facit quem perdere arras ſponſalitias, niſi culpa
illius caſum præcedat, quod not. SALYC.
TIANVS, VALENT.THEOD.
AAA. Euiropi P.P.
A Rrise ſponſaliorum nomine datis, ſi in-
terea ſponſus vel ſponſa deceſſerit, quæ data
ſunt iubemus reſtitui f: niſi cauſam vt nuptiæs
non celebrarentur, defuncta h perſona iam præ-
buit
II1. Imppp. GRA