Iustinianus <Imperium Byzantinum, Imperator, I.>: Corpus Ivris Civilis Ivstinianei (Band 5,2): Institutionum, Sive Primorvm Totivs Ivrisprudentiae Elementorum Libri Quatvor: Omnia à mendis quàm accuratissimè repurgata, atque vindicata (Lyon, 1627)

467 Inſtitutionum Imperialium Libiiij. 468

a S Quaſi ex maleficio. Hæc actio eſt velut ex maleficio: quia
plerumque in imperitum iudicem datur. Imprudentia vero iu-
dicis prolata ſententia ix àdu& ipépe ir,r, d’’s émo,
quemadmodum Ariſt ſeribit lib v.Eth-GYA.
a q Videbitur.vt ſi dubitauit circa legem Fuſiam Caniniam, du-

autem hac actione propter hoc quis condemnatus eſt, quod hoſpes, vet
quus alius de cœnaeulo deiecit, merito ei in faa ur quo vetu uudes ee
quidam adnotarunt CViAc. auu. quod & alij
J Cui ſimilis. Quia & hc, & illa eſt quaſi ex maleficio: Ca-

terum peenæ ſunt diuerſ. Et hec quidem popularis eſt, illa

rius puniatur. ſi autem
m l. illa, Gallus Aqui-
e Et idem ſi lius. mitius a puniatur:
fuerit ſecutus & hoc quando b non
inteftn, fuit data pecunia iudici,
Roounin na vel promiſſa: alias gra-
lege, qua ha¬ ues pœn ſequerentur:
bet plures in- ve Cod de pœna iu, qui
tellete, leet ma, iudiea. Auth. nouo
ille nõ ſit com ure & facit adhoc reſp.
munls, ut diet ,.
Bartolan l. cum ffde va. & extraord. cog.
prolauu n finſſ lfin. Accvnns
de re iudic. va¬ Item is ex cuiu cœna-
leret tamé R cul. I CASVS. Iaun
lis ſententi: vidiſtis vnum exem-

..L1:
ret appelaio plum vbi obligatus eſt

ne, & iudex ap aliquis non ex contra-
pellationis ctu, neque ex quaſi cõ-
poſſet ſequi a tractu, neque ex male-
liam opini ficio:ſed ex quaſi male-

nen & aliun fcio eſt obligatus, Mo-

& retractare, dô ponit hic aliud exẽ-
vel confirmare plu:vt ecce, Si de cœna-
ſententiam: vr culo alicuius fuerit ali-
n lat és quid eiectun, veleſu-
hoc autem iue s a.11.:
diciumin fin e. lumex quo aliquis la-
de damannſeDe ditur, iſte de cuius coœ-
has materia vi- naculo illud eiicitur, vel
de lutius per effunditur, eſt obligat,
ani ſ fui, Pon ex contractu, ne-
t Nam ſi uit que ex quaſi contractu,
data, iudex te-¬P..c.:.....
eturex dei, net es maleſieio quia
ooartin l ſi ipſe non eiecit; ſed ex
iluufamlias., quaſi maleficio, id eſt.
udex.f. de iu quoad id quod immi-
dicis.. net, quaſi deliquiſſe
t Aut vxoris. : eax ..
gid, Per. ideatur, eo quod vſus
4 Scilicet fa- eſt opera malorum
cile, aliàs non hominum. Et poſſum
tenetur Egi coniungere ſequentem
er. ...I.s. A
tvnde vbi lex verſiculum, ſi ex certa
oſderat quid ſeientia non fatin vt per
poteil euenire exempla diinguam.Et
non debemus ſumus in verſi. Cui ſi-

vtique peccaſſe aliquid intelli-
gitur, licèt per imprudentiam;
ide videtur quaſi ex maleficio
teneri: & in quantum de ea
re quum religioni iudicantis
videbitura, poenam ſuſtine-

bit.

Si ex adibus quas quis inhabi-
tat, quidpiam deiectum, effusûmve
fuerit, quod tranſeunti damnum
intulerit, aut ca parte qua vulgo
tter fit, aliquid ſuspenſum habeat,
cuius caſus periculoſus ſit ex quaſi
delicto obligatus, pœnas hic deſcri-
ptas incurrit.

1. Item is ex cuius cœna-
culo vel proprio ipſius, vel con-
ducto, vel in quo gratis habi-
tatP, deiectum, effusumve ali-
quid eſt, ita vt alicui noceret;
quaſi ex maleficio obligatus in-
telligitur. Ide autem non pro-
prie ex malehcio obligatus in-
telligitur; quia plerumque ob
alterius culpam tenetur, aut
ſerui, aut libeti 4. Cui ſimilis y
eſt is qui ea parte qua vulgô
iter fieri ſolet, id poſitum, aut
ſuſpẽſum haber, quod poreſt J,
ſi ceciderit, alicui nocere
quo caſu pœnat decem aureo-
rumf conſtituta eſt. De eo ve-

rô quod deiectum, effusumve
eſt, dupli, quantum damni da-
tum ſit, conſtitura eſt actiog.
Ob hominem verô liberum oc-
ciſum, quinquaginta h aureo-
rum pœna conſtituitur, Si verô
viuat, nocitumque ei eſſe dica-
tur, quantum ob eam rem ¬
quum iudici videtur, actio da-
tur i. Iudex enim computa-
re debet mercedes medicis prœ-
ſtitas, cœteraque impendia qu
in curatione facta ſunt: prœtereà
operas quibus caruit, aut cari-
turus eſt ob id quod inutilis eſt
factus T.

Si ex cœnaculo fili habitantis
ſeorſum à patre aliquid fuerit pro-
tectum, vel aliquid fuerit appen-
ſum, vel fecerit litem ſuam, pater
non tenetur. AET.

2. J Si filiusfamiliàs ſeor-
ſuml à patre habitauerit, &
quid ex cenaculo eius deiectu,
effusumve fuerit; ſiue quid poſi-
tum, ſuſpensumve habuerit, cu-
ius caſus periculoſus eſt: Iulia-
no placuit in patrem nullam eſ-
ſe m actionem: ſed cum ipſo filio
agendum eſſe. Quod & in filio-
familiàs iudice obſeruãdum eſt,
qui litem ſuam fecerit.

priuata ex primo capi-
te, populari ex ſecun-
lohec hredibus non
datur, illa datur heredi-
bus ex primo capite:
hc annua eſt, illa per-
petua ex primo can-
Cer, primo capite.
c JId poſitum, licet ipſe
non poſuerit.
d Si ceciderit. non
enim expectatur vt no-
ceat.
e Pna prſtanda.
f J Decem aureorum.
vel a ſolidorum:vt ffade
his qui deie. vel effu. l. ſi
vero. . prator. & . fi. &
tunc dicas actionem in
factum fore aunuamvr
f de popul act lſfi. Cieatieun
Es Constituta eſt afti. iere ul-
perpetua, qua hœredi letiaaio:
aamrr ſel n heedeun qoi arrun
non datur: ve f de hu dinataſſt
qui deie, vel efful ſi vers. eud uap.
Shuc auten actio.
Quinquaginta.
ideôh ceta pona ſta Conttnis
tuitur, quia non poreſt Popter iaſti,

aſtimatio liberi cor- uuiiss tpe
is fieri: vr ff ad len compuratio
poris fieri: vt ff ad leg. liberi hominis

Rho de iac.l. ij.SSj-Et cõ¬ fait lſidaddes.
petit hac actio intra aſi qu mulie-
annum, & nec haredi, tllas Au-
nec in haredem datur, ll
cûm ſit penalis, & po-
pularis: qua prius da-
tur ei, cuius magis in-
tereſt: vt ffade hus qui de-
iec, vel eſfu. l. ſi vero. S.
qua autem.
i JActio datur. Perpe-
tua ſibi: ſed alij, putà

a Aurer
ſaidut le&

requtere quid milu eſt. Iam vidiſtis duo exempla in quibus eſt obligatus ex
atualiret quaſi maleficio: adhue pouit aliud exemplum parum dife-
uarteg Pen. rens à ſecundo. Ecce ſi aliquis habebat alquid poſitum, vel
ſuſpenſum ſuper viam publicam, quod nocere poſſet tranſeun-
tibus: qui ita patitur poſitum, vel ſuſpenſum, tenetur ex qua-
ſi delicto, vel maleficio, quanquam nemo laſus fuerit, dum
amen id quod poſtun eſt, vel appenſun, ladere poſit ali-

hœredi pro eo, ſi mortuus eſt, annalis datur: vr ff.de his qui deiec.
vel effu lſi verô plures.S. hac autem actio, ibi, ſed ſi libero &c.
Eſt factus quia difficillimum eſt ſtimare futuras operas.
Si filiusfamiliàs, &c. CASVS. Suprà dictum eſt, quod ſi ali-
quid de hoſpitio patrisf. eiectum, vel effuſum ſit, quod alicui
nocuerit: vel ſi aliquid poſitum, vel ſuſpenſum fuerit ſupra viam
publicã, cuius caſus tranſeuntibus ſit periculoſus, qualiter aga-

c Quia dubid
e quia duv.
uet, & quam-
diu erit vtilis
ad operãdum.
Agid Per.

quem, ſi ceciderit: & punitur ex ſecundo edicto de eiectis &
effuſis, inx. aureis: licêt nihil nocuerit. Non enim inſpicitur
hic euentus: ſed quid euenire poreſt. In eiéctis verô, vel effu-
ſis tunc demum puniendus eſt quis, cum per eiectum, vel ef-
fuſum alicui nocitum fuerit. Sed Domine pro Deo, qu eſt
pœna de eiectis, vel effuſis? Et reſpon, dominus Iuſtinian, quod
ex primo edicto de ciectis, vel effuſis pœna eſt tripli damni da-
ti. Si autem liber homo interfectus fuerit per eiectum, vel effu-
ſum: tunc conſtitura eſt poena quinquaginta aureorum. Si au-
tem veniat liber homo, & per eiectum, vel effuſum ei nocitum
ſit, tunc punitur in quantum indici quum videbitur. Debet
enim iudex computare impendia in curatione facta, & operas
eius, quibus caruit:forté ſi ſeriptor manu dextra mutilatus eſt,
vel alibi eſt vulneratus, ita quod ſcribere non poreſt: vel qui-
bus cariturus eſt: vt putà ſeriptor eſt, & manus eſt ei abſeiſſa,
qua ſcribere ſolebat. quod tamen difficillimum eſt enarrare, di-
cit Gloſſ quod non referas ad impendia, ſed ad operas, quibus
caruit, &c. Licet enim ita eſſet, quod ſolebat quolibet anno de-
cem libras ſeribendo lucrari: non tamen propter hoc ſequitur
quod in poſterum facerer. Poſſer enim contingere quod non
inueniret qui operas ſuas conduceret. & boc vult dicere litera
iſta. h.d. Franc. de Aret.
J Habitat. hoſpes plané non tenetur: ſed is qui hoſpitium
dederit-ut ſ de bis qui deiec vel efful.jS-pe. ADDITIO. Nota
quod quandoe quis debe citariad domun ſolitz habitationis,
r de n ’al ad hoſpitiumiuxta lai. pratr, & ibi lat?
A J Quia plerumque ob alterius Et hoc quidem caſu cum ipſe
Puu ueteui emu ni pen editeae vonnen egoaſaan le
gendum eſſe in l.v.5cm utẽffde his qui effud. vel deiec. Cum

tur contra parremfa ex edicto de ciectis, vel effu. Sed pone quod
ex domo alicuius filiifa. ſeorſum à patre habitantis fuerit ali-
quid ciectum, vel effuſum, quod alicui tranſeunti nocuerit, vel
aliquid habuit appenſum. &c.quid iuris in iſto caſu? dabiturne
actio in patrem? Et reſpond. Iuſtinian, qud non dabitur in pa-
trem aliqua actio, nec etiam actio ex peculio: ſed contra filium-
famil eſt agendum. Hoc etiam idem obſeruandum dicit litera
in filiofamil. iudice, qui per imperitiam ſuam litem ſuam fe-
cit, & per imprudentiam ſuam. Hoc autem exponunt quidam,
quod ſi filiusfa per imperitiam litem ſuam fecerit:ſi ſeorſum à

cum patre habitauerit, pater de peculio tenetur. Sed Guido pro
conſtfanti ponit quldſi ſiusſfa per imperitian liren ſuan ſe.
cerit, ſiue ſeorſum habitauerit à parre, ſiue cum patre, hoc non
refert. Semper enim filius tenetur in ſolidum:pater autem, pe-
culio tenus, & gloſſat ſecundûim quod in Gloſſa ordinaria eſt.
Idem eſt in filiofamil. quoad hoe, ſcilicet vt ſemper teneatur fi-
liusfa.in ſolidum, ſiue cum patre habitauerit, ſiue ſeorſum à pa-
tre: ſed tamen quando filius litem ſuam facit, parer tenetur de
peculio, licét filius ſeorſuim habitauerit, quanquain in caſu
quando filiusfam aliquid appoſitum habet quod nocere poſſit,
pater non teneatur. Franc.
l J Seorſum. i ſeparatus à parre.
m Nullam eſſe. etiam de peculio:vr ffde his qui deiet vel effu.
ljjSſi filiufami d.
n j Litem ſuam fecerit. ſcilicet ſi ſine patre habitauerit-aliàs pa-
ter de peculio tenetur: v ffde iudie. l filiusfamilias. ſecundum
Ioan 2. Vel dic idem, ſcilicet vt teneatur ipſe filiusfamilias, ſiue
habitet cum patre, vel non. Sed ſecundûm Azonem pater hic
tenetur de peculio, vt dictum eſt per lffds his qui deiee vel affu.

ljj S ſi filiufam. Filio verô condemnato, & ibi pater tenetur de
peculio;

patre habitauit, non tenetur pater etiam de peculio. Si autem

d Die vt in l.
peculii aute.
ſius autem.

de pecu.