DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.2425#0043
Smmtnt?
4ktre.
CoUcpum
mtrcatorttm.
Ssddet^ni
tetrcmafa
tytmert,
T I T I t I V I
vt inqtik tmiusjhitiumlibettatis CasslL.s apirio Mu-
guilano,& C.Petilio Visolo,saaumest,qaod necii de-
sierunt.Atqtiehocestilludquodyairomteliexit, cum
sctipsit in libris dclingua Lacina: Libec qni suss operas
in seraiture-pro pecunia,quam debet,dam loiueret.tie-
xusvocatur.Piura denexorum itatU,ne.3:endiraciohe,
aliisq^adhunclocumfacientibuSjvideafiidCeelram,
libvii. lecl.antiq. czo. Ramardum ]oco pizallegato.
(^idveroaddiSidseruisdifrerant,Qujnt!lian.lib.8.c.
4.Facietquoq; honpatum adhuiusseiinfeliigehtiam
historiiMaalij Centutionem liberantis.infralib.S.
Tributum iniquojuo tempore] Ita lege ndum, esseRobor-
tellus libro leGundo emendationu e. $6. ostendit, y't sit
senias iniqus suo temporei id eft, cum supesiusenarra-
tismalis conflicTatus premeteturinopiarerurnomni-
um. ArNanBiuslibrof.ssi^tjtiiWwv, excodiceBussidia-
holegittribiitutniniquum, & non iuo temporeimpe-
ratum, vtduplexsitconquestiosuperhoctributQ, &
quod magnitudine fueritiniquum; quod vltra cetilum
iniuncf o oneK,& quod non expeciata tempore,quod
dandamerat,extortum.sir.Tributumautem,vrM.Var-
rodeiinguaXatinapstendit, ditstum est, a rribtibtis,
quodeapecunia , quspopulo imperata etat, tribu-
iima£ngulisexigebatur,perquamoccasionemtributii
quoque, quod ttibutum exigereht, dicli sunt. Ttibu-
tum autem ab omnibus pro modofaculratum , faSa
disttibutione,percenrehaspartes efflagitabatiir aptid
Romanos > qtixdeinde poft Papirij deSamnitibus tri-
'umphum.vt Liuius in decimo teltjttir,in stipendia mi-
litum cbllata stint. Dettibutsautem soluendomote
apudRomanos vetustissimo, lege praster Liuium cO-
piosissimc Blondum lib. 5. Rom se triumphan. a prin-
cipio. ■ ■-■ ■ ■ ,.'■■' v "
I»ergajlulum] Ergastuhim Liuius appellat locum.in
quomancipia deteriora in vihculis opusfacere coge-
batittir,vt metaliatij seruisolent, Budsus inprioribus
aanor.adPandectas. - ■
Sacramentodicerent] Dicete Sacramento, iermo est
antiquortim,prout anhbtat Budams in annotafiohibus
reliqtiisad Pandec"tas,existimansdicerehocinToce,&
aliis similibus, pro destinate 8c dicare accipi, Vide
ibidcm. : ..-■-"•■
Mercattrum«sie^MO&JCollegia a f egeNuma ad exem-
plum ciuitatis Attiex instituta scribit Putarehus, &
iura collegiorurri exSolonis legibus petita fniste,Ca'us
potat in l.final.ff.de collegiis.Flprus tamen & Orpsius,
& laEnandes collegibrumconstitutionem Seruio Tul-
lip tribuun t, Quidveroiutishsec epllegia habueiint,&
quarationeeorum disttibutio fafla faerit, docet Zasi -
usin catalogo legum antiquarum de legibus Clodiis.
Cicero huiusmodi collegia sodalitares vocat. Sunfe-
nimsod»les, teste Caio» eittsdem cpllegijhomiHes.in
Germa»iah6die gunsftesiue g<C&« vocantur, eaque
more antiquo magistratum habent, cuius in liberis ci-
uitatibus non estleuis aucforitas. Porro Festus mersa-
toramdiemfestum, IdusMaiasappellat,quodeodie
MercUrija;desessetde;dicata. EosdemVero,aMercu-
tio,quemcoluerint,Mercutialesappel!atosiCicero-
nein epistolisadsratremsuspicatutSigonius libr.le-
cundo de iure antiquo ciuiu Romanotum, M. Furiarn
Flaccum,inqUit Gioero.equitemRofnanum, homi-
nem nequam., Mercuriales & Capitolini de collegio e-
iecerunt:NamCapitoIinorumcollegiumdM.Camil
lo difiatpre ludis Capitolinis, eodem Liuio teste,con-
stitutum satis constat.
Siujlionemptijlulamibiis iii] Id est,fieri intormationem,
& legib. hocsaclum vindicati, vr nuncvulgoloquun-
tur. Postulareenimqusstionemeiusest.quiiniuiiam
sibi sac%atn queritur, aut atteri quam vindicari ad ie
pettincat.Decernere veto qusstionem,idest,quod nsic
dicimus ordinare.vr fiat insormatio,& vt contra delin-
quentes procedatur, Budsus inpriorib,annot.ad Pan-
dec>as»
I LIB. ti. '4s
Lasciuirema^pUem]lde&,fkbcmhitaiooiio{ep£'
tttlantem prsebere magis, quam viram sedisiphem sne^
ditari, aullasatis dignaitiiurianobilitatis concitafam.
Dtplebe enimtanqUamdee^aiS.quiabautigantese- "
guntur,i6curusestBud£eusibidemi "\
Muetentttr Saaainertio] id est, sacramento, qtio ab-sihere/ii
striclierant,nonampliustenerentur: Sicuti iolncre le- iremesie,
gibns,& canonibus ibidem dicitur jdequaicquendi
rorma Budseus, vbi prius. \ - .1 :.;
WuUamscelerertHgionemexolui] Sicusiobstringerefe- R<%'«»*
Iigione & pbligare dieebant, proeo , quoddicimas*^ r^
c6nscientia;metamincutete,sicexsoluesereIigioneett
huiaimsdimerum&sernputumadiHiere:; Formaest
lbquendi familiaris Liuio, dequaBudstumin priori-
bus annot.ip PandecTas.
'Insacmmmontem] Prima poftreges exacios in vrbeSmm0^g
discordia,qaa;accidiranno4. blyrapiadis7i; abvrbe mtkbL '
C0ndita26o.Abeoverp,quoi!bertaspattaerati5.Cu-
ius reimeminemntquoqueOriosuslib.i.c.J.Eutropi- (
uslib.i. c.i.Euiebius in Chronicis'.
Menenium jkgrippam] Agrippas veteresvoeabantjqui Agristatpibi
contta nascentiurh iegem, pedibus prias ex;.vtero e-
mersis, natiessenr, qussi*gre-paftos;,quodpierunque
Pmehinrelicirafisnitt.SedinvnoMarco Agrippa,cu-
iusegregiumfacinushic LiUiusdescribit feiiatatisxx- ' ■ v
emplumfinssesctibunt, Bectamen vsqueeo inoffensav
vtnonpluraadueriapettuleriEquamsecunda, •Nani;
&miierapedrimvalctudine, &aperte eoningisadui- "■•. <■
terio, &aliquotinfeiicitatisnotisretrouersi orrusno-
menluit. QuaderelegePiiniumlibtP7. capiteS^ So-
linu'mcap.4.G'ellium lib.iS. cap-> 6. Alexand.ab Alcx.
iib.i.c.9.', ■'; • ' ;* • '':.- ■■ ■ '
Tempereijuomhomine] Extat ha;c sabula inter Apo- gsipuihk
logosiEsopiphilosophiciariuimi,qUemhaudimme losifhm *
rito sapienrem.essexxistimatum Qeliius sctibit cum
quaevtilia monitU iuaiuqste eraht, hori seuere, non
imperipie praceperit, (qui phuoibphis mesest) sed
lestiuos commentus Apologos, res sahibriter animad- -
uersasin rhentes animosque komirtum cam audiendi "-"-.'
qaadamiiiecebra induxerir,cuiusfabul£ ititpx omnes
semper prsualuefunt, vt Fabius oratoriarum institu-
tionum quinto animaduerrir. Vixir autem vEiopus
CrcpsiLydorum regisrempore,cuifabulas siias dicauit.
Compirandohuic] Affabulatio & accommodatio y
fabula:. Est enim ciuitas humanb corpori persimlisi
Nam comppsitum^stvtrUmq;exmultispartibus,nec
ineisvimeahdempars qna:qucbabet,neque viiispa*
resexhibet.-
Tlexijsementeshemmtim] LocUsdesabaIaruai&ap6-Blj8^a_j
Iogorum vtiiitate, qutbus sumisi oritores imperitam ij»,.
plebemsatpeadmeliorareaocarunt. Sicenimsummus
oratorDemostheneJi inconspiratione GrajciSciUira-
tum,fabulamdelupis&ouibus (vt Aristoboius Gas-
landreusapudPlurarchumauc^orest) recitauit,&si*
hlili qaoque ihode Theroiftocles ne nouarehr magi-
stratus, Athenieniibus persuasit sabulade vulpe muscis
obsita,vtPlutarchusinThemiftocleaudorest.Devsu
autem fabulatum iege Aphfhonium in ptogymnasrria-
tis,Qruhtilianumlib.f.c.ncCa:liumlib.i8.c.7.
TribumpUbeiicreati]ld(o\ebeis)iieoidit&am,quoiTriimism
plata Tribunorum generaessent, vttribuniCclerum *"".',
quistibregibusequiribuspraerant.&velutisecundumr"m "^
locumaregibusobfinebant, dequibusiupralib.l. E-M^i '
rant & tribuni militares, quialiquando eonsulati po■
restateRempublicam administratunt. Fuerunr &tsi-
buni airarij.Verum is ordo magistsatus noneiat. Vnde
veio hsec vox manauerit, vatiasaucloru siint liententia!.
Varro lib.^.delingua Latina, ex eo ottnm tradit.qtiod
rerni ex rribus tribabusRhamnensium, Lueerum, Ta-
tiensium olim ad exercitam mittebantur. Pofhponius
veroexeoortumputat, quodid tempotis populi ttei '
tantum pattes etant, quas ttibus nofninabaht i &
d 4 exsin-
4ktre.
CoUcpum
mtrcatorttm.
Ssddet^ni
tetrcmafa
tytmert,
T I T I t I V I
vt inqtik tmiusjhitiumlibettatis CasslL.s apirio Mu-
guilano,& C.Petilio Visolo,saaumest,qaod necii de-
sierunt.Atqtiehocestilludquodyairomteliexit, cum
sctipsit in libris dclingua Lacina: Libec qni suss operas
in seraiture-pro pecunia,quam debet,dam loiueret.tie-
xusvocatur.Piura denexorum itatU,ne.3:endiraciohe,
aliisq^adhunclocumfacientibuSjvideafiidCeelram,
libvii. lecl.antiq. czo. Ramardum ]oco pizallegato.
(^idveroaddiSidseruisdifrerant,Qujnt!lian.lib.8.c.
4.Facietquoq; honpatum adhuiusseiinfeliigehtiam
historiiMaalij Centutionem liberantis.infralib.S.
Tributum iniquojuo tempore] Ita lege ndum, esseRobor-
tellus libro leGundo emendationu e. $6. ostendit, y't sit
senias iniqus suo temporei id eft, cum supesiusenarra-
tismalis conflicTatus premeteturinopiarerurnomni-
um. ArNanBiuslibrof.ssi^tjtiiWwv, excodiceBussidia-
holegittribiitutniniquum, & non iuo temporeimpe-
ratum, vtduplexsitconquestiosuperhoctributQ, &
quod magnitudine fueritiniquum; quod vltra cetilum
iniuncf o oneK,& quod non expeciata tempore,quod
dandamerat,extortum.sir.Tributumautem,vrM.Var-
rodeiinguaXatinapstendit, ditstum est, a rribtibtis,
quodeapecunia , quspopulo imperata etat, tribu-
iima£ngulisexigebatur,perquamoccasionemtributii
quoque, quod ttibutum exigereht, dicli sunt. Ttibu-
tum autem ab omnibus pro modofaculratum , faSa
disttibutione,percenrehaspartes efflagitabatiir aptid
Romanos > qtixdeinde poft Papirij deSamnitibus tri-
'umphum.vt Liuius in decimo teltjttir,in stipendia mi-
litum cbllata stint. Dettibutsautem soluendomote
apudRomanos vetustissimo, lege praster Liuium cO-
piosissimc Blondum lib. 5. Rom se triumphan. a prin-
cipio. ■ ■-■ ■ ■ ,.'■■' v "
I»ergajlulum] Ergastuhim Liuius appellat locum.in
quomancipia deteriora in vihculis opusfacere coge-
batittir,vt metaliatij seruisolent, Budsus inprioribus
aanor.adPandectas. - ■
Sacramentodicerent] Dicete Sacramento, iermo est
antiquortim,prout anhbtat Budams in annotafiohibus
reliqtiisad Pandec"tas,existimansdicerehocinToce,&
aliis similibus, pro destinate 8c dicare accipi, Vide
ibidcm. : ..-■-"•■
Mercattrum«sie^MO&JCollegia a f egeNuma ad exem-
plum ciuitatis Attiex instituta scribit Putarehus, &
iura collegiorurri exSolonis legibus petita fniste,Ca'us
potat in l.final.ff.de collegiis.Flprus tamen & Orpsius,
& laEnandes collegibrumconstitutionem Seruio Tul-
lip tribuun t, Quidveroiutishsec epllegia habueiint,&
quarationeeorum disttibutio fafla faerit, docet Zasi -
usin catalogo legum antiquarum de legibus Clodiis.
Cicero huiusmodi collegia sodalitares vocat. Sunfe-
nimsod»les, teste Caio» eittsdem cpllegijhomiHes.in
Germa»iah6die gunsftesiue g<C&« vocantur, eaque
more antiquo magistratum habent, cuius in liberis ci-
uitatibus non estleuis aucforitas. Porro Festus mersa-
toramdiemfestum, IdusMaiasappellat,quodeodie
MercUrija;desessetde;dicata. EosdemVero,aMercu-
tio,quemcoluerint,Mercutialesappel!atosiCicero-
nein epistolisadsratremsuspicatutSigonius libr.le-
cundo de iure antiquo ciuiu Romanotum, M. Furiarn
Flaccum,inqUit Gioero.equitemRofnanum, homi-
nem nequam., Mercuriales & Capitolini de collegio e-
iecerunt:NamCapitoIinorumcollegiumdM.Camil
lo difiatpre ludis Capitolinis, eodem Liuio teste,con-
stitutum satis constat.
Siujlionemptijlulamibiis iii] Id est,fieri intormationem,
& legib. hocsaclum vindicati, vr nuncvulgoloquun-
tur. Postulareenimqusstionemeiusest.quiiniuiiam
sibi sac%atn queritur, aut atteri quam vindicari ad ie
pettincat.Decernere veto qusstionem,idest,quod nsic
dicimus ordinare.vr fiat insormatio,& vt contra delin-
quentes procedatur, Budsus inpriorib,annot.ad Pan-
dec>as»
I LIB. ti. '4s
Lasciuirema^pUem]lde&,fkbcmhitaiooiio{ep£'
tttlantem prsebere magis, quam viram sedisiphem sne^
ditari, aullasatis dignaitiiurianobilitatis concitafam.
Dtplebe enimtanqUamdee^aiS.quiabautigantese- "
guntur,i6curusestBud£eusibidemi "\
Muetentttr Saaainertio] id est, sacramento, qtio ab-sihere/ii
striclierant,nonampliustenerentur: Sicuti iolncre le- iremesie,
gibns,& canonibus ibidem dicitur jdequaicquendi
rorma Budseus, vbi prius. \ - .1 :.;
WuUamscelerertHgionemexolui] Sicusiobstringerefe- R<%'«»*
Iigione & pbligare dieebant, proeo , quoddicimas*^ r^
c6nscientia;metamincutete,sicexsoluesereIigioneett
huiaimsdimerum&sernputumadiHiere:; Formaest
lbquendi familiaris Liuio, dequaBudstumin priori-
bus annot.ip PandecTas.
'Insacmmmontem] Prima poftreges exacios in vrbeSmm0^g
discordia,qaa;accidiranno4. blyrapiadis7i; abvrbe mtkbL '
C0ndita26o.Abeoverp,quoi!bertaspattaerati5.Cu-
ius reimeminemntquoqueOriosuslib.i.c.J.Eutropi- (
uslib.i. c.i.Euiebius in Chronicis'.
Menenium jkgrippam] Agrippas veteresvoeabantjqui Agristatpibi
contta nascentiurh iegem, pedibus prias ex;.vtero e-
mersis, natiessenr, qussi*gre-paftos;,quodpierunque
Pmehinrelicirafisnitt.SedinvnoMarco Agrippa,cu-
iusegregiumfacinushic LiUiusdescribit feiiatatisxx- ' ■ v
emplumfinssesctibunt, Bectamen vsqueeo inoffensav
vtnonpluraadueriapettuleriEquamsecunda, •Nani;
&miierapedrimvalctudine, &aperte eoningisadui- "■•. <■
terio, &aliquotinfeiicitatisnotisretrouersi orrusno-
menluit. QuaderelegePiiniumlibtP7. capiteS^ So-
linu'mcap.4.G'ellium lib.iS. cap-> 6. Alexand.ab Alcx.
iib.i.c.9.', ■'; • ' ;* • '':.- ■■ ■ '
Tempereijuomhomine] Extat ha;c sabula inter Apo- gsipuihk
logosiEsopiphilosophiciariuimi,qUemhaudimme losifhm *
rito sapienrem.essexxistimatum Qeliius sctibit cum
quaevtilia monitU iuaiuqste eraht, hori seuere, non
imperipie praceperit, (qui phuoibphis mesest) sed
lestiuos commentus Apologos, res sahibriter animad- -
uersasin rhentes animosque komirtum cam audiendi "-"-.'
qaadamiiiecebra induxerir,cuiusfabul£ ititpx omnes
semper prsualuefunt, vt Fabius oratoriarum institu-
tionum quinto animaduerrir. Vixir autem vEiopus
CrcpsiLydorum regisrempore,cuifabulas siias dicauit.
Compirandohuic] Affabulatio & accommodatio y
fabula:. Est enim ciuitas humanb corpori persimlisi
Nam comppsitum^stvtrUmq;exmultispartibus,nec
ineisvimeahdempars qna:qucbabet,neque viiispa*
resexhibet.-
Tlexijsementeshemmtim] LocUsdesabaIaruai&ap6-Blj8^a_j
Iogorum vtiiitate, qutbus sumisi oritores imperitam ij»,.
plebemsatpeadmeliorareaocarunt. Sicenimsummus
oratorDemostheneJi inconspiratione GrajciSciUira-
tum,fabulamdelupis&ouibus (vt Aristoboius Gas-
landreusapudPlurarchumauc^orest) recitauit,&si*
hlili qaoque ihode Theroiftocles ne nouarehr magi-
stratus, Athenieniibus persuasit sabulade vulpe muscis
obsita,vtPlutarchusinThemiftocleaudorest.Devsu
autem fabulatum iege Aphfhonium in ptogymnasrria-
tis,Qruhtilianumlib.f.c.ncCa:liumlib.i8.c.7.
TribumpUbeiicreati]ld(o\ebeis)iieoidit&am,quoiTriimism
plata Tribunorum generaessent, vttribuniCclerum *"".',
quistibregibusequiribuspraerant.&velutisecundumr"m "^
locumaregibusobfinebant, dequibusiupralib.l. E-M^i '
rant & tribuni militares, quialiquando eonsulati po■
restateRempublicam administratunt. Fuerunr &tsi-
buni airarij.Verum is ordo magistsatus noneiat. Vnde
veio hsec vox manauerit, vatiasaucloru siint liententia!.
Varro lib.^.delingua Latina, ex eo ottnm tradit.qtiod
rerni ex rribus tribabusRhamnensium, Lueerum, Ta-
tiensium olim ad exercitam mittebantur. Pofhponius
veroexeoortumputat, quodid tempotis populi ttei '
tantum pattes etant, quas ttibus nofninabaht i &
d 4 exsin-