DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1979#0653
1201 De rei vxoriæ actione, &c. Tit xiij.
a Siipulatus ſit. dotem
ſibi reddi:vt & j. tit-jS.
accedit. & facit S de do-
na. ante nuptias authent.
eὸ decurſum eſt.
bq Conceurrit. nil enim
de liberis, qui dedit do-
tem, cogitauit.
c JTristitia ſua. id eſt,
mortis mariti. quibuſ-
Vxores mul- dama enim ltitia eſt.
ta gaudent de d In poteſtate. ſic dici-
morte mariti. eur extraneus. J. tit. j.S.
extraneum. aliàs aliter:
vt j.de impo. lu, deſcript.
lj.libx. ACCVRS.
e Vel non minor. vel,
pro &, id eſt, & non mi-
nor: vt S. de donat. ante
nuptl. minoribis.
t ad eavt ipſa ex pa-
cto lucretur ſi vir pr-
deceſſerit: ſed hodie nõ
eſt neceſſaria quantum
ad mulierem: vt ſuprà
de donat ante nupt.auth.
eo decurſum eſt.
g 5Acceſſerit. vt quia
mulier prædeceſſit.
h Simile. ſ quod poſt
multa tẽpora inuenia-
tur maritus ſine dona-
tione.
i Vtilitas. quia eſt
fœmina minor:vt mo-
dô dixi.
e ſValeat. quod hodie
etiam in maiore ſerua-
tur per authen. illam, e?
decurſum eſt. vt modô
diximus. & concord. J.de
dona.l. ſancimus.S. aliàs.
& ff de donatl.jij.
IJSi quis. ſ extraneus.
m J Spoponderit. polli-
cendo.
n J Vel promiſerit.ſ. per
ſtipulationem.
oS Ex tẽpore matrimo-
nij. ſcilicet contracti.
Pp q Biennium. elapſum
poſt contractum matri-
monium ide autem de
biennio dicit, vtex tune
in mora videatur.
qS Quaſtum. i. quod
lucrar poſſet is cui de-
bebatur: vt ff pro ſocl.
quaſtus aliàs contrà : vt
f de actio empt. l ſi ſteri-
lis. S. cum per võditorem.
r Principales. ſ præ-
dia, vel alia immobilia.
donator eum ſti. Biennium. & pro-
pulatus ſit. niſſionem factam, ſed
b Hinc colli- alterum non ſufficit:vt
gut actione arg.ff ſolut. matrim. l.de
al. ad eã per-
inere al. perma-
ere.
al. viſi & hic
dotis promiſſe diuiſione.
ex parte vir e In argento ſi ſint ali
agetis eſſe ſtre tSIn argento. ſi ſint alia
cti iuris, quod res.
& ..; ſſ. . sa 1
tamen multi u Quibuſcumque. re-
non admittut. pete prater aurum.
qua de re vi-x AEſtimate. ſpecia-
dédus eſtBald. . eſt eruo in anr
Nouelintrat le elt ergo in auro vt
de dote 4. parte eius prſtetur vſura, ſit
princip. ſtimatum vel non.
* Salyc. hic y Biennium. P mira-
dicit legalem ili modo inducitur hîe
morã ex lapſi mora ex tempore, cûm
biennij indu¬ mora ex tempore,
ctamin extra alias interpellatio ſit ne-
neo, nõ habe- ceſſaria. ſic quandoque
elcminv purgatur tempore: vt ff.
ore cohabi- de leg, ijl. Titia. S vſuras.
tante viroſuo: Et nota biennium ſe
quod fuit de Et nota biennium ſer-
mente Gl. hie uari, in viro annu: vt j.
in verb. bien- tit. j. S. exactio. Vide
iit dun alle cap de praſeript Cvi.
gat l. de diui¬ Earum vſuras. licèt
vſura aſtimationis re-
ſione.
ipſam dotem ſuam habere (cûm
fortuitus caſus hoc lucrû ei ad-
diderit) & firmiter hoc apud
eam permanere niſi ipſe qui ab
initio doté dedit, ſibi dari in hu-
iuſmodi caſum ſtipulatus ſit a.
tunc etenim cum neque ab ini-
tio ſuſpicio aliquorum libero-
rum concurrit, ſed ſibi omnem
rẽ ille qui dotẽ dedit pepigerit:
huiuſmodi tractatus habere lo-
cum non poteſt, atqui in aliis
omnibus caſibus, in quibus ipſe
non eſt ſtipulatus, triſtitiæ ſu-
mulier hoc proprium habeat ſo-
latium per actionem dotis.
Donatio propter nuptias exce-
dens legitimam ſummam debet in-
ſinuari: & inſinuatio facta cum
principali prodeſt ei cui in confi-
ciendo eſſet donatum. SALYC.
Simili quoque modo ſi quis
extraneorum, (id eſt, qui eû pro
quo dat, non in poteſtate d ha-
beat) pro alio ante nuptias do-
nationem nuptura mulieri de-
derit, & neceſſaria monumenta
adhibuerit: cum excedat ſum-
mam legitimã donatio, vel non
minor materfamilias nuptura
ſit: non ſolûm ad eamf cui ante
nuptias donatio datur, monu-
menta ſuam adhibeant firmita-
tem, ſed etiam ad illum pro quo
dedit: vt ſi lucrum ei ex dota-
libus pactis acceſſerit s, hoc non
cedat donatori, ſed in ſuum lu-
crum hoc maritus conuertat, fir-
mumque & irreuocabile habeat:
niſi donator & hoc ſibi reddi
huiuſmodi caſu fuerit ſtipula-
tus, ne & in prafato caſu fimile h
anteriori vitium oriatur. Sin au-
tem minor quantitas ſit, vel ita
res geſta ſit, vt monumentorum
ex omni parte nulla ſit vtilitas i:
tunc & donatio ad vtrãque per-
ſonam valeat , & maritus ca-
ſum lucretur: niſi & hic dona-
tor eam ſibiſtipulatus ſit*.
Singularis S. eſt & quotidia-
nus. Curſus bienni in praftatione
dotis neglectu moram inducit, &
decurſum vſurarum vſque ad ter-
tiam partem centeſim. hoc dicit
principaliter. BALD. Vel ſic:Ex-
traneus qui dotem promiſit, per
lapſum bieni à tempore contracti
matrimoni, ſine alia interpellatio-
ne conſtituitur in mora vt teneatur
ad fructus & vſuras hac lege ex-
preſſas: nec propterea prohibetur
maritus dotem ante biennium pe-
tere, etiam ſi promiſſor ſit pa-
ratus vſuras & acceſſiones ſoluere.
SALYC.
Præterea ſancimus, ſi f quisl
in dotem vel pradia, vel certum
reditum, vel des, vel panes ci-
uiles ſpoponderit vel promi-
ſerit n: ſi ex tempore matrimo-
nij bienniumP tranſactum ſit:
illico redituum vel penſionum,
necnon panis ciuilis queſtum
eum preſtare, etiam ſi non fue-
rint adhuc res principales f tra-
dit. & ſi tota dos in auro ſit, iti-
dem poſt biennium ſ vſuras vſ-
que ad tertiam partem centeſi-
me praeſtari. Sin autem aliæ res
preter immobiles vel aurã fue-
rint in dotẽ datæ, ſiue in argen-
tot, ſiue in muliebribus orna-
mentis, ſiue in veſte, ſiue in aliis
quibuſcúque u: ſi quidem eſti-
mate * fuerint, ſimili modo poſt
biennium y & earum vſuras z
ex tertia parte centeſim? cur-
rere, eſtimatione earum(quia
& hoc apertius declarari opor-
tet)ea intelligenda, quæ pro ſin-
gulis ſpeciebus facta eſt, vel pro
vnoquoque genere dotaliu ſpe-
cierum, id eſt, pro argento, vel
ornamentis, vel veſte, vel aliis
ſpeciebus: & non eſſe expectan-
dam poſt ſingulas aſtimationes
vnam coadunationem b totius
calculi: quod ſatis ſcrupuloſum,
& per nimiam ſubtilitatem per-
nicioſum eſt.
Sin autem minimè res mobi-
les fuerint ſtimatæ: ea poſt biẽ-
nium obſeruari, qu leges poſt
litem conteſtatam c pro omni-
bus huiuſmodi rebus definiunt.
Sin verô res permixtæ fue-
rint: & partim in auro, partim
in aliis rebus mobilibus vel im-
mobilibus: pro iam facta diui-
ſione omnia procedere: licentia
minimè denegãda marito, quan-
do voluerit, dotem petere. Nec
is qui debet, putet ſibilicentiam
eſe, rediius, velpenſiones, vel
vſuras, vel alias acceſſiones ſol-
uenti dotis ſolutionem pro-
telare: ſed ſiue ante biennium,
ſiue poſtea voluerit dotem pars
mariti petere: queat & ſecun-
dûm leges eam exigere. Dat.XII.
Ral. April. Lampadio & Oreſte
VV. CC. Coss.
1202
rum petatur, non tamen
petitur eſtimatio, im
res ſtimatæ.
a J Parte centeſma. vt
ſuprà.
b Coadunationem, vt
vniuerſa qu eſtiman-
tur, ſint tanti quãti eſti-
mata ſunt, an non. nam
& poteſt eſſe quod vna
res iuſte, alia iniuſte œ¬
ſtimata eſt: & ſic non fit
eſtimatio omnium: vt
ffde adil edict. l ſi plura.
& l, penult. & ff.de euict.
l.j. ſed tune demũ vt di-
cit dicta l ſi plures, quã-
do ſingulorum nõ erat
precium deſignatũ. ſed
hîc erat: & ideo non ſit
idem ratione prædicta.
Item & quia poteſt eſſe
quod vna res alio tẽpo-
re fuit promiſſa, quam
alia. ACCVRS.
c Conteſtatam. ſ vt
veniant fructus: vt ff.de
vſur. l. videamus. iS. ſi
actionem. & eſt ſimilis
preſcriptio biennalis:vt
S de non nume pecun.l. in
contractibus.
DE REI VXORI
actione in ex ſtipula-
latu actionẽ transfu-
ſa, & de natura doti-
bus preſtita.
Sicut in quouis alio cõ-
tractu tria? conſideran-
tur principaliter, ſcilicet
conuentio, obligatio, &
actio: ſic in dote. ideque
prius conuentionem:vt in
titulo de dotis promiſ-
ſione, ſecüdo obligationẽ,
vtS. tit. j. nunc ponit a¬
ctioné Sic enim naturali-
ter debet disponi. Et nota
quod olim dua dabantur
actiones tam viro pro pe-
tenda dote, quam vxori
pro repetẽda dote:ſcilicet
ex ſtipulatu, & rei vxo-
ri. ſed hanc tollit dando
omne quod in ea vtile e¬
rat, actioni ex ſtipulatu.
quam reſeruat. & tacite
reſpõdet obiectioni in pri.
quaſi obiiciatur ei, quod
vilia tractet, & armis
non intendat. & ipſe ad
excu ſationem ſui reſpon-
det, rem, &c.
a 5 In ex ſtipulatu. Id
eſt, incerti condict. ca
enim dos certa petitur.
CVIACIVS.
I
DE REIVXORIE ACTIONE IN
ex ſtipulatu actionem transfuſa, & de
natura dotibus preſtita.
TITVLVS XIII.
Ic titulus eſt etiam de iure dotium,aut verius, de repetitione
dotis ſingularis liber, quoauctore Iuſtiniano cum dotis recu-
peranda vxori, vel ſocero ſoli, aut adiicta filia competerẽt dua actio-
nes, olim actio rei vxoria, & ex ſtipulatu, ſi ſtipulatio interueniſſet,
extraneo ex ſtipulatu tãtum, omnes ij, abolita actione rei vxoriæ, do-
tem repetunt actione ex ſtipulatu, ſed ſocer, & vxor ex ſtipulatione
tacita, extraneus tantum ex ſtipulatione, vel pactione expreſſa facta
initio dandæ, vel promittenda dotis, & ſocer ipſe ex ſtipulatione ex-
preſſa ſtatim, non pactione, ſi dotem ſibi reddi voluerit non ndiuncla
perſona filiæ, & dotẽ non eſſe filia pro matrimonio. Eã retinuit actio-
nem Iuſtinianus que meliore iure erat. Nam & ex ea multo plura
retinet, quam ex actione rei vxorie Nec bona fidei eam facit, quod
vtilior ſit actori actio bon fidei quam ſtricta, ſed ne haberet ex
P
iudicio
P 5
a Siipulatus ſit. dotem
ſibi reddi:vt & j. tit-jS.
accedit. & facit S de do-
na. ante nuptias authent.
eὸ decurſum eſt.
bq Conceurrit. nil enim
de liberis, qui dedit do-
tem, cogitauit.
c JTristitia ſua. id eſt,
mortis mariti. quibuſ-
Vxores mul- dama enim ltitia eſt.
ta gaudent de d In poteſtate. ſic dici-
morte mariti. eur extraneus. J. tit. j.S.
extraneum. aliàs aliter:
vt j.de impo. lu, deſcript.
lj.libx. ACCVRS.
e Vel non minor. vel,
pro &, id eſt, & non mi-
nor: vt S. de donat. ante
nuptl. minoribis.
t ad eavt ipſa ex pa-
cto lucretur ſi vir pr-
deceſſerit: ſed hodie nõ
eſt neceſſaria quantum
ad mulierem: vt ſuprà
de donat ante nupt.auth.
eo decurſum eſt.
g 5Acceſſerit. vt quia
mulier prædeceſſit.
h Simile. ſ quod poſt
multa tẽpora inuenia-
tur maritus ſine dona-
tione.
i Vtilitas. quia eſt
fœmina minor:vt mo-
dô dixi.
e ſValeat. quod hodie
etiam in maiore ſerua-
tur per authen. illam, e?
decurſum eſt. vt modô
diximus. & concord. J.de
dona.l. ſancimus.S. aliàs.
& ff de donatl.jij.
IJSi quis. ſ extraneus.
m J Spoponderit. polli-
cendo.
n J Vel promiſerit.ſ. per
ſtipulationem.
oS Ex tẽpore matrimo-
nij. ſcilicet contracti.
Pp q Biennium. elapſum
poſt contractum matri-
monium ide autem de
biennio dicit, vtex tune
in mora videatur.
qS Quaſtum. i. quod
lucrar poſſet is cui de-
bebatur: vt ff pro ſocl.
quaſtus aliàs contrà : vt
f de actio empt. l ſi ſteri-
lis. S. cum per võditorem.
r Principales. ſ præ-
dia, vel alia immobilia.
donator eum ſti. Biennium. & pro-
pulatus ſit. niſſionem factam, ſed
b Hinc colli- alterum non ſufficit:vt
gut actione arg.ff ſolut. matrim. l.de
al. ad eã per-
inere al. perma-
ere.
al. viſi & hic
dotis promiſſe diuiſione.
ex parte vir e In argento ſi ſint ali
agetis eſſe ſtre tSIn argento. ſi ſint alia
cti iuris, quod res.
& ..; ſſ. . sa 1
tamen multi u Quibuſcumque. re-
non admittut. pete prater aurum.
qua de re vi-x AEſtimate. ſpecia-
dédus eſtBald. . eſt eruo in anr
Nouelintrat le elt ergo in auro vt
de dote 4. parte eius prſtetur vſura, ſit
princip. ſtimatum vel non.
* Salyc. hic y Biennium. P mira-
dicit legalem ili modo inducitur hîe
morã ex lapſi mora ex tempore, cûm
biennij indu¬ mora ex tempore,
ctamin extra alias interpellatio ſit ne-
neo, nõ habe- ceſſaria. ſic quandoque
elcminv purgatur tempore: vt ff.
ore cohabi- de leg, ijl. Titia. S vſuras.
tante viroſuo: Et nota biennium ſe
quod fuit de Et nota biennium ſer-
mente Gl. hie uari, in viro annu: vt j.
in verb. bien- tit. j. S. exactio. Vide
iit dun alle cap de praſeript Cvi.
gat l. de diui¬ Earum vſuras. licèt
vſura aſtimationis re-
ſione.
ipſam dotem ſuam habere (cûm
fortuitus caſus hoc lucrû ei ad-
diderit) & firmiter hoc apud
eam permanere niſi ipſe qui ab
initio doté dedit, ſibi dari in hu-
iuſmodi caſum ſtipulatus ſit a.
tunc etenim cum neque ab ini-
tio ſuſpicio aliquorum libero-
rum concurrit, ſed ſibi omnem
rẽ ille qui dotẽ dedit pepigerit:
huiuſmodi tractatus habere lo-
cum non poteſt, atqui in aliis
omnibus caſibus, in quibus ipſe
non eſt ſtipulatus, triſtitiæ ſu-
mulier hoc proprium habeat ſo-
latium per actionem dotis.
Donatio propter nuptias exce-
dens legitimam ſummam debet in-
ſinuari: & inſinuatio facta cum
principali prodeſt ei cui in confi-
ciendo eſſet donatum. SALYC.
Simili quoque modo ſi quis
extraneorum, (id eſt, qui eû pro
quo dat, non in poteſtate d ha-
beat) pro alio ante nuptias do-
nationem nuptura mulieri de-
derit, & neceſſaria monumenta
adhibuerit: cum excedat ſum-
mam legitimã donatio, vel non
minor materfamilias nuptura
ſit: non ſolûm ad eamf cui ante
nuptias donatio datur, monu-
menta ſuam adhibeant firmita-
tem, ſed etiam ad illum pro quo
dedit: vt ſi lucrum ei ex dota-
libus pactis acceſſerit s, hoc non
cedat donatori, ſed in ſuum lu-
crum hoc maritus conuertat, fir-
mumque & irreuocabile habeat:
niſi donator & hoc ſibi reddi
huiuſmodi caſu fuerit ſtipula-
tus, ne & in prafato caſu fimile h
anteriori vitium oriatur. Sin au-
tem minor quantitas ſit, vel ita
res geſta ſit, vt monumentorum
ex omni parte nulla ſit vtilitas i:
tunc & donatio ad vtrãque per-
ſonam valeat , & maritus ca-
ſum lucretur: niſi & hic dona-
tor eam ſibiſtipulatus ſit*.
Singularis S. eſt & quotidia-
nus. Curſus bienni in praftatione
dotis neglectu moram inducit, &
decurſum vſurarum vſque ad ter-
tiam partem centeſim. hoc dicit
principaliter. BALD. Vel ſic:Ex-
traneus qui dotem promiſit, per
lapſum bieni à tempore contracti
matrimoni, ſine alia interpellatio-
ne conſtituitur in mora vt teneatur
ad fructus & vſuras hac lege ex-
preſſas: nec propterea prohibetur
maritus dotem ante biennium pe-
tere, etiam ſi promiſſor ſit pa-
ratus vſuras & acceſſiones ſoluere.
SALYC.
Præterea ſancimus, ſi f quisl
in dotem vel pradia, vel certum
reditum, vel des, vel panes ci-
uiles ſpoponderit vel promi-
ſerit n: ſi ex tempore matrimo-
nij bienniumP tranſactum ſit:
illico redituum vel penſionum,
necnon panis ciuilis queſtum
eum preſtare, etiam ſi non fue-
rint adhuc res principales f tra-
dit. & ſi tota dos in auro ſit, iti-
dem poſt biennium ſ vſuras vſ-
que ad tertiam partem centeſi-
me praeſtari. Sin autem aliæ res
preter immobiles vel aurã fue-
rint in dotẽ datæ, ſiue in argen-
tot, ſiue in muliebribus orna-
mentis, ſiue in veſte, ſiue in aliis
quibuſcúque u: ſi quidem eſti-
mate * fuerint, ſimili modo poſt
biennium y & earum vſuras z
ex tertia parte centeſim? cur-
rere, eſtimatione earum(quia
& hoc apertius declarari opor-
tet)ea intelligenda, quæ pro ſin-
gulis ſpeciebus facta eſt, vel pro
vnoquoque genere dotaliu ſpe-
cierum, id eſt, pro argento, vel
ornamentis, vel veſte, vel aliis
ſpeciebus: & non eſſe expectan-
dam poſt ſingulas aſtimationes
vnam coadunationem b totius
calculi: quod ſatis ſcrupuloſum,
& per nimiam ſubtilitatem per-
nicioſum eſt.
Sin autem minimè res mobi-
les fuerint ſtimatæ: ea poſt biẽ-
nium obſeruari, qu leges poſt
litem conteſtatam c pro omni-
bus huiuſmodi rebus definiunt.
Sin verô res permixtæ fue-
rint: & partim in auro, partim
in aliis rebus mobilibus vel im-
mobilibus: pro iam facta diui-
ſione omnia procedere: licentia
minimè denegãda marito, quan-
do voluerit, dotem petere. Nec
is qui debet, putet ſibilicentiam
eſe, rediius, velpenſiones, vel
vſuras, vel alias acceſſiones ſol-
uenti dotis ſolutionem pro-
telare: ſed ſiue ante biennium,
ſiue poſtea voluerit dotem pars
mariti petere: queat & ſecun-
dûm leges eam exigere. Dat.XII.
Ral. April. Lampadio & Oreſte
VV. CC. Coss.
1202
rum petatur, non tamen
petitur eſtimatio, im
res ſtimatæ.
a J Parte centeſma. vt
ſuprà.
b Coadunationem, vt
vniuerſa qu eſtiman-
tur, ſint tanti quãti eſti-
mata ſunt, an non. nam
& poteſt eſſe quod vna
res iuſte, alia iniuſte œ¬
ſtimata eſt: & ſic non fit
eſtimatio omnium: vt
ffde adil edict. l ſi plura.
& l, penult. & ff.de euict.
l.j. ſed tune demũ vt di-
cit dicta l ſi plures, quã-
do ſingulorum nõ erat
precium deſignatũ. ſed
hîc erat: & ideo non ſit
idem ratione prædicta.
Item & quia poteſt eſſe
quod vna res alio tẽpo-
re fuit promiſſa, quam
alia. ACCVRS.
c Conteſtatam. ſ vt
veniant fructus: vt ff.de
vſur. l. videamus. iS. ſi
actionem. & eſt ſimilis
preſcriptio biennalis:vt
S de non nume pecun.l. in
contractibus.
DE REI VXORI
actione in ex ſtipula-
latu actionẽ transfu-
ſa, & de natura doti-
bus preſtita.
Sicut in quouis alio cõ-
tractu tria? conſideran-
tur principaliter, ſcilicet
conuentio, obligatio, &
actio: ſic in dote. ideque
prius conuentionem:vt in
titulo de dotis promiſ-
ſione, ſecüdo obligationẽ,
vtS. tit. j. nunc ponit a¬
ctioné Sic enim naturali-
ter debet disponi. Et nota
quod olim dua dabantur
actiones tam viro pro pe-
tenda dote, quam vxori
pro repetẽda dote:ſcilicet
ex ſtipulatu, & rei vxo-
ri. ſed hanc tollit dando
omne quod in ea vtile e¬
rat, actioni ex ſtipulatu.
quam reſeruat. & tacite
reſpõdet obiectioni in pri.
quaſi obiiciatur ei, quod
vilia tractet, & armis
non intendat. & ipſe ad
excu ſationem ſui reſpon-
det, rem, &c.
a 5 In ex ſtipulatu. Id
eſt, incerti condict. ca
enim dos certa petitur.
CVIACIVS.
I
DE REIVXORIE ACTIONE IN
ex ſtipulatu actionem transfuſa, & de
natura dotibus preſtita.
TITVLVS XIII.
Ic titulus eſt etiam de iure dotium,aut verius, de repetitione
dotis ſingularis liber, quoauctore Iuſtiniano cum dotis recu-
peranda vxori, vel ſocero ſoli, aut adiicta filia competerẽt dua actio-
nes, olim actio rei vxoria, & ex ſtipulatu, ſi ſtipulatio interueniſſet,
extraneo ex ſtipulatu tãtum, omnes ij, abolita actione rei vxoriæ, do-
tem repetunt actione ex ſtipulatu, ſed ſocer, & vxor ex ſtipulatione
tacita, extraneus tantum ex ſtipulatione, vel pactione expreſſa facta
initio dandæ, vel promittenda dotis, & ſocer ipſe ex ſtipulatione ex-
preſſa ſtatim, non pactione, ſi dotem ſibi reddi voluerit non ndiuncla
perſona filiæ, & dotẽ non eſſe filia pro matrimonio. Eã retinuit actio-
nem Iuſtinianus que meliore iure erat. Nam & ex ea multo plura
retinet, quam ex actione rei vxorie Nec bona fidei eam facit, quod
vtilior ſit actori actio bon fidei quam ſtricta, ſed ne haberet ex
P
iudicio
P 5