DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1979#1179
é
De ingratis liberis. Titl.
poſteà depoſuerint a niſi infan-
tes ſint, qui & ſine conſenſu
etiam hoc modos ſui iuris effi-
ciuntur. Dat. XI. Ral. Aug. Con-
ſtan. Probo, & Auieno Iun. Coss.
Vana obſeruatione ſublata, eman-
cipationes poſſunt fieri coram iudici-
bus competentibus, & emancipatis:
poteſt etiam donari: & per emanci-
pationem non ſoluuntur iura agna-
tionis. BA LD. Vel figmentis anti-
quis ſemotis, & per reſcriptum prin-
cipis, & ſine eo apud competentes
magiſtratus poſſunt parentes liberos
emancipare, & in emancipatos libe-
ralitates exercere, & emancipati,
etiamſi non ſit dictum, retinent ius
ſuccedendi. SALYC.
VI. Imp. IVSTINIAN. A. IoanniP.P.
Vm inſpeximus in emã-
cipationibus vanam obſer.
uationem cuſtodiri, & venditio-
nes in liberas perſonas figura-
mus huiuſmodi circuituf in po-
ſterum quieſcente, licentiam ei
eſſe, qui emancipare vult, vel ex
lege Anaſtaſianas * hoc face-
re, vel ſine ſacro reſcripto intra-
re competentis h iudicis tri-
bunal, vel eos adire magiſtratus,
quibus hoc facere vel legibus,
vel ex longa cõſuetudine l per-
miſsû eſt: & filios ſuos, vel filias:
nepotes, vel neptes, vel deinceps
progeniem in poteſtate ſua con-
ſtitutã à ſua manul dimittere, &
legitima iura omnimodô ha-
bere: etſi nõ ſpecialiter hoc ſibi
ſeruauerit: & peculiu donaren,
vel alias res liberalitatis *titulo
in cos transferre: & eas res, que
acquiri indignãturP, per vſum-
fructum ſecundûm noſtr con-
omnia facere: vana tantummo-
dô(ſecundûm quod iam dictum
ſtitutionis modûP detinere, &
tas, & circumductiones in-
extricabiles, & iniurioſa rhapiſ-
mata, quorum nullus ratio-
nabilis inuenitur exitus: iube-
eſ)obſeruatione ſublata. D. Ra-
lend. Nouembr. Conſtantinop.
poſt conſulatum Lampadij, &
Oreſtis VV.CC.
DE INGRATIS LIBERIS.
TITVLVS L.
ingrati aduerſus fili, quem emancipauit, per quam reſciſſa emancipatione in
eius poteſtatem redit, ſi ingratus ſit: quod non eſt, ſi non reddat, aut ſi negat, vel diſſi-
mulat ſe beneficium accepiſſe: ſed ſi patré cõtumeliis aficiat, ſi pulſet, ſi verberet, &
ait Conſtitutio huius tituli leges emancipatione reſciſſa damno libertatis immeritæ
multari voluerunt. Leges cum dicimus, per eminentiã XII.tab. dicimus. Itaque le-
gem Regiã ſignificari arbitror, cuius verba hac ſunt. SIPARENTES PVER
VERBERIT AST OLOE PLORASSINT, PVER DIVIS
PARENTVM SACER ESTO: SI NVRVS SACRA DI-
VIS PARENTVM ESTO. Nam filium, aut nurum, ſacrum, aut ſacram
Diuis parentum fieri, quid aliud eſt, quàm in ſacra, quibus ſoluti ſunt, & parentum
poteſtatem reuerti, vt ab eis impune occidi poſſint, videlicet ſi impias manus eis
intulerint:illi autem implorauerint ius publicum, idque lex ſtatuit in filio aque, &
vxore ius.i. nuru, qua in manu filij eſt, qua sẽper ſequitur ſamiliamin qua filius est.
Fuiſſe autem eam legem tranſlatam in XIItab. vt & cateras leges regias de patria
potestate, non eſt dubium. Item ait Cõſtitutio, emancipatione reſciſſa. Aliàs emanci-
patio reſcinditur poſt mortem patru à pratore data bon. poſſeſſione contra tab. filio
emancipato praterito, l. ſed cum parrono. ff.de bo. poſſ.l. iij. ſi emancipatus. ff.
de bo poſ-con tab.l. ſi aliquis. C. Th de bo poſ. Aliàs viuo patre. Hac filio fraudi
eſt, illa vſui. Regula eſt, emancipatos liberos in patriam poteſtatem inuitos nõ reuer-
ti, l. vlt.ff. de his, qui ſunt ſui, vel al.iur. Sed excipitur cauſa ingratitudinis, ſicut
regulariter inuiti non emancipantur:ſed excipitur iuſta cauſa, ex qua ſi quis inui-
tus emancipatus ſit, poſſet dici ob cauſam ingratitudinis non poſſe eum redigi in po-
teſtatem:quia nemo inuitus intelligitur accepiſſe beneficium, & regulã iuris, Inui-
te beneficium non datur, ſic accipi, vt nolenti accipere neque detur, ſi non accipiat,
neque ſi accipiat: quia, vt Seneca ait, non accipere: ſed parere videtur. & nemo ac-
cipiendo obligatur quod illi repudiare non licuit. Sed in aliam ſententiam me vocat
pietas paterna & ingrati definitio ſuprà relata. CVIACIVS.
QE muin ſit lereſeinn enme ppntioni hie titulus oſtfidit, que patri datur ate
Filius emancipatus, propter in XII. Ralendas Septembr. Me-
gratitudinem reducitur in patriam
poteſtatem. BALD. nof CoSS.
1. Imppp. VALENT. VALENS,
& GRATIANVS AAA, ad
Pratextatum P.V. J
Ilios,& filias, cterôſ-
ſGel
que liberos ) contu-
maces, qui parentes vel
acerbitate cõuicij, vel cuiuſçun-
que atrocis iniuriæ dolore pul-
ſaſſent d leges f emancipatione
reſciſſar damno libertatis im-
meritæ multari voluerut. Dat.
DE POSTLIMINIO
reuerſis, & redemptis ab
hoſtibus.
TITVLVS LI.
diolani*, Lupicino, & Iouia-
ani, Lupicino, & loul E POSTLIMI-
titudinem, dixit S. tit. j.
2254
ſuccedendo filio: licét
non hoc ſibi expreſsé
ſeruauerit:vt hic ſubii-
cit, & Instit. de leg. ag.
ſucceſ.S fi & ibi fit men r non inſubti-
tio de iſta cõſtitutione. liter he emã-
nEt peculium donare. cipatio dici
ſemper repete, licen¬ poteſtluſtinia-
. A nea. Cont.
tiam eſſe, &c. .. t id eſt habẽ-
o Indignantur. vt ſunt is legis actio-
aduentitia. nam in ca- nem. Contius.
ſtrenſi vel quaſi nihil Quam nõ ha-
retinet: vt sde bo qua es ditaro-
ibe. l eum oportetS. cun eiudl.
auto..:. uell.1S.
p Conſtitutionis moai.
qua eſt in d.l. cum opor-
tet. cum autẽ. & S. hoc
obtinente. vbi dicit pr0
tertia proprietatis, quã
olim habebat, habere * ſie in omni-
bus fere ma-
Iiam vſusfructus:.
dimidiam vſusfructus u. in vno re-
exceptis caſtrẽſibus, vel peni perperam
quaſi, niſi expreſsè re- icriptum, li-
miſerit. In ſeruo autem bertatu.
diſtinguitur:vt S. de pe-
cu eius, qui lib. me.l.j.
DE INGRATISa a Vtrum in-
liberis. gratitudo cau-
Qualiter exeat filiuf. ſa ſit ſufciens
de poteſtate parentis per itimarun a
emancipationẽ, dixit:nüc illegitimatio-
ecõtrà qualiter retraha- nem, v. Roma-
tur in potestatem per in- num ſing. 224.
gratitudinem, dicit.
Elis lC as V sPa-
ter emancipauit fi-
lium: extitit ei poſtea
ingratus: an poſſit eum
reuocare in poteſtatem
ſuam quriturEt dici-
tur quod ſic.
q Pulſaſſent. pro his
etiã cauſis poteſt exhe-
redari:vt in auth. vt ci
de appel-cog.S cauſas. &
S. ſi quis de parétibus. col.
viij. Et nota difficilius
reuocari filium, quam
libertum, qui ex leui
cauſa reuocatur:vt S. de
libert. & eorum lib. l. ſi
manumiſſus.
r Reſciſſa. ſed quo iu-
re?Reſpon. officio iudi-
cis: vt ar. S. de lib. & eo-
rum lib.l.j. licet alij per
accuſationẽingratitudi-
nis:vt ff. de procu.l. ſed&
hæ. S. patronus. & S. de li.
& corum li. l. pen. vbi ea-
dẽ dicimus de liberto.
alij putant per vtilem
rei vindicationem:vt j.
de reuo. do. l. his.
ſ Immerita. nec enim
merentur habere bo-
num, ſi ſint mali:vt j.de
reuo. do l. generaliter.
* In C.Th. eſt.
Ambianis.
nio reuerſis, & redem¬ l al. Iuuino.
ptis ab hoſtibus.
Qualiter b restituitur b Cõtinuatio.
patria poteſtas per ingra-
* delendum
eſt, reuerfis. nec
eſt in C. Th.
Cuiac.
nûc qualiter per ius poſt-
liminij: ſed quia & hi
quandoque redimuntur,
& de his ſubiicit.
PErineteeian bie titulus ad cauſan patrie poteſtatis. Nam in
eo intelligimus patrem ab hoſtious captum deſinere habere filios
in poteſtate: poſtliminio verô reuerſum tam filios, quam omnia ſua
in poteſtatẽ recipere: quia fingitur retrô in ciuitate fuiſſe:id eſt, nun-
quam ab hostib. captus fuiſſe, & hec eſt, qua dicitur fictio poſtliminij.
Alia eſt fictio legis Cornelia, qua captiuus defunctus apud hoſtes eo
2BBBb 4
momento
De ingratis liberis. Titl.
poſteà depoſuerint a niſi infan-
tes ſint, qui & ſine conſenſu
etiam hoc modos ſui iuris effi-
ciuntur. Dat. XI. Ral. Aug. Con-
ſtan. Probo, & Auieno Iun. Coss.
Vana obſeruatione ſublata, eman-
cipationes poſſunt fieri coram iudici-
bus competentibus, & emancipatis:
poteſt etiam donari: & per emanci-
pationem non ſoluuntur iura agna-
tionis. BA LD. Vel figmentis anti-
quis ſemotis, & per reſcriptum prin-
cipis, & ſine eo apud competentes
magiſtratus poſſunt parentes liberos
emancipare, & in emancipatos libe-
ralitates exercere, & emancipati,
etiamſi non ſit dictum, retinent ius
ſuccedendi. SALYC.
VI. Imp. IVSTINIAN. A. IoanniP.P.
Vm inſpeximus in emã-
cipationibus vanam obſer.
uationem cuſtodiri, & venditio-
nes in liberas perſonas figura-
mus huiuſmodi circuituf in po-
ſterum quieſcente, licentiam ei
eſſe, qui emancipare vult, vel ex
lege Anaſtaſianas * hoc face-
re, vel ſine ſacro reſcripto intra-
re competentis h iudicis tri-
bunal, vel eos adire magiſtratus,
quibus hoc facere vel legibus,
vel ex longa cõſuetudine l per-
miſsû eſt: & filios ſuos, vel filias:
nepotes, vel neptes, vel deinceps
progeniem in poteſtate ſua con-
ſtitutã à ſua manul dimittere, &
legitima iura omnimodô ha-
bere: etſi nõ ſpecialiter hoc ſibi
ſeruauerit: & peculiu donaren,
vel alias res liberalitatis *titulo
in cos transferre: & eas res, que
acquiri indignãturP, per vſum-
fructum ſecundûm noſtr con-
omnia facere: vana tantummo-
dô(ſecundûm quod iam dictum
ſtitutionis modûP detinere, &
tas, & circumductiones in-
extricabiles, & iniurioſa rhapiſ-
mata, quorum nullus ratio-
nabilis inuenitur exitus: iube-
eſ)obſeruatione ſublata. D. Ra-
lend. Nouembr. Conſtantinop.
poſt conſulatum Lampadij, &
Oreſtis VV.CC.
DE INGRATIS LIBERIS.
TITVLVS L.
ingrati aduerſus fili, quem emancipauit, per quam reſciſſa emancipatione in
eius poteſtatem redit, ſi ingratus ſit: quod non eſt, ſi non reddat, aut ſi negat, vel diſſi-
mulat ſe beneficium accepiſſe: ſed ſi patré cõtumeliis aficiat, ſi pulſet, ſi verberet, &
ait Conſtitutio huius tituli leges emancipatione reſciſſa damno libertatis immeritæ
multari voluerunt. Leges cum dicimus, per eminentiã XII.tab. dicimus. Itaque le-
gem Regiã ſignificari arbitror, cuius verba hac ſunt. SIPARENTES PVER
VERBERIT AST OLOE PLORASSINT, PVER DIVIS
PARENTVM SACER ESTO: SI NVRVS SACRA DI-
VIS PARENTVM ESTO. Nam filium, aut nurum, ſacrum, aut ſacram
Diuis parentum fieri, quid aliud eſt, quàm in ſacra, quibus ſoluti ſunt, & parentum
poteſtatem reuerti, vt ab eis impune occidi poſſint, videlicet ſi impias manus eis
intulerint:illi autem implorauerint ius publicum, idque lex ſtatuit in filio aque, &
vxore ius.i. nuru, qua in manu filij eſt, qua sẽper ſequitur ſamiliamin qua filius est.
Fuiſſe autem eam legem tranſlatam in XIItab. vt & cateras leges regias de patria
potestate, non eſt dubium. Item ait Cõſtitutio, emancipatione reſciſſa. Aliàs emanci-
patio reſcinditur poſt mortem patru à pratore data bon. poſſeſſione contra tab. filio
emancipato praterito, l. ſed cum parrono. ff.de bo. poſſ.l. iij. ſi emancipatus. ff.
de bo poſ-con tab.l. ſi aliquis. C. Th de bo poſ. Aliàs viuo patre. Hac filio fraudi
eſt, illa vſui. Regula eſt, emancipatos liberos in patriam poteſtatem inuitos nõ reuer-
ti, l. vlt.ff. de his, qui ſunt ſui, vel al.iur. Sed excipitur cauſa ingratitudinis, ſicut
regulariter inuiti non emancipantur:ſed excipitur iuſta cauſa, ex qua ſi quis inui-
tus emancipatus ſit, poſſet dici ob cauſam ingratitudinis non poſſe eum redigi in po-
teſtatem:quia nemo inuitus intelligitur accepiſſe beneficium, & regulã iuris, Inui-
te beneficium non datur, ſic accipi, vt nolenti accipere neque detur, ſi non accipiat,
neque ſi accipiat: quia, vt Seneca ait, non accipere: ſed parere videtur. & nemo ac-
cipiendo obligatur quod illi repudiare non licuit. Sed in aliam ſententiam me vocat
pietas paterna & ingrati definitio ſuprà relata. CVIACIVS.
QE muin ſit lereſeinn enme ppntioni hie titulus oſtfidit, que patri datur ate
Filius emancipatus, propter in XII. Ralendas Septembr. Me-
gratitudinem reducitur in patriam
poteſtatem. BALD. nof CoSS.
1. Imppp. VALENT. VALENS,
& GRATIANVS AAA, ad
Pratextatum P.V. J
Ilios,& filias, cterôſ-
ſGel
que liberos ) contu-
maces, qui parentes vel
acerbitate cõuicij, vel cuiuſçun-
que atrocis iniuriæ dolore pul-
ſaſſent d leges f emancipatione
reſciſſar damno libertatis im-
meritæ multari voluerut. Dat.
DE POSTLIMINIO
reuerſis, & redemptis ab
hoſtibus.
TITVLVS LI.
diolani*, Lupicino, & Iouia-
ani, Lupicino, & loul E POSTLIMI-
titudinem, dixit S. tit. j.
2254
ſuccedendo filio: licét
non hoc ſibi expreſsé
ſeruauerit:vt hic ſubii-
cit, & Instit. de leg. ag.
ſucceſ.S fi & ibi fit men r non inſubti-
tio de iſta cõſtitutione. liter he emã-
nEt peculium donare. cipatio dici
ſemper repete, licen¬ poteſtluſtinia-
. A nea. Cont.
tiam eſſe, &c. .. t id eſt habẽ-
o Indignantur. vt ſunt is legis actio-
aduentitia. nam in ca- nem. Contius.
ſtrenſi vel quaſi nihil Quam nõ ha-
retinet: vt sde bo qua es ditaro-
ibe. l eum oportetS. cun eiudl.
auto..:. uell.1S.
p Conſtitutionis moai.
qua eſt in d.l. cum opor-
tet. cum autẽ. & S. hoc
obtinente. vbi dicit pr0
tertia proprietatis, quã
olim habebat, habere * ſie in omni-
bus fere ma-
Iiam vſusfructus:.
dimidiam vſusfructus u. in vno re-
exceptis caſtrẽſibus, vel peni perperam
quaſi, niſi expreſsè re- icriptum, li-
miſerit. In ſeruo autem bertatu.
diſtinguitur:vt S. de pe-
cu eius, qui lib. me.l.j.
DE INGRATISa a Vtrum in-
liberis. gratitudo cau-
Qualiter exeat filiuf. ſa ſit ſufciens
de poteſtate parentis per itimarun a
emancipationẽ, dixit:nüc illegitimatio-
ecõtrà qualiter retraha- nem, v. Roma-
tur in potestatem per in- num ſing. 224.
gratitudinem, dicit.
Elis lC as V sPa-
ter emancipauit fi-
lium: extitit ei poſtea
ingratus: an poſſit eum
reuocare in poteſtatem
ſuam quriturEt dici-
tur quod ſic.
q Pulſaſſent. pro his
etiã cauſis poteſt exhe-
redari:vt in auth. vt ci
de appel-cog.S cauſas. &
S. ſi quis de parétibus. col.
viij. Et nota difficilius
reuocari filium, quam
libertum, qui ex leui
cauſa reuocatur:vt S. de
libert. & eorum lib. l. ſi
manumiſſus.
r Reſciſſa. ſed quo iu-
re?Reſpon. officio iudi-
cis: vt ar. S. de lib. & eo-
rum lib.l.j. licet alij per
accuſationẽingratitudi-
nis:vt ff. de procu.l. ſed&
hæ. S. patronus. & S. de li.
& corum li. l. pen. vbi ea-
dẽ dicimus de liberto.
alij putant per vtilem
rei vindicationem:vt j.
de reuo. do. l. his.
ſ Immerita. nec enim
merentur habere bo-
num, ſi ſint mali:vt j.de
reuo. do l. generaliter.
* In C.Th. eſt.
Ambianis.
nio reuerſis, & redem¬ l al. Iuuino.
ptis ab hoſtibus.
Qualiter b restituitur b Cõtinuatio.
patria poteſtas per ingra-
* delendum
eſt, reuerfis. nec
eſt in C. Th.
Cuiac.
nûc qualiter per ius poſt-
liminij: ſed quia & hi
quandoque redimuntur,
& de his ſubiicit.
PErineteeian bie titulus ad cauſan patrie poteſtatis. Nam in
eo intelligimus patrem ab hoſtious captum deſinere habere filios
in poteſtate: poſtliminio verô reuerſum tam filios, quam omnia ſua
in poteſtatẽ recipere: quia fingitur retrô in ciuitate fuiſſe:id eſt, nun-
quam ab hostib. captus fuiſſe, & hec eſt, qua dicitur fictio poſtliminij.
Alia eſt fictio legis Cornelia, qua captiuus defunctus apud hoſtes eo
2BBBb 4
momento