DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.29294#0031
się w ich rezydencjonalnym Łowiczu, jednak nie na zamku, lecz
w gmachu seminarium księży Misjonarzy, gdzie była szerszej do-
stępna i zgodnie z duchem epoki mogła służyć oświeceniu publicz-
nemu, nie tracąc przy tym swego charakteru reprezentacyjnego.
Śladem malarskiej galerii arcybiskupów gnieźnieńskich i pry-
masów Polski, istniejącej niegdyś w ich letniej rezydencji w Łowi-
czu, jest kilkanaście portretów przechowywanych w miejscowej ko-
legiacie (obecnie katedrze) p. w. Wniebowzięcia NMP56. W dość
dziś przypadkowym zespole trudno jednak wskazać te, które istot-
nie pochodzą z zamku biskupiego, gdyż większość wizerunków po-
wtarza się dwu-, a nawet trzykrotnie, co świadczy o ich różnej pro-
weniencji. Wobec braku dostatecznych danych, które pozwoliłyby
na identyfikację egzemplarzy wchodzących niegdyś w skład galerii,
wypada zatem ograniczyć się do określenia sportretowanych osób
i czasu powstania dzieła. Z długiego szeregu metropolitów gnieź-
nieńskich reprezentowanych jest dziesięciu spośród 25 sprawują-
cych ten urząd w wiekach XVII i XVIII, zachowały się bowiem por-
trety: Jana Wężyka z 2. ćw. XVII wieku, dwa Macieja Łubieńskie-
go z ok. poi. XVII wieku, Jana Tarnowskiego z wieku XVII, trzy
Michała Radziejowskiego z ok. 1700 roku, dwa Stanisława Szembe-
ka z 1. ćw. XVIII wieku, Teodora Potockiego z ok. poi. wieku
XVIII, dwa Adama Komorowskiego z 3. ćw. wieku XVIII, dwa Wła-
dysława Łubieńskiego z 3. ćw. XVIII wieku, dwa Michała Ponia-
towskiego z 4. ćw. wieku XVIII i Ignacego Krasickiego z końca
XVIII wieku.
Pod koniec wieku XVII, zapewne z inicjatywy bpa Jana Stani-
sława Zbąskiego (1688-97), powstała galeria biskupów warmiń-
skich, w nieprzerwanym szeregu ukazująca jej ordynariuszy od bpa
Anzelma (1250-78) począwszy. Zrabowana na przełomie lat 1703
i 1704 w czasie wojny północnej przez Szwedów, liczyła 33 portre-
ty57, z których ocalało szesnaście, do dziś przechowywanych w zam-
ku Skokloster k/Upsali58. Ujednolicone formalnie, pólpostaciowe
przedstawienia kolejnych biskupów, opatrzone nazwiskiem i her-
bem danej osoby, malowane olejno na desce o wym. 60 x 50 cm, sta-
nowią typowy, a jednocześnie wyjątkowy przykład tego rodzaju ga-
lerii, która, choć obecnie niekompletna, zachowana jest jednak
w doskonałym stanie, bez zniekształcających przemalowań. Pozwa-
la to na ocenę wartości artystycznej poszczególnych malowideł i da-
je właściwe pojęcie o pierwotnym charakterze całości. Można za-
tem stwierdzić, że przy jej organizowaniu kierowano się takimi sa-
mymi zasadami, jakie obserwujemy w innych, uporządkowanych
chronologicznie zbiorach przedstawień poprzedników. Istotnym
56 KZSP, t. II: Województwo łódzkie, z. 5. Powiat łowicki, opr. S. Kozakiewicz i A. Milo-
będzki, Warszawa 1953, s. 25.
57 Brachvogel 1919, s. 519-521; Obląk 1959, s.
58 Za informację o istnieniu tej galerii serdecznie dziękuję p. Emilii Stróm z Svenska
Portrattarkivet w Sztokholmie.
19
w gmachu seminarium księży Misjonarzy, gdzie była szerszej do-
stępna i zgodnie z duchem epoki mogła służyć oświeceniu publicz-
nemu, nie tracąc przy tym swego charakteru reprezentacyjnego.
Śladem malarskiej galerii arcybiskupów gnieźnieńskich i pry-
masów Polski, istniejącej niegdyś w ich letniej rezydencji w Łowi-
czu, jest kilkanaście portretów przechowywanych w miejscowej ko-
legiacie (obecnie katedrze) p. w. Wniebowzięcia NMP56. W dość
dziś przypadkowym zespole trudno jednak wskazać te, które istot-
nie pochodzą z zamku biskupiego, gdyż większość wizerunków po-
wtarza się dwu-, a nawet trzykrotnie, co świadczy o ich różnej pro-
weniencji. Wobec braku dostatecznych danych, które pozwoliłyby
na identyfikację egzemplarzy wchodzących niegdyś w skład galerii,
wypada zatem ograniczyć się do określenia sportretowanych osób
i czasu powstania dzieła. Z długiego szeregu metropolitów gnieź-
nieńskich reprezentowanych jest dziesięciu spośród 25 sprawują-
cych ten urząd w wiekach XVII i XVIII, zachowały się bowiem por-
trety: Jana Wężyka z 2. ćw. XVII wieku, dwa Macieja Łubieńskie-
go z ok. poi. XVII wieku, Jana Tarnowskiego z wieku XVII, trzy
Michała Radziejowskiego z ok. 1700 roku, dwa Stanisława Szembe-
ka z 1. ćw. XVIII wieku, Teodora Potockiego z ok. poi. wieku
XVIII, dwa Adama Komorowskiego z 3. ćw. wieku XVIII, dwa Wła-
dysława Łubieńskiego z 3. ćw. XVIII wieku, dwa Michała Ponia-
towskiego z 4. ćw. wieku XVIII i Ignacego Krasickiego z końca
XVIII wieku.
Pod koniec wieku XVII, zapewne z inicjatywy bpa Jana Stani-
sława Zbąskiego (1688-97), powstała galeria biskupów warmiń-
skich, w nieprzerwanym szeregu ukazująca jej ordynariuszy od bpa
Anzelma (1250-78) począwszy. Zrabowana na przełomie lat 1703
i 1704 w czasie wojny północnej przez Szwedów, liczyła 33 portre-
ty57, z których ocalało szesnaście, do dziś przechowywanych w zam-
ku Skokloster k/Upsali58. Ujednolicone formalnie, pólpostaciowe
przedstawienia kolejnych biskupów, opatrzone nazwiskiem i her-
bem danej osoby, malowane olejno na desce o wym. 60 x 50 cm, sta-
nowią typowy, a jednocześnie wyjątkowy przykład tego rodzaju ga-
lerii, która, choć obecnie niekompletna, zachowana jest jednak
w doskonałym stanie, bez zniekształcających przemalowań. Pozwa-
la to na ocenę wartości artystycznej poszczególnych malowideł i da-
je właściwe pojęcie o pierwotnym charakterze całości. Można za-
tem stwierdzić, że przy jej organizowaniu kierowano się takimi sa-
mymi zasadami, jakie obserwujemy w innych, uporządkowanych
chronologicznie zbiorach przedstawień poprzedników. Istotnym
56 KZSP, t. II: Województwo łódzkie, z. 5. Powiat łowicki, opr. S. Kozakiewicz i A. Milo-
będzki, Warszawa 1953, s. 25.
57 Brachvogel 1919, s. 519-521; Obląk 1959, s.
58 Za informację o istnieniu tej galerii serdecznie dziękuję p. Emilii Stróm z Svenska
Portrattarkivet w Sztokholmie.
19