DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.2602#0300
557
t urelaeti ſine a prparatione datur querela haredi hodie.
o gapara, a T Danur, niſ b’in duobus caſbus Pimus cuin aitur ado-
peras contra libertum, & moritur patronus extranco harede re
licto, ad quem non tranſeunt oper etiam lite conteſtata vff-
de oper liber.Iſi operarum iudicio. Secundus in parre repetéte do¬¬
ta hodie datur
hredi.
bOpera liber
to impoſite nõ de oper.ioer y r e
tranſennt ad tem filiæ, qua à viro di-
haredem ex- erterat, ſi decedat pater
traneu. extraneo hrede reli-
ciomn aua eto, etiam lite conteſta-
bus caſibus ta;vt C. de rei vxoact.l.
haredibus vnica.SS videamus. A D¬
dantur. DITIO. Nam eo ipſo
quod parer moritur, vel
aliter filia efficitur ſui
iuris; ſtatim actio con-
ſolidatur in filiam, vt
dito. videamus. licèt
pater fuerit litem con-
teſtatus: & ſic propter
hoc non facit tranſitum
in ſuum haredem. &
fie eſt ſpeciale in dote,
quia eſt proprium pa-
trimonium filiæ, vi l-ii.
J ſed virum in fin. ff. de
mino. & facit l. Pom-
ponius Philadelphus. ff.
fami. erciſcun Angelus.
b Tranſeunt. niſi
bus caſous in duobus caſibus. Pri-
contra hare. mus in actione de do-
des dantur. lo, vtC de dolo.l fin. Se-
cundus in retractio-
ne alicuius in ſeruitu-
tem, vel libertinitatem
qui per colluſionẽ pro-
nunciatus fuerat inge-
nuus, ve ffns de ſtade-
funct. l. j. S. ſed inter-
dum.
Supereſt.) CASVS.
Omnia qu iam dixi à
princip, tit. vſque nunc,
in duobus conſiſtunt,
ſeilic. in vita, & tranſiru
actionum. Modô vult
dicere de officio iudi
cis, & parum defecit
quod non poſuit hunc
totum ti de offi, iud. ſed
reſiduum ſeruer vſque
ad tit ſpecialem de offi.
iud dicit ergo Iuſt. Vo-
l0 quod vos ſciatis,
Penales a¬
tiones duo-
quod ſi ille qui conuenitur, ante condemnationem ſatisfa-
ciat: offiiud conuenit eum abſoluere, licèt erat talis qui debe-
bat condemnari. Et licet iſtud iudicium de lui natura debebat
eſſe condemuatorium:per ſolutionem tameu aute condemna-
De exceptionibus. Tit. xii.
dantura, & contra hœredes
tranſeunt .
Si pendente adhuc iudicio reus
ſatisfecerit, ab obſeruatione iudici
abſoluendus eſt.
2. J Supereſt evt admonea-
mus, quôd ſi ante rem iudica-
tam is cum quo actum eſt, ſatis-
faciat actori; officio iudicis con-
uenit eum abſoluere l: licet in!
ea cauſa fuiſſer iudicij accipien-
di tempore, vt damnari deberet.
& hoc eſt quod anteà vulgô di-
cebatur, omnia iudicia abſolu-
toria eſſe.
DE EXCEPTIONIBVS.
TITVLVS XIII.
Inſtitutæ idcircô fuerunt exce-
ptiones, vt qui ipſo iure obnoxi
ſunt, in quas petitorum actiones
excludant: quod exemplis aperi-
tur.
Equitur vt de exce-
prionibus diſpicia-
mus. Comparat
C auté ſunt exceptio-
nes defendendorum eorumſ
gratia cum quibus agitur. Sepe
enim accidit, vt licêt ipſa perſe-
cutio qua actor experitur, iuſta
ſit; tamen iniqua ſit aduerſus
eum cum quo agitur.
558
ſeire debes, quôd inuentæ ſunt, ſeu inſtitutæ exceptiones ad de-
fenſiones reorum ſunt enimarma reouirre
tingit, quod actiu comperens actori, prima
uenter enim con-
facie iuſta videtur:
iniquum tamen eſſer reum condénare, vt puta ſi metu coactus
aliquid promiſit:& ide datur reo contra actorem exceptio de
2. Verbi gratia, ſi metu coa-
ctus, aut dolo inductus , aut
errore lapſus, ſtipulanti Titio
promiſiſtii quod non debue-
ras promittere: palam eſt, iure
ciuili te obligatum eſſe : &
actio qua intenditur-dare te o¬
ortere, efficax eſt l: ſed iniquum
eſt , te condemnari: ideoque
datur tibi exceptio, Quod me-
tus cauſa P, aut Doli o mali, aut
in factumP compoſita a, ad im-
pugnandam actionem.
Qui futuræ numerationis ſpe
mutuum recepiſſe ſcriptis faſſus
fuit, exceptione non numeratæ pe-
cuniæ tutus eſt.
3. J Idem iuris eſt, ſi quis
quaſi credendi cauſa pecuniam
(à te ) ſtipulatus fuerit, neque
numerauit. Nam eam pecuniam
à te petere poſſe eum certum
eſt: dare enim te oportet, cûm
ex ſtipulatione tenearis. Sed
quia iniquum eſt, eo nomine te
condemnari, placet exceprione
pecuniæ non numerat te de-
fendi debere. Cuius tempora
nos (ſecundûm quod iam lupe-
rioribus libris ſcriptum eſt)
conſtitutione noſtra coarcta-
uimus.
Si debitori creditor non petere
pactus fuerit, ex pacto pracedens
ſed non eſt efficax, quantú ad opem exactionis. 2. Vel dic, effi-
cax eſt inſpecto genere, nam prima facie condemnatus videtur:
dolo, vel exceptio quod
metus cauſa. Omnis e¬
nim exceptio adinuen-
ta fuit ad actionem im-
pugnandam.h.d. Frane.
de Aret.
e Comparate. aliàs
inuentz. AccvRs.
f Eorum. ſcilicet reo-
rum. Nam a ipſi ſunt a Rei impro-
cum quibus agitur: vr prie agere di-
fde iureiur li, in prin cuntur eu p
& in Seeu a uir quo?
g Iuſta ſi. prima fa¬ coligit Ange-
cie. ACCVRS. lus, atoru ver-
h Dolo inductus. hoc bo in ſtaturo,
eſt in ſtricti iuris iudi¬ eun non in-
cis: in bona b Edei au- E Dolus dains
tem iudiciis ipſo iure cauſam cõna-
non tenet contractus: ctui an, & que
ffde dolo. l. & eleganter. modo reddat
in prineip. Accvastvs. ontratuipſe
ADDITIO. Hoc ve de ve tue outé.
rum in odium doloſi, i additione.
ſed in ſui priudicium
tenet contractus: & ex
eo poteſt conueniri, ni-
ſi lex reſiſtat actui, quia
tune ex neutra parte
datur actio: vt eſt in glo.
l. à Diuo Pio ff de ritu
nuptia. in gloſſij. & Bart.
in l.j. Cod. plus vale quod
agi. Angel.
iy Promiſiſti. credens
te debere, cûm non de.
beres: vt hie, ſff. de ex-
cept. dolil .ScireaC.
E bllpatum eſſe. ſei un ait a
inſpecto iuris rigore: de propoſitum:
æquitate obligatus non quia luquitur
es:ur ffade lib. cau. l. vel quando ſtipu-
obligatuu eſt. . obligt. latie it ſine
6 de verl ſigni i ſ auſa-hie ver
creditor quæ lunt côtra. lecus.
l 5 Effcax eſt ſcilicet
in ſui ſubſtantia. Nam
ciuiliter, & naturaliterd d Quia coacta
bligatus, & pure: etiam volun-
eſt obligatus, & purei pas, eſ volun-
tas. Angel. Et
tamen Faber
e Sed ſecõdum
Angel hic tex.
ſed inſpecta qualitate: quia ſit dolo facta, & metu, vel ſimili notat, ciuiliter
cauſa impediatur, eſt inefficax & ita expone in ſeq-caſu.
m J Iniquum eſt. Nota quôd contra iniquitatem: & ſie econ-
tantum obli-
gari, qui coa-
tionem factum fit abſolutorium. & hoc eſt quod vulgô dicitur,
omnia iudicia eſſe abſolutoria. Franc.
e Cõtinuat di- cJ Supereſt. Hac de vita, & tranfitu actionum, ſecõdûm quod
ca dicendis. in rubrica promiſit, dicta ſuntnue de iudicis officio dicit: quod
cûm exponere debeat: iam pauca, vt modicuin reſpiret, deli-
berat:nam conceptum ſermonem quis retinere poteſt?quia igi-
tur iam concepit in animo tractare de offi iudi quomodo po-
terit tacere, quin dicat aliquid hie?
d Abſoluere. ab obſeruatione iudicij nam principalis cauſa
eſt ſublata ſolutione: vt ſuprquib. mo tol oblig. in princip.
DE EXCEPTIONIBVS.
Quia I exceptio tenet vicem actionis: vt ff. de exceptio. l. j. ide9
poſt actiones ponit de exceptionibus. Vel quia de armis actorum
videmus, & de reorum armis videndum eſteide dicit, vi ſequitur.
ACCVRSIVS..
Equitur. Totus iſte titulus diuiditur s in quinque partes
principales. Primô continuat ad præcedentia rubricã. Se.
eundô ponit cauſam quare fuerint exceptiones inuentæ. Tertiô
id demonſtrat per exẽpla tam in actionibus realibus, quam in
perſonalibus. Quartô ponit duplicem, vel potius triplicẽ diui-
ſionem exceptionum. Quintô id exemplificat. Secúda ibi:Com
parata ſunt. Tertia ibi: Verbi gratia. Quarta ibi in S appeãtur vel
potibs in s aais Q’ qua ibi perpers, & peren
ptoriaCASV S. Viſo de actionibus, ſequitur ldicit Iuſtin. lvt de
exceptionibus videamus. Et domine Iuſtinia. pro Deo inſtrua-
tis nos competenter materiã de exceptionibus.Frater, dicit ipſe
f Cõtinuatio.
g Diuiſio.
cus promiſe-
rit.
e Quis autem
metus in hoc
requiratur, ha-
trà ex quitate datur reo exceptio. l. qui aquitate. ff. de doma.
except. Angelus..c...
n S Metus cauſa. hoc quando S metu fuit compulſus.
o J Doli. hoc quando inductus fuit per dolum. ...
p I Infatum redde ſingula ſingulis propoſitis cauſis ſecudum tern mtme me
loan ſSed nbnne hoe tertio caſu, ſeilicet quando per errorern, ſe por ali
promiſit, datur doli exceptio? Certé ſicevt iade do ma except lu. eaſſ, nempe.
.circa. Quare die, quod hc actio in factum eſt proponéda in quod ſit vel
ſubſidium doli exceptionis, ſc.contra parronum, & parentem, mortis, vel cor
coutra quos turpes exceptiones non opponuntur: vu df de de
ma except l apud Celſum.S aduerſ& ita hie acipitur- Ace vn s eun poſme.
e In factum compoſita. Quod ait compoſit, ad ſolam exceptio un ceſſante
nem in factum referendum eſt, quæ & in factum concepta di ſoluétem non
citur. l. quod de bonis.ad legem Falcid. Eſt autem hac erroris ex- poſſe repetere,
ceprio Culce.. tn u -m¬:. quonian ſol-
Idem iuru) CASVs. Iam dixi vobis vnum exemplum, in eermplum, in eefatvfee-
quo videtur quum prima facie, vt actor debeat obtinere: ini¬ luditvix tun
quum tamen inſpecta perſona rei, quia competenti excep. po¬ actioni, tõ me-
teſt ſe defendere. Et de hoc codem recito vobis hie aliud exem tus exceptio-
plum, ſeilicet de eo qui cauſa credendi pecuniamſtipulatus eſt free ſ font
pecuniam ſibi redi: & poſteà pecunian non numerauit. vnde Simni epp-
ſi agat ſtipulator, competit promiſſori except. non numerata e mems du-
pecunia h.d. Franc de Aret. raret, qui pro-
qJ Sriptum eſt. ſuprà, de lit obhi .E -a.--... miſſiunis te
rj Conttrutione vr Cde non nume peu l in contratiuu r i tt
Pratereà ſi debitor lCASvs, Iam vidiſtis duo exempla in qui. r eduede
us prina faedeie vquid a ctur deoeatoooineree init cau-
quu tamen videtur, inſpecta perſona rei, quia cõpetenti excep.
sSSs 4 ſe de
Inſtitur.
t urelaeti ſine a prparatione datur querela haredi hodie.
o gapara, a T Danur, niſ b’in duobus caſbus Pimus cuin aitur ado-
peras contra libertum, & moritur patronus extranco harede re
licto, ad quem non tranſeunt oper etiam lite conteſtata vff-
de oper liber.Iſi operarum iudicio. Secundus in parre repetéte do¬¬
ta hodie datur
hredi.
bOpera liber
to impoſite nõ de oper.ioer y r e
tranſennt ad tem filiæ, qua à viro di-
haredem ex- erterat, ſi decedat pater
traneu. extraneo hrede reli-
ciomn aua eto, etiam lite conteſta-
bus caſibus ta;vt C. de rei vxoact.l.
haredibus vnica.SS videamus. A D¬
dantur. DITIO. Nam eo ipſo
quod parer moritur, vel
aliter filia efficitur ſui
iuris; ſtatim actio con-
ſolidatur in filiam, vt
dito. videamus. licèt
pater fuerit litem con-
teſtatus: & ſic propter
hoc non facit tranſitum
in ſuum haredem. &
fie eſt ſpeciale in dote,
quia eſt proprium pa-
trimonium filiæ, vi l-ii.
J ſed virum in fin. ff. de
mino. & facit l. Pom-
ponius Philadelphus. ff.
fami. erciſcun Angelus.
b Tranſeunt. niſi
bus caſous in duobus caſibus. Pri-
contra hare. mus in actione de do-
des dantur. lo, vtC de dolo.l fin. Se-
cundus in retractio-
ne alicuius in ſeruitu-
tem, vel libertinitatem
qui per colluſionẽ pro-
nunciatus fuerat inge-
nuus, ve ffns de ſtade-
funct. l. j. S. ſed inter-
dum.
Supereſt.) CASVS.
Omnia qu iam dixi à
princip, tit. vſque nunc,
in duobus conſiſtunt,
ſeilic. in vita, & tranſiru
actionum. Modô vult
dicere de officio iudi
cis, & parum defecit
quod non poſuit hunc
totum ti de offi, iud. ſed
reſiduum ſeruer vſque
ad tit ſpecialem de offi.
iud dicit ergo Iuſt. Vo-
l0 quod vos ſciatis,
Penales a¬
tiones duo-
quod ſi ille qui conuenitur, ante condemnationem ſatisfa-
ciat: offiiud conuenit eum abſoluere, licèt erat talis qui debe-
bat condemnari. Et licet iſtud iudicium de lui natura debebat
eſſe condemuatorium:per ſolutionem tameu aute condemna-
De exceptionibus. Tit. xii.
dantura, & contra hœredes
tranſeunt .
Si pendente adhuc iudicio reus
ſatisfecerit, ab obſeruatione iudici
abſoluendus eſt.
2. J Supereſt evt admonea-
mus, quôd ſi ante rem iudica-
tam is cum quo actum eſt, ſatis-
faciat actori; officio iudicis con-
uenit eum abſoluere l: licet in!
ea cauſa fuiſſer iudicij accipien-
di tempore, vt damnari deberet.
& hoc eſt quod anteà vulgô di-
cebatur, omnia iudicia abſolu-
toria eſſe.
DE EXCEPTIONIBVS.
TITVLVS XIII.
Inſtitutæ idcircô fuerunt exce-
ptiones, vt qui ipſo iure obnoxi
ſunt, in quas petitorum actiones
excludant: quod exemplis aperi-
tur.
Equitur vt de exce-
prionibus diſpicia-
mus. Comparat
C auté ſunt exceptio-
nes defendendorum eorumſ
gratia cum quibus agitur. Sepe
enim accidit, vt licêt ipſa perſe-
cutio qua actor experitur, iuſta
ſit; tamen iniqua ſit aduerſus
eum cum quo agitur.
558
ſeire debes, quôd inuentæ ſunt, ſeu inſtitutæ exceptiones ad de-
fenſiones reorum ſunt enimarma reouirre
tingit, quod actiu comperens actori, prima
uenter enim con-
facie iuſta videtur:
iniquum tamen eſſer reum condénare, vt puta ſi metu coactus
aliquid promiſit:& ide datur reo contra actorem exceptio de
2. Verbi gratia, ſi metu coa-
ctus, aut dolo inductus , aut
errore lapſus, ſtipulanti Titio
promiſiſtii quod non debue-
ras promittere: palam eſt, iure
ciuili te obligatum eſſe : &
actio qua intenditur-dare te o¬
ortere, efficax eſt l: ſed iniquum
eſt , te condemnari: ideoque
datur tibi exceptio, Quod me-
tus cauſa P, aut Doli o mali, aut
in factumP compoſita a, ad im-
pugnandam actionem.
Qui futuræ numerationis ſpe
mutuum recepiſſe ſcriptis faſſus
fuit, exceptione non numeratæ pe-
cuniæ tutus eſt.
3. J Idem iuris eſt, ſi quis
quaſi credendi cauſa pecuniam
(à te ) ſtipulatus fuerit, neque
numerauit. Nam eam pecuniam
à te petere poſſe eum certum
eſt: dare enim te oportet, cûm
ex ſtipulatione tenearis. Sed
quia iniquum eſt, eo nomine te
condemnari, placet exceprione
pecuniæ non numerat te de-
fendi debere. Cuius tempora
nos (ſecundûm quod iam lupe-
rioribus libris ſcriptum eſt)
conſtitutione noſtra coarcta-
uimus.
Si debitori creditor non petere
pactus fuerit, ex pacto pracedens
ſed non eſt efficax, quantú ad opem exactionis. 2. Vel dic, effi-
cax eſt inſpecto genere, nam prima facie condemnatus videtur:
dolo, vel exceptio quod
metus cauſa. Omnis e¬
nim exceptio adinuen-
ta fuit ad actionem im-
pugnandam.h.d. Frane.
de Aret.
e Comparate. aliàs
inuentz. AccvRs.
f Eorum. ſcilicet reo-
rum. Nam a ipſi ſunt a Rei impro-
cum quibus agitur: vr prie agere di-
fde iureiur li, in prin cuntur eu p
& in Seeu a uir quo?
g Iuſta ſi. prima fa¬ coligit Ange-
cie. ACCVRS. lus, atoru ver-
h Dolo inductus. hoc bo in ſtaturo,
eſt in ſtricti iuris iudi¬ eun non in-
cis: in bona b Edei au- E Dolus dains
tem iudiciis ipſo iure cauſam cõna-
non tenet contractus: ctui an, & que
ffde dolo. l. & eleganter. modo reddat
in prineip. Accvastvs. ontratuipſe
ADDITIO. Hoc ve de ve tue outé.
rum in odium doloſi, i additione.
ſed in ſui priudicium
tenet contractus: & ex
eo poteſt conueniri, ni-
ſi lex reſiſtat actui, quia
tune ex neutra parte
datur actio: vt eſt in glo.
l. à Diuo Pio ff de ritu
nuptia. in gloſſij. & Bart.
in l.j. Cod. plus vale quod
agi. Angel.
iy Promiſiſti. credens
te debere, cûm non de.
beres: vt hie, ſff. de ex-
cept. dolil .ScireaC.
E bllpatum eſſe. ſei un ait a
inſpecto iuris rigore: de propoſitum:
æquitate obligatus non quia luquitur
es:ur ffade lib. cau. l. vel quando ſtipu-
obligatuu eſt. . obligt. latie it ſine
6 de verl ſigni i ſ auſa-hie ver
creditor quæ lunt côtra. lecus.
l 5 Effcax eſt ſcilicet
in ſui ſubſtantia. Nam
ciuiliter, & naturaliterd d Quia coacta
bligatus, & pure: etiam volun-
eſt obligatus, & purei pas, eſ volun-
tas. Angel. Et
tamen Faber
e Sed ſecõdum
Angel hic tex.
ſed inſpecta qualitate: quia ſit dolo facta, & metu, vel ſimili notat, ciuiliter
cauſa impediatur, eſt inefficax & ita expone in ſeq-caſu.
m J Iniquum eſt. Nota quôd contra iniquitatem: & ſie econ-
tantum obli-
gari, qui coa-
tionem factum fit abſolutorium. & hoc eſt quod vulgô dicitur,
omnia iudicia eſſe abſolutoria. Franc.
e Cõtinuat di- cJ Supereſt. Hac de vita, & tranfitu actionum, ſecõdûm quod
ca dicendis. in rubrica promiſit, dicta ſuntnue de iudicis officio dicit: quod
cûm exponere debeat: iam pauca, vt modicuin reſpiret, deli-
berat:nam conceptum ſermonem quis retinere poteſt?quia igi-
tur iam concepit in animo tractare de offi iudi quomodo po-
terit tacere, quin dicat aliquid hie?
d Abſoluere. ab obſeruatione iudicij nam principalis cauſa
eſt ſublata ſolutione: vt ſuprquib. mo tol oblig. in princip.
DE EXCEPTIONIBVS.
Quia I exceptio tenet vicem actionis: vt ff. de exceptio. l. j. ide9
poſt actiones ponit de exceptionibus. Vel quia de armis actorum
videmus, & de reorum armis videndum eſteide dicit, vi ſequitur.
ACCVRSIVS..
Equitur. Totus iſte titulus diuiditur s in quinque partes
principales. Primô continuat ad præcedentia rubricã. Se.
eundô ponit cauſam quare fuerint exceptiones inuentæ. Tertiô
id demonſtrat per exẽpla tam in actionibus realibus, quam in
perſonalibus. Quartô ponit duplicem, vel potius triplicẽ diui-
ſionem exceptionum. Quintô id exemplificat. Secúda ibi:Com
parata ſunt. Tertia ibi: Verbi gratia. Quarta ibi in S appeãtur vel
potibs in s aais Q’ qua ibi perpers, & peren
ptoriaCASV S. Viſo de actionibus, ſequitur ldicit Iuſtin. lvt de
exceptionibus videamus. Et domine Iuſtinia. pro Deo inſtrua-
tis nos competenter materiã de exceptionibus.Frater, dicit ipſe
f Cõtinuatio.
g Diuiſio.
cus promiſe-
rit.
e Quis autem
metus in hoc
requiratur, ha-
trà ex quitate datur reo exceptio. l. qui aquitate. ff. de doma.
except. Angelus..c...
n S Metus cauſa. hoc quando S metu fuit compulſus.
o J Doli. hoc quando inductus fuit per dolum. ...
p I Infatum redde ſingula ſingulis propoſitis cauſis ſecudum tern mtme me
loan ſSed nbnne hoe tertio caſu, ſeilicet quando per errorern, ſe por ali
promiſit, datur doli exceptio? Certé ſicevt iade do ma except lu. eaſſ, nempe.
.circa. Quare die, quod hc actio in factum eſt proponéda in quod ſit vel
ſubſidium doli exceptionis, ſc.contra parronum, & parentem, mortis, vel cor
coutra quos turpes exceptiones non opponuntur: vu df de de
ma except l apud Celſum.S aduerſ& ita hie acipitur- Ace vn s eun poſme.
e In factum compoſita. Quod ait compoſit, ad ſolam exceptio un ceſſante
nem in factum referendum eſt, quæ & in factum concepta di ſoluétem non
citur. l. quod de bonis.ad legem Falcid. Eſt autem hac erroris ex- poſſe repetere,
ceprio Culce.. tn u -m¬:. quonian ſol-
Idem iuru) CASVs. Iam dixi vobis vnum exemplum, in eermplum, in eefatvfee-
quo videtur quum prima facie, vt actor debeat obtinere: ini¬ luditvix tun
quum tamen inſpecta perſona rei, quia competenti excep. po¬ actioni, tõ me-
teſt ſe defendere. Et de hoc codem recito vobis hie aliud exem tus exceptio-
plum, ſeilicet de eo qui cauſa credendi pecuniamſtipulatus eſt free ſ font
pecuniam ſibi redi: & poſteà pecunian non numerauit. vnde Simni epp-
ſi agat ſtipulator, competit promiſſori except. non numerata e mems du-
pecunia h.d. Franc de Aret. raret, qui pro-
qJ Sriptum eſt. ſuprà, de lit obhi .E -a.--... miſſiunis te
rj Conttrutione vr Cde non nume peu l in contratiuu r i tt
Pratereà ſi debitor lCASvs, Iam vidiſtis duo exempla in qui. r eduede
us prina faedeie vquid a ctur deoeatoooineree init cau-
quu tamen videtur, inſpecta perſona rei, quia cõpetenti excep.
sSSs 4 ſe de
Inſtitur.